TVP Kultura Niedziela, 06.10.2019 10:30 CZTERY PORY ROKU MŁODEGO ANTONIEGO (ANTOINE'S FOUR SEASONS) Film animowany, 33 min, Francja, 2012 Reżyseria: Philippe Beziat Wykonawcy: Concerto Italiano, Rinaldo Alessandrini Na dziesiąte urodziny Antonii (również rudowłosy, jak kompozytor) dostaje od dziadka książkę. I choć nie jest to wymarzona komputerowa gra, książka okazuje się zupełnie magiczna: okazuje się po trosze zielnikiem, po trosze notesem i szkicownikiem. Gdy pojawia się coś na jej stronach, wybrzmiewają też pierwsze nuty. Z Antonim, jego dziadkiem lutnikiem i tą niezwykłą lekturą spędzamy cały rok, czyli całe cztery (muzyczne) pory roku. 11:40 TEATR SENSACJI - STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - PARTIA DOMINA Teatr, 72 min, Polska, 1966 Autor: Andrzej Zbych Reżyseria: Andrzej Konic Aktorzy: Stanisław Mikulski, Edmund Fetting, Elżbieta Kępińska, Janusz Bukowski, Teresa Lipowska, Jolanta Zykun, Leonard Pietraszak, Andrzej Zaorski Nim serial "Stawka większa niż życie" zyskał wielką popularność jako telewizyjny film, pierwsze jego odcinki emitowane były w cyklu Teatr Sensacji. Oczywiście rolę kapitana Klossa grał Stanisław Mikulski. Niektóre z odcinków nie były powtórzone w wersji filmowej. W odcinku pt. "Partia domina" Kloss próbuje rozwikłać zagadkę agenta, który ulokował się w wywiadowczej siatce konspiracyjnej we Wrocławiu. Czy jest nią sympatyczna Ilza (Zofia Kucówna), z którą Kloss flirtuje, a która pracuje dla gestapo? 13:50 CHULIGAN LITERACKI Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Mateusz Matyszkowicz (prowadzący) Czy Paryż jest wielokulturowy i jak się w nim odnaleźć, kiedy żyją obok siebie przedstawiciele różnych wyznań i różnych narodów? Rozmawiamy o tym w Chuliganie literackim z Karimem Miske - francuskim pisarzem, autorem powieści "Arab jazz". 14:25 KOPCIUSZEK (CENDRILLON) Artystyczne/estradowe (widowisko), 142 min, USA, 2018 Reżyseria: Laurent Pelly Wykonawcy: Joyce Didonato, Alice Coote, Stephanie Blythe, Kathleen Kim, Bertrand De Billy Na podstawie baśni Charles ' a Perraulta powstały przeróżne opracowania "Kopciuszka", m.in. operowy "Kopciuszek" Jules ' a Masseneta. Dzieło miało swoją prapremierę w 1899 roku w Opera - Comique w Paryżu. W tytułowej roli Joyce DiDonato, całość nieziemsko bajkowa ze wspaniałymi kostiumami i scenografią. 17:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - SZALOWA Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadzącay) W kolejnym odcinku wybieramy się do Szalowej. Późnobarokowy kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej zachował się od czasu budowy w prawie niezmienionej formie, dzięki czemu ma dużą wartość typologiczną jako ogniwo linii rozwojowej tradycyjnych kościołów drewnianych na terenie naszego kraju i cenny dokument potrzeb duchowych oraz estetycznych schyłku doby sarmackiej. Zabytek stanowi wybitny przykład charakterystycznej dla drewnianych świątyń owego czasu próby oddania w drewnie rozwiązań sakralnej architektury murowanej. 18:10 NIEDZIELA Z... POLSKIM DOKUMENTEM - KRÓLIK PO BERLIŃSKU Film dokumentalny, 52 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Bartek Konopka Zdjęcia: Piotr Rosołowski Opowieść o królikach żyjących w sąsiedztwie muru berlińskiego, mimowolnych świadkach burzliwej, powojennej historii miasta i dzielącego go muru. Prowadzona zza kadru, pełna absurdalnego humoru narracja o codziennym bytowaniu królików przeradza się niepostrzeżenie w opowieść o ludziach, mieszkańcach nie tylko Berlina Wschodniego, ale i całej NRD, poddanych wbrew woli, społecznemu i politycznemu eksperymentowi, odciętych dosłownie i w przenośni murem od reszty świata. Dziwnym trafem, historia tamtejszych królików stanowi wierne odbicie historii ludzi. Przed wojną Plac Poczdamski był tętniącym życiem fragmentem Berlina. Po wojnie zamienił się w dziką łąkę, na której wkrótce zaczęły powstawać ogródki działkowe. W poszukiwaniu pożywienia ściągały tam dzikie króliki z całego miasta. Ale pewnego dnia na łące pojawili się żołnierze, którzy poprowadzili przez środek zasieki z drutu kolczastego, by niebawem zastąpić je wysokim, ceglanym murem zwieńczonym opaskami z drutu. Ludzie stawali po obu stronach muru na różnych skrzynkach i stołkach, zaglądali na drugą stronę, machali do siebie, wysyłali sygnały świetlne, wypatrywali się przez lornetki, ustawiali transparenty, coś wykrzykiwali. Króliki nie rozumiały z tego nic, mogły się tylko przyglądać. Krzyki płoszyły je, choć z czasem zwierzęta zaczęły się do nich przyzwyczajać. Jednak ludzie zachowywali się coraz dziwniej. Niektórzy próbowali przeskoczyć mur, potem szybko przebiec szeroki pas ziemi i przedrzeć się przez zaporę z drutu kolczastego. Czasami im się to udawało, więc niebawem zamiast drutów pojawił się drugi mur. Pomiędzy murami ciągnął się pas ziemi niczyjej. Teraz już ucieczka była dużo trudniejsza, zwłaszcza że wzdłuż muru krążyli uzbrojeni żołnierze z psami i wyłapywali desperatów. Niekiedy do nich strzelali, mimo że każdy strzał wymagał udokumentowania w raporcie. Do królików, które też znalazły się między murami, nie strzelano, widać nie zasługiwały na raporty, ale stały się więźniami. Nawet jeśli biegły długo wzdłuż muru, nie mogły opuścić swojego terytorium, a jedynie wrócić w to samo miejsce. Królicze więzienie zaczęło jednak zwierzakom odpowiadać: nikt tam na nie nie polował, nic nie zakłócało ich spokoju, a sporadyczne strzelanie do uciekinierów dawało się jakoś znieść. Króliki mogły nawet dojść do wniosku, że wzniesiono mur i wystawiono straże po to, żeby je chronić. Ludzie z całego świata przyjeżdżali, żeby zobaczyć ten jedyny w swoim rodzaju króliczy rezerwat, fotografowali zwierzaki, uwieczniali ich wizerunki na murze. Króliki rozmnażały się więc na potęgę, żeby nie zawieść widowni. Z czasem jednak brak zewnętrznych zagrożeń zaczął obracać się przeciwko nim: straciły zainteresowanie otoczeniem, popadły w bierność i apatię. Kiedy na czele kraju stanął Erich Honecker, miłośnik zwierząt, postanowił udowodnić, że rezerwat jest idealnym miejscem do życia. Brał pożyczki z Zachodu na wysiew trawy, nad pasem ziemi rozbłysły latarnie, żeby nikt nie plątał się tam po ciemku, a szczeliny w murze starannie zamurowano, aby króliki nie zaraziły się przywleczonymi z zewnątrz chorobami. Coraz więcej psów pilnowało też króliczego bezpieczeństwa. Mimo to wciąż były króliki, które próbowały wydostać się na wolność, budując podkopy pod murem. Aż nagle w murze pojawiły się dziury i możliwe stało się opuszczanie rezerwatu. Króliki wreszcie mogły zobaczyć prawdziwy świat, przekonać się, że trawa na zewnątrz jest bujniejsza, spróbować nawet chrupiącej sałaty. Sam rezerwat postanowiono zlikwidować, strażnicy zniknęli. Dziś króliki żyją na zwykłych podwórkach i w parkach, muszą rywalizować o jedzenie z innymi zwierzętami. Po spokojnym życiu między murami trudno im było odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Najłatwiej przystosowały się młode osobniki. Stare czasami jeszcze tęsknią za rezerwatem. "Królik po berlińsku" znalazł się wśród ośmiu filmów dokumentalnych kandydujących do Oscara 2009 w kategorii najlepszy dokument długometrażowy. Z tej listy trzy uzyskają oficjalną nominację do tej najbardziej prestiżowej nagrody. Za swój film Bartek Konopka dostał już m. in. Złotego Lajkonika na 49. Krakowskim Festiwalu Filmowym i nagrodę na festiwalu Hotdoc w Toronto. 19:05 NIEDZIELA Z... POLSKIM DOKUMENTEM - KAŻDEMU TO, CZEGO MU WCALE NIE TRZEBA Film dokumentalny, 11 min, Polska, 1966 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Sławomir Idziak "I na końcu ta etiuda jest o tym, jak człowiek chce być artystą, traci sens takiego życia i dopiero na końcu wypowiada deklinację: filmem, filmowi, o filmie. Odmienianie bezmyślności swych ruchów, odruchów i błędów: tylko odmienianie. Chciałem w niej usłyszeć z sarkazmem bilans życia, które było wcześniej, przed przejściem do tej deklinacji - metafory, i pokazać odmieniającego ją bezwolnie bohatera..." (Królikiewicz. Pracuję dla przyszłości, rozm. P. Kletowski, P. Marecki, Kraków 2011, s. 24). Na początku swej twórczej drogi Grzegorz Królikiewicz realizuje film autotematyczny. Jego bohaterem i głównym aktorem jest Marek Piwowski, wówczas również student reżyserii w łódzkiej Szkole Filmowej. Królikiewicz opowiada o rozterkach twórcy, o poszukiwaniu drogi, o wątkach i tematach podejmowanych i porzuconych, a wreszcie o nieustannym splataniu się prywatności reżysera ze sztuką. Bohater jedzie na basen, gdzie trenują dziewczęta i nurkowie. Ujęcia utrzymane są w stylistyce dokumentalnej. Towarzyszący mu kolega, naciska, by znalazł wreszcie jakiś temat, który kogoś zainteresuje, który się sprzeda. Marek odsłuchuje nagrany przez dźwiękowca oddech topielca. Po chwili rusza, by nakręcić modelki prezentujące najnowszą kolekcję. Prezenter mówi o kolekcji na jesień 1966 roku, ale nagle zmienia temat i w podobnym tonie jak przed momentem o modelkach i ubraniach opowiada o samochodzie Marka - chevrolecie. Dziewczyny na wybiegu ktoś zaczyna polewać ze strażackiego węża. Ruchy kamery i kobiet, gwałtowne zmiany wielkości planów, dominacja detali sprawiają, że sytuacja, która początkowo jawi się jako zabawna, staje się niepokojąca, przerażająca. Marek poznaje dziewczynę, niedoszłą studentkę germanistyki. Po chwili wchodzimy z bohaterem do sali kinowej, w której trwa już projekcja filmu. Oglądamy obrazy z obozu zagłady. Ciała przed momentem filmowanych dziewcząt zestawione zostają z ciałami ludzi skazanych na śmierć. Każda kolejna sytuacja z biografii bohatera będzie w etiudzie łączona z filmem o Auschwitz. W końcowej scenie Marek skacze na trampolinie i odmienia przez przypadki słowo "film". Kończy deklinację znamiennym zdaniem: "Ja nie wiem już, jak dalej". Ostatnie ujęcie ukazuje bohatera bezwładnie leżącego. W etiudzie spotykają się rozmaite konwencje i tonacje: od paradokumentalizmu po oniryzm, od ironii i buffo po tragizm i powagę. Jak odnaleźć w tej feerii dźwięków i obrazów to, co ważne? Jak oddzielić przeszłość od teraźniejszości, rzeczy ważne od nieistotnych? Bohater zdaje się zachłystywać życiem, a jednocześnie uciekać przed nim. W jednej z pierwszych scen filmu dźwiękowiec prowadzi rozmowę z płetwonurkiem na temat zjawiska, które określa się jako "ekstazę głębi". Nurek schodząc na pewną głębokość, doznaje euforii, pod której wpływem jest nawet skłonny zdjąć maskę. Stan takiego pobudzenia psychofizycznego zdaje się towarzyszyć bohaterowi filmu. Jego sny, wizje spotykają się z rzeczywistością. Zachowania nie zawsze mają realistyczną motywację, a działania i wybory dokonywane są pod wpływem impulsu. W tej niezwykłej, skromnej etiudzie Królikiewicz próbuje oddać wewnętrzną sytuację twórcy, której Federico Fellini poświęcił arcydzieło 8i1/2. (filmpolski) 19:20 NIEDZIELA Z... POLSKIM DOKUMENTEM - WIĘZI Film dokumentalny, 18 min, Polska, 2016 Reżyseria: Zofia Kowalewska Scenariusz: Zofia Kowalewska Zdjęcia: Weronika Bilska Muzyka: Krzysztof Ridan, Julia Goreczky - Torhan Barbara i Zdzisław są małżeństwem z 45 - letnim stażem. Osiem lat temu Zdzisław zostawił Barbarę i zamieszkał z kochanką. Niedawno zdecydował się wrócić do żony. Barbara przyjęła go z powrotem. Powrót do wspólnego życia w jednym mieszkaniu okazuje się jednak dla małżeństwa trudny. Zdzisław proponuje zorganizowanie jubileuszu ich związku. (filmpolski.pl) 19:40 NIEDZIELA Z... POLSKIM DOKUMENTEM - 89 MM OD EUROPY Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1992 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Jacek Petrycki, Arthur Reinhart Brześć - granica między Polską a byłym Związkiem Radzieckim. Tu kończą się europejskie tory kolejowe, dalej biegną szersze. Aby przez to miejsce codziennie mogło przejechać kilkadziesiąt pociągów międzynarodowych, białoruscy robotnicy muszą każdego dnia wymienić kilka tysięcy kół pod wagonami. Z okien pociągów przyglądają się temu Francuzi, Niemcy, Holendrzy... Dwa światy? 20:00 BITWA O ANGLIĘ (BATTLE OF BRITAIN) Dramat wojenny, 126 min, Wielka Brytania 1969 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz: Wilfred Greatorex, James Kennaway Zdjęcia: Freddie Young Muzyka: Ron Goodwin Aktorzy: Laurence Olivier, Trevor Howard, Patrick Wymark, Christopher Plummer, Susannah York, Michael Caine, Ralph Richardson, Robert Shaw, Ian McShane, Barry Foster, Michael Bates Epicki dramat w gwiazdorskiej obsadzie powstał na podstawie książki "The Narrow Margin", którą napisał Derek Wood i która przyniosła autorowi spory rozgłos. Akcja filmu rozgrywa się podczas II wojny światowej, a główny wątek skupia się na powietrznej kampanii toczonej między lotnictwem niemieckim a brytyjskim. Inwazja znana jako Bitwa o Anglię rozpoczęła się 10 lipca w 1940 roku. Ponad półtora tysiącowi bombowców i z górą tysiącowi myśliwców Luftwaffe marszałek sir Hugh Dowding mógł przeciwstawić zaledwie siedemset spitfire'ów i hurricane'ów. I choć bilans zestrzeleń był korzystny dla obrońców, Brytyjczykom szybciej zaczęło brakować wyszkolonych lotników. Wtedy do boju pod angielskim niebem wystartowali trzymani dotąd na ziemi doświadczeni piloci polscy, ale także Francuzi, Czesi i ochotnicy amerykańscy. RAF rzucił do walki ostatnie odwody, tymczasem Niemcy wzmagali nacisk. Już nie tygodnie, ale najbliższe dni miały rozstrzygnąć losy bitwy. 22:15 SCENA ALTERNATYWNA - MAŁA ORKIESTRA DANCINGOWA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Marek Horodniczy (prowadzący) Mała Orkiestra Dancingowa pod dyrekcją Noama Zylberberga bierze sobie za cel odtworzenie życia muzycznego przedwojennej Warszawy. Korzystając z oryginalnych nagrań i zapisów nutowych, orkiestra przygotowuje aranżacje utworów dokładnie w takiej postaci, w jakiej zostały skomponowane przez autorów i gra je tak, jakby grane były w czasie, kiedy powstawały. Noam Zylberberg (dyrekcja artystyczna, pianino, wokal), Michał Górczyński (klarnet, saksofon), Michał Robak (klarnet), Maurycy Idzikowski (trąbka), Filip Mazur (trąbka), Dagna Sadkowska (skrzypce), Olga Owczynnikow (skrzypce), Andrzej Izdebski (banjo, gitara), Mikołaj Majkusiak (akordeon), Łukasz Owczynnikow (kontrabas), Krzysztof Szmańda (perkusja, wibrafon). 23:25 DOKUMENT.PL - CEGŁA I INNE NAGRODY FILMOWE. OPOWIADA ANDRZEJ WAJDA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Reżyseria: Marek Brodzki Bohaterem filmu jest Andrzej Wajda. To opowieść samego reżysera. Nagrody, które otrzymał w życiu za swoją twórczość filmową są pretekstem do poruszenia wielu tematów: dlaczego został reżyserem, jakie miał nadzieje i marzenia, co wydarzyło się w pełni świadomie, a co przypadkiem? O filmach na tle epoki z bogatą ilustracją tła historycznego i politycznego; o filmach zrealizowanych i pomysłach, które pozostały tylko w sferze projektów. Rozmowa i rejestracja odbywa się w przestrzeni wystawowej muzeum im. Ossolińskich we Wrocławiu, gdzie ma miejsce ekspozycja - Oscar i inne. Nagrody filmowe Andrzeja Wajdy oraz w Centrum Sztuki Japońskiej Manngha w Krakowie. W kontekście trofeów otrzymanych za wkład w historię kinematografii i kultury Andrzej Wajda odnosi się do eksponatów, opowiada też o nagrodach, których nie ma na wystawie, o nagrodach, których nie otrzymał, a mu się należały, o nagrodach zaginionych. Z wieloma nagrodami wiążą się bardzo ciekawe anegdoty, mówiące wiele o warunkach powstawania filmów, o związkach historii politycznej Polski z twórczością Andrzeja Wajdy. Nawiązanie do nagrody Japońskiej Fundacji Kioto - nagrody pieniężnej dla Andrzeja Wajdy, którą w całości przeznaczył na założenie Muzeum Sztuki Japońskiej Manggha w Krakowie, to opowiadanie o spotkaniu i koegzystencji odmiennych kultur. "Cegła i inne nagrody filmowe. Opowiada Andrzej Wajda są opowieścią o kształtowaniu niezwykłej osobowości twórcy współczesnej kinematografii, mającego wpływ nie tylko na kino europejskie, ale także światowe, potwierdzenie życiowego motta reżysera:"trzeba robić filmy". 00:30 BILET DO KINA - BIRDMAN CZYLI (NIEOCZEKIWANE POŻYTKI Z NIEWIEDZY) (BIRDMAN) Komediodramat, 114 min, USA, 2014 Reżyseria: Alejandro Inarritu Scenariusz: Alejandro Inarritu, Nicolas Giacobone, Alexander Dinelaris, Armando Bo Aktorzy: Michael Keaton, Edward Norton, Emma Stone, Amy Ryan, Naomi Watts 4 Oscary (najlepszy film, reżyseria, scenariusz i zdjęcia), 2 Złote Globy (najlepszy aktor i scenariusz), BAFTA za najlepsze zdjęcia oraz kilkadziesiąt innych nagród i nominacji dla najnowszego dzieła Alejandra Gonzaleza Inarritu to miara niezwykłości tego filmu. Główną rolę w tej brawurowo zrealizowanej tragikomedii zagrał Michael Keaton, przed laty, w czasach największej popularności, odtwórca roli Batmana. Tworząc postać głównego bohatera w filmie Inarritu, obficie czerpał z własnych doświadczeń. Riggan Thomson to aktor, który lata największych sukcesów i występów w roli superbohatera, Birdmana, ma już dawno za sobą. Zgorzkniały, odsunięty na margines, pragnie zrobić wreszcie coś ważnego. W jego wypadku oznacza to wyreżyserowanie i zagranie głównej roli w broadwayowskiej adaptacji opowiadania Raymonda Carvera. Wewnętrzne rozterki Riggana potęgują jeszcze mnożące się kolejne problemy: do obsady dołącza kapryśny Mike Shiner (Edward Norton), dziewczyna bohatera (Andrea Riseborough) oświadcza mu, że jest w ciąży, a jego córka (Emma Stone) wyszła właśnie z odwyku i wymaga szczególnej uwagi. Dzien premiery zbliża się nieubłaganie, a wraz z nim rośnie niepokój Riggana o powodzenie jego projektu. 02:35 TERAZ ANIMACJE! - FINITY CALLING (FINITY CALLING) Film animowany, 14 min, Holandia, 2018 Reżyseria: Jasper Kuipers Scenariusz: Jasper Kuipers Krótki film animowany. Pokój bez drzwi, w którym biesiaduje sześć postaci. Ich kamienne ciała są ozdobione kosztownościami, a oni sami są skazani na wieczną zabawę swoim jedzeniem. Ogólnie panujący spokój jest przerywany za każdym razem, kiedy ktoś łamie z góry narzucone zasady. Wtedy bohaterowie wzajemnie się karcą. Wszystko zaczyna wymykać się spod kontroli. Film nagrodzony m. in. podczas festiwalu Animafest 2018 w Zagrzebiu (Dominika Mianowska, Momakin) 02:50 TERAZ ANIMACJE! - BIEL (WHITE) Film animowany, 4 min, Francja, 2015 Reżyseria: Elodie Poncon Scenariusz: Elodie Poncon Krótki film animowany będący metaforyczną opowieścią o przemijaniu. W świecie bieli każdy dzień jest podobny do poprzedniego. Aż pewnego razu jedna z istot przestaje poprawnie funkcjonować... 03:00 LEGENDY ROCKA - BILLY IDOL (ROCK LEGENDS (S. 5) - BILLY IDOL) Film dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Lyndy Saville Wykonawcy: Billy Idol Cykl dokumentalny prezentujący najważniejszych artystów muzyki rockowej. Bohaterem tego odcinka jest Billy Idol, jeden z najbardziej rozpoznawalnych brytyjskich muzyków. W trakcie wieloletniej kariery zdołał zaznaczyć swoją obecność w mainstreamie, sprawnie łącząc punkrockowy styl z dyskotekowymi brzmieniami. 03:55 SKRADZIONE POCAŁUNKI (BAISERS VOLES / STOLEN KISSES) Komediodramat z wątkiem romantycznym, 87 min, Francja, 1968 Reżyseria: Francois Truffaut Scenariusz: Franois Truffaut Zdjęcia: Denys Clerval Muzyka: Antoine Duhamel Aktorzy: Jean Pierre Leaud, Claude Jade, Delphine Seyring, Daniel Ceccaldi Po powrocie z wojska, Antoine Doinel próbuje znaleźć pracę. Posadę nocnego stróża załatwia mu ojciec narzeczonej. Z tej pracy jednak Antoine zostaje zwolniony i angażuje się w charakterze pomocnika - detektywa w agencji Blady. Wysłany z misją specjalną do kupca Tabarda, zakochuje się w jego żonie. Ta gotowa jest mu ulec pod warunkiem, że go więcej nie spotka...