TVP Kultura Piątek, 20.09.2019 08:45 KSIĘSTWO Dramat, 119 min, Polska 2011 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Barański Zdjęcia: Jacek Petrycki Aktorzy: Rafał Zawierucha, Aldona Jankowska, Michał Anioł, Jan Wojtyński, Grzegorz Gromek, Edward Kusztal, Dorota Piasecka, Jacek Opolski, Jacek Grondowy i inni Wychowany w biednej, świętokrzyskiej wsi Zbyszek marzy, by wyrwać się z niej i zasmakować lepszego życia. Kiedy jednak jego kariera piłkarska, a potem studia prawnicze okazują się niewypałem, staje wobec trudnego dylematu: próbować dalej czy osiąść na ojcowiźnie? Scenariusz "Księstwa" powstał na podstawie wątków trzech powieści Zbigniewa Masternaka: "Niech żyje wolność", "Chmurołap" i "Scyzoryk". Przedstawiony w niej obraz współczesnej, polskiej wsi dość mocno odbiega od tego, do którego przyzwyczaił swoich widzów Andrzej Barański. Proza Masternaka portretuje rodzimą prowincję bez taryfy ulgowej, nie stroni od naturalizmu, wieś w jego utworach nie jest ani spokojna, ani wesoła, choć z drugiej strony nie szokuje też brudem, prymitywizmem i brutalnością jak np. w filmach Wojciecha Smarzowskiego. Tak czy owak trudno się w niej doszukać nieco idyllicznej, poetyckiej, czułej aury, obecnej w licznych dziełach Barańskiego i definiującej poniekąd jego artystyczne emploi. W "Księstwie" twórca "Dwóch księżyców" wyraźnie odchodzi od stylu, który przez wiele lat stanowił jego wizytówkę i odważnie rusza śladem wytyczonym przez Masternaka. Czarno - biała kolorystyka filmu skutecznie odwraca uwagę widza od niewątpliwie istniejącej malowniczości sielskiego pejzażu i piękna lokalnej przyrody. Na pierwszy plan wysuwają się ludzie z ich nierzadko przetrąconymi życiorysami, zwierzęcymi odruchami i starannie skrywanymi ciemnymi sprawkami. Na ich tle Zbyszek, główny bohater filmu, przypomina tańczącego jastrzębia (by przywołać tytuł zapomnianej już nieco powieści Juliana Kawalca), jest wyalienowanym dziwolągiem, nie potrafiącym się odnaleźć ani w rodzinnej wsi (gdzie na przemian śmieją się z niego lub nim gardzą), ani w mieście, którego rozlicznym wymaganiom nie potrafi sprostać. A przy tym jak miecz Damoklesa wisi jeszcze nad nim duchowy testament ojca, podobnego jak on nieszczęśliwego "freaka", który całe życie wpajał synowi, że ich ród wywodzi się z książąt, tylko z biegiem czasu "schłopiał" i dopiero właśnie on - Zbyszek - powinien być tym, który przywróci nazwisku dawną świetność, zaistnieje w wielkim świecie i odniesie sukces. Jednak film Barańskiego nie jest tylko poruszającą opowieścią o wyobcowaniu i trudnym poszukiwaniu własnego miejsca na ziemi. To także raz niemal dramatyczna, a innym razem ocierająca się o satyrę i groteskę panorama losów współczesnych polskich chłopów i ich dzieci, przeżywających gorzkie rozczarowania, kiedy ideały i marzenia sięgają bruku lub kiedy kolejne nadzieje na poprawę życia upadają, a pozostaje tylko codzienna, monotonna harówka. Barański nie byłby jednak sobą, gdyby tego tyleż realistycznego, co i ponurego obrazu nie rozświetlały, choćby z rzadka, wizualne metafory (jak choćby w scenie kończącej film) oraz sekwencje, ukazujące pokłady wrażliwości, zalegające na dnie ludzkiej duszy, pozornie całkowicie stwardniałej od codziennej, bezwzględnej walki o byt (jak w sekwencji prowadzenia wiejskich psów do uśpienia z powodu groźby epidemii). Polska, lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku. Wywodzący się z biednej, świętokrzyskiej wsi Zbyszek znajduje się na życiowym rozdrożu. Kiedy jego świetnie się zapowiadająca kariera piłkarska legła w gruzach z powodu złośliwego faulu zazdrosnego kolegi postanowił wyjechać do miasta i studiować prawo.Jednak po części z biedy (brakowało mu pieniędzy na książki), a po części z powodu trudności z zaadaptowaniem się do życia w nowym środowisku również i tu mu się nie powiodło. Oblał egzamin "ostatniej szansy" i musiał pożegnać się z uczelnią. Stało się to również powodem rozstania z ukochaną dziewczyną, która - lepiej poradziwszy sobie w mieście - nie zamierza pożegnać się ze swymi planami na przyszłość, by razem ze Zbyszkiem wrócić na wieś. Zbyszek wszakże również wracać nie chce, tym bardziej że nie wie, jak powiedzieć matce, że wszystkie pieniądze, które zainwestowała w naukę jedynaka poszły na marne. Dlatego próbuje chwytać się różnych dorywczych prac, z czasem również nielegalnych, zlecanych przez mafię ukraińską. I tu jednak nie idzie mu najlepiej, często nie ma nawet co jeść. Wreszcie zdesperowany wraca w rodzinne strony. Jest lato, więc jego pobyt nie budzi podejrzeń. W końcu dla studentów trwają wakacje. We wsi Zbyszek od dawna ma nieco pogardliwy pseudonim "książę", co tylko do książek i piłki nożnej się nadaje, a pomóc tyrającej do świtu do nocy matce nie potrafi albo nie chce. No i jeszcze wciąż żywa jest tu pamięć o jego ojcu, nieudaczniku i pijaku. Czy Zbyszek zdoła zrewidować swoje życiowe plany i wtopi się w lokalną społeczność, czy może jeszcze raz podejmie desperacką próbę wyrwania się do lepszego świata? 11:00 DOM - ODC. 11/25 - JEDENASTE: NIE WYCHYLAJ SIĘ Serial obyczajowy, 92 min, Polska 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanaceki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Wacław Kowalski, Tadeusz Janczar, Bożena Dykiel, Tomasz Mędrzak, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Jan Englert, Henryk Bista, Hanna Lachman, Józef Nowak, Barbara Sołtysik, Barbara Rachwalska, Ewa Błaszczyk i inni W kamienicy na Złotej pojawia się pierwszy telewizor. Szczęśliwymi posiadaczami są Wrotkowie. Andrzej i Wiktor zamierzają postawić na cmentarzu w Sierpuchowie pomnik upamiętniający walkę i śmierć ich przyjaciół z AK. We wszystkich zmaganiach sekunduje im z kamerą Wrotek, który jest już samodzielnym realizatorem i pracuje nad swoim pierwszym filmem "Apel cieni". Po kolaudacji jego dzieło zostaje drastycznie okrojone. Dwaj bracia Talarowie rywalizują między sobą, u którego z nich zamieszka matka. Leszek decyduje się na fikcyjny ślub, żeby zdobyć samodzielne mieszkanie. 13:20 48 MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL MUZYKI WSPÓŁCZESNEJ WARSZAWSKA JESIEŃ 2005. KONCERT W HALI NAJWYŻSZYCH NAPIĘĆ INSTYTUTU ENERGETYKI W WARSZAWIE Koncert, 33 min, Polska, 2005 Wykonawcy: Daniel Gazon, Steven Shick, Kwartludium, Jacek Partyka, Miłosz Łuczyński, Henryk Kaliński, Polska Orkiestra Radiowa Fragmenty koncertu z Hali Najwyższych Napięć Instytutu Energetyki w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień". Jest to koncert, w którym obok dźwięku instrumentalnego istotnymi elementami są przestrzeń, obraz i dźwięk elektroakustyczny. Wykonawcy koncertu to Polska Orkiestra Radiowa pod dyrekcją Daniela Gazona oraz soliści: Sheick (perkusja) i zespół Kwartludium, artysta video Miłosz Łuczyński (Paryż), artysta audio Jacek Partyka. W programie nowy utwór Krzysztofa Knittla. 14:05 ZUZANNA Film animowany, 16 min, Polska, 2006 Reżyseria: Daria Kopiec Scenariusz: Daria Kopiec Zdjęcia: Monika Kotecka Muzyka: Jan Duszyński Aktorzy: Katarzyna Dąbrowska, Karol Pocheć, Cezary Kussyk, Anna Wytych, Marcin Poloniewicz, Paweł Skalski Film "Zuzanna" jest obserwacją pewnej znajomości osadzonej w realiach współczesnego miasta. Jednak ani znajomość, ani miasto nie są zwyczajne. Film jest pełen tajemniczych postaci i zdarzeń. Anna szykuje się do wyjazdu. Na dworcu w tajemniczych okolicznościach ginie jej walizka. W drodze powrotnej do domu spotyka Igora. Jednak wraz z nim pojawiają się tajemniczy mężczyźni, którzy od tej pory nie będą dawali bohaterom spokoju. Będą ich prowadzić, ale również wchodzić im w drogę. Krótkie spotkanie na dworcu ma swoją kontynuację w barze, w którym Anna pracuje jako kelnerka. Anna jest jednak zbyt nieśmiała, by rozwinąć znajomość z Igorem. Pogrąża się w świat wyobrażeń, przybiera osobowość Zuzanny, kobiety pewnej siebie, z łatwością uwodzącej Igora. Wkrótce Zuzanna próbuje zawładnąć również Anną. Dziewczyna podejmuje trudną walkę z własną wyobraźnią, w której stawką jest jej ukochany Igor, ale przede wszystkim ona sama. 14:25 LEGENDA TATR Film obyczajowy, 105 min, Polsa 1994 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Solarz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Rafał Królikowski, Ryszard Sobolewski, Andrzej Kozak, Joanna Żurawska - Fedorowicz, Agnieszka Brzezińska, Jerzy Trela, Krzysztof Jasiński, Andrzej Buszewicz, Tomasz Schimscheiner, Maciej Luśnia, Jerzy Binczycki, Edward Linde - Lubaszenko i inni Scenariusz "Legendy Tatr" oparty został na dwóch dziełach Kazimierza Przerwy - Tetmajera - "Na skalnym Podhalu" i "Legendzie Tatr". Z bogactwa wątków i motywów reżyser wybrał to, co go najbardziej interesowało, pominął natomiast całą warstwę historyczną obu książek. Ograniczył się do spraw najbardziej uniwersalnych - obyczajów zbójeckich, legend góralskich, mistyki, majestatu gór. Szczególną atmosferę filmu tworzy też muzyka góralska i inspirowane nią kompozycje Wojciecha Kilara. "Legenda Tatr" pozbawiona jest klasycznej fabuły, właściwymi jej bohaterami są natura i kultura Podhala. Rok 1994. Do Zakopanego przyjeżdża mieszkający na nizinach Andrzej. Wynajmuje dorożkę i każe się zawieźć do Doliny Strążyskiej. Pod Giewontem dostrzega światełko. Dorożkarz wyjaśnia mu, że to kowal Fatla podkuwa co 10 lat konia. Andrzej spada ze skały wdrapując się na szczyt, Fatla opiekuje się nim w swoim szałasie. Przybysz chce udać się do Groty Śpiących Rycerzy. Jednak kowal powstrzymuje go mówiąc, że jeszcze na to nie pora, a tymczasem poddaje go próbie. Andrzej musi nanieść wody z potoku, narąbać drzew i nagi wskoczyć do strumienia. Dopiero gdy próba wypada pomyślnie, Fatla zgadza sie uczyć go kłusownictwa i gwary góralskiej. 16:25 STRASZNE SKUTKI AWARII TELEWIZORA (ECCE HOMO HOMOLKA) Komedia, 79 min, Czechosłowacja 1969 Scenariusz i reżyseria: Jaroslav Papousek Zdjęcia: Josef Ort - Šnep Muzyka: Karel Mares Aktorzy: Josef Šebanek, Marie Motlova, Frantisek Husak, Helena Ruzickova, Matej Forman, Petr Forman "Straszne skutki awarii telewizora", drugi film w karierze znanego scenarzysty i reżysera czeskiego Jaroslava Papouska, przypomina nieco wczesne filmy Milosza Formana. Utrzymany w podobnym klimacie codzienności, ukazuje absurdy i paradoksy tkwiące w pozornie zwyczajnych, normalnych sytuacjach. Terenem obserwacji autorów filmu jest przeciętna mieszczańska rodzina, mała społeczność zajęta wyłącznie własnymi sprawami. O obcych ludziach mówią jak o istotach całkiem odmiennych. Nie słychać zresztą, by wspominali jakichś przyjaciół czy krewnych lub opowiadali historię, która przydarzyła się innym. Żyją z przekonaniem, że wokół nich nic nie istnieje i nic się nie liczy. W tym rodzinnym zamknięciu toczą między sobą zawzięte boje, ale choć szczęście domowego ogniska bardzo im dopieka, nie wyobrażają sobie życia w samotności. Rodzina praskiego taksówkarza Ludvy: żona, dwoje dzieci oraz dziadkowie wyrusza w niedzielę na wycieczkę do lasu. Kiedy właśnie napawają się ciszą i pięknem przyrody, z gęstwiny rozlega się wołanie o pomoc. Wszyscy, którzy znaleźli się w pobliżu, tracą niespodziewanie ochotę na dalszy odpoczynek i zamiast ruszyć na ratunek, pośpiesznie wracają do domów. Po powrocie do domu i zjedzeniu piknikowych zapasów w rodzinie zaczynają się kłótnie na temat sposobu spędzenia reszty dnia. Każdy z domowników ma inny pomysł: panie chciałyby pojść z dziećmi na wyścigi konne, panowie woleliby mecz piłki nożnej. Gdy żonie i babci udaje się przeforsować swoją propozycję, zrezygnowany Ludva upija się. Wieczorem problem jednak powraca. Sytuację zaognia dodatkowo brak telewizora, który właśnie się popsuł. Zanosi się na wielką rodzinną awanturę. 18:00 ODYSEJA FILMOWA - 1918 - 1928: TRIUMF FILMU AMERYKAŃSKIEGO (1918 - 1928: THE TRIUMPH OF AMERICAN FILM) Film dokumentalny, 61 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Mark Cousins Scenariusz: Mark Cousins Zdjęcia: Mark Cousins Wykonawcy: Mark Cousins Opowieść o historii światowego kina. Fascynująca historia kina w szalonych latach 20. Widzimy, jak szybko kino stało się w tamtym czasie przemysłem rozrywkowym, na naszych oczach objawiają się takie reżyserskie gwiazdy jak Charlie Chaplin czy Buster Keaton. Ówczesne filmowe błyskotki i fantazje zestawiane są z dziełami takich twórców, jak Buster Keaton, Erich von Stroheim czy Carl Theodor Dreyer, którzy chcieli kina poważniejszego i dojrzalszego. Realizowany w Hollywood, Danii i Moskwie odcinek przygląda się bitwie o istotę kina i powstawaniu jednych z najwybitniejszych filmów w historii. (opis dystrybutora) 19:20 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - MARIA JAREMA Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Katarzyna Płonka - Baus Da Vinci i Wilhelm Sasnal, Wit Stwosz i Maria Jarema. O tym, jak różnorodne dzieła znajdują się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, dowiemy się z siódmego sezonu cyklu "Którędy po sztukę". Z trzydziestu odcinków przygotowywanego cyklu dowiemy się o wyjątkowych obiektach znajdujących się w jednym z najstarszych krajowych muzeów. 7 października 2019 roku Muzeum będzie obchodziło 140. rocznicę powstania. Z tej okazji opowiemy o pierwszym obrazie, który trafił do jego kolekcji, czyli słynnych Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego. Z kolei analiza arcydzieła Leonarda Da Vinci Dama z Gronostajem wpisze się w obchody 500. rocznicy śmierci geniusza renesansu. Wybitni kuratorzy związani z Muzeum odkryją tajemnice również najnowszych nabytków w kolekcji jak obraz Romana Opałki czy Marcina Maciejowskiego. 19:30 KOŁO PIÓRA Magazyn, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Aktorzy: Marcin Sztabiński "Koło pióra" to autorski program literacki Mariusza Cieślika, który opowiada o najważniejszych wydarzeniach ze świata literatury. Na scenie "współczesnej" gościem jest Jakub Małecki ze swoją najnowsza książką "Horyzont". W drugiej części programu, aktor i reżyser Marek Bukowski przybliży twórczość Tadeusza Dołęgi - Mostowicza, ze szczególnym uwzględnieniem "Kariery Nikodema Dyzmy". 23:05 ŚWIAT W PIOSENCE - WYŚCIG KOSMICZNY (SOUNDTRACKS: SPACE RACE) Film dokumentalny, 40 min, USA, 2017 Reżyseria: Dwayne Johnson, Dany Garcia Seria "Soundtracks" przedstawia związki muzyki z różnego rodzaju wydarzeniami historycznymi. Każdy odcinek dotyczy tragedii, momentów euforii lub zdarzeń, które dały początek nowym ruchom. Wraz z nimi prezentowane są muzyka, artyści i nurty mające szczególny związek z tymi przemianami. Wielkie wydarzenia często inspirują wielu artystów. Taka jest również historia piosenek Davida Bowiego, Eltona Johna czy Sun Ra. Zabójczy wyścig w ramach zimnej wojny doprowadził do pierwszego lądowania człowieka na Księżycu. Te zdarzenia na stałe odcisnęły swoje piętno, co widoczne jest także w muzyce. 00:45 TERAZ ANIMACJE! - ON I ONA (HIM & HER) Film animowany, 7 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Nathalie Lamb Scenariusz: Alissa Autschbach Wykonawcy: Chris Cocker, Charlotte Armer Krótki film animowany. Pięknie zrealizowana opowieść o związku na odległość i o sile wyobraźni. 00:50 TERAZ ANIMACJE! - BRZEMIĘ (MIN BÖRDA / THE BURDEN) Film animowany, 14 min, Szwecja, 2017 Reżyseria: Niki Lindroth Von Bahr Scenariusz: Niki Lindroth Von Bahr Animowany musical z apokalipsą w tle. Historia podzielona jest na cztery odcinki dziejące się odpowiednio w supermarkecie, hotelu, call center i restauracji z hamburgerami. Pracownicy lokali przedstawieni jako zwierzęta radzą sobie ze znudzeniem i egzystencjalną niepewnością dzięki tańcowi. Apokalipsa jawi się tutaj jako kuszący wyzwoliciel. Animacja wyróżniona Nagrodą publiczności za Najlepszy Film Krótkometrażowy podczas 11. MFFA Animator w Poznaniu (opis festiwalowy) 01:25 DO ZOBACZENIA, CHŁOPCY (AU REVOIR LES ENFANTS) Dramat, 100 min, Niemcy/Francja, 1987 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Louis Malle Zdjęcia: Renato Berta Muzyka: Camille Saint - Saens Aktorzy: Philippe Morier - Genoud, Francois Berleand, Peter Fitz, Francine Racette, Francois Negret Najbardziej osobisty i przejmujący film francuskiego mistrza Louisa Malle'a. "Do zobaczenia chłopcy" został oparty na przeżyciach reżysera z czasów okupacji - obraz jest swoistym rozliczeniem Malle z bolesną przeszłością. Akcja toczy się w roku 1944, w okupowanej przez nazistów Francji. Bohater filmu, 12 - letni Julien (Gaspard Manesse), w którym nie trudno dopatrzyć się postaci samego Malle'a, jest wychowankiem katolickiej szkoły z internatem na prowincji. Szkolna rutyna zostaje zakłócona przez trzech nowych, tajemniczych uczniów. Z jednym z nich, wrażliwym chłopcem imieniem Jean (Raphael Fejtö), Julien próbuje początkowo rywalizować, potem jednak blisko się zaprzyjaźnia. Z biegiem czasu, łącząc rozproszone fakty, bohater zaczyna domyślać się, że Jean i pozostali dwaj nowi uczniowie są Żydami ukrywanymi w internacie przez dyrektora, ojca Jana. Julien nie do końca zdaje sobie jednak sprawę z powagi sytuacji. Podczas wizytacji szkoły przez hitlerowskich inspektorów robi fatalny błąd, który może kosztować życie zarówno jego żydowskich kolegów jak i dyrektora szkoły - ojca Jana. 03:40 DERRICK CARTER AT SONAR FESTIVAL 2017 (DERRICK CARTER AT SONAR FESTIVAL 2017) Koncert, 59 min, Francja, 2017 Reżyseria: Xavier Reim Wykonawcy: Derrick Carter Koncert Derricka Cartera na festiwalu Sonar. Mówi się, że Derrick Carter jest największą nadzieją gatunku Chicago House i stanowi ważną inspirację dla wielu artystów. Zafascynowany działalnością DJ - ską od najmłodszych lat, w swojej twórczości czerpie z disco, afro - house ' u i muzyki dance. W swojej karierze wydał wiele albumów, dzięki którym szybko ugruntował swoją pozycję wśród twórców house ' u.