TVP Kultura Sobota, 12.10.2019 07:55 PIOSENKI Z FILMOTEKI Kameralne i studyjne (widowisko), 39 min, Polska, 1993 Reżyseria: Krzysztof Jaslar Scenariusz: Krzysztof Jaślar, Zbigniew Górny Wykonawcy: Anna Jurksztowicz, Edyta Górniak, Stefan Friedmann, Krzysztof Jaroszyński, Majka Jeżowska, Rudi Schubert, Jacek Chmielnik, Agnieszka Różańska, Zbigniew Górny Nowe opracowanie piosenek z filmów międzywojennych w interpretacji znanych polskich wykonawców. Koncert zarejestrowany w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w 1993 roku. 08:50 SERIALOWA NOSTALGIA - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA CZWARTA, CZYLI NIEWIARYGODNE SKUTKI WAGARÓW POSPOLITYCH, CZYLI POWTÓRNE SPOTKANIE ZE ZŁODZIEJAMI TORNISTRÓW Serial dla młodych widzów, 27 min, 9 odc. , Polska 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz: Edmund Niziurski Występują: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna, Janusz Kłosiński, Lech Ordon i inni Marek ucieka ze szkoły na wagary do Łazienek. Przypadkowo spotyka tajemniczego chłopca, z którym niechcący zamienił tornistry. Ku swemu wielkiemu zdziwieniu odkrywa, że w zabranym omyłkowo tornistrze zamiast zeszytów i książek ukryto kosztowności. 09:25 SERIALOWA NOSTALGIA - NIEWIARYGODNE PRZYGODY MARKA PIEGUSA - PRZYGODA PIĄTA, CZYLI TAJEMNICZE ZNIKNIĘCIE CZEŚKA PAJKERTA Serial dla młodych widzów, 27 min, Polska 1966 Reżyseria: Mieczysław Waśkowski Scenariusz na podstawie powieści Edmunda Niziurskiego: Edmund Niziurski, Mieczysław Waśkowski Aktorzy: Grzegorz Roman, Bronisław Pawlik, Jan Kociniak, Ludwik Benoit, Mieczysław Czechowicz, Aleksander Dzwonkowski, Wojciech Siemion, Krzysztof Litwin, Barbara Krafftówna, Lech Ordon i inni Afera kryminalna, w którą przez przypadek wplątał się Marek, zatacza coraz szersze kręgi. Niepokojem napawa chłopca fakt, że jego przyjaciel Czesiek nagle zaginął bez wieści. Ma jednak pewne nadzieje na odnalezienie kolegi. Poszukiwaniem Cześka zajął się bowiem prywatny detektyw - Hipolit Kwass. 12:45 SOBOTA Z ANIMACJĄ - PROSZĘ SŁONIA Film animowany, 63 min, Polska, 1978 Reżyseria: Witold Giersz Scenariusz: Witold Giersz, Ludwik Jerzy Kern, Roman Huszczo, Alina Maliszewska, Bogdan Nowicki, Ryszard Słapczyński, Stefan Szwakopf Zdjęcia: Maria Niedźwiecka-Szybisz Muzyka: Waldemar Kazanecki Wykonawcy: Ludwik Benoit (Dominik), Danuta Przesmycka (Pinio), Irena Kwiatkowska (Mama), Wiesław Michnikowski (Tata) Pełnometrażowy film animowany o przygodach porcelanowego słonia, który urósł i ożył pod wpływem witamin, dawanych mu przez małego chłopczyka. Cierpiacy z powodu niskiego wzrostu Pinio zaprzyjaźnia się ze zanlezionym porcelanowym słoniem. Karmi go dużymi porcjami witamin, których sam nie chce łykać. Figurka przybiera rozmiary prawdziwego słonia. Słoń nazwany Dominikiem, budzi powszechną sensację. Po wielu przygodach, kiedy grozi mu sprzedanie do cyrku, Dominik przybiera znów miniaturowe rozmiary i Pinio zabiera przyjaciela do domu. 14:05 AUTOR WYCHODZI Dramat krótkometrażowy, 40 min, Polska, 2006 Reżyseria: Dominika Montean Scenariusz: Dominika Montean Zdjęcia: Dominik Danilczyk Aktorzy: Kamilla Baar, Olgierd Łukaszewicz, Marcin Bosak, Jan Nowicki, Tadeusz Bradecki, Bodo Kox Młoda kobieta, Anna, przygotowuje się do zrobienia swojego własnego filmu. Po pewnym czasie odkrywa, że jest jedynie bohaterką w filmie i nic tak naprawdę nie zależy od niej. Buntując się przeciwko Autorowi, pisze swój własny film, stwarzając postaci od nowa - ale JEJ postaci też nie chcą być bohaterami w cudzym filmie. Z historią bohaterki splata się historia krytyka, który całe życie "ścigał" pisarzy, aby w końcu przekonać się o bezsensowności swych wysiłków. Film powstał w ramach Programu 30 minut, który jest wspólną inicjatywą Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, TVP Kultura oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2006 rolę MKDiN przejmuje Polski Instytut Sztuki Filmowej, stając się partnerem Programu. Celem Programu jest umożliwienie młodym filmowcom debiutu fabularnego w profesjonalnych warunkach. Uczestnikami Programu są młodzi reżyserzy przed debiutem pełnometrażowym. Reżyserka filmu, Dominika Montean, absolwentka reżyserii na Uniwersytecie Śląskim, ukończyła również anglistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jej film absolutoryjny "Powiedz coś" z 2004 roku otrzymał nagrodę za reżyserię i zdjęcia na festiwalu w Krakowie oraz za kreację aktorską na festiwalu Jutro Filmu w Warszawie, pokazywany był na wielu innych festiwalach. Zrealizowała również dokumentalny "Marsz samotnych kobiet. Rocznik 1973", etiudy "Cienie" i "Nieupoważnionym wstęp wzbroniony" oraz dokumenty "Ewa, lat 24" i "Na całe gardło". 14:55 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - SZALOWA Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadząca) W kolejnym odcinku wybieramy się do Szalowej. Późnobarokowy kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej zachował się od czasu budowy w prawie niezmienionej formie, dzięki czemu ma dużą wartość typologiczną jako ogniwo linii rozwojowej tradycyjnych kościołów drewnianych na terenie naszego kraju i cenny dokument potrzeb duchowych oraz estetycznych schyłku doby sarmackiej. Zabytek stanowi wybitny przykład charakterystycznej dla drewnianych świątyń owego czasu próby oddania w drewnie rozwiązań sakralnej architektury murowanej. 15:10 SZLAKIEM KOLBERGA - KATARZYNA GRONIEC Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Każdy odcinek jest muzyczną podróżą w inny region Polski. Znani muzycy uczą się od artystów ludowych tradycyjnego repertuaru: śpiewają, grają na skrzypcach, akordeonie, tańczą. Pokazują piękno i niepowtarzalność polskiej muzyki ludowej. Razem z piosenkarką Katarzyną Groniec wybraliśmy się do wsi Dobrowoda na Podlasiu. Działa tam od 1968 Zespół Śpiewaczy. Kiedyś liczniejszy, teraz zostały już tylko 3 panie: Nina Jawdosiuk, Walentyna Klimowicz, Barbara Jakimiuk. Będą uczyły Katarzynę Groniec pięknych wielogłosowych pieśni śpiewanych w lokalnym dialekcie. Pokażą Katarzynie, jak się robi ciasto przygotowywane na specjalne okazje: korowaj. Będzie dużo radości ze wspólnych spotkań i wspólnego śpiewania. I będziemy razem z naszymi bohaterkami podróżować rowerami po Dobrowodzie. 15:40 ONE. KOBIETY KULTURY. MARIA DĘBSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zaproszone zostały najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem Łukasza Orbitowskiego jest aktorka, Maria Dębska, znana z takich filmów jak "Zabawa, zabawa", "Piłsudski" i "Czarny mercedes". 16:20 PRZEŻYLIŚMY WOJNĘ (THE MANCHURIAN CANDIDATE) Thriller science fiction, 121 min, USA, 1962 Reżyseria: John Frankenheimer Scenariusz: George Axelrod Zdjęcia: Lionel Lindon Muzyka: David Amram Aktorzy: Laurence Harvey, Frank Sinatra, Angela Lansbury, Janet Leigh, Leslie Parrish Major Bennett Marco i Raymond Shaw, weterani wojny koreańskiej, wracają w chwale do USA. Wkrótce okazuje się, że towarzysze broni zostali poddani praniu mózgu w trakcie pobytu w obozie jenieckim. [telemagazyn.pl] 19:15 PINA MNIE KIEDYŚ ZAPYTAŁA... (PINA MNIE KIEDYŚ ZAPYTAŁA...) Film dokumentalny, 56 min, Francja, 1983 Reżyseria: Chantal Akerman Pina Bausch była tancerką, choreografem i dyrektorem artystycznym Tanztheater Wuppertal w Wuppertalu w Niemczech. Zmarła 30 czerwca 2009 roku. "Pina mnie kiedyś zapytała..." (One day Pina asked me) nie jest filmem dokumentującym jej życie, jest zaproszeniem do jej życia. Archiwalne materiały, fragmenty legendarnych przedstawień i Pina podglądana w pracy. Bardzo emocjonalny materiał. 20:30 BILET DO KINA - POLOWANIE NA KRÓLIKI (RABBIT PROOF FENCE) Dramat społeczno-obyczajowy, 90 min, Australia/Wielka Brytania 2002 Reżyseria: Phillip Noyce Scenariusz na podstawie książki Doris Pilkington Garimara: Christine Olsen Muzyka: Peter Gabriel Aktorzy: Everlyn Sampi, Tianna Sansbury, Laura Monaghan, Kenneth Branagh, David Gulpillil, Ningali Lawford i inni Wielokrotnie nagradzany (w tym licznymi nagrodami publiczności), zrealizowany oszczędnymi środkami, ale głęboko zapadający w pamięć film rozliczający Australijczyków z ich najnowszymi dziejami. Opowiada on autentyczną historię, której sędziwe już bohaterki żyły jeszcze w chwili kręcenia filmu. Za kanwę scenariusza posłużyła książka napisana przez Doris Pilkington Garimara, córkę jednej z nich, Molly Craig. Ale u podstaw przedstawionych w filmie wydarzeń legło głęboko niehumanitarne prawo, które obowiązywało w Australii od wczesnych lat XX w. aż do 1971 r. Dawało ono rządowi pełnię władzy nad aborygenami ? rdzennymi mieszkańcami tego kontynentu. Na mocy tych przepisów aborygeni zostali zamknięci w kontrolowanych przez państwo rezerwatach, gdzie dostarczano im żywność i podstawowe, niezbędne do życia produkty, ale w zamian ich mieszkańcy mieli ograniczone prawo poruszania się. Na każdorazowe opuszczenie rezerwatu musieli otrzymać zgodę na piśmie. Najgorsze jednak było to, że władze miały możliwość odbierania rodzinom aborygeńskim dzieci ze związków mieszanych i wychowywanie ich w specjalnych ośrodkach, w których starano się wykorzenić z nich poczucie tożsamości i pamięć o bliskich. Te o ciemniejszej skórze przysposabiano do wykonywania prostych prac fizycznych, te o jaśniejszej karnacji miały szansę na naukę w szkole. Na straży "czystości rasowej" stał przez 25 lat A.O. Neville, główny komisarz do spraw aborygenów, który tłumaczył nieludzkie przepisy koniecznością "chronienia prymitywnych ludów przed nimi samymi" oraz obawami o powstanie nowej, pośredniej rasy będącej genetyczną krzyżówką cech ludzi białych i aborygenów. Znakomite zdjęcia Christophera Doyle'a, dzięki któremu australijska pustynia ani przez chwilę nie jest monotonna, nastrojowa, "etniczna" muzyka Petera Gabriela, a przede wszystkim tchnąca autentyzmem gra trzech dziewczynek odtwarzających główne role, to podstawowe atuty filmu, który w przejmujący, ale pozbawiony taniego sentymentalizmu sposób pokazuje los "skradzionych pokoleń", jak pod koniec XX w. zaczęto nazywać aborygenów poddawanych tym rasistowskim praktykom. Zachodnia Australia, rok 1931. W małej osadzie w Jigalong, na skraju pustyni, niedaleko gigantycznego płotu przecinającego z północy na południe australijski kontynent w celu ochrony przed królikami siedzib i pól białych osadników we wschodniej części kraju, mieszkają z matkami i babką trzy dziewczynki: 14-letnia Molly, jej 8-letnia siostra Daisy oraz ich 10-letnia kuzynka Gracie. Wszystkie trzy są pół krwi aborygenkami. Ich biali ojcowie pracowali przy budowie płotu, ale zakończywszy pracę odjechali w siną dal. Dzieci zostały z matkami. Mający swoją siedzibę w Perth A.O. Neville, stanowy komisarz ds. aborygenów, skrupulatnie wywiązuje się z realizacji ustawy o ochronie czystości rasowej. Jego uwagi nie umknie żadne dziecko z mieszanych rodziców. Neville nakazuje więc miejscowemu policjantowi Riggsowi, aby odebrał Molly, Gracie i Daisy ich matkom i odesłał do oddalonego o 1200 mil ośrodka Moore River prowadzonego przez zakonnice. Mimo błagań i łez matek rozpaczliwie broniących swoich córek, dziewczynki zostają schwytane i odwiezione samochodem do Moore River. Tam dostają jednakowe ubrania i buty i rozpoczyna się codzienny dryl. Molly, Daisy i Gracie nie pojmują sensu działań dorosłych, tęsknią za domem i bliskimi. Najstarsza Molly próbuje się buntować, ale przykład surowo karanych za nieposłuszeństwo koleżanek uświadamia jej, że w ten sposób nic nie wskóra. Dziewczynka postanawia więc uciec. Zabiera ze sobą siostrę i kuzynkę i wszystkie trzy ruszają przez pustynię w stronę domu. Ich całe "wyposażenie podróżne" stanowi umiejętność życia w zgodzie z naturą, korzystania z jej dobrodziejstw, czytania jej znaków. Niestety, w ślad za małymi uciekinierkami Neville wysyła aborygeńskiego tropiciela, wykorzystującego przeciw nim te same zdolności. Niezrażone jednak pościgiem, odległością czy palącym słońcem dziewczynki uparcie wędrują przed siebie, mając za jedyny drogowskaz najdłuższy na świecie płot. 22:10 ENTER ENEA FESTIVAL 2019 - TEATR PIEŚŃ KOZŁA Koncert, 56 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Leszek Możdżer, Pieśni Kozła 9. edycja Enter Enea Festival, międzynarodowego festiwalu muzycznego pod dyrekcją artystyczną Leszka Możdżera, odbyła się 17 - 19 czerwca. Jak zwykle wydarzenie połączyło różne gatunki i style muzyczne. W tym roku podczas pierwszego dnia goście festiwalu mogli usłyszeć specjalne wykonanie spektaklu - koncertu "Raport Kassandry" Teatru Pieśni Kozła i Leszka Możdżera. Teatr Pieśń Kozła to wrocławski teatr alternatywny założony w 1996 roku przez Grzegorza Brala i Annę Zubrzycką. Teatr Pieśń Kozła zdobył międzynarodowe uznanie jako jeden z najbardziej nowatorskich zespołów europejskich, wykorzystujący w swej praktyce trening aktorski i nieustannie poszukujący nowych rozwiązań artystycznych. Projekt "KASANDRA - OUT OF THE BOX" jest oparty na muzyce skomponowanej przez Macieja Rychłego do słów i poezji Alicji Bral, ale w spontaniczny sposób, na oczach widza, dzięki genialnemu kunsztowi improwizatorskiemu Leszka Możdżera rodzi się nowy muzyczny i performatywny byt - "out of the box". Dlaczego taki tytuł? Bo teatr nie jest już teatrem. Staje się rytualną przestrzenią i zgromadzeniem. Widz przestaje być widzem, słuchacz nie jest słuchaczem. Stają się świadkami wydarzenia unikalnego i niepowtarzalnego. Kompozycje tracą ramy dzieła sztywnego i zamkniętego, wkraczając w obszar pięknie opisany przez Umberto Eco jako "dzieło otwarte". Muzycy nie są wyłącznie muzykami. Stają się aranżerami, zaklinaczami i dramatycznymi protagonistami. Koncert staje się zdarzeniem unikalnym, niepowtarzalnym. Dzięki pracy z energią wykonawców i muzyką uzyskujemy kontakt z pierwotną kreacją, której podstawą jest - IMPROWIZACJA! Zobaczymy i usłyszymy formę nowatorską, unikatową, na światowym poziomie. Zobaczymy coś, czego jeszcze nie było w świecie teatru i muzyki. 23:20 SEANS KULTOWY - OSTATNIA FALA (LAST WAVE, THE) Thriller, 106 min, Australia 1977 Reżyseria: Peter Weir Scenariusz: Peter Weir, Tony Morphett, Petru Popescu Zdjęcia: Russell Boyd Muzyka: Charles Wain Występują: Richard Chamberlain, Olivia Hamnett, Gulpilil, Frederick Parslow, Vivean Gray, Walter Amagula, Roy Bara, Peter Carroll i inni Dwa lata po oszałamiającym sukcesie "Pikniku pod Wiszącą Skałą" Peter Weir nakręcił kolejny film, który wywołał zainteresowanie międzynarodowej krytyki. Reżyserowi jeszcze raz udało się uchwycić niepowtarzalny klimat "Pikniku...". Specyficzną atmosferę grozy i zarazem poetyckości podkreślają zdjęcia Russella Boyda, który stał za kamerą w większości filmów Weira. Urodzony w 1944 roku w Sydney reżyser dość szybko znalazł się w światowej czołówce filmowców, zyskał miano jednego z najciekawszych twórców nowego kina australijskiego. W 1980 roku podpisał kontrakt z wytwórnią Warner Brothers i Hollywood stanął przed nim otworem. Był trzykrotnie nominowany do nagrody Oscara za "Świadka", "Stowarzyszenie Umarłych Poetów" i "Zieloną kartę" (scenariusz). Z ogromnym aplauzem przyjęto również "Gallipoli" i "Rok niebezpiecznego życia". Niebieskie, bezchmurne niebo i bezmiar odludnych australijskich pejzaży. Ciszę rozdzierają nagle błyskawice i spada ulewny deszcz połączony z nienaturalnej wielkości gradem. Ulewa szaleje również nad Sydney, jakby światu groził potop. Straszliwa rzeczywistość przeplata się z koszmarami sennymi, które od pewnego czasu nękają bohatera filmu, młodego prawnika Davida Burtona (Richard Chamberlain). Na prośbę przyjaciela David ma wystąpić jako obrońca w procesie przeciwko kilku aborygenom, oskarżonym o morderstwo kompana, Billy'ego Cormana. Do tragedii doszło podczas pijackiej burdy. Młody prawnik jest zaskoczony, gdy w jednym z zabójców, Chrisie Lee, rozpoznaje postać ze swoich koszmarnych snów. Aby omówić sprawy związane z procesem, zaprasza do swego domu Chrisa, który zjawia się w towarzystwie Charliego, należącego do starszyzny. Nie chcą zeznawać, jakby obawiali się, że jakaś mroczna tajemnica ich szczepu wyjdzie na jaw... 01:00 PERFORMANCE - SANATORIUM DŹWIĘKU 2018 - ODC. 2 Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Festiwal Sanatorium dźwięku poświęcony jest muzyce eksperymentalnej i improwizowanej oraz szeroko pojętej sztuce dźwięku. Prezentuje szerokie spektrum współczesnych zjawisk muzycznych, zarówno tych kontynuujących tradycje dwudziestowiecznej awangardy jak i działań, poszukiwań wywodzących się z innych źródeł artystycznych. To nie tylko koncerty, ale również szereg realizacji z pogranicza sztuki dźwięku i performensu, często tworzonych z myślą o tym właśnie wydarzeniu. Uczestnikami są twórcy średniego i młodszego pokolenia reprezentujący najważniejsze ośrodki artystyczne w Europie. W sierpniu 2018 r. malowniczym Sokołowskiem ponownie zawładnął duch muzycznego eksperymentu! TVP Kultura wspólnie z organizatorem festiwalu, Fundacją In Situ, zaprezentuje filmowe dokumentacje tych dni. W kolejnych odcinkach telewizyjnego cyklu "Performance" ukazywane będą wydarzenia Sanatorium dźwięku 2018. Intencją realizatorów cyklu jest zapoznanie widza z mało znanymi szerokiej publiczności rodzajami współczesnych działań artystycznych. 03:45 ŚWIAT W PIOSENCE - HURAGAN KATRINA (SOUNDTRACKS: HURRICANE KATRINA) Film dokumentalny, 40 min, USA, 2017 Reżyseria: Dwayne Johnson, Dany Garcia Seria "Soundtracks" przedstawia związki muzyki z różnego rodzaju wydarzeniami historycznymi. Każdy odcinek dotyczy tragedii, momentów euforii lub zdarzeń, które dały początek nowym ruchom. Wraz z nimi prezentowane są muzyka, artyści i nurty mające szczególny związek z tymi przemianami. Huragan Katrina z 2005 roku uważany jest za jeden z największych kataklizmów, jakie dotknęły Stany Zjednoczone. W obliczu tak tragicznych wydarzeń, muzyka pełni szczególną rolę. Nie inaczej było tym razem. Znani muzycy zdobyli się na wielki gest. 04:35 DYREKCJA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2018 Reżyseria: Olga Michalec - Chlebik Film opowiada o chełmskim osiedlu mieszkaniowym Dyrekcja, zbudowanym w latach 30. XX wieku.