TVP Historia Czwartek, 10.10.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1929 - premiera operetki Lehara "Kraina uśmiechu"; 1944 - meldunek Eugeniusza Szyra na temat języka rosyjskiego w łączności Wojska Polskiego; 1952 - Charlie Chaplin wyjechał na stałe z USA; 1973 - premiera "Repliki" Józefa Szajny; 07:15 WSZYSTKIE PIENIĄDZE ŚWIATA - ODC. 4/4 Serial wojenny, 57 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Maciek Stuhr, Radek Elis, Joanna Benda, Agnieszka Pilaszewska, Ewa Wiśniewska i inni Wakacje 1943. Burek, Władek, Hania i Rysia spędzają u ciotki Wandy w Konstancinie. Żyją z dala od okupacyjnej rzeczywistości. Kiedy orientują się, że są obserwowani, uciekają do Warszawy. W mieście wszystko wraca do normy. W drodze do pewnego oszusta przypadkiem spotykają Kukusia, dawnego kolegę ze szkoły, obecnie żołnierza AK. Władek umawia się z nim na spotkanie, na które spóźnia się kilka minut. Dzięki temu ratuje życie, chwilę wcześniej, Kukuś i jego przyjaciele - konspiratorzy zostali wymordowani przez gestapo. 08:20 PO PRLU - PREZYDENTURA LECHA WAŁĘSY Dysk./wywiad/debata, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Celem programu jest przeanalizowanie okresu przełomu z lat 1989 i 1990, narodzin III RP i pierwszych jej lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, dziennikarzem i historykiem Piotrem Zarembą, rozmawia o prezydenturze Lecha Wałęsy. Pierwszy przewodniczący Solidarności był pierwszym polskim prezydentem wybranym w powszechnych i wolnych wyborach w 1990 roku, w którym pokonał Stanisława Tymińskiego i pierwszego premiera III RP, Tadeusza Mazowieckiego. Jednak jego prezydentura była pełna kontrowersji. 08:50 HISTORIA POLSKI - HENRYK SŁAWIK. POLSKI WALLENBERG Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis Scenariusz: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk "Miał tu, na Śląsku, ulicę swego imienia - wspomina córka Sławika. Przez trzy dni. Potem miejscowe władze zorientowały się, że patron nie wywodzi się z kręgu socjalistów tych komunizujących, właściwych, i szybko zmieniły nazwę ulicy na Zbarską... Ocalił życie tysiącom ludzi. Za swą odwagę i poświęcenie zapłacił najwyższą cenę, taką samą, jak Raoul Wallenberg. Ale, w przeciwieństwie do znanej w świecie misji szwedzkiego przemysłowca i dyplomaty, dzieło Henryka Sławika pozostaje mało znane, nawet wśród jego rodaków. Twórcy dokumentalnego filmu TVP pragną widzom przybliżyć postać bohatera. Dziennikarz i wydawca, naczelny redaktor"Gazety Robotniczej", prezes Syndykatu Dziennikarzy Śląskich, poseł na Sejm Śląski. Wystarczyłoby tych tytułów i funkcji, by zapewnić sobie poczesne miejsce na listach osób poszukiwanych przez niemieckie ograny policyjne. Henryk Sławik był też śląskim powstańcem. Dlatego, ratując się przed niechybnym aresztowaniem, we wrześniu 1939 roku opuścił ojczyznę i przedostał się na Węgry. Było już tam wielu Polaków, zarówno żołnierzy, jak i cywilów. Sławik brał czynny udział w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ds Opieki nad Uchodźcami Polskimi - agendy Rządu RP. Dzięki staraniom Komitetu i przychylności węgierskich przyjaciół, od września roku 1939 do czerwca 1940 na Zachód wyjechało około pięćdziesięciu tysięcy internowanych polskich żołnierzy. Następnie Sławik wraz ze współpracownikami zajął się losem polskich Żydów przebywających na Węgrzech. Otrzymywali nowe, fałszywe dane personalne umieszczone w nowych, jak najbardziej legalnych papierach - i tym samym możliwość wyjazdu na Zachód. Ta akcja miała coraz więcej przeciwników w miejscowych, coraz bardziej zdominowanych przez Rzeszę kręgach centralnej administracji i armii. Dla polskich ogranizacji nadchodziły ciężkie czasy. A jednak jeszcze w 1943 roku około pięciu tysięcy uciekinierów z likwidowanych w okupowanej Polsce gett zyskało szansę ucieczki przed Zagładą. To był najwyższy czas. W marcu roku 1944 na Węgry wkroczyły niemieckie wojska okupacyjne. Kilka miesięcy później Henryk Sławik, prezes Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi na Węgrzech, został aresztowany przez gestapo. Zginął 25 lub 26 sierpnia roku 1944, rozstrzelany w obozie koncentracyjnym Mauthausen. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - GOERING Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Bogdan Stachurski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Egzekucja skazanych na śmierć dwunastu niemieckich hitlerowskich dostojników miała rozpocząć się w sali gimnastycznej odległej o kilkadziesiąt metrów od więzienia w Norymberdze, o godzinie 1 w nocy 16 października. Pierwszy na szafot miał wejść Herman Goering, jednak umknął katu. Przez dziesiątki lat sposób, w jaki to zrobił, był tajemnicą. Dzisiej spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie. Goering zapłacił za swoją śmierć, był niezmiernie bogaty. I w tym miejscu łączą się dwie tajemnice: sposób, w jaki zgromadził skarby i jak nimi zapłacił za swoją śmierć. 10:45 POŚWIĘCAJĄC ŻYCIE PRAWDZIE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grażyna Czermińska Scenariusz: Grażyna Czermińska Zdjęcia: Grażyna Czermińska Wykonawcy: Józef Szopiński Film dokumentalny o tragicznej historii 12 lekarzy, specjalistów i ekspertów z dziedziny medycyny sądowej, którzy znaleźli się w składzie powołanej przez Niemców Międzynarodowej Komisji Lekarskiej do zbadania mordu w Katyniu. Członkowie komisji pochodzili z krajów zależnych od Rzeszy: Belgii, Bułgarii, Danii, Protektoratu Czech i Moraw, Rumunii, Słowacji, Węgier i Finlandii oraz z neutralnej Szwajcarii. W kwietniu 1943 roku mieli osobiście dokonać sekcji zwłok zamordowanych w Katyniu polskich oficerów i ustalić dokładny czas popełnienia zbrodni. Wszyscy złożyli podpisy pod dokumentem obwiniającym ZSRR o dokonanie tej zbrodni. Po wojnie, mimo gróźb, szykan i oskarżeń o kolaborację z nazistami, większość członków Komisji nie wyparła się swoich oświadczeń. Tylko dwóch, profesor Hajek z Czech i profesor Markow z Bułgarii pod groźbą kary śmierci zostało zmuszonych przez władze komunistyczne do odwołania swoich podpisów. Dla pozostałej dziesiątki ta decyzja miała dramatyczny wpływ na losy ich samych lub ich rodzin; tajemnicze zgony i morderstwa, więzienie, konieczność emigracji, naciski własnych rządów na nieujawnianie prawdy o zbrodni katyńskiej. Skąd wzięła się u nich tak silna determinacja i upór w dążeniu do ujawnienia prawdy o Katyniu, jakie były motywy, które kazały im narażać dla niej życie? Profesor Francois Neville na tak postawione pytanie odpowiedział "Vitam impendere Vero" - poświęcając swoje życie prawdzie. Autorom filmu udało się dotrzeć do rodzin kilku członków komisji. W filmie znajdą się wspomnienia Rodicy, córki dr Alexandru Birkle ' a nagrane w jej mieszkaniu w Bukareszcie. Na Słowacji o swoim wujku Frantiku Šubku opowie Margarita Kanikowa, a o Francois Naville ' u opowie jego siostrzeniec w Szwajcarii profesor Gabriel Aubert. Sylwetki pozostałych członków komisji zaprezentowane zostaną w formie krótkich biogramów. Tło historyczne tamtych czasów zaprezentują historycy. W filmie zostaną wykorzystane obszerne filmowe materiały archiwalne dotyczące zbrodni katyńskiej oraz doniesienia prasowe z tamtego okresu. Jednym z ważniejszych elementów ikonograficznych filmu będą materiały archiwalne będące w posiadaniu rodzin członków komisji. 11:30 MATECZNIK Film dokumentalny, 12 min, Polska, 1974 Scenariusz: Tamara Sołoniewicz Zdjęcia: Andrzej Szczepański Alegoryczna opowieść o polowaniu na żubra w Puszczy Białowieskiej. 11:45 Z WIDOKIEM NA WAWEL - SPOŁECZEŃSTWO PUNKTOWANE ODC. 6 Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Odc. 6 Społeczeństwo punktowane. Chińczycy testują obecnie system punktowania społecznego, którego konsekwencją będą nagrody i kary dla obywateli. Zdumieni rozwiązaniami chińskimi nie jesteśmy często świadomi, które z testowanych rozwiązań pojawiały się już w naszym kręgu kulturowym lub były elementem wizji literackich i filmowych. Goście: dr hab. Monika Stankiewicz - Kopeć, literaturoznawczyni, prorektor Akademii Ignatianum w Krakowie dr hab. Leszek Zinkow, kulturoznawca z Akademii Ignatianum w Krakowie 12:15 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 5 WSZYSTKO DLA SYNA. ROK 1905 Serial historyczny, 76 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Franciszek Pieczka, Jerzy Grałek, Tadeusz Madeja, Justyna Krawczyk, Ewa Leśniak, Jerzy Zygmunt Nowak, Leszek Świgoń, Ewa Zylanka, Lidia Bienias, Zbigniew Biernat, Tadeusz Borowski, Mieczysław Całka, Sabina Chromińska, Urszula Gierbuszewska, Wiesław Kantoch, Andrzej Kowalczyk, Andrzej Krasicki, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Aleksander Rzadkowski, Wiesław Slawik, Szymon Szurmiej, Tadeusz Szybowski i inni Nadchodzi "gorący" rok 1905. W Rosji wybuchają zamieszki. Rewolucyjne fermenty docierają także na Śląsk, w tym do Sosnowca, gdzie od kilku lat mieszka wielu przedstawicieli rodziny Pasterników - Anna i Antoni z bliskimi. Wszyscy oni musieli opuścić zabór pruski. Teraz mają nadzieję, że powstańcze wrzenie przyczyni się do szybszego odzyskania przez Polskę niepodległości. 14:45 DAWNE ŚWIATY - ODC. 6/8 SYRIA. ŚPIĄCE SŁOŃCA. (SYRIA, THE MESOPOTAMIAN REVOLUTION) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2007 Ponad 12 tysięcy lat temu w tym zakątku świata rozegrała się wielka rewolucja. W promieniach palącego słońca człowiek po raz pierwszy wykonał ruch siewcy. Zasiał ziarno, zebrał je, a potem zaczął się organizować w większe społeczności. Powstały pra - miasta. W Syrii pojawił się nowy sposób życia, który do dziś jest istotą nowoczesnych społeczeństw. Kraina ta, dzięki swoim wynalazkom, bogactwu kultury i relacjom z sąsiadami, stała się tyglem wielu cywilizacji. Wszystkie odegrały zasadniczą rolę w historii ludzkości; w kształtowaniu jej losów i oblicza. Zachód do dziś korzysta z tego wspaniałego dziedzictwa. Jakim tradycjom hołduje się w obecnej Syrii? Co zostało z odległej, ale wspanialej przeszłości na tej niespokojnej ziemi? Połowa terytorium Syrii to tereny pustynne i stepowe. Żyją na nich plemiona Beduinów. Na tym ogromnym, suchym pustkowiu nieliczne źródła umożliwiły rozwój oaz, takich jak Palmyra, dawniej Tadmor. Na wschodzie znajdują się złoża fosforytów i pola naftowe, czyli dwa główne źródła surowców. Ziemie te nawadniają rzeki Eufrat i Chabor. Wzdłuż nich dawno temu rozkwitła cywilizacja mezopotamska. Jedna z najstarszych i najbardziej nowatorskich w historii ludzkości. Na zachodzie krajobraz jest bardziej zróżnicowany. Kształtują go bazaltowe płaskowyże Hauranu, dolina Orontesa i niziny przybrzeżne. Na ziemiach tych krzyżowało się wiele ważnych szlaków. Przyciągały Egipcjan, Hebrajczyków, Nabatejczyków, Persów, Greków i Rzymian. Po czym podbił je islam. Obecnie Syria jest największym krajem Lewantu. W starożytności używano innych nazw. Regiony te nazywano tym pojęciem dopiero w pierwszym tysiącleciu, szczególnie w czasach rzymskich. Określenia Wielka Syria używano w odniesieniu do obszaru geograficznego od Morza Śródziemnego po basen Eufratu, oraz od gór Taurus na północy po Synaj na południu. 15:45 SZTUKA FRANCJI - ODC. 1 MIĘDZY TRWANIEM A ZMIANĄ (THE ART OF FRANCE EP. 1 - PLUS CA CHANGE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tim Kirby, Basil Comely, Tim Dunn 3 - odcinkowy serial dokumentalny poświęcony sztuce Francji. Andrew Graham Dixon przybliża nam historię i dziedzictwo francuskiej kultury. W pierwszym odcinku poznajemy historię gotyckiej Bazyliki Saint - Denis, przyglądamy się sylwetce najwybitniejszego pisarza i filozofa renesansu - Michela de Montaigne, odkrywamy dzieła barokowego malarza Nicolasa Poussin poznajemy dzieła królewskiego dworu w Wersalu. 16:50 HISTORIA POLSKI - KOBIETY WOLNOŚCI Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wiesław Paluch, Mirosław Basaj "Kobiety wolności" to film opowiedziany z perspektywy kobiet o strajkach w 1980 roku, stanie wojennym i innych wydarzeniach lat 80. Film szczegółowo opisuje wiele faktów z tamtego okresu i przybliża losy kobiet, które zostały wymazane z kart historii, a brały czynny udział w dziejących się wtedy wydarzeniach, przywracając na nowo pamięć o nich. Dowiadujemy się o najważniejszych działaniach bohaterek oraz emocjach, jakie im towarzyszyły w tamtym okresie. Niekiedy jest to pełne emocji wyznanie. Bohaterki filmu opowiadają także o zwykłym życiu i relacjach międzyludzkich panujących podczas strajków sierpniowych 1980 roku. Są to świadectwa odważnych Polek, których mądrość, determinacja i zaangażowanie w opozycję lat 80. wpłynęły na zmianę realiów politycznych w Polsce. Miały przed sobą najlepsze lata życia. Dwudziesto i trzydziestolatki, które zamiast tak zwanej małej stabilizacji i względnego spokoju wybrały bunt. 17:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Proste z pozoru pytania, z podstawowego warsztatu historyka: kto?, gdzie?, kiedy? dlaczego?, bardzo często powracają do pytających pustym echem. Nie ma źródeł pisanych, świadkowie woleli milczeć, czas zatarł niewyraźne tropy. Ale pojawia się kolejna generacja badaczy i znowu próbuje uzyskać na nie odpowiedzi. Opowieść, którą zaczynamy, taki właśnie będzie miała charakter. Przed nami starorzecze Bugu i dawne miasteczko Kryłów. A w historię tego miejsca wpisany jest dramat, który rozegrał się 25 marca 1945 r. Przez wiele lat próbowaliśmy dojść do ładu z okolicznościami śmierci jednej z partyzanckich legend Stanisława Basaja "Rysia" - dowódcy 1. Batalionu Batalionów Chłopskich w Hrubieszowskim. Nie udawało nam się. Dziś podejmiemy próbę następną. 18:15 TAŚMY BEZPIEKI - NIELEGALNE ORGANIZACJE MŁODZIEŻOWE W LATACH 80. Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz Zdjęcia: Mariusz Knopik, Rafał Gabzydyl, Maciej Figurski, Michał Gmyz Muzyka: Michal Rawicz "Nielegalne organizacje młodzieżowe w latach 80" Cezary Gmyz rozmawia z prof. Markiem Wierzbickim o nielegalnej działalności młodzieży w PRL. Rozmowa ilustrowana jest archiwalnymi materiałami filmowymi i ikonografią. 18:55 ZNAK ORŁA - ODC. 1 EDUKACJA 1308 Serial historyczno - przygodowy, 30 min, 14 odc. , TVP 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Akcja serialu, rozgrywającego się w latach 1308 - 1334, osnuta jest wokół historycznych wydarzeń związanych z działalnością zjednoczeniową Władysława Łokietka. Głównym bohaterem jest Gniewko, syn rybaków spod Gdańska, któremu Brandenburczycy zabili rodziców. Występuje on najpierw jako dwunastoletni chłopak (w tej roli - uczeń szkoły podstawowej, Jarek Makowski), a później już jako dorosły młodzieniec (tę postać kreuje aktor Krzysztof Kołbasiuk). Większość pierwszoplanowych postaci, wśród których działa bohater spod "Znaku orła", ma swoje pierwowzory w historii Polski. Gniewko mieszka w osadzie rybackiej. Na polecenie księcia Władysława zostaje wysłany do Gdańska, aby uprzedzić załogę o nadciągających wojskach brandenburskich. Szczęśliwie ratuje się przed pogonią i dociera do grodu. Gdańszczanie wzywają na pomoc swoich ówczesnych sprzymierzeńców, Krzyżaków. 19:30 ZNAK ORŁA - ODC. 2 SŁOWO ZAKONU 1308 Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Ponieważ wszyscy bliscy Gniewka zostali uprowadzeni przez wojska nieprzyjacielskie, chłopiec zostaje pod opieką Sulisława, jednego z rycerzy polskiej załogi Gdańska. Mimo wycofania się wojsk brandenburskich Krzyżacy nie odchodzą, lecz w zdradziecki sposób napadają na miasto i wycinają w pień całą polską ludność. Garstka Polaków z Sulisławem i Gniewkiem ucieka z Gdańska. Pachołek polskich rycerzy, Hanysz, przyłapany przez Krzyżaków na próbie kradzieży w kościele, zostaje zmuszony do posłuszeństwa rycerzom zakonnym. Złodziejaszek i zdrajca, wielokrotnie będzie wchodził w drogę Gniewkowi. 20:05 NIEZWYKŁE MIASTA - LIZBONA ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadząca), Alastair Sooke (prowadzący) Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje prowokujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 21:10 WOJNA NA PUSTYNI - TOBRUK ODC. 1/2 (ODC. 1/2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Robin Barnwell Scenariusz: Jonathan Dimbleby Podczas długiej walki z Afrika Corps Erwina Rommla wojska brytyjskie i australijskie przeżywały kryzys - naziści byli górą, a wynik II wojny światowej był wielką niewiadomą. Film opowiada o jednej z największych legend wojskowych w historii Wielkiej Brytanii i Australii. Zaprezentowany w 70. rocznicę bitwy pod El Alamein, w listopadzie 2012 roku, przedstawia nieznane szczegóły tej największej alianckiej pomyłki wojennej. 22:05 SPÓR O HISTORIĘ - ŚLĄSK CIESZYŃSKI Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Do terytorium Śląska Cieszyńskiego swoje roszczenia zgłaszały zarówno strona polska jak i czeska. Nasiliły się one w przededniu zakończenia pierwszej wojny światowej. 5 listopada 1918 r. polska Rada Narodowa i czeski Narodny Vybor zawarły układ o rozgraniczeniu spornego terytorium Śląska Cieszyńskiego. Strony uznały realia etniczne. Na podstawie tej umowy większość obszaru Śląska Cieszyńskiego miałaby przypaść Polsce. Umowa została złamana przez Czechów w styczniu roku 1919. Wojska naszych południowych sąsiadów, wykorzystując zaangażowanie Polski w walki na Wschodzie, dokonały inwazji, w wyniku czego zajęły sporne tereny. Najważniejszą przyczyną inwazji czeskiej było dążenie do storpedowania na obszarze Śląska Cieszyńskiego wyborów do polskiego Sejmu. Innym motywem czeskiej akcji było dążenie do opanowania jednej z dwóch strategicznych linii kolejowych łączących Czechy ze Słowacją. Na konferencji w Spa w lipcu 1920 r. Rada Ambasadorów zadecydowała o arbitralnym podziale tego regionu, przyznając większą jego część Czechosłowacji. Utrata Zaolzia była dotkliwa dla Polski, ponieważ po czeskiej stronie granicy pozostało ponad 100 tysięcy Polaków oraz bogactwa naturalne i liczne zakłady przemysłowe. W 1938 roku Polacy, wykorzystując kryzys państwa czechosłowackiego, odzyskali sporny obszar. Po II wojnie światowej granica polsko - czeska na Śląsku Cieszyńskim, tak jak w latach 1920 - 1938, na nowo przebiega wzdłuż rzeki Olzy. Na jakich podstawach opierały się polskie i czeskie roszczenia do Śląska Cieszyńskiego? 22:45 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRZEDSIĘBIORCY NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Ukrainy o przedsiębiorcy, który kilka razy bankrutował i nie zrażając się zaczynał biznes od zera. W czasie powstawania wolnego rynku bankructwa były udziałem tysięcy kijowskich biznesmenów. Przetrwali tylko najbardziej wytrwali i przedsiębiorczy, jak bohater reportażu. Jest nim 38 - letni Sasza, który w czasach radzieckich służył w oddziałach specjalnych i tam przeszedł prawdziwą szkołę życia. Z tamtego czasu zostały mu hart ducha, tężyzna fizyczna i cenne kontakty. Sasza to prawdziwy człowiek orkiestra. Prowadzi kilka firm na raz. Jest współwłaścicielem klubu paint ballu, łaźni i warsztatu lakierniczego. W ramach tego ostatniego zajmuje się między innymi malowaniem ekskluzywnych aut, będących repliką starych modeli, kupowanych przez najbogatszych Ukraińców. W najbliższym czasie Sasza planuje jeszcze budowę prywatnego hotelu. Kamera towarzyszy bohaterowi od rana do nocy - w domu, podczas gry w paint ball, próbnej przejażdżki ekskluzywnym zabytkowym autem, w czasie spotkań biznesowychi relaksu w jego prywatnej łaźni. Reportaż pozwala zrozumieć, jaki typ ludzi potrafi przystosować się do warunków wolnego rynku. 00:20 SENSACJE XX WIEKU - GOERING Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Bogdan Stachurski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Egzekucja skazanych na śmierć dwunastu niemieckich hitlerowskich dostojników miała rozpocząć się w sali gimnastycznej odległej o kilkadziesiąt metrów od więzienia w Norymberdze, o godzinie 1 w nocy 16 października. Pierwszy na szafot miał wejść Herman Goering, jednak umknął katu. Przez dziesiątki lat sposób, w jaki to zrobił, był tajemnicą. Dzisiej spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie. Goering zapłacił za swoją śmierć, był niezmiernie bogaty. I w tym miejscu łączą się dwie tajemnice: sposób, w jaki zgromadził skarby i jak nimi zapłacił za swoją śmierć. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Proste z pozoru pytania, z podstawowego warsztatu historyka: kto?, gdzie?, kiedy? dlaczego?, bardzo często powracają do pytających pustym echem. Nie ma źródeł pisanych, świadkowie woleli milczeć, czas zatarł niewyraźne tropy. Ale pojawia się kolejna generacja badaczy i znowu próbuje uzyskać na nie odpowiedzi. Opowieść, którą zaczynamy, taki właśnie będzie miała charakter. Przed nami starorzecze Bugu i dawne miasteczko Kryłów. A w historię tego miejsca wpisany jest dramat, który rozegrał się 25 marca 1945 r. Przez wiele lat próbowaliśmy dojść do ładu z okolicznościami śmierci jednej z partyzanckich legend Stanisława Basaja "Rysia" - dowódcy 1. Batalionu Batalionów Chłopskich w Hrubieszowskim. Nie udawało nam się. Dziś podejmiemy próbę następną. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 1 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku.