TVP Historia Czwartek, 03.10.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1935 - zdał maturę Bohumil Hrabal; 1944 - "odprawa" przedstawicieli PKWN u Stalina - żądano od nich reformy rolnej i aresztowań wśród "obszarników"; 1996 - Nobel dla Wisławy Szymborskiej; 07:15 AKWARIUM, CZYLI SAMOTNOŚĆ SZPIEGA - ODC. 3/4 - TURYSTYKA ALPEJSKA (ODC. 3/4 - TURYSTYKA ALPEJSKA) Serial sensacyjny, 49 min, Polska/Niemcy/Ukraina, 1995 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze, Jan Purzycki Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Jurij Smolskij, Janusz Gajos, Henryk Bista, Oleg Maslennikow, Witold Pyrkosz, Tadeusz Wojtych Wiktor przylatuje do Wiednia. Na lotnisku czeka na niego Gienek, kolega z Akademii GRU, zatrudniony od kilku tygodni w miejscowej rezydenturze. Jej dowódca, ukryty pod pseudonimem Nawigator, powierza przybysza opiece swego pierwszego zastępcy. Jest nim rawcow - człowiek, któremu Suworow zawdzięcza całą dotychczasową karierę. Pierwszym obowiązkiem Wiktora jest poznanie stolicy Austrii lepiej od miejscowej policji. Gdy młody agent ma już Wiedeń "w małym palcu", dostaje zadanie odebrania w RFN amerykańskiej rakiety przeciwpancernej z rąk szpiega, zwerbowanego przez Krawcowa. Mijają kolejne tygodnie. Wiktor radzi sobie coraz lepiej. Niebawem jednak nad głową jego protektora zbierają się czarne chmury. 08:50 HISTORIA POLSKI - UMRZEĆ ZA WARSZAWĘ (POWSTANIE WARSZAWSKIE) Film dokumentalny, 51 min, Polska/Francja, 2013 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Film "Umrzeć za Warszawę" w koprodukcji polsko - francuskiej przedstawia przyczyny i przebieg Powstania Warszawskiego. Pokazuje sytuację polityczną, w jakiej się znajdowała Polska w latach 1939 - 44 i która doprowadziła do podjęcia decyzji o rozpoczęciu bitwy o Warszawę. Przedstawia zarówno działania zbrojne w walczącej stolicy, jak i życie codzienne jej mieszkańców. W dokumencie wykorzystano przede wszystkim zdjęcia filmowe i fotografie zrobione przez żołnierzy - operatorów Armii Krajowej oraz w mniejszym stopniu niemieckie materiały propagandowe. Narracja filmu opiera się często na świadectwach uczestników Powstania, co pozwala nadać bardziej osobisty i emocjonalny charakter. Prof. Norman Davies, dr Aleksandra Viatteau, dr Dariusz Gawin opowiadają o tym, co działo się w Londynie, Moskwie i Warszawie w kluczowych dla wydarzenia momentach. Tytuł filmu "Umrzeć za Warszawę" nawiązuje do popularnego w Europie Zachodniej, przed wybuchem drugiej wojny światowej, stwierdzenia poddającego w wątpliwość potrzebę umierania za Gdańsk. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 10:55 WIERNIE CIEBIE BĘDZIEM STRZEC... Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Miegoń, Aleksander Gosk Scenariusz: Aleksander Gosk, Tomasz Miegoń To opowieść o historii Marynarki Wojennej II RP, jej bohaterach, okrętach, dokonaniach, kształtowaniu się narodowej morskiej tożsamości oraz tradycji biało - czerwonej bandery. 12:25 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 26 (SERIA II ODC. 13) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Sebastian Jasnoch, Katrin Buhring, This Maag, Peter Wolf Margarethe oświadcza Stefanowi, że skoro nie wiedział nic o planach porwania Schneidera, jest już dla niej bezużyteczny. Stefan orientując się, że został zdemaskowany przez podziemie, postanawia uciec za granicę. Próbuje namówić Irkę by uciekła razem z nim. Dowództwo wyznacza Marysię na negocjatora w sprawie wymiany Witka, Andrzeja i dwóch ważnych dla podziemia więźniów w zamian za Schneidera. W restauracji dziewczyna spotyka się z negocjatorem strony niemieckiej, okazuje się, że jest to Margarethe. Niemka żąda dowodu, że Schneider nadal żyje. Dziewczyny, obiecując więźniowi morfinę, od której jest uzależniony, wymuszają napisanie listu potwierdzającego jego położenie. Jako zabezpieczenie na przyszłość robią Niemcowi zdjęcie podczas gdy ten wstrzykuje sobie morfinę. Na kercelaku dochodzi do wymiany Schneidera za polskich więźniów, wśród których są wycieńczeni i skatowani Witek i Andrzej. Transakcja przepływa gładko, okazuje się, że Niemcy nie zaplanowali żadnej zasadzki, Schneider jest dla nich zbyt cenny by ryzykować. Stefan podstępem zwabia Irkę do mydlarni. Podejmuje kolejną, rozpaczliwą próbę przekonania jej do wspólnej ucieczki. Ma już nawet fałszywe dokumenty, pieniądze i samochód. Na miejscu zjawia się Kamil. Między mężczyznami dochodzi do gwałtownej szarpaniny. Stefan sięga po broń. 14:30 DAWNE ŚWIATY - ODC. 5/8 JORDANIA. OD NABATEJCZYKÓW DO HASZYMIDÓW (FROM THE NABATEAN TO THE JORDAN KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2007 Obecnie miasto Amman jest nowe, w większości z drugiej połowy XX wieku. Mimo to stolica Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego jest świadectwem długiej historii kraju. Dzieje Ammanu sięgają czasów biblijnych. Wtedy nazywano go Rabbat Ammon. Ammon był stolicą królestwa Ammonitów. Następcy Aleksandra Wielkiego przemianowali go na Filadelfia. W czasach Rzymian, Filadelfia należała do sieci handlowej Dekapolis. Z czasów tych pozostał imponujący teatr postawiony przez Marka Aureliusza. Nazwa Amman oficjalnie pojawi się dopiero w roku 635, po podboju przez Arabów. Jordania, młode państwo powstałe po rozpadzie europejskich imperiów kolonialnych, znalazła się w samym środku regionu o dużym znaczeniu historycznym. W miejscu tym spotykały się Afryka, Europa i Azja. Ten wspaniały zakątek świata od zawsze przyciągał obcych. Po kolei Hebrajczyków, Żydów, Chrześcijan, Umajjadów, Mameluków, Abbasydów, Turków osmańskich, a potem Anglików i Palestyńczyków. Wszyscy oni stawali na tej ziemi, lecz nigdy nie udało im się jej zdobyć na zawsze. Wydaje się jednak, że pewien lud nigdy nie wyzbył się suwerenności. Są nim Beduini! Ci nomadzi żyjący z pasterstwa, synowie pustyni, są strażnikami wielowiekowych tradycji. Obecnie są filarem królestwa. Żyją jak badawi, czyli po beduińsku. Jak ich przodkowie właśnie! A kim byli ci przodkowie? Tej zagadki nie rozwikłano. Niektórzy badacze twierdzą, że pochodzą ze starego wędrownego ludu, który osiadł tu w IV wieku przed naszą erą. Wśród skał założył swoją stolicę, Petrę. Jordania co roku gości kilka milionów turystów. Zawdzięcza to właśnie odkryciu Petry w XIX wieku. Dawna stolica Nabatejczyków jest najcenniejszym zabytkiem Jordanii i jednym z najwspanialszych w Lewancie. Wykute w skale miasto z innej epoki fascynuje turystów i przyciąga archeologów. Co roku z całego świata zjeżdżają tu zespoły ekspertów. Każdy przyczynia się do pogłębienia wiedzy o Nabatejczykach. 15:30 . - WARSZAWA. ZMARTWYCHWSTAŁE MIASTO (DAN CRUICKSSHANK'S WARSAW) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Tim Dunn Scenariusz: Dan Cruickshank Opowieść o Warszawie przedstawiona przez Dana Cruickshanka, dziennikarza BBC, historyka sztuki i architektury, prezentera telewizji BBC, autora wielu publikacji historycznych. Od 7. roku życia przez kilka lat mieszkał w Warszawie, gdzie jego ojciec był korespondentem. Jako dziecko obserwował i rysował staromiejskie kamienice. Pamięta Warszawę piękną, tak jak na obrazach Canaletta i innych malarzy, ze wspaniałą architekturą. Po latach Dan wraca do stolicy Polski, by sprawdzić, jak miasto wygląda współcześnie. Nie mógł uwierzyć, że można było odbudować Warszawę po tak ogromnych zniszczeniach wojennych. Dokument bogato ilustrowany archiwaliami, osobistymi wspomnieniami, pięknymi zdjęciami. 16:40 HISTORIA POLSKI - UCIEKINIER Film dokumentalny, 56 min, Polska 2006 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Scenariusz: Marek Tomasz Pawłowski Zdjęcia: Jacek Januszyk Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Marcin Bartosz, Łukasz Bednarz, Grzegorz Czapiński, Kacper Czyczyło, Roman Kufel, Jakub Pędziwiatr, Mirek Śmielak, Maciej Ilczuk, Jacek Steciuk, Stanisław Stuła - Przez całe swoje życie ciągle uciekałem. W czasie wojny uciekałem przed Niemcami. W Auschwitz kilka razy uciekłem przed śmiercią. Po wojnie uciekałem przed "czerwonymi". Teraz uciekam w świat, żeby nie stetryczeć... - Kazimierz Piechowski opisuje swoje pełne dramatycznych wydarzeń życie. Od dawna jego marzeniem były zagraniczne podróże. Ale w czasach dzieciństwa nie dane mu było to pragnienie zrealizować. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, Piechowski był harcerzem. Wraz z tysiącami kolegów znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, gdyż Niemcy rozstrzeliwali harcerzy. Piechowski chciał uciec z okupowanego kraju, przez Węgry dostać się na Zachód i móc walczyć za ojczyznę. Ale ta próba się nie udała i młody chłopak, po pobycie w kilku więzieniach, trafił ostatecznie do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Tu, za bramą ze złowrogim i bałamutnym hasłem "Arbeit Macht Frei" (Praca czyni wolnym) Kazimierz Piechowski staje się więźniem numer 918. Wraz ze swoimi kolegami jest ofiarą zbrodniczego systemu obozowego. Zarządzającym Auschwitz esesmanom nie chodzi wyłącznie o fizyczne wyeliminowanie więźniów. Oprawcy chcą, aby ich ofiary przed śmiercią utraciły resztki czci i człowieczeństwa. Głównym narzędziem tego działania jest głód. Przebywający w obozie dostają minimalne racje żywnościowe. Najważniejszą troską więźniów staje się przeżycie do następnego dnia. Wyniszczeni głodem, są zmuszani do harówki w każdych warunkach pogodowych, na paraliżującym mrozie, w głębokim śniegu, w obezwładniającym upale, po kolana w błocie. Największe żniwo śmierć zbiera na jesieni i wiosną. Wielu zabijają choroby, inni są rozstrzeliwani, a ich zwłoki palone w krematoriach. Ale Piechowski chce żyć. Uczy się oszczędzać siły. Kiedy w pobliżu nie ma żadnego kapo czy esesmana, odpoczywa; kiedy zaś jest obserwowany, udaje, że rwie się do pracy. Wkrótce zostaje przeniesiony do pracy pod dachem, w magazynie nieopodal obozu. Tam poznaje Gienka, więźnia, który zajmuje się samochodami. Razem postanawiają wyrwać się z tego "piekła śmierci", jakim jest obóz w Oświęcimiu. Powoli dojrzewa plan ucieczki. Ale ryzyko porażki jest duże, a stawką w tej grze śmierć nie tylko uciekinierów, lecz także współwięźniów. W swoim filmie Marek Tomasz Pawłowski śledzi losy niezwykłej postaci Kazimierza Piechowskiego, organizatora najbardziej brawurowej ucieczki z Auschwitz. Piechowski, przed kamerą, opowiada o dramatycznych chwilach swego życia, zarówno o koszmarze czasów obozowych, jak i o walce przeciw hitlerowcom w oddziale Armii Krajowej, za co po wojnie władze komunistyczne wtrąciły go do więzienia. Dokument uzupełniają bogate materiały archiwalne, w tym ujęcia okolic obozu i magazynu przeplatające się ze współcześnie wykonanymi zdjęciami. 19:00 AKWARIUM, CZYLI SAMOTNOŚĆ SZPIEGA - ODC. 4/4 - ZDRADA (ODC. 4/4 - ZDRADA) Serial sensacyjny, 50 min, Polska/Niemcy/Ukraina, 1995 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Antoni Krauze, Jan Purzycki Zdjęcia: Tomasz Tarasin Aktorzy: Jurij Smolskij, Janusz Gajos, Swietłana Mielnikowa, Władimir Abazopuło, Anatolij Jurczenko, Zbigniew Suszyński, Siergiej Gorszkow i inni Wiktor otrzymuje od Krawcowa wyjątkowo perfidne zadanie. Musiw nocy podrzucić Biblię do skrzynki pocztowej swego kolegi Gienka. Jeśli następnego dnia Gieniek nie zjawi się w rezydenturze, straci zaufanie przełożonych. Rychło po wykonaniu zadania Wiktor staje przed jeszcze poważniejszą próbą. "Nawigator" powierza mu kontakt z agentem pracującym dla GRU. Niebawem okazuje się, że tak naprawdę chodzi o sprawdzenie lojalności Wiktora względem organizacji. 21:10 LUSITANIA - MINUTY, KTÓRE WSTRZĄSNĘŁY ŚWIATEM (LUSITANIA 18 MINUTES THAT CHANGED THE WORLD) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John Farren Ludzkie historie kryjące się za tragedią. Kiedy liniowiec Lusitania został storpedowany przez niemiecką łódź podwodną u południowych wybrzeży Irlandii w 1915 roku, statek zatonął w ciągu zaledwie 18 minut, zabierając ze sobą 1200 osób. Niepotrzebna tragedia prawdopodobnie zmieniła bieg I wojny światowej, ponieważ liczba Amerykanów wśród umarłych spowodowała, że Stany Zjednoczone - i cała potęga militarna tego kraju - nie były dotąd w stanie wojny. Ten fascynujący film koncentruje się na ośmiu pasażerach i niemieckim kapitanie łodzi podwodnych. Od kuchni głęboko pod pokładem do kabin pierwszej klasy, odsłania historie o bohaterstwie, poświęceniu, szczęściu i nieszczęściu - i o tym, jak walka tych osób o przetrwanie wpłynęła na życie milionów ludzi na całym świecie. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - SOWIECKA AGENTURA W II RP Dysk./wywiad/debata, 32 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Pomimo zatrzymania przez Polaków latem 1920 roku pochodu rewolucji bolszewickiej na Zachód, Rosja sowiecka nie zarzuciła swoich ekspansywnych planów podboju Polski i Europy. Zostały one tylko odłożone w czasie, a Stalin czekał na dogodny moment do ataku. Sowieci starali się zbudować swoją agenturę w strukturach Rzeczypospolitej. Co dziś wiemy o sowieckiej siatce szpiegowskiej w administracji państwowej i siłach zbrojnych II Rzeczypospolitej? Czy sowieccy agenci byli skuteczni? Czy Stalin mógł wpływać na decyzje podejmowane przez władze Polski przedwojennej? 22:45 KONCERTY W TVP WARSZAWA - ŚMIERĆ I DZIEWCZYNA. STARE MIASTO'44 IN MEMORIAM Artystyczne/estradowe (widowisko), 46 min, Polska, 2019 Widowisko artystyczne zrealizowane z okazji 75. Powstania Warszawskiego. Nagranie odbyło się we wnętrzach kościoła oo. dominikanów pw. św. Jacka w Warszawie. 01:05 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 02:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Magazyn, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk.