TVP Kultura Środa, 09.10.2019 08:40 DOBRANOCKA Film animowany, 15 min, Polska, 1997 Autor: Jan Wołek Reżyseria: Daniel Szczechura Zdjęcia: Henryk Tomaszewski, Janusz Wojciechowski, Mariusz Roszczak Bohaterem filmu jest królik (zając), który przeżywa różne przygody, spotyka dziwnych ludzi i dziwne sytuacje. Film zaczyna się od sekwencji snu, ale zdarzenia senne powtarzają się w świecie rzeczywistym i mają swoją kontynuację. Wszystko się dobrze kończy. Tak wygląda w skrócie fabuła. Ale nastrój i atmosferę filmu trudno zwerbalizować, gdyż z założenia jest on niejednoznaczny, tak jak niejednoznaczne jest malarstwo Stasysa Eidrigeviciusa. 09:00 WESELE Dramat, 101 min, Polska 1972 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Kijowski Zdjęcia: Witold Sobociński Muzyka: Stanisław Radwan Scenografia: Tadeusz Wybult Kostiumy: Krystyna Zachwatowicz Występują: Daniel Olbrychski, Ewa Ziętek, Henryk Borowski, Maja Komorowska, Mieczysław Voit, Marek Walczewski, Wojciech Pszoniak, Izabela Olszewska, Andrzej Szczepkowski, Marek Perepeczko, Anna Dymna, Gabriela Kownacka, Andrzej Łapicki, Franciszek Pieczka, Barbara Wrzesińska, Małgorzata Lorentowicz, Kazimierz Opaliński, Bożena Dykiel, Olgierd Łukaszewicz, Mieczysław Czechowicz, Hanna Skarżanka, Emilia Krakowska, Czesław Wołłejko, Janusz Bukowski, Gabriela Kwasz, Maria Konwicka, Mieczysław Stoor i inni "Gdzie pan znalazł tak doskonałego scenarzystę?" - zapytał Elia Kazan Andrzeja Wajdę po obejrzeniu "Wesela". Niewinne pytanie sławnego reżysera szybko zaczęło żyć własnym życiem jako znana anegdota. Dowodziło przy okazji, że tak "arcypolski" dramat jak "Wesele" Wyspiańskiego może zafascynować ludzi, którzy z pozoru zupełnie "nie czują" naszej narodowej mitologii. Wbrew oczekiwaniom odbiór filmu Wajdy na świecie był bardzo dobry, o czym świadczyły recenzje branżowej prasy, festiwalowe nagrody - "Złote Grona" za reżyserię, scenariusz, scenografię i zdjęcia na LLF w Łagowie w 1973, "Srebrna Muszla" na MFF w San Sebastian w 1973, a przede wszystkim duże zainteresowanie publiczności. Udało się więc artyście zrealizować jeden z dwu głównych celów, które stawiał sobie przed rozpoczęciem prac nad ekranizacją "Wesela" - przełożył dramat na język zrozumiały dla cudzoziemców. Drugim celem była symboliczna spłata długu wdzięczności za ciągłą, inspirującą obecność "ducha Wyspiańskiego" w Wajdowskiej wyobraźni. "Powiedział mi Olbrychski: Po co ty robisz"Wesele", przecież już je zrobiłeś?" - zwierzał się w jednym z wywiadów reżyser. W innym miejscu zaś dodawał: "Jest to utwór, z którego wszyscy wyrośliśmy: cała legenda "szkoły polskiej", ja sam,"Popiół i diament". Trudu adaptacji sztuki na potrzeby ekranu podjął się znany pisarz i publicysta Andrzej Kijowski. Zredukował dialog do niezbędnego minimum, zachowując wpisane na trwałe w kulturalną świadomość Polaków aforyzmy, powiedzenia i kwestie. Dzięki temu oraz znikomej liczbie scen plenerowych adaptacja Wajdy uchodzi za bardzo wierną oryginałowi. Film zrealizowano z wielką dbałością o realia. Dla odtwórców głównych postaci wystarano się o autentyczne, przechowywane z pokolenia na pokolenie chłopskie stroje z okolic Krakowa. Do scen na progu i wokół domu zakupiono i przeniesiono pod Warszawę oryginalną, starą chatę. Wnętrze hali zdjęciowej podobniono zaś całkowicie do wnętrza domu Tetmajerów, w czym wydatnie"pomogły"meble wypożyczone od rodziny artysty. W"Weselu"wystąpiła plejada gwiazd rodzimego ekranu. Wszystkie kluczowe role zostały wysoko ocenione przez krytykę. Dostrzeżono również ponadprzeciętne walory malarskie utworu."Film Wajdy stanowi jakby pomieszanie żywiołowości z płócien Breughla z płomiennością romantyzmu. Piękna praca"- pisał francuski recenzent. Akcja filmu zaczyna się od wyjazdu orszaku weselnego sprzed kościoła Mariackiego. Następnie, mijając okoliczne wsie, kawalkada dociera do domu Gospodarza. Rozpoczyna się wesele Pana Młodego, który jest inteligentem, z Panną Młodą, pochodzącą z chłopskiej rodziny. Goście również wywodzą się z obu stanów. Zabawa szybko się rozkręca. Nocą pod dach Gospodarza przybywa Rachela, młoda Żydówka o wrażliwej, "poetycznej"duszy. To ona, ulegając weselnej euforii,"zaprasza"na zabawę Chochoła, stojącego za oknem. W wesoły gwar weselnej biesiady niepostrzeżenie wsącza się aura niesamowitości. Niektórym gościom ukazują się tajemnicze widma. Z zakamarków dusz odzywają się tajone urazy. 11:00 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial obyczajowy, 89 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Edyta Olszówka, Krzysztof Kołbasiuk, Stefan Szmidt, Jerzy Gudejko, Jerzy Bończak Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 13:20 EWOLUCJA HIP HOPU - Z UNDERGROUNDU DO MAINSTREAMU (HIP HOP EVOLUTION - THE UNDERGROUND TO THE MAINSTREAM) Film dokumentalny, 46 min, Kanada, 2016 Reżyseria: Darby Wheeler Doceniony przez krytyków MC i dziennikarz Shad Kabango wyruszają w podróż, żeby odkryć historię hip - hopu. Podczas niej spotykają się z wieloma uznanymi hiphopowymi artystami i razem z nimi odkrywają, jak ta muzyka przeszła z podziemia do mainstreamu. 14:45 WYSTRZAŁ Film psychologiczno - obyczajowy, 73 min, Polska 1965 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Ignacy Gogolewski, Iwa Młodnicka, Andrzej Żarnecki, Bogusz Bilewski, Józef Kondrat, Anna Milewska, Henryk Bąk, Seweryn Butrym, Tadeusz Cygler, Bohdan Ejmont, Janusz Kłosiński, Hugo Krzyski, Karolina Lubieńska, Lech Madaliński, Marian Pysznik Adaptacja opowiadania Aleksandra Puszkina. Akcja filmu toczy się w pierwszej połowie XIX wieku w prowincjonalnym garnizonie wojskowym. Grupa oficerów, znudzona bezczynnością, zabija czas pijąc i grając w karty w salonie pana Sylwio - tajemniczego samotnika i niedościgłego mistrza pistoletu. Wojskowych intryguje ich gospodarz, a zwłaszcza fakt, że nigdy nie przyjmuje wezwań na pojedynek. Mimo nalegań swoich gości, Sylwio nie wyjawia im żadnych szczegółów swojej biografii. Czyni to za niego reżyser. Posługując się metodą retrospekcji, opowiada widzowi historię człowieka, którego życie zniszczyło obsesyjne pragnienie zemsty... "Wystrzał" był pierwszym polskim filmem telewizyjnym, który wyświetlano także w kinach. Początkowo miał być trzyodcinkowym serialem, stąd jego charakterystyczna trzyczęściowa budowa. Jerzy Antczak, przenosząc na ekran arcydzieło romantycznej nowelistyki, zastosował niezwykły, jak na owe czasy, chwyt. Dwie główne antagonistyczne role powierzył temu samemu aktorowi Ignacemu Gogolewskiemu, artyście świetnie "czującemu" repertuar romantyczny (wsławił się m.in. pierwszą po wojnie rolą Gustawa - Konrada). To głównie jego kreacje nadały filmowi Antczaka klimat pewnej tajemniczości i niezwykłości, pod którymi kryją się wielkie ludzkie dramaty i namiętności. 16:15 GEBO I CIEŃ (GEBO ET L'OMBRE / GEBO AND THE SHADOW) Dramat, 91 min, Portugalia/Francja, 2012 Reżyseria: Manoel De Oliveira Scenariusz: Raul Brando, Manoel De Oliveira Zdjęcia: Renato Berta Aktorzy: Michael Lonsdale, Claudia Cardinale, Jeanne Moreau, Leonor Silveira, Lus Miguel Cintra Akcja filmu rozgrywa się w XIX wieku i dotyczy honorowego, choć biednego patriarchy, który poświęca samego siebie w imię ochrony własnego syna - uciekiniera. [www.sfp.org.pl] 18:00 MAURIZIO POLLINI - WIRTUOZ FORTEPIANU (MAURIZIO POLLINI - WIRTUOZ FORTEPIANU) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2014 Reżyseria: Bruno Monsaingeon Wykonawcy: Maurizio Pollini Bohaterem filmu dokumentalnego Brunona Monsaingeona jest włoski pianista Maurizio Pollini, zwycięzca VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Film powstał z potrzeby upamiętnienia życia artysty, jego talentu, szczególnego charakteru i osobowości oraz ogromnej inteligencji. Artysta po raz pierwszy w życiu zgodził się na zrealizowanie takiego filmu. Poza biograficznym charakterem, film skupia się na najważniejszych aspektach kariery: muzykach, z którymi pracował (Luigi Nono, Claudio Abbado, Pierre Boulez), doborze repertuaru (od Bacha przez Verdiego i Chopina, do Schoenberga, Nono, Bouleza, Stockhausena) oraz politycznym zaangażowaniu. Film ma formę wywiadu i zawiera wiele archiwalnych materiałów. 19:00 RZESZÓW - REPORTAŻ Reportaż, 20 min, Polska, 2019 Reportaż zrealizowany w trakcie Międzynarodowego Konkursu Muzyki Polskiej im. Stanisława Moniuszki, który odbył się w Rzeszowie w dniach 20 - 27 września 2019 roku. W muzycznych zmaganiach wzięło udział 17 pianistów i 23 zespoły kameralne. Zaprezentowali wybrane utwory z dorobku 50 polskich kompozytorów. Konkurs ma popularyzować polską muzykę i utrwalać znaczenie zarówno twórczości Stanisława Moniuszki, jak i wielu innych, wybitnych polskich kompozytorów XIX i XX wieku. 19:25 FORCE FIELD - MŁODZI POLSCY ARTYŚCI W WENECJI Reportaż, 20 min, Polska, 2019 Wystawa Force Field to prace 13 artystów. Głos młodego pokolenia w Polsce. Premierowe projekty powstały specjalnie na potrzeby ekspozycji, otwartej w maju 2019 r. właśnie na wyspie Giudecca w Wenecji. Czas jej trwania pokrywa się z najważniejszą imprezą poświęconą sztuce współczesnej - Biennale w Wenecji. Młodzi twórcy wypowiadają się, wykorzystując wideo i instalację - działania performatywne, rzeźbę i malarstwo. Opowiadają o swoich lękach i refleksjach dotyczących teraźniejszości, przeszłości i przyszłości. Reportaż opowiada o wystawie i wszystkich biorących w niej udział artystów. 20:30 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - W SYBERYJSKICH LASACH (DANS LES FORTS DE SIBRIE) Film przygodowy, 95 min, Francja, 2016 Reżyseria: Safy Nebbou Scenariusz: Safy Nebbou, David Oelhoffen Zdjęcia: Gilles Porte Muzyka: Ibrahim Maalouf Aktorzy: Raphal Personnaz, Evgeniy Sidikhin Pewnego dnia Teddy postanawia rzucić wszystko: pracę, życie w hałaśliwym mieście, przyjaciół. Wyjeżdża na daleką Syberię, nad jezioro Bajkał, mając nadzieję, że tam właśnie odzyska spokój duszy. Kontakt z dziką naturą, w iście spartańskich warunkach sprawia, że bohater odnajduje w sobie to, czego zawsze szukał. Ekstremalne zimno, samotność, wszechobecna gęsta mgła doprowadzają Teddy'ego prawie do śmierci. Nieoczekiwanie nadchodzi pomoc ze strony Aleksjeja, Rosjanina, który od wielu lat mieszka w syberyjskich lasach. To początek ich wielkiej przyjaźni. 22:45 ZIEMIA, PLANETA LUDZI - RUMBLE. JAK INDIANIE ZATRZĘŚLI ŚWIATEM MUZYKI (RUMBLE: THE INDIANS WHO ROCKED THE WORLD) Film dokumentalny, 97 min, Kanada, 2017 Reżyseria: Catherine Bainbridge, Alfonso Maiorana Aktorzy: Buddy Guy, Steven Van Zandt, Tony Bennett, Martin Scorsese Film to zaginiony rozdział amerykańskiej muzyki popularnej, historia dotąd nieznanej roli, jaki dla jej rozwoju odegrali rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej. Sam tytuł filmu pochodzi od kultowych akordów utworu Linka Wraya z 1958 roku, który dla wielu rockmenów stał się kamieniem milowym rozwoju tego gatunku. I o ile każdy z nas je zna, niewielu kojarzy, że Wray był Indianinem z plemienia Szaunisów. Takich historii jest więcej. Film przedstawia 10 portretów znaczących artystów wywodzących się ze społeczności Indian, poczynając od ojca gatunku blues Delty Charleya Pattona przez królową swingu Mildred Bailey, legendy rocka: Jimiego Hendrixa i Jesseego Ed Davisa po Taboo, członka popowego Black Eyed Peas. Poprzez archiwalne materiały filmowe i nagrania stopniowo odkrywamy indiańskie źródła bluesa, rocka, jazzu, a nawet country, do których dziś przyznają się takie muzyczne sławy jak Tony Bennett, Slash czy Iggy Pop. Okazuje się, że niektóre z naszych najwybitniejszych utworów popkultury czerpały inspirację z rytmu i melodii rdzennych Indian. (Against Gravity) 00:40 ELLA FITZGERALD CZ. 2 (ELLA FITZGERALD CZ. 2) Koncert, 45 min, Wielka Brytania, 2010 Koncert Elli Fitzgerald w legendarnym jazzowym klubie Ronnie Scott's. 01:35 LEKKIE OBYCZAJE - CZARNY KOT, BIAŁY KOT (CRNA MACKA, BELI MACOR (BLACK CAT, WHITE CAT)) Komedia, 124 min, Francja/Niemcy /Jugosławia/Austria 1998 Reżyseria: Emir Kusturica Scenariusz: Gordan Mihic Występują: Bajram Severdzan, Srdan Todorovic, Branka Katic, Florijan Ajdini, Ljubica Adzovic, Zabit Memedov, Miki Manojlovic, Sabri Sulejmani i inni Tytułowy czarny i biały kot, a właściwie czarna kotka i biały kocur, staną się świadkami pewnego cygańskiego wesela, ale zanim do niego dojdzie, na ekranie wiele się wydarzy: jedni się zakochają, inni popadną w tarapaty, ktoś umrze, a przynajmniej tak się będzie wydawało, będą oszustwa i ucieszne żarty, ucieczki i pogonie. Jak każdy film Emira Kusturicy, tak i "Czarny kot...", nagrodzony Srebrnym Lwem na festiwalu w Wenecji w 1998 r. , tryska życiem, energią, barwami, urzeka nonszalanckim luzem i absurdalnym humorem, rozbrzmiewa żywiołową muzyką. Jego bohaterowie żyją niejako w stanie nieważkości, nie za bardzo przejmując się codziennymi problemami. Bo przecież zawsze wszystko jakoś się układa, nawet tym, których los lubi wystawiać do wiatru. Niewiele brakowało, żeby ten film wcale nie powstał. Zniechęcony niejednoznacznym przyjęciem "Undergroundu" Kusturica rozważał nawet wycofanie się z dalszego robienia filmów. Ostatecznie dał się namówić na nakręcenie dokumentu o muzykach z "Undergroundu". Z czasem skromny projekt rozrósł się do rozmiarów pełnometrażowego dzieła, do którego scenariusz napisał Gordan Mihić, scenarzysta legendarnego już "Czasu Cyganów". Obibok i drobny oszust Matko Destanov mieszka z synem Zare w cygańskiej wiosce nad rzeką. Ojciec Matko, Zarije, szanowany właściciel cementowni, jest dobrym przyjacielem samego Grgi Piticia, cygańskiego ojca chrzestnego i potentata finansowego. Co prawda, obaj starcy nie widzieli się od 25 lat, ale nie tym mierzy się siłę przyjaźni. Matko od jakiegoś czasu nosi się z zamiarem zrobienia większego interesu na nielegalnej sprzedaży benzyny pochodzącej z pociągu towarowego przewożącego paliwo. Ale zanim będzie mógł cieszyć się zyskami, musi sporo zainwestować. Ponieważ nie może pożyczyć pieniędzy od ojca, niechętnego jego pomysłom, udaje się do Grgi, któremu oświadcza, że stary Zarije umarł. Poruszony tym Grga daje mu pieniądze, a nawet postanawia odwiedzić grób przyjaciela. Dla większego powodzenia swojego przedsięwzięcia Matko wchodzi w spółkę z Dadanem Karambolo, uzależnionym od narkotyków królem cygańskich rzezimieszków. Dadan bez skrupułów wykorzystuje jego naiwność i łatwowierność. Pozbawiwszy Matko przytomności, zabiera mu pieniądze, a cały pociąg cystern wywozi w nieznanym kierunku. Podwójnie oszukany Matko musi teraz przystać na warunki Dadana, który domaga się rekompensaty za poniesione rzekomo straty. W ramach zadośćuczynienia młody Zare ma poślubić siostrę Dadana, Afrodytę, karlicę zwaną przez wszystkich Biedroneczką. Niestety, Zare kocha się od dawna i z wzajemnością w pięknej kelnerce Idzie, podczas gdy Biedroneczka marzy o delikatnym olbrzymie, który nosiłby ją na rękach. Mimo że na krótko przed ślubem Zarije naprawdę umiera, Dadan, dorwawszy wreszcie narzeczonego dla Afrodyty, nie chce słyszeć o żadnej zmianie terminu. Obłożony bryłami lodu Zarije czeka więc na strychu na swój pochówek. W dniu ślubu zdesperowani młodzi postanawiają jednak nie poddawać się dyktatowi Dadana i Zare pomaga Afrodycie uciec zza weselnego stołu. Kiedy Dadan spostrzega, że został wystrychnięty na dudka, zarządza pogoń za siostrą. Ale nieoczekiwanie w lesie Afrodyta natrafia na swój ideał mężczyzny. 04:20 KINO NOCNE - ŚLIMAKI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2015 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Zdjęcia: Daniel Wawrzyniak, Marek Kozakiewicz Muzyka: Mikołaj Majkusiak Andrzej wraz z kolegą postanawia założyć park hodowlany dla ślimaków. Mimo braku doświadczenia wierzy w sukces przedsięwzięcia. Z pomocą przychodzi mu Grzegorz Skalmowski z Pasłęka, polski guru tej dziedziny, zwany Ślimaczanym Królem, który udziela cennych porad. Trwają przygotowania do rozpoczęcia hodowli. W przerwach w pracy mężczyźni prowadzą rozmowy o życiu i śmierci, miłości i przyjaźni, które stają się kwintesencją filmu, ślimak zaś urasta do roli symbolu odradzania się i życia wiecznego. 04:55 TAŚMY KULTURY - DELEGACJE SUKCESU Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Wielka kariera to taka, która wykracza poza granice administracyjne. Jest jak ambicja wodza, która pcha go do podbijania kolejnych terytoriów i budowania potężnego imperium. Sen o zagranicznej karierze śni się nie od dziś.