TVP Historia Środa, 02.10.2019 Zmiany z dnia 02.10.2019 w stosunku do raportu z dnia 26.09.2019 (dodano pozycję programową) 08:20 RODZINY WYKLĘTYCH MAJĄ GŁOS - JAN ŻUREK PS. GROŹNY Dysk./wywiad/debata, 22 min, Polska, 2019 Scenariusz: Tadeusz Płużański Wykonawcy: Tadeusz Polkowski (prowadzący) Cykl rozmów z rodzinami, przede wszystkim dziećmi, wyklętych przez komunistów Żołnierzy Niezłomnych. Bohaterem odcinka jest Jan Żurek, pseudonim "Groźny". Urodził się 3 lipca 1923 roku. Przed wybuchem wojny rozpoczął naukę zawodu w Warszawie, gdzie przeżył oblężenie we wrześniu 1939 roku. Jego rodzinny Wieruszów stał się częścią III Rzeszy. W styczniu 1940 roku wyjechał na roboty do Niemiec, do pracy w gospodarstwie rolnym, w Zagłębiu Ruhry. Wyzwolony przez aliantów, trafił do brytyjskiej strefy okupacyjnej i został zakwalifikowany jako dipis - Displaced Persons. Przebywał w obozie w Wessel, a później w Wuppertalu, skąd wyjechał do Polski. Duży wpływ na podjęcie tej decyzji miała akcja propagandowa wysłanników Rządu Lubelskiego, którzy przekonywali, że mimo chwilowych wpływów sowieckich, nowa Polska będzie krajem w pełni demokratycznym. Wracając w rodzinne strony, obserwował porządki, wprowadzone przez komunistów, co przekonało go do walki o wolną Polskę, zniewoloną przez Sowietów. W lutym 1946 roku wstąpił do oddziału, którym dowodził Stanisław Panek "Rudy". Oddział rozbijał posterunki Milicji Obywatelskiej i likwidował konfidentów oraz szczególnie niebezpiecznych utrwalaczy władzy ludowej. Jan, który miał pseudonim "Groźny" w wielu z tych akcji uczestniczył. Został aresztowany, wraz z narzeczoną, w nocy z 17 na 18 września, w Chobaninie, po donosie konfidenta. Przeszedł ciężkie śledztwo, trwające rok i 9 miesięcy. Uniknął grożącej mu kary śmierci i 9 czerwca 1948 roku został skazany na karę 12 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych przez lat 5 oraz przepadek całego majątku na rzecz Skarbu Państwa. Większą część kary odbywał w Centralnym Więzieniu w Rawiczu, gdzie zachorował na gruźlicę. Ostatecznie, orzeczeniem Zgromadzenia Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego, został zwolniony w lutym 1955 roku, po zaliczeniu siedmiu lat i dwóch miesięcy więzienia. (dodano pozycję programową) 18:15 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 4 Reportaż, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz (prowadzący), Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący) Program poświęcony okresowi tzw. transformacji, czyli procesowi przekształcania PRL w III RP. W programie omówione zostaną wybrane wydarzenia i zjawiska z okresu między wyborami czerwcowymi roku 1989 a zdobyciem władzy przez obóz postkomunistyczny w demokratycznych wyborach roku 1993. Nie wiadomo dokładnie, kiedy Polska Ludowa przemieniła się w Trzecią Rzeczpospolitą, bo ten historyczny zwrot składał się z wielu przełomowych momentów. Jednym z takich momentów, po którym nie było już powrotu do tego, co było wcześniej, stało się tzw. urynkowienie cen żywności, co nastąpiło 1 sierpnia roku 1989. Trudno się dziwić, że przy takim stanie gospodarki, jak latem 1989 roku i przy takiej inflacji lud pracujący sięgnął po broń, do której legalny dostęp dopiero co odzyskał, czyli po strajk. W czasach, gdy problemu strajkowego nie dało się już rozwiązywać przy pomocy ZOMO, władze PRL w likwidacji, szukały innych rozwiązań. Jednym z nich był system różnych rekompensat za podwyżkicen oraz dodatków drożyźnianych.