TVP Kultura Poniedziałek, 30.09.2019 08:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - TYNIEC Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadząca) W kolejnym odcinku odwiedzamy Tyniec. Opactwo w Tyńcu jest najstarszym istniejącym w Polsce klasztorem kontynuującym tradycję benedyktyńską, zajmującym poczesne miejsce w historii Polski niemal od zarania jej państwowości. Począwszy od pierwszej połowy XI wieku, przez kolejne stulecia, pełniło rolę ważnego ośrodka działalności misyjnej, życia liturgicznego i kulturalnego. Związane było także z istotnymi wydarzeniami politycznymi i postaciami historycznymi. 08:30 MYSZ Film obyczajowy, 40 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Wiktor Skrzynecki Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Lech Brański Występują: Zuzanna Antoszkiewicz, Sławomira Kozieniec, Piotr Łysak, Filip Łobodziński, Maria Homerska, Magda Teresa Wójcik, Marek Bargiełowski, Zygmunt Maciejewski, Leszek Bałdyga, Wiktoria Buczyńska, Katarzyna Figura, Barbara Grabowska, Sławomir Górecki, Dariusz Jurczyk, Krzysztof Miazga, Janina Nowicka, Witold Sadowski, Ryszard Słonimski i inni Debiut fabularny wieloletniego operatora warszawskiej WFD oraz cenionego dokumentalisty ("Ksiądz Szarkowski", "Była taka szkoła"). Kanwą scenariusza "Myszy" jest opowiadanie Marii Dańkowskiej pod tym samym tytułem. Akcja toczy się w warszawskim liceum. Uczniowie jednej z klas postanawiają nie pisać klasówki z chemii. Na znak protestu oddają czyste kartki. Z tą postawą nie zgadza się tylko jedna dziewczyna: Ania zwana "Myszą". Na jej nieszczęście incydent ma poważne reperkusje. Klasa zostaje zawieszona na kilka dni, zapada decyzja o obniżeniu stopni ze sprawowania. Ukarani uczniowie chcą zemścić się na Myszy za brak solidarności i domniemane lizusostwo wobec nauczycieli. Wpadają więc na szatański pomysł. Klasowy przystojniak Piotr ma rozkochać w sobie "zdrajczynię", a następnie ją porzucić. Jak na ironię całą akcję inspiruje Ada, sympatia Piotra, obiecując mu w nagrodę antykwaryczny rarytas - stare wydanie tomiku poezji Norwida. Chłopak przystępuje do dzieła. Zaprasza Mysz do teatru, na wystawy, chodzi z nią na spacery, wymyśla coraz to nowe formy adoracji. Wreszcie nieświadoma podstępu Ania zaczyna darzyć go uczuciem. Pora więc wykonać drugą, mniej przyjemną część planu. Piotr jednak zaczyna mieć wątpliwości... III nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Telewizyjnym w Monachium (1980), Brązowe Koziołki na 7. Ogólnopolskim Festiwalu Filmów dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu (1981). 09:25 HOGO FOGO HOMOLKA (HOGO FOGO HOMOLKA) Film komediowy, 76 min, Czechosłowacja, 1970 Reżyseria: Jaroslav Papousek Scenariusz: Jaroslav Papousek Zdjęcia: Josef Ort-Snep Muzyka: Karel Mares Aktorzy: Josef Sebanek, Marie Motlova, Frantisek Husak, Petr Forman, Matej Forman, Helena Ruzickova Filmem "Hogo fogo Homolka" reżyser i scenarzysta Jaroslav Papouek kontynuuje historię czeskiej rodziny Homolków, bohaterów zrealizowanej rok wcześniej komedii "Straszne skutki awarii telewizora". Reżyser tak celnie określił mentalność współczesnego czeskiego mieszczanina, że nazwisko Homolka stało się jego synonimem. Drugi film powstał właściwie z inicjatywy aktorów, którzy w czasie montażu pierwszej części zaproponowali Papoukowi, aby wymyślił dalszy ciąg przygód rodziny praskiego taksówkarza. Tytuł filmu pochodzi od słów dziadka Homolki, który skomentował zakup nowego auta słowami: "Teraz dopiero jesteśmy hogo fogo rodziną, teraz dopiero patrzy na nas świat". W parny letni dzień pradziadek Homolka siedzi w wiejskiej gospodzie przy kuflu piwa, zerkając od czasu na kozę, którą pasie, i - znacznie częściej - na młodą dziewczynę w bikini, opalającą się w pobliżu. Staruszek zaniedbuje też kozę dla spacerów po ukochanym lesie. Przeczuwa zbliżającą się śmierć, pragnie więc nacieszyć się jeszcze pięknem otaczającego go świata. O swych złych przeczuciach powiadamia listownie rodzinę w stolicy. Prascy krewni świętują właśnie kupno nowego samochodu. Dumni i szczęśliwi obmyślają przyszłe wycieczki. W najbliższą niedzielę zamierzali jechać na mecz piłkarski do Teplic. Wezwani do umierającego pradziadka muszą jednak zmienić plany. Jadą niechętnie, pamiętając, że w ubiegłym roku staruszek również zapowiadał swój rychły zgon. W nie najlepszych humorach, skłóceni, przybywają na wieś. Nie zastają pradziadka w domu, co jeszcze bardziej ich rozsierdza. Urażeni, że wzywał ich na próżno, wyruszają na jego poszukiwanie. O filmie Papouka krytycy pisali: "Równolegle rozwijają się dwie linie opowiadania. Pierwsza opisuje ostatni dzień życia pradziadka, druga jak go Homolkowie szukali i nie znaleźli. Ujawniają one dwie przeciwstawne postawy życiowe. Ograniczony, przyziemny świat Homolków jest konfrontowany z życiem ludzi również zwykłych, niczym nie wyróżniających się, które jest jednak dużo pełniejsze, bardziej swobodne i radosne. Z konfrontacji tej wyniknie nonsensowność małostkowych sprzeczek Homolków, które są w swej istocie destrukcyjnym żywiołem, niszczącym wszelkie wartości. Pradziadek mógł szczęśliwie przeżyć swoje ostatnie chwile tylko dzięki temu, że się z nimi nie spotkał. Homolkowie prześcigają się w nonsensownym utrzymywaniu pozorów wspólnoty, likwidując w zarodku każdą indywidualną próbę oderwania się i zrobienia czegoś po swojemu. 11:00 DOM - ODC. 17/25 - KOMU GRA TA ORKIESTRA Serial obyczajowy, 85 min, Polska 1996 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak, Anna Romantowska, Wojciech Wysocki i inni Po rocznym pobycie w więzieniu Mietek wychodzi na wolność. Rozpoczyna gorączkowe poszukiwania Gosi. Przypadkiem dowiaduje się, że jego dawna ukochana wyszła za mąż. Rozwiewając się też jego nadzieje na znalezienie pracy. Po kilku nieudanych próbach Mietek dostaje wreszcie posadę dzięki życzliwości Henia Lermaszewskiwego. Tymczasem w FSO dochodzi do niebezpiecznego wypadku, którego świadkami są Andrzej i Korn. Wspólnie piszą petycję, dotyczącą m.in. fatalnych warunków BHP i idą z nią do Kuźniaka. Ten jednak wyrzuca ich z gabinetu. Zdenerwowany Andrzej postanawia udać się wyżej. Odwiedza więc najpierw Komitet Dzielnicowy, a potem Wojewódzki PZPR. Niestety, skutki tych wizyt są przeciwne do zamierzonych. Martyna Stroynowska nie ustaje w poszukiwaniach zaginionej siostry - bliźniaczki. W podwarszawskim domu starców odwiedza koleżankę swojej matki. Poznaje tam Adama, który zajmuje się fotografowaniem portretów starych ludzi. Mężczyzna pokazuje Martynie rękopis wspomnień leśniczego Sochejki. Przewija się w nich wątek małej dziewczynki, zesłanej do domu dziecka w Rosji. Czyżby kolejny trop? 13:20 THE BEATLES - HISTORIA NIEZNANA (BECOMING... THE BEATLES) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2012 Reżyseria: Chris Cowey Wszyscy znamy historię zespołu The Beatles. W latach 60. czterech chłopaków z Liverpoolu szturmem wkracza na muzyczną scenę i podbija serca publiczności. Ale czy to na pewno wszystko? Początki sięgają tak naprawdę lat 50. , kiedy skład Beatlesów był znacznie większy. W dokumencie "The Beatles - Historia nieznana" (Becoming... The Beatles) prezentowane są wywiady z wieloma ludźmi, którym brytyjska grupa zawdzięcza tak duży sukces. Nie zabrakło również licznych archiwaliów i zaskakujących opowieści. 15:10 PORCELANA W SKŁADZIE SŁONIA Film obyczajowy, satyra, 44 min, Polska 1984 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Czekalski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Henryk Bista, Artur Barciś, Kalina Jędrusik, Witold Pyrkosz, Leon Niemczyk, Janusz Rewiński, Leon Buczkowski i inni Znakomita satyra na sytuację w Polsce sprzed kilkudziesięciu lat. Któż dziś chce pamiętać czasy, w których krajobraz polskich miast i miasteczek nieodparcie kojarzył się z tasiemcowymi kolejkami, a zdobycie chociażby zwykłej, niebieskiej koperty wymagało nie lada sprytu i nastręczało wiele trudności. A jednak taka była rzeczywistość, choć z drugiej strony wydaje się, że mimo ciężkich warunków, żyło się łatwiej i nie było rzeczy, której nie dałoby się załatwić. O ludziach zmuszonych do radzenia sobie w trudnych czasach opowiada właśnie ta zabawna nowela. Bohaterowie pomagają jeden drugiemu w załatwianiu codziennych, zwykłych spraw, co pociąga za sobą całą lawinę różnych komicznych zdarzeń. Pierwsza scena filmu przedstawia zdezorientowanego kilkuletniego malca, któremu dziadek próbuje opowiedzić historię o kolejkach. W jakimś mieście przed nieokreślonym sklepem ustawiła się gigantyczna kolejka. Na jej koniec posłusznie zmierza główny bohater filmu w szarym prochowcu i czapce (w tej roli Henryk Bista). Nagle przypomina sobie, że musi jeszcze coś załatwić, więc prosi stojącego przed nim kolejkowicza, by zajął mu miejsce. Mężczyzna uprzejmie wyraża zgodę, ale w zamian prosi, by kupił dla niego w kiosku zwykłą kopertę. Oczywiście, dla bohatera to drobnostka, zapewnia, że nie sprawi mu to żadnego kłopotu. Nawet nie podejrzewa, ile osób będzie musiał zaangażować, by wreszcie dostać tę jedną, małą kopertę. Zajęta poprawianiem urody kioskarka odmawia sprzedaży. Chyba że przegoni stojącego od dłuższego czasu na ulicy mężczyznę, który denerwuje kobietę, co utrudnia jej pracę. Sterczący na rogu facet chętnie zgodziłby się zejść z oczu kioskarce, cóż, kiedy musi cierpliwie czekać na taksówkę, którą kazała mu złapać teściowa. Odejdzie, jeżeli bohater znajdzie wolną "taryfę". Taksówka w końcu znajduje się, tyle że zepsuta i trzeba ją dopchać do warsztatu. W zakładzie mechanik nie naprawi auta, jeżeli nie strzeli sobie trzech piwek. W pobliskiej restauracji alkohol podaje się tylko do konsumpcji, ale co robić, kiedy zakąsek brak. Bohater dostanie piwo, jeżeli we własnym zakresie załatwi coś do zjedzenia. Aby zdobyć zakąskę, musi spełnić kolejne żądanie i tak dalej, i tak dalej. W końcu wszyscy zostaną usatysfakcjonowani, jednak nasz bohater niewiele będzie z tego miał. Jego kolejka okazała się wyjątkowo pechowa. 16:05 MĘSKIE SPRAWY Film historyczny, 102 min, Polska 1988 Scenariusz, dialogi i reżyseria: Jan Kidawa - Błoński Zdjęcia: Andrzej Wolf Muzyka: Zbigniew Raj Aktorzy: Karolina Czernicka, Jerzy Bińczycki, Maciej Robakiewicz, Dorota Stalińska, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Zaleski, Henryk Bista, Andrzej Buszewicz, Zdzisław Kuźniar, Bronisław Pawlik, Zdzisław Wardejn, Marcin Kuźmiński, Łukasz Rybarski, Jakub Jabłoński, Andrzej Pośniak Akcja filmu rozgrywa się w listopadzie i grudniu 1918 r. w bliżej nieokreślonym mieście niedaleko Poznania. Bohaterami są kilkunastoletni chłopcy, którzy rwą się do walki z Niemcami: wypisują hasła na ścianach, konspirują i marzą o zdobyciu niemieckich koszar. Za przystąpieniem do walki jest też Maks, dezerter z armii niemieckiej, kuzyn Turowskich, miejscowych właścicieli browaru, rodziny o starych tradycjach powstańczych. Ale Józef Turowski, senior rodu, uważa, że trzeba spokojnie poczekać na postanowienia konferencji pokojowej. Tymczasem w mieście komitet obywatelski powołuje legalną Straż Ludową do pilnowania porządku i bezpieczeństwa. Chłopcy nie dają jednak za wygraną i wreszcie udaje im się zdobyć potrzebną broń. Gdy w Wigilię jeden z nich - Jasio Ministrant - ginie od ciosu nożem zadanego przez niemieckiego wyrostka, młodzi nieodwołalnie postanawiają wyruszyć do walki, zwłaszcza że w Poznaniu trwa już powstanie. Gdy dochodzi do strzelaniny, ginie Zyga, wnuk Turowskiego. To ostatecznie przełamuje skrupuły dziadka, który wraz z młodymi przystępuje do szturmu koszar. Akcja kończy się zwycięstwem, ale Turowski przypłaca je życiem. Po jego pogrzebie bracia Klingerowie proponują Gundzi, 10 - letniej wnuczce Turowskiego i jedynej jego spadkobierczyni, by sprzedała rodzinny browar, ale dziewczynka nie wyraża na to zgody. Wprawdzie akcja filmu prowadzona jest z pozycji narratora obiektywnego, jednak Gundzia, grana przez Karolinę Czernicką, piekielna dziewczynka, typ starej - malutkiej, sprytnej, palącej wszystko, w czym jest choć odrobina nikotyny i ogrywającej bezlitośnie dorosłych w kości, cały czas przewija się przez film, wnosząc pierwiastek humoru, ironii, dystansując się od owych "męskich spraw". 18:00 LEGENDY POLSKIEGO TEATRU - WALCZEWSKI. NAJWAŻNIEJSZE JEST MARZENIE... Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1994 Reżyseria: Agata Olenderek, Andrzej Wasilewski Scenariusz: Agata Olenderek, Andrzej Wasilewski Zdjęcia: Marian Prokop, Henryk Kępa Wykonawcy: Marek Walczewski, Leszek Lic, Bruno Miecugow, Tadeusz Kwiatkowski, Marian Cebulski, Halina Kwiatkowska, Jerzy Bińczycki, Krystian Lupa, Stanisław Radwan, Józef Opalski, Bogdan Hussakowski, Józef Szajna, Tadeusz Nyczek, Małgorzata Niemirska, Zbigniew Zamachowski Aktorzy: Marek Walczewski Film dokumentalny o Marku Walczewskim nazywanym "najbardziej demonicznym wśród polskich aktorów". Wypowiedzi bohatera, jego przyjaciół, żony, aktorów i reżyserów o aktorstwie Walczewskiego, jego różnych rolach filmowych i teatralnych i o nim samym, bogato ilustrowane fragmentami filmów i spektakli teatralnych. Marek Walczewski zmarł 26 maja 2009 roku. 20:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WYKLĘTY Dramat wojenny, 107 min, Polska, 2017 Reżyseria: Konrad Łęcki Scenariusz: Konrad Łęcki Zdjęcia: Karol Łakomiec Muzyka: Szymon Szewczyk Aktorzy: Wojciech Niemczyk, Janusz Chabior, Robert Wrzosek, Marcin Kwaśny, Hanna Świętnicka Scenariusz filmu został oparty na faktach. Akcja rozgrywa się w Polsce, w drugiej połowie lat 40. Bohaterami są członkowie zbrojnego podziemia niepodległościowego, walczący z władzą ludową o powojenny kształt Polski. Ludzie, którzy mimo olbrzymiej przewagi resortu bezpieczeństwa, wspieranego przez radzieckie NKWD, walczyli do końca o swoją sprawę. 23:20 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - NIKNĄCE ŚWIATŁO (THE DYING OF THE LIGHT) Film dokumentalny, 55 min, USA, 2015 Reżyseria: Peter Flynn Dokument przedstawia historię i rzemiosło kinooperatorów, którzy poświęcili swoje życie pracy w kinie. W obliczu zmieniającego się świata i technologii obserwujemy, jak zmienia się proces wyświetlania filmów na dużym ekranie. Dokument jest opowieścią o ostatniej generacji operatorów projektorów filmowych. 00:25 ŻELAZNA KLASYKA - DYBUK Dramat, 94 min, Polska, 1937 Reżyseria: Michał Waszyński Scenariusz: Andrzej Marek Zdjęcia: Albert Wywerka Muzyka: Henryk Kon Aktorzy: Abram Morewski, Ajzyk Samberg, Mosze Lipman, Gerszon Lemberger Młodzi przyjaciele Nisson i Sender ślubują, że połączą swoje dzieci węzłem małżeńskim. Mija 18 lat. Nissen, wracając z podróży ginie w nurtach rzeki. Sender staje się bogaty i zapomina o ślubowaniu, chociaż młodzi gorąco się pokochali. Chce wydać Leę za majętnego konkurenta, znacznie od niej starszego. Zrozpaczony Chonen usiłuje za pośrednictwem magicznych zabiegów wytworzyć złoty kruszec, aby zyskać szanse poślubienia ukochanej dziewczyny. Za ten czyn zostaje ukarany i ginie. Niegodna śmierć pozbawia go właściwej egzystencji w zaświatach. W dniu ślubu w dziewczynę wstępuje Dybuk - duch Chonena, który nie chce się rozstać z ukochaną. Sławny Cadyk z Wielopola wypędza wprawdzie Dybuka, ale Lea umiera. Dopiero teraz dusze kochanków mogą się połączyć. 05:00 SCENA ALTERNATYWNA - JERZY MAZZOLL/JERZY PRZEŹDZIECKI Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Jerzy Mazzoll, Jerzy Przeździecki, Marek Horodniczy (prowadzący) Jerzy Mazzoll to jedna z najbardziej charyzmatycznych postaci polskiej sceny alternatywnej. Muzyk, kompozytor, improwizator, wirtuoz klarnetu. Punkowiec zafascynowany free jazzem, folkiem, muzyką klasyczną i eksperymentalną. Spiritus movens i uczestnik tak wielu projektów, że ich lista nie zmieściłaby się na tych stronach. Jurek Przeździecki to jeden z najciekawszych nadwiślańskich twórców szeroko pojętego techno, doceniony także przez świat zachodni. Jako 10 - latek zaczął grać na fortepianie, zafascynowany Chopinem, Bachem i Beethovenem. Muzyką elektroniczną zainteresował się podczas studiów na Akademii Sztuk Pięknych. Odkrycie takich zespołów jak Coil, Throbbing Gristle i Psychic TV zainspirowało go do samodzielnego komponowania.