TVP Historia Piątek, 11.10.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 PAŹDZIERNIKA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1830 - ostatni koncert Chopina w Warszawie; 1919 - ponowne otwarcie Uniwersytetu Wileńskiego; 1963 - zmarła Edith Piaf; 1969 - zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski; 07:15 ZNAK ORŁA - ODC. 1 EDUKACJA 1308 Serial historyczno - przygodowy, 30 min, 14 odc. , TVP 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Akcja serialu, rozgrywającego się w latach 1308 - 1334, osnuta jest wokół historycznych wydarzeń związanych z działalnością zjednoczeniową Władysława Łokietka. Głównym bohaterem jest Gniewko, syn rybaków spod Gdańska, któremu Brandenburczycy zabili rodziców. Występuje on najpierw jako dwunastoletni chłopak (w tej roli - uczeń szkoły podstawowej, Jarek Makowski), a później już jako dorosły młodzieniec (tę postać kreuje aktor Krzysztof Kołbasiuk). Większość pierwszoplanowych postaci, wśród których działa bohater spod "Znaku orła", ma swoje pierwowzory w historii Polski. Gniewko mieszka w osadzie rybackiej. Na polecenie księcia Władysława zostaje wysłany do Gdańska, aby uprzedzić załogę o nadciągających wojskach brandenburskich. Szczęśliwie ratuje się przed pogonią i dociera do grodu. Gdańszczanie wzywają na pomoc swoich ówczesnych sprzymierzeńców, Krzyżaków. 07:50 ZNAK ORŁA - ODC. 2 SŁOWO ZAKONU 1308 Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Ponieważ wszyscy bliscy Gniewka zostali uprowadzeni przez wojska nieprzyjacielskie, chłopiec zostaje pod opieką Sulisława, jednego z rycerzy polskiej załogi Gdańska. Mimo wycofania się wojsk brandenburskich Krzyżacy nie odchodzą, lecz w zdradziecki sposób napadają na miasto i wycinają w pień całą polską ludność. Garstka Polaków z Sulisławem i Gniewkiem ucieka z Gdańska. Pachołek polskich rycerzy, Hanysz, przyłapany przez Krzyżaków na próbie kradzieży w kościele, zostaje zmuszony do posłuszeństwa rycerzom zakonnym. Złodziejaszek i zdrajca, wielokrotnie będzie wchodził w drogę Gniewkowi. 08:20 TAŚMY BEZPIEKI - NIELEGALNE ORGANIZACJE MŁODZIEŻOWE W LATACH 80. Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz Zdjęcia: Mariusz Knopik, Rafał Gabzydyl, Maciej Figurski, Michał Gmyz Muzyka: Michal Rawicz "Nielegalne organizacje młodzieżowe w latach 80" Cezary Gmyz rozmawia z prof. Markiem Wierzbickim o nielegalnej działalności młodzieży w PRL. Rozmowa ilustrowana jest archiwalnymi materiałami filmowymi i ikonografią. 08:50 HISTORIA POLSKI - KOBIETY WOLNOŚCI Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wiesław Paluch, Mirosław Basaj "Kobiety wolności" to film opowiedziany z perspektywy kobiet o strajkach w 1980 roku, stanie wojennym i innych wydarzeniach lat 80. Film szczegółowo opisuje wiele faktów z tamtego okresu i przybliża losy kobiet, które zostały wymazane z kart historii, a brały czynny udział w dziejących się wtedy wydarzeniach, przywracając na nowo pamięć o nich. Dowiadujemy się o najważniejszych działaniach bohaterek oraz emocjach, jakie im towarzyszyły w tamtym okresie. Niekiedy jest to pełne emocji wyznanie. Bohaterki filmu opowiadają także o zwykłym życiu i relacjach międzyludzkich panujących podczas strajków sierpniowych 1980 roku. Są to świadectwa odważnych Polek, których mądrość, determinacja i zaangażowanie w opozycję lat 80. wpłynęły na zmianę realiów politycznych w Polsce. Miały przed sobą najlepsze lata życia. Dwudziesto i trzydziestolatki, które zamiast tak zwanej małej stabilizacji i względnego spokoju wybrały bunt. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 10:35 PIEKŁO SPRAWIEDLIWYCH Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Zdjęcia: Michał Jarosiński, Ludek Ondruska, Szymon Karpiński Film jest subiektywnym spojrzeniem na losy ludzi, którzy ratując żydowskich współbraci, ryzykowali życiem własnym i własnych rodzin. Film również zawiera animacje graficzne, będące swego rodzaju onirycznym wspomnieniem, zdjęcia archiwalne z czasów okupacji niemieckiej, a także zdjęcia filmowe z Jerozolimy i Markowej na Podkarpaciu. 11:45 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 6 OBCY WŚRÓD SWOICH. ROK 1914 Serial historyczny, 84 min, 19 odc. , Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Scenografia: Bolesław Kamykowski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Jerzy Grałek, Tadeusz Madeja, Justyna Krawczyk, Ewa Leśniak, Jerzy Zygmunt Nowak, Leszek Świgoń, Ewa Zylanka, Lidia Bienias, Zbigniew Biernat, Tadeusz Borowski, Mieczysław Całka, Sabina Chromińska, Urszula Gierbuszewska, Wiesław Kantoch, Andrzej Kowalczyk, Andrzej Krasicki, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Aleksander Rzadkowski, Wiesław Slawik, Szymon Szurmiej, Tadeusz Szybowski i inni Wybucha I wojna światowa. Wielu śląskich Polaków wiąże z nią nadzieje na odzyskanie niepodległości. Wszak zaborcy występują przeciwko sobie, co na pewno osłabi ich militarny potencjał. Tymczasem w rodzinie Stanika narasta konflikt. Najstarszy syn Jerzy - ku zmartwieniu ojca - zaczyna wstydzić się swojego polskiego pochodzenia. Imponuje mu niemiecki zmysł organizacyjny, zdyscyplinowana i potężna armia, silna i prężna gospodarka. Zafascynowany Prusami coraz trudniej znosi kultywowane w rodzinie polskie tradycje. 13:20 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 3. EUROPA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 W trzeciej części spojrzenie z lotu ptaka na Europę. Wiosną dziesiątki tysięcy bocianów białych opuściły Afrykę i zmierzają ku oddalonym o tysiące kilometrów lęgowiskom w Europie. W czasie wędrówki, podobnie jak miliony innych migrujących ptaków, napotykają liczne trudności. W czasie lotu wykorzystują wznoszące prądy ciepłego powietrza, które jednak nie tworzą się nad wodą. Ciągłe machanie skrzydłami coraz bardziej je męczy. Wysiłek daje o sobie znać. Wystarczy, że musną skrzydłem wodę, a mogą wpaść do morza i zatonąć. Walczą o życie. Skały wyłaniające się z wody to Adalar, czyli Wyspy Książęce, upragniony przystanek. Żurawie pokonują Morze Śródziemne nad Cieśniną Gibraltarską. Camargue, jedna z największych delt rzecznych Europy, to idealne miejsce na ich odpoczynek. Do żurawi dołączają czerwonaki różowe, świeżo przybyłe z zachodniej Afryki. Choć w Europie jest coraz mniej naturalnych terenów, wiele ptaków wciąż przylatuje tu, by akurat tutaj się rozmnażać. Poznamy również szpaki krążące nad Rzymem, sokoła wędrownego, orła przedniego, brzegówki, bernikle obrożne i białolice. W następnym odcinku będziemy towarzyszyć między innymi kondorom wielkim i arom żółtoskrzydłym w wędrówce po Ameryce Południowej. 15:30 NIEZWYKŁE MIASTA - LIZBONA ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadząca), Alastair Sooke (prowadzący) Eksperci sztuki Janina Ramirez i Alastair Sooke przybliżają tajemnice sztuki trzech pięknych miast - Baku, Bejrutu i Lizbony. Razem odkrywają fundamenty kultur, które ukształtowały te miasta w przeszłości. Robią to dzięki spotkaniom z lokalnymi artystami i mieszkańcami, którzy pomagają im odnaleźć artystyczne atrakcje i mało znane skarby. W Lizbonie odkrywają starożytne nadmorskie miasto ukształtowane przez kultury: rzymską, arabską i krzyżowców. W Bejrucie zobaczą, jak Paryż Bliskiego Wschodu wznosi się z ruin wojny domowej. A w Baku w Azerbejdżanie podczas poszukiwania skarbów sztuki dostrzegają, że miasto znajduje się na skrzyżowaniu kultur. Seria maluje prowokujące portrety najbardziej fascynujących metropolii świata. 16:35 HISTORIA POLSKI - DZIEJE KULTURY POLSKIEJ - KORONA PIERWSZYCH PIASTÓW Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1988 Reżyseria: Leszek Skrzydło Scenariusz: Leszek Skrzydło Zdjęcia: Jacek Duszyński Fabularyzowany film dokumentalny pokazujący powstawanie państwa pierwszych Piastów, w tym wszystkie ważniejsze wydarzenia z lat 966 - 1076: chrzest Polski, bitwę pod Cedynią oraz Zjazd Gnieźnieński w roku 1000. 18:50 ZNAK ORŁA - ODC. 3 PIERŚCIEŃ 1309 - 1312 Serial historyczno - przygodowy, 29 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Sulisław wychowuje Gniewka na swoim dworze. Na wieść o buncie niemieckiego mieszczaństwa w Krakowie rycerz spieszy z pomocą Łokietkowi, zostawiając swego podopiecznego w siedzibie starosty wielkopolskiego. Chłopak jednak ucieka i samotnie wędruje do Krakowa. Dochodzi do pierwszego spotkania Gniewka z Hanyszem. Zdrajca w przebraniu mnicha zamordował wysłannika dworu - archidiakona, by zdobyć pierścień ze znakiem najwyższej władzy kościelnej. Gniewko odstrasza Hanysza i znajduje przy płaszczu zamordowanego zapinkę z takim samym znakiem. 19:25 ZNAK ORŁA - ODC. 4 NIEZAŁATWIONE RACHUNKI 1318 Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista W Krakowie Hanysz uprowadza Gniewka i odbiera mu zapinkę. Tylko przypadek ratuje chłopca od śmierci. Wtrącony do lochu, szczęśliwie wydostaje się na wolność kanałem wodnym. 19:55 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 6/19 - CENTRUM BADAŃ KOSMICZNYCH PAN Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Nieopodal centrum Warszawy znajdziemy miejsce, w którym od ponad czterdziestu lat powstaje niezwykła aparatura badawcza. Instrumenty, jakie tu skonstruowano, trafiły na pokłady satelitów i sond kosmicznych, badały powierzchnię komet, planet oraz księżyców w Układzie Słonecznym. Miejsce, o którym mowa, to Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. 20:25 MARZYCIELE - JÓZEF UNRUG Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Józef Unrug urodził się w Brandenburgii na terenie Królestwa Pruskiego, jako Joseph Michael Hubert von Unruh. Jego ojciec Tadeusz był generałem pruskiej gwardii, jednak wrócił do polskich korzeni Unrugów. Józef, który podczas pierwszej wojny światowej był dowódcą niemieckiego okrętu podwodnego, w 1919 roku zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. W 1925 roku został dowódcą Floty Nadmorskiej, a w 1939 kierował obroną Wybrzeża. Jako jeniec wojenny rozmawiał z Niemcami przez tłumaczy mówiąc: Pierwszego września zapomniałem języka niemieckiego. 20:55 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - FLORENCJA ODC. 1/3 (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Alexander Armstrong, Michael Scott Historyk dr Michael Scott odkrywa skarby trzech słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, a także dzięki zdjęciom lotniczym i grafice komputerowej zobaczymy nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat dawnego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsienia ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 22:00 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 6 Reportaż, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz (prowadzący), Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący) Sierpień - wrzesień 1989. Pierwszy niekomunistyczny premier. W tym odcinku przypominamy wydarzenia polityczne z lipca i sierpnia 1989 roku, ale także klimat tamtych czasów, znajdujący odzwierciedlenie w relacjach Dziennika Telewizyjnego i publikacjach ówczesnej prasy. 12 września powołano rząd Tadeusza Mazowieckiego. Był pierwszym i zarazem ostatnim niekomunistycznym premierem PRL. O składzie jego rządu niestety nie dało się tak powiedzieć. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Kameralne i studyjne (widowisko), 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - HISTORIA BEZ ZAKOŃCZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Kto ratuje jedno życie Wojna wygenerowała tysiące zaskakujących wariantów człowieczego losu. Poddała ludzkie zachowania ekstremalnym doświadczeniom. Dla nas najbardziej frapującymi są dzieje kobiet i mężczyzn, którzy w czasach pogardy dla wszystkich humanistycznych wartości potrafili dla bliźniego zaryzykować własnym życiem i życiem najbliższych. Przedstawimy dziś historię Bolesława Dąbrowskiego, mieszkańca wsi Starościn pod Lubartowem, rozstrzelanego w czasie wojny przez Niemców za udzielanie schronienia Żydom. Kolekcja Następnie ruszymy pod Łódź na spotkanie z człowiekiem, który z gromadzenia materialnych śladów historii uczynił główny cel swojego życia. Jacek Kopczyński kolekcjonuje pojazdy pancerne, działa samobieżne, armaty, tankietki, samochody będące niegdyś na wyposażeniu różnych armii świata. A my tę pokaźną kolekcję z przyjemnością prezentujemy. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OSTATNI CIOS ODC. 2 Magazyn, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego zdobyciu Berlina w 1945 roku.