TVP Historia Sobota, 05.10.2019 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1880 - zmarł Jakub Offenbach; 1964 - ucieczka 57 obywateli NRD tunelem do Berlina Zachodniego; 1978 - Nobel dla Isaaca Bashevisa Singera; 1983 - Nobel dla Lecha Wałęsy; 07:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SYCYLIA. WULKANICZNA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Sycylia to włoska wyspa wulkaniczna, położona na Morzu Śródziemnym, zaledwie 150 kilometrów od Tunezji. Spotykają się tu europejskie i afrykańskie wpływy. Sycylia wyróżnia się niezwykłym bogactwem kulturowym, przyrodniczym i kulinarnym. Ciekawa historia, serdeczni mieszkańcy i zmysłowe barwy. 08:05 ..."SWEGO NIE ZNACIE"... - KATALOG ZABYTKÓW - BIECZ Felieton, 10 min, Polska, 1997 Autor: Maciej Wojtyński Scenariusz: Maciej Wojtyński Biecz zwany jest perłą Podkarpacia. To stare, królewskie miasto szczyci się wieloma zabytkami, ale do najświetniejszych należy tutejsza fara. Budowana na przełomie XV i XVI stulecia łączy w architekturze gotycką bryłę i sklepienia z detalami zwiastującymi nadchodzący renesans. Wewnątrz liczne dzieła znakomitej snycerki reprezentującej style od renesansu po późny barok. Szczególnej uwagi warte są dwa dzieła - szesnastowieczny włoski obraz "Opłakiwanie Chrystusa" umieszczony we wspaniałym, manierystycznym ołtarzu głównym, oraz unikat na skalę europejską - siedemnastowieczny pulpit muzyczny z płaskorzeźbionymi wizerunkami dawnych grajków. 08:50 ŻEGNAJ, ROCKEFELLER - ODC. 5/13 Serial dla młodzieży, 27 min, Polska 1992 Scenariusz: Ryszard Nyczka, Jacek Janczarski, Waldemar Szarek Reżyseria: Waldemar Szarek Występują: Piotr Fronczewski, Kamil Gewartowski, Magda Zawadzka, Marek Barbasiewicz, Agnieszka Czekańska, Ewa Gawruluk, Jolanta Fraszyńska, Tomasz Premiasz, Krystyna Tkacz i inni Życie codzienne Misia upływa na spotkaniach z Beatą w towarzystwie Strusia, treningach i chodzeniu do szkoły. Przyjaciele i rodzina mają nadzieję na jego zwycięstwo w zbliżających się zawodach kajakarskich. Niestety, podczas zawodów Misio traci równowagę i wywraca się z kajakiem do wody, przegrywając zawody. 09:20 ŻEGNAJ, ROCKEFELLER - ODC. 6/13 Serial dla młodzieży, 27 min, Polska 1992 Reżyseria: Waldemar Szarek Scenariusz: Ryszard Nyczka, Jacek Janczarski, Waldemar Szarek Aktorzy: Piotr Fronczewski, Kamil Gewartowski, Magda Zawadzka, Marek Barbasiewicz, Agnieszka Czekańska, Ewa Gawryluk, Jolanta Fraszyńska, Tomasz Premiasz, Krystyna Tkacz i inni Chorego Misia odwiedza piękna pielęgniarka Izabella Jabłuszko. Michał zapomina o Beacie. Po powrocie do zdrowia też ciągle myśli o Izabelli i bardzo chciałby ją spotkać. Zleca prywatnemu detektywowi zebranie informacji o pielęgniarce. 09:55 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - ORZECHY I WIKLINA Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Piotr Janczar Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Kolejna wyprawa kulinarna po Polsce Karola Okrasy zawiedzie widzów do miejscowości Konarzew, niedaleko Piątku. Tu znajduje się plantacja i pracowania wikliniarska p. Teresy Maciejak. Już jej dziadek miał warsztat wikliniarski i wyplatał koszyki dla okolicznych mieszkańców. W dobie wszechobecnych plastikowych skrzynek i pojemników trudno sobie wyobrazić, że w nie tak odległych czasach bez wiklinowego kosza nie sposób było zebrać ziemniaków z pola, jabłek, gruszek z sadu, orzechów czy grzybów i jagód w lesie. Na targowiskach sprzedawanoz koszy wiklinowych jaja, sery i inne płody rolne. W tej podróży kulinarnej Karol pokaże widzom jeden z ostatnich działających w naszym kraju warsztatów wikliniarskich, a przy okazji sięgnie po produkt, który w kuchni kojarzy się raczej z przekąską czy deserem, czyli po orzechy. Wykorzysta te smaczne i niezwykle bogate w składniki odżywcze produkty do stworzenia ciekawych potraw z mięsa i ryb. Przygotuje dwie propozycje dań z dodatkiem orzechów. Pierwszą potrawą jest karkówka wieprzowa, przygotowana w kociołku w pikantnym sosie z pomidorami, curry i orzechami. Druga propozycja to dorsz w sosie orzechowym z orzechową kaszą gryczaną i dynią. 10:30 DAWNE ŚWIATY - ODC. 5/8 JORDANIA. OD NABATEJCZYKÓW DO HASZYMIDÓW (FROM THE NABATEAN TO THE JORDAN KINGDOM) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2007 Obecnie miasto Amman jest nowe, w większości z drugiej połowy XX wieku. Mimo to stolica Jordańskiego Królestwa Haszymidzkiego jest świadectwem długiej historii kraju. Dzieje Ammanu sięgają czasów biblijnych. Wtedy nazywano go Rabbat Ammon. Ammon był stolicą królestwa Ammonitów. Następcy Aleksandra Wielkiego przemianowali go na Filadelfia. W czasach Rzymian, Filadelfia należała do sieci handlowej Dekapolis. Z czasów tych pozostał imponujący teatr postawiony przez Marka Aureliusza. Nazwa Amman oficjalnie pojawi się dopiero w roku 635, po podboju przez Arabów. Jordania, młode państwo powstałe po rozpadzie europejskich imperiów kolonialnych, znalazła się w samym środku regionu o dużym znaczeniu historycznym. W miejscu tym spotykały się Afryka, Europa i Azja. Ten wspaniały zakątek świata od zawsze przyciągał obcych. Po kolei Hebrajczyków, Żydów, Chrześcijan, Umajjadów, Mameluków, Abbasydów, Turków osmańskich, a potem Anglików i Palestyńczyków. Wszyscy oni stawali na tej ziemi, lecz nigdy nie udało im się jej zdobyć na zawsze. Wydaje się jednak, że pewien lud nigdy nie wyzbył się suwerenności. Są nim Beduini! Ci nomadzi żyjący z pasterstwa, synowie pustyni, są strażnikami wielowiekowych tradycji. Obecnie są filarem królestwa. Żyją jak badawi, czyli po beduińsku. Jak ich przodkowie właśnie! A kim byli ci przodkowie? Tej zagadki nie rozwikłano. Niektórzy badacze twierdzą, że pochodzą ze starego wędrownego ludu, który osiadł tu w IV wieku przed naszą erą. Wśród skał założył swoją stolicę, Petrę. Jordania co roku gości kilka milionów turystów. Zawdzięcza to właśnie odkryciu Petry w XIX wieku. Dawna stolica Nabatejczyków jest najcenniejszym zabytkiem Jordanii i jednym z najwspanialszych w Lewancie. Wykute w skale miasto z innej epoki fascynuje turystów i przyciąga archeologów. Co roku z całego świata zjeżdżają tu zespoły ekspertów. Każdy przyczynia się do pogłębienia wiedzy o Nabatejczykach. 11:35 GENIALNE WYNALAZKI - ODC. 1/4 (THE GENIUS OF INVENTION) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Victoria Bell, Louise Bourner Seria dokumentalna ukazująca 12 wynalazków, które zmieniły nasze życie. Serię rozpoczyna opowieść o trzech najbardziej rewolucyjnych wynalazkach wszech czasów; silniku parowym, generatorze elektrycznym i turbinie parowej. 14:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.II - ODC. 22 HISTORIA WŚRÓD FAL Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wygląda życie na morzu, na statku z prawdziwego zdarzenia? Radosław Kotarski sprawdza to na własnej skórze! Opowiada o codziennym życiu, przesądach i trudach pracy marynarzy pokonujących setki mil morskich. Porównuje historyczne polskie statki szkoleniowe do tych współczesnych i odkrywa zaskakującą prawdę. Zapraszamy na pokład polskiej legendy - Daru Młodzieży! 15:40 SPÓR O HISTORIĘ - ZAKONY W ŚREDNIOWIECZNEJ POLSCE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Na początku XI wieku w Polsce zaczęły powstawać pierwsze klasztory benedyktyńskie. Cystersi i kanonicy regularni pojawili się na ziemiach polskich w XII wieku. Wkrótce po nich, w XIV wieku osiedlili się u nas dominikanie i franciszkanie. Z czego znane były te zakony? Jaki wpływ mieli bracia zakonni na cywilizacyjny rozwój średniowiecznej Polski? Jak integrowali ją z chrześcijańską Europą? 16:20 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 2. AFRYKA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Serial dokumentalny BBC. Marzymy, by jak ptak wznieść się na skrzydłach ku niebu. Ziemia widziana z góry jest bardziej niezwykła, niż nam się wydaje. Dziś możemy przyjrzeć się jej inaczej, z ptasiej perspektywy. Przed nami wędrówka po całym świecie, pełna niezwykłych wydarzeń, wielkich wyzwań i zasłużonych nagród. W części drugiej ekipa filmowa odbywa podróż do Afryki. Na południowym jej krańcu, obserwując majestatyczną Górę Stołową, symbol Kapsztadu, nie sposób nie dostrzec oznak niezwykłego poruszenia w wodach z dala od brzegu. Pod wodą dochodzi do wielkiego zgromadzenia. Ptaki najwyraźniej coś o tym wiedzą. To głuptaki przylądkowe, które są inteligentne i ciekawskie. Działają w zespole. Małe grupy rozrzucone po oceanie wypatrują znaków, które mogłyby doprowadzić je do celu. Obserwują humbaki, które szukają tej samej zdobyczy. Głuptaki są jakby oczami delfinów. Z góry widzą to, czego delfiny nie dostrzegą wśród fal. Ławica sardynek to wielka uczta. Delfiny atakują ją od dołu. Rozbijają ławicę i podprowadzają ryby pod powierzchnię. Tu głuptakom łatwiej wyłapywać małe ryby. O lądowych mieszkańcach Afryki najwięcej wiedzą sępy afrykańskie. Te sprytne padlinożerne ptaki całymi godzinami szybują w powietrzu, obserwując zachowanie innych zwierząt. Lwy i sępy żyją w niełatwym przymierzu. Szpiegują się wzajemnie, by dotrzeć do posiłku. Poznamy również bieliki afrykańskie, marabuty afrykańskie, uchatki karłowate, bociany białe, jaskółki. 17:20 MARZYCIELE - JÓZEF UNRUG Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Józef Unrug urodził się w Brandenburgii na terenie Królestwa Pruskiego, jako Joseph Michael Hubert von Unruh. Jego ojciec Tadeusz był generałem pruskiej gwardii, jednak wrócił do polskich korzeni Unrugów. Józef, który podczas pierwszej wojny światowej był dowódcą niemieckiego okrętu podwodnego, w 1919 roku zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. W 1925 roku został dowódcą Floty Nadmorskiej, a w 1939 kierował obroną Wybrzeża. Jako jeniec wojenny rozmawiał z Niemcami przez tłumaczy mówiąc: Pierwszego września zapomniałem języka niemieckiego. 18:20 JANOSIK - ODC. 1/13 - PIERWSZE NAUKI Serial przygodowy, 47 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Zdjęcia do serialu rozpoczęły się w maju 1972 roku i trwały do marca 1973. W tym czasie nakręcono 80 tys. metrów taśmy. Serial realizowany był w zamku na Pieskowej Skale, w okolicach Ojcowa i w różnych rejonach Podkarpacia, a także w atelier w Warszawie i Pradze. W praskim studiu, większym od warszawskiego, czescy dekoratorzy urządzili według projektu scenografa filmu Jana Grandysa grotę skalną, w której nagrano niektóre sceny zbójnickie. Scenariusz filmu powstał na podstawie legend o tatrzańskim zbójniku. Ponieważ - jak twierdzi reżyser Jerzy Passendorfer - legendy nie należy traktować zbyt poważnie, w filmie jest dużo humoru i zabawnych scen. Nie brak widowiskowych bójek i walk, szaleńczych jazd na koniu, a nawet upadków ze skały. Postać tytułowego bohatera odtwarza Marek Perepeczko. Każdy z 13 odcinków opowiada odrębną, zamkniętą historię. W sumie stanowią one opowieść o przygodach zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik. W pierwszym odcinku młody góral, który stanął w obronie chłopa katowanego przez hrabiowskich hajduków, zostaje przez nich pojmany i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka hrabiego, ale gdy zbiegów dopędza pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka. 19:15 OSTATNI KORESPONDENT Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2019 Reżyseria: Egeniusz Starky Odświeżona wersja filmu dokumentalnego "Korespondent Bryan". Film zawiera wcześniej niepublikowane zdjęcia z prywatnego archiwum Bryana, dotyczące Warszawy z września 1939 roku. Julien Bryan to amerykański dziennikarz, który przyjechał do stolicy Polski ostatnim pociągiem z Berlina 4 września 1939 r. Materiał zarejestrowany przez Juliena Bryana stanowi unikalny dokument przepełniony historyczną prawdą, oglądaną bez subiektywnego komentarza i ukazujący patriotyczny heroizm społeczeństwa warszawskiego z punktu widzenia jednostki uwikłanej w rzeczywistość wojenną. Zdjęcia porażają swoim dokumentalnym przekazem, przedstawiającym koszmar oblężonego miasta. Film wzrusza do łez i każe zastanowić się nad granicami ludzkiej wytrzymałości w obliczu niewyobrażalnego cierpienia. 20:30 LUSITANIA - MINUTY, KTÓRE WSTRZĄSNĘŁY ŚWIATEM (LUSITANIA 18 MINUTES THAT CHANGED THE WORLD) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: John Farren Ludzkie historie kryjące się za tragedią. Kiedy liniowiec Lusitania został storpedowany przez niemiecką łódź podwodną u południowych wybrzeży Irlandii w 1915 roku, statek zatonął w ciągu zaledwie 18 minut, zabierając ze sobą 1200 osób. Niepotrzebna tragedia prawdopodobnie zmieniła bieg I wojny światowej, ponieważ liczba Amerykanów wśród umarłych spowodowała, że Stany Zjednoczone - i cała potęga militarna tego kraju - nie były dotąd w stanie wojny. Ten fascynujący film koncentruje się na ośmiu pasażerach i niemieckim kapitanie łodzi podwodnych. Od kuchni głęboko pod pokładem do kabin pierwszej klasy, odsłania historie o bohaterstwie, poświęceniu, szczęściu i nieszczęściu - i o tym, jak walka tych osób o przetrwanie wpłynęła na życie milionów ludzi na całym świecie. 21:35 MIASTO SKARBÓW - ODC. 9 Serial kryminalny, 42 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Dawid Rot Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Mikołaj Trzaska Aktorzy: Helena Ganjalyan, Feliks Szajnert, Edward Linde Lubaszenko, Marcin Bosak, Norbert Kwiatkowski, Iza Kuna, Aleksandra Popławska, Magdalena Różczka, Piotr Głowacki, Adam Ferency, Leszek Zdybał, Piotr Adamczyk, Adam Krawczuk, Norbert Rakowski Zdort odwiedza Lenę, żonę Stasia Bieleckiego. Szantażuje zdjęciami z młodym kochankiem. Domaga się klucza do skrytki 303. W bankowym skarbcu gangster wyciąga ze skrytki 303 zielony diament. Ogląda go i chowa z powrotem. Staś Bielecki czeka w knajpie na Alicję, wdaje się w bójkę. Napastnicy kradną mu zegarek, prezent od Alicji. Lena prosi Czarnego, swojego kochanka o pomoc. Idą oboje porozmawiać z szantażystą. Czarny radzi Lenie, by uległa Zdortowi. Alicja udaje się pod adres, który dała jej Ewa. Zastraszony Zdort mówi o planie porwania Stasia, gdyby Lena nie spełniła ich żądań. Były gangster otwiera swoją bankową skrytkę. Skrytka jest pusta. 22:20 MIASTO SKARBÓW - ODC. 10 KOLEJKA DO ŚMIERCI Serial kryminalny, 41 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Dawid Rot Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Mikołaj Trzaska Aktorzy: Helena Ganjalyan, Feliks Szajnert, Edward Linde Lubaszenko, Marcin Bosak, Norbert Kwiatkowski, Iza Kuna, Aleksandra Popławska, Magdalena Różczka, Piotr Głowacki, Adam Ferency, Leszek Zdybał, Piotr Adamczyk, Adam Krawczuk, Norbert Rakowski Stefanii udaje się odnaleźć numer, pod który dzwonił Miler i raportował o nieudanym przejęciu diamentu. Jest to numer zarejestrowany w USA. Moryc fałszuje obraz Wróblewskiego. Szatner informuje Alicję, że prokurator Lekki dostaje listy z pogróżkami. Wysyła je ktoś z więzienia, ale nie są w stanie ustalić, kim jest nadawca. Szatner i jego team odwiedzają prokuratora Lekkiego w biurze. Lekki jest arogancki, lekceważy zagrożenie. Alicja zauważa wiszący na jego ścianie oryginał Wróblewskiego. Dowiaduje się od Moryca, kto zlecił mu namalowanie kopii obrazu znanego malarza. Ewa włamuje się do willi prokuratora. 23:10 UJEK - JÓZEF KRZEPTOWSKI CZ. 1 Film dokumentalny, 44 min, Polska, 1995 Scenariusz: Mieczysław Sroka, Lucyna Smolińska Wykonawcy: Józef Pitoń, Tadeusz Gąsienica Giewont, Jan Karpiel Film o Józefie Krzeptowskim składający się z dwóch części. Pierwsza część filmu opowiada o barwnych latach młodzieńczych króla kurierów tatrzańskich - jego małżeństwie, pracy ratownika i okresie okupacji, kiedy wstąpił do AK i został łącznikiem polskiego rządu na emigracji. 00:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ELŻBIETA II (QUEEN ELISABETH II) Film dokumentalny, 104 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" tym razem przedstawia historię najsłynniejszej kobiety na świecie, brytyjskiej królowej Elżbiety II. Elżbieta podczas swoich rządów poznała Johna Kennedy’ego, Charles ' a de Gaulle 'a, Ronalda Reagana, Mahatmę Gandhiego, Marilyn Monroe, Beatlesów i Lady Gagę. Sama jest ikoną rozpoznawaną na całym świecie, ale czy ktoś naprawdę ją zna? Wiadomo, że lubi żartować, jest odważna i wytrwała w dążeniu do celu, rzadko pokazuje swoje uczucia, ale zawsze jest pełna godności. Dzięki filmowi widzowie mogą poznać prywatne życie królowej, towarzysząc jej w apartamentach w Windsorze, w pałacu Buckingham czy na jachcie Britannia. A poznać ją warto, bo przypuszczalnie już nikt nigdy nie wstąpi na tron w wieku 25 lat i pozostanie na nim ponad 60. 02:30 WIERNA RZEKA Melodramat na tle historycznym, 66 min, Polska, 1936 Reżyseria: Leonard Buczkowski Scenariusz: Anatol Stern Zdjęcia: Albert Wywerka, Henryk Vlassak Aktorzy: Barbara Orwid, Mieczysław Cybulski, Kazimierz Junosza-Stępowski, Stefan Hnydziński, Antoni Różycki, Michał Halicz, Zygmunt Chmielewski, Bronisław Oranowski, Feliks Dobrowolski, Aleksander Bogusiński Książę Odrowąż (Mieczysław Cybulski) wydostaje się z oblężonego obozowiska powstańców, żeby zgodnie z rozkazem swego poległego dowódcy przekazać ważne dokumenty dyktatorowi powstania styczniowego. W czasie ucieczki przed rosyjską obławą zostaje postrzelony i resztkami sił dociera do majątku Niezdoły. Tu troskliwą opieką otacza go Mija Brynicka (Barbara Orwid), piękna szlachcianka, która wraz ze starym kucharzem Szczepanem (Józef Orwid), pod nieobecność ojca (Jerzy Rygier), który również walczy w powstaniu, zajmuje się dworem. Pomiędzy młodymi rodzi się gorące uczucie. Powstanie toczy się jednak dalej i zakochanych czeka jeszcze wiele ciężkich i bolesnych chwil.