TVP Historia Czwartek, 26.09.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 WRZEŚNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - akcja pod Bezdanami; 1957 - premiera "West Side Story"; 1978 - zmarł Jan Parandowski; 1985 - aresztowano w Toruniu grupę astronomów nielegalnie emitujących programy TV Solidarność; 07:15 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 6/8 - WYŁĄCZENI Z GRY Serial wojenno - sensacyjny, 42 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Zdjęcia: Jacek Zygadło Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski W roku 1942 Niemcy nadal odnoszą sukcesy na wszystkich frontach. W krajach okupowanych, a szczególnie w Polsce i Związku Radzieckim, szaleje terror. Również rodziny przebywających na Zachodzie kryptologów podlegają represjom. Niemcy imają się wszelkich sposobów, by znaleźć jakikolwiek ślad ekipy pułkownika Bertranda. W ręce działającego w Paryżu Hoegera wpada przebywająca tam przyjaciółka Langera - Ira. Ta nić wkrótce okazuje się bardzo pomocna. Szybko awansujący w wywiadowczej hierarchii Hoeger organizuje sprytną prowokację. W tym czasie przebywający w "Cadiksie" kryptolodzy, współpracując z Anglikami, odczytują depesze o przygotowaniach do zajęcia strefy nieokupowanej. To oznacza konieczność kolejnej ewakuacji. W styczniu 1942 roku na Morzu Śródziemnym ginie powracający do Francji Jerzy Różycki. Przygnębiająca wiadomość dociera do "Cadiksu". 08:05 PO PRLU - SUBKULTURY MŁODZIEŻOWE W LATACH 90. Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Witold Karaś, Marcin Krynicki, Michał Jarosiński Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Celem programu jest przeanalizowanie okresu przełomu z lat 1989 - 1990, narodzin III RP i jej pierwszych lat. Temat: subkultury młodzieżowe w latach 90. Wtedy nie było innej możliwości niż identyfikacja z jakąś subkulturą. Badania młodzieży sprzed 20 lat wskazywały, że tylko niewielki procent nastolatków nie rozróżniał przedstawicieli grup subkulturowych. Młodzież wyróżniająca się wyglądem, długością włosów, była w tamtych czasach bardziej widoczna na ulicach. Koniec PRL to był prawdziwy tygiel rozmaitych subkultur. Szczególnie festiwal w Jarocinie stworzył swoją wielką legendę, ale faktycznie był wydarzeniem o dużo mniejszej skali niż obecny Przystanek Woodstock, który w roku 2014 zgromadził rekordową liczbę 750 tys. uczestników. Do Jarocina odwołuje się wielu współczesnych 50 - latków, podkreślając swoją młodzieńczą antysystemowość, bunt przeciwko PRL. Materiał filmowy o kibicach piłkarskich i bójkach stadionowych, o skinheadach i neofaszystach. Lata 90. to okres największego rozwoju subkultury kibiców piłkarskich w Polsce. Kolejna grupa, która od końca lat 80. stała się stałym elementem pejzażu dużych miast, to skaterzy. Rozwijał się nurt sportowy skateboardingu, ale istniały także spore środowiska młodzieży, dla których skateboarding jest przede wszystkim znakiem tożsamości grupowej i pokoleniowej. 08:40 HISTORIA POLSKI - LUFTWAFFE 39: ZBRODNIA NIEUKARANA. Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Film dokumentalny ukazujący okrucieństwo wojny z punktu widzenia niemieckich pilotów bombardujących polskie miasta. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Margaretha Gertruda Zelle, szerzej znana pod scenicznym pseudonimem Mata Hari, została aresztowana pod zarzutem szpiegostwa i następnie rozstrzelana 15 października 1917 r. Choć od egzekucji Maty Hari minęło już niemal 100 lat, jej szpiegowska działalność wciąż budzi wiele niejasności. Najsłynniejsza femme fatale XX wieku, kobieta, która za życia stała się egendą, urodziła się w 1876 r. w Holandii. Z Amsterdamu wygnał ją w wieku 18 lat skandal wywołany jej romansem z dyrektorem szkoły. Wyszła wcześnie za mąż za znacznie starszego od siebie oficera wojsk kolonialnych MacLeoda. Małżeństwo szybko się rozpadło. Jego rozpad przyśpieszyła tragiczna i tajemnicza śmierć synka oraz hulaszczy tryb życia kapitana. Margaretha chyba też nie była bez winy, skoro mąż pewnego dnia zabrał córkę i odszedł, zostawiając żonę bez środków do życia. Trzy lata później Margaretha znalazła się w Paryżu, gdzie zamierzała spróbować szczęścia jako modelka. Za pośrednictwem francuskiego dyplomaty trafiła na salony, gdzie zaczęła występować jako tancerka. Z Paryża przeniosła się do Berlina. Szokowała zarówno odwagą artystyczną, jak i obyczajową. Wśród jej kochanków byli: ambasador Francji w Berlinie, prefekt berlińskiej policji oraz szef kontrwywiadu niemieckiego. Te znajomości przyniosły Macie Hari kosztowności, towarzyskie uznanie i wystawne życie, ale równocześnie wciągnęły w niebezpieczną grę, której wygrać nie mogła. Gdy w 1914 r. wybuchła wojna, Matę Hari niewiele to obeszło. Nie interesowała się polityką, ale polityka zainteresowała się nią. Władze niemieckie potrakowały ją jako obywatelkę wrogiego państwa i zagroziły internowaniem. Podobno zarekwirowano jej futra i kosztowności, co miało niemały wpływ na jej późniejsze decyzje. Udało się jej wrócić do Holandii, skąd wyjechała niebawem do Paryża. Wojna, która zapowiadała się na kilkutygodniowy konflikt, przeciągnęła się na miesiące, a później lata. W 1916 r. , najbardziej krwawym, lecz nieprzynoszącym żadnych rozstrzygnięć na frontach, zaczęły nasilać się działania pozamilitarne. Mata Hari, uznana za niemieckiego szpiega, była stale śledzona. Chcąc zdobyć milion franków na wygodne życie u boku młodego rosyjskiego arystokraty, Wadima Masloffa, którego kochała, a którego rodzice nie zgadzali się na ich ślub, Mata Hari przyjęła propozycję pracy szpiegowskiej na rzecz Francji. Jej pierwszą misją miało być uwiedzenie i wydobycie ważnych informacji od niemieckiego następcy tronu. Miała mu być przedstawiona na zamku w Pszczynie. Nie zwróciła uwagi na poważny sygnał ostrzegawczy. W widowisku "Sensacje XX wieku" fascynujące kreacje stworzyli Danuta Stenka i Adam Ferency. 11:50 Z WIDOKIEM NA WAWEL - NIEPODLEGŁA I BEZPIECZNA. SŁUŻBY MUNDUROWE ODC. 4 Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) odc. 4. Temat: Niepodległa i bezpieczna. Służby mundurowe, Odrodzeniu państwa polskiego po 123 latach niewoli towarzyszyło tworzenie służb mundurowych. Trudno było w tym wypadku nawiązać do wzorców przedrozbiorowych. Jak więc powstawały straż pożarna i policja w II Rzeczypospolitej? Do czego nawiązywały, jakie pełniły role i czy państwo musiało mieć nad nimi kontrolę? Na te pytania starają się odpowiedzieć goście: dr Paweł Gąsiorczyk - historyk, naczelnik Wydziału Dokumentacji Zbiorów Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach i dr Łukasz Malinowski - historyk, dyrektor Muzeum Niepodległości w Myślenicach. 12:25 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 21 (SERIA II ODC. 8) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Ewa Popiołek Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Katrin Buhring, Sebastian Jasnoch, Magdalena Czerwińska, Maria Dębska, Eryk Kulm, Danuta Stenka Stefan informuje Irkę, że muszą uciekać z folwarku, ponieważ nie są tam bezpieczni. Grudziński ostrzega, że do wsi zbliżają się Niemcy i ukrywa ich w stodole. Na folwark przyjeżdżają żandarmami, nie znajdując Irki i Stefana, rozstrzeliwują Grudzińskiego i pracowników oraz podpalają budynki gospodarstwa. Dyrektor szpitala ostrzega Andrzeja o ryzyku, jakie wiąże się z ukrywaniem przez niego Marysi. By zapobiec plotkom i tragedii, lekarz oświadcza się dziewczynie. W kasynie Ewka przyjmuje zaproszenie niemieckiego majora do gry w ruletkę. Dziewczyna niepostrzeżenie wyciąga jego portfel, spisuje dane z dokumentów i wsuwa je z powrotem do kieszeni oficera. Dostrzegają to tajni niemieccy agenci. Ewce pomaga krupier, przejmując upuszczoną torebkę. Nie znajdując niczego przy dziewczynie, tajniacy puszczają ją wolno. Kasia Wieleżyńska ucieka z zakonu sióstr w Henrykowie. Wpada do mieszkania Andrzeja i oświadcza, że chce zostać jego żoną. Zaskoczony mężczyzna nie ma czasu na rozmowę, musi biec na blok operacyjny. Dziewczyna odkrywa w łazience rzeczy Marysi, wściekła wybiega na ulicę. Napotkanym żandarmom składa donos na Marysię. W tajnym lokalu Alfa przekazuje Witkowi informacje, że Powała nie wrócił z mikrofilmem. Witek wraz z Irką i Ewką zabierają rannego Kamila do mieszkania Szczęsnej. Po donosie Kasi, Niemcy zabierają Andrzeja na Pawiak. 14:35 DAWNE ŚWIATY - ODC. 4/8 MEKSYK. DZIEDZICTWO MAJÓW (MEXICO, THE MAYA HERITAGE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2007 Olmekowie, Toltekowie, Zapotekowie, Mistekowie, Majowie, Aztecy - każda z tych grup zostawiła w Meksyku trwały ślad. Gdzie nie spojrzeć, widać znaki przeszłości. W urbanistyce, modelu społecznym, filozofii, rolnictwie i związkach z przyrodą. W dziesiątym tysiącleciu przed naszą erą Amerykę zaludniły plemiona syberyjskie, które przeszły przez cieśninę Beringa. Ludność miejscowa, odizolowana po stopnieniu lodów i aż do hiszpańskich podbojów, już w piątym tysiącleciu rozwinęła garncarstwo, rolnictwo, wyrób kamiennych narzędzi i tkactwo. Ludy te nie znały koła, pługa ani koła garncarskiego, ale były mistrzami w matematyce, oznaczaniu czasu, astronomii i piśmie. Pierwsze osady szybko ustąpiły miejsca autentycznym metropoliom. W XVI wieku przybycie Europejczyków zniszczyło imperia Azteków i Majów w Meksyku. Był to autentyczny koniec pewnego świata! Tymczasem wiele elementów dawnych cywilizacji przetrwało wśród ludności tubylczej. Tutaj przeszłość nie umarła, lecz nadal żyje. Mezoameryka jest obszarem rozwoju cywilizacji poprzedzających przybycie Corteza do Ameryki. Obejmuje tereny Ameryki Środkowej. Meksyk, Gwatemalę, Belize, Salwador i zachód Hondurasu. W Meksyku rozwinęły się wspaniałe cywilizacje. Głównie w stanach Jukatan, Quintana Roo, Campeche oraz w stanie Mexico. To tu znajdują się okazałe dowody cywilizacji w Teotihuacan i pozostałości stolicy azteckiej Tenochtitlan. Obecnie znajduje się tu stolica kraju, Meksyk. 16:40 POWSTANIE WARSZAWSKIE DZIEŃ PO DNIU - ODC. 57 Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Bohater odcinka: Mieczysław Chorąży. 16:55 HISTORIA POLSKI - TRZY DNI W PRZEDSIONKU PIEKŁA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2009 Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk Gdyby w historii można było stosować klasyfikację sportową, należałoby tę bitwę zaliczyć do pierwszej trójki bitew decydujących o przebiegu kampanii wrześniowej. Gdyby zsumować to, co o niej napisano i powiedziano, okaże się, że w pamięci społecznej jej po prostu nie ma. Epizody niepomiernie mniej znaczące doczekały się pięknej literatury, zdążyli przed Panem Bogiem dokumentaliści, a wokół tej bitwy niezrozumiała pustka. To w skali makro, a w skali lokalnej 1300 poległych nie ma nawet porządnego pomnika. Nie pasowała kompletnie ze swym niezwykłym heroizmem do obrazu września, jaki chciała trwale ukształtować peerelowska polityka historyczna. I niemal się udało. Dopiero w ubiegłym roku najmłodsze pokolenie mieszkańców tych okolic zapytało: Dlaczego? Dlaczego nie spłacamy każdego roku długu pamięci. Nie ma pomników, ba nawet prostych mapek i tablic informacyjnych dla turystów tłumnie odwiedzających Roztocze. Zorganizowano pierwszą tak modną dzisiaj rekonstrukcję, która podziałała jak zapalnik. Z dużą gorliwością i niejakim zawstydzeniem włączyli się do działań starsi, władze i instytucje. Można z ulgą powiedzieć - dokonało się. Doskonałym wsparciem dla tych działań byłby film dokumentalny pokazujący w miarę prosty sposób przebieg, bohaterów i militarne konsekwencje bitwy. Pod Tomaszowem, Ulowem, Zielonym i Rogoźnem dokonał się los dwóch polskich frontów wspartych na dwóch armiach: Kraków i Lublin. 19:10 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 7/8 - W SIDŁACH ABWEHRY Serial wojenno - sensacyjny, 42 min, 8 odc. , Polska 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Zdjęcia: Jacek Zygadło Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Fronczewski, Piotr Garlicki, Janusz Zakrzeński, Arkadiusz Bazak, Henryk Bista, Ewa Borowik, Halina Golanko, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Szczepkowski, Andrzej Lajborek, Tadeusz Pluciński, Ewa Żukowska, Tadeusz Szaniecki, Jerzy Kamas, Emil Karewicz, August Kowalczyk, Józef Para, Jacek Recknitz, Stanisław Zaczyk, Andrzej Mirecki, Grażyna Marzec, Jerzy Nowak, Sweryn Butrym, Andrzej Mrowiec, Jolanta Wołłejko, Marcel Novek, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Jan Machulski, Krzysztof Kalczyński, Wojciech Duriasz, Andrzej Mrożewski Rok 1943. Hitlerowcy ponoszą klęskę pod Stalingradem, lecz Europa nadal w znacznej części pozostaje pod okupacją niemiecką. Inwigilowani przez funkcjonariuszy rządu Vichy kryptolodzy ewakuują się z "Cadiksu", mając nadzieję na powrót do Afryki Płn. Jednakże zarządzajacy akcją przerzutu płk Rivet postanawia nie czekać, aż dotrą na lotnisko w Istres. Cała ekipa jest w niebezpieczeństwie. W tej sytuacji Bertrand decyduje, że w małych grupach będą przedzierać się przez Pireneje, z zamiarem przedostania się do neutralnej Hiszpanii. W pobliżu granicy hiszpańskiej wskutek przypadkowej zdrady Langer wraz z częścią ekipy wpada w ręce płk. Hoegera. Rejewski i Zygalski natomiast, którzy przeprawiali się na własną rękę, po przejściu granicy hiszpańskiej zostają internowani w więzieniu w Lorinda. Dopiero po interwencji Anglików wychodzą na wolność. Bertrand unika aresztowania. Wraz z żoną tułają się po południowej Francji, szukając kontaktu z działającym na rzecz de Gaulle'a podziemiem. 21:05 HISTORIA SZKOCKICH KLANÓW - ZDRADZONA KRÓLOWA ODC. 3/3 (RISE OF THE CLANS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Rachel Bell Zdjęcia: Carlo D'Alessandro Wykonawcy: Hannah Young, Darren Mitchell, Neil Oliver Odc. 3 Zdradzona królowa Neil Oliver ujawnia, jak klany spiskowały przeciwko charyzmatycznej Mary Stewart. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - BILANS WOJNY OBRONNEJ Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Zniszczenie Polski jest naszym pierwszym zadaniem. Celem musi być nie dotarcie do jakiejś oznaczonej linii, lecz zniszczenie żywej siły. Nawet gdyby wojna miała wybuchnąć na Zachodzie, zniszczenie Polski musi być naszym pierwszym zadaniem (...). Podam dla celów propagandowych jakąś przyczynę wybuchu wojny. Mniejsza z tym, czy będzie ona wiarygodna, czy nie. Zwycięzcy nikt nie pyta, czy powiedział prawdę, czy też nie. (...). Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni." - mówił Adolf Hitler do dowódców w przededniu podpisania paktu Ribbentrop - Mołotow. 1 września zaatakował. Kilkanaście dni później, 17 września przyłączył się Stalin. W czasie trwających do 6 października walk straciliśmy około 70 tys. żołnierzy i oficerów. Rannych było 133 tys. Do niewoli niemieckiej trafiło około 400 tys. żołnierzy i oficerów. Zaś w niewoli sowieckiej znalazło się 230 tysięcy żołnierzy. Około 88 tysięcy żołnierz przedostało się za granicę. 22:40 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. ANTYPUTYNIŚCI Reportaż, 25 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Kiedyś Putin bardzo jej się podobał, bo w porównaniu z Jelcynem dobrze wyglądał i nie pił. Dziś nazywa go łobuzem i złodziejem. Jewgienia Czirikowa jest jedną z liderek protestów opozycji w Moskwie. Ma 36 lat, dwa fakultety, filigranową posturę, niebywałą energię i wielką odwagę. Na wiecach skanduje hasło: "Rosja bez Putina", oskarża Kreml o korupcję i wyniszczanie kraju. Na swoim blogu bez ogródek demaskuje interesy biznesmenów związanych z Władimirem Putinem. W ubiegłym roku grożono jej odebraniem dwójki dzieci za rzekome zaniedbania. Reportaż jest barwną opowieścią o Czirikowej oraz ludziach, którzy zaczęli wychodzić na protesty i krytykować Putina. Kamera towarzyszy bohaterce w niezwykle "gorącym dniu", w którym odbywa się wielotysięczny wiec niepokornych. Jewgienia Czirikowa polemizuje ze zwolennikami Putina, przemawia na mitingu, bierze udział w marszu. Reportaż doskonale oddaje pełną emocji atmosferę przedwyborczej Rosji, pokazuje najbarwniejsze postaci protestów oraz zwolenników i przeciwników zmian. 00:15 TRZY LOSY, JEDNA POLSKA - BRACIA POMARAŃSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Mariusz Kaźmierski Bohaterami reportażu są trzej bracia Stefan, Józef i Zygmunt Pomarańscy. Ich losy są jakże typowe dla owego fenomenu pokolenia wskrzesicieli Niepodległej. Służba w Legionach i Polskiej Organizacji Wojskowej, wojna polsko - bolszewicka, praca i działalność społeczna w międzywojniu, Wrzesień 1939 i konspiracja, tragiczny koniec w hitlerowskich kacetach. Józef Piłsudski mawiał o nich "moi ulubieni żołnierze" i zapewne czekała ich świetlana wojskowa przyszłość w II Rzeczpospolitej, gdyby nie zdjęli mundurów i nie postanowili służyć Polsce codzienną sumienną pracą, której tak wiele było w młodej ojczyźnie. 01:45 SENSACJE XX WIEKU - MATA HARI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Ferency, Rafał Królikowski, Henryk Talar, Piotr Grabowski, Zbigniew Kosowski, Mirosław Neinert, Bolesław Abart, Zbigniew Paterak, Adam Kopciuszewski, Jacenty Jędrusik, Andrzej Warcaba, Grzegorz Przybył, Ziemowit Pędziwiatr Margaretha Gertruda Zelle, szerzej znana pod scenicznym pseudonimem Mata Hari, została aresztowana pod zarzutem szpiegostwa i następnie rozstrzelana 15 października 1917 r. Choć od egzekucji Maty Hari minęło już niemal 100 lat, jej szpiegowska działalność wciąż budzi wiele niejasności. Najsłynniejsza femme fatale XX wieku, kobieta, która za życia stała się egendą, urodziła się w 1876 r. w Holandii. Z Amsterdamu wygnał ją w wieku 18 lat skandal wywołany jej romansem z dyrektorem szkoły. Wyszła wcześnie za mąż za znacznie starszego od siebie oficera wojsk kolonialnych MacLeoda. Małżeństwo szybko się rozpadło. Jego rozpad przyśpieszyła tragiczna i tajemnicza śmierć synka oraz hulaszczy tryb życia kapitana. Margaretha chyba też nie była bez winy, skoro mąż pewnego dnia zabrał córkę i odszedł, zostawiając żonę bez środków do życia. Trzy lata później Margaretha znalazła się w Paryżu, gdzie zamierzała spróbować szczęścia jako modelka. Za pośrednictwem francuskiego dyplomaty trafiła na salony, gdzie zaczęła występować jako tancerka. Z Paryża przeniosła się do Berlina. Szokowała zarówno odwagą artystyczną, jak i obyczajową. Wśród jej kochanków byli: ambasador Francji w Berlinie, prefekt berlińskiej policji oraz szef kontrwywiadu niemieckiego. Te znajomości przyniosły Macie Hari kosztowności, towarzyskie uznanie i wystawne życie, ale równocześnie wciągnęły w niebezpieczną grę, której wygrać nie mogła. Gdy w 1914 r. wybuchła wojna, Matę Hari niewiele to obeszło. Nie interesowała się polityką, ale polityka zainteresowała się nią. Władze niemieckie potrakowały ją jako obywatelkę wrogiego państwa i zagroziły internowaniem. Podobno zarekwirowano jej futra i kosztowności, co miało niemały wpływ na jej późniejsze decyzje. Udało się jej wrócić do Holandii, skąd wyjechała niebawem do Paryża. Wojna, która zapowiadała się na kilkutygodniowy konflikt, przeciągnęła się na miesiące, a później lata. W 1916 r. , najbardziej krwawym, lecz nieprzynoszącym żadnych rozstrzygnięć na frontach, zaczęły nasilać się działania pozamilitarne. Mata Hari, uznana za niemieckiego szpiega, była stale śledzona. Chcąc zdobyć milion franków na wygodne życie u boku młodego rosyjskiego arystokraty, Wadima Masloffa, którego kochała, a którego rodzice nie zgadzali się na ich ślub, Mata Hari przyjęła propozycję pracy szpiegowskiej na rzecz Francji. Jej pierwszą misją miało być uwiedzenie i wydobycie ważnych informacji od niemieckiego następcy tronu. Miała mu być przedstawiona na zamku w Pszczynie. Nie zwróciła uwagi na poważny sygnał ostrzegawczy. W widowisku "Sensacje XX wieku" fascynujące kreacje stworzyli Danuta Stenka i Adam Ferency. 02:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIEDOKOŃCZONA HISTORIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Rano we wtorek 12 września 1939 r. z lotniska Gnojno - Owadno koło Włodzimierza Wołyńskiego pięć załóg łosi z 211. Eskadry Bombowej wystartowało z zamiarem zaatakowania wielokilometrowej niemieckiej kolumny pancernej na drodze Radymno - Jaworów - Krakowiec. W tym czasie z lotniska w Dębicy, skąd operowały dwadzieścia trzy messerschmitty 109, wzbiła się w powietrze piątka tych maszyn na tzw. wolne polowanie. Zasadniczo miały szukać działających polskich lotnisk polowych, ale koło Jarosławia nad miejscowością Charytany napotkały samotny polski bombowiec. Po ataku z dużą przewagą wysokości wynik walki był przesadzony. Łoś, płonąc, próbował jeszcze awaryjnego lądowania, ale roztrzaskał się przy zetknięciu z ziemią. Są miejsca, do których regularnie powracamy za sprawą nowych możliwości technicznych. Charytany są właśnie jednym z takich miejsc. 100 lat później Jakaż jest siła pamięci o bohaterach, skoro tak nieprzyjazną porą, z dala od domostw potrafi zgromadzić taką rzeszę ludzi. Na wojskowych mapach to wzgórze zaznaczono numerem 360. Ale po bitwie, która przez cztery dni i trzy noce toczyła się tutaj u schyłku roku 1914 pierwsza brygada Legionów Polskich przeszła do legendy. Zapamiętano to zmaganie jako bitwę pod Łowczówkiem. Dziś będziemy mieli okazję obejrzeć rekonstrukcję tej bitwy. 03:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego bitwie o Kursk.