TVP Kultura Środa, 16.10.2019 08:40 PROFESOR ZAZUL Film science fiction, 21 min, Polska, 1965 Autor: Stanisław Lem Reżyseria: Marek Nowicki, Jerzy Stawicki Scenariusz: Jerzy Stawicki, Marek Nowicki Zdjęcia: Marek Nowicki, Jerzy Stawicki Aktorzy: Stanisław Milski, Piotr Kurowski Młody kierowca przeżywa koszmarny sen. Podczas ulewy chroni się w domu profesora Zazula, gdzie napotyka jego sobowtóra, a ciało profesora zakonserwowane pływa w słoju w laboratorium. Scenariusz na podstawie noweli Stanisława Lema "Profesor Zazul". 09:15 PESTKA Melodramat, 88 min, Polska 1995 Reżyseria: Krystyna Janda Scenariusz na motywach powieści Anki Kowalskiej "Pestka": Maciej Maciejewski Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Wojciech Borkowski Aktorzy: Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, Agnieszka Krukówna, Jan Frycz, Anna Dymna, Jan Englert, Zbigniew Zamachowski, Edward Żentara i inni Jurorzy Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni uznali dzieło Krystyny Jandy za najlepszy debiut reżyserski. Filmowa adaptacja popularnej w latach 60. książki Anki Kowalskiej od początku budziła wiele kontrowersji, miała tyleż pochlebnych, co krytycznych recenzji. Ekranowa "Pestka" nie jest wierna literackiemu pierwowzorowi. Główna bohaterka Agata (gra ją sama Krystyna Janda) w filmie jest już kobietą dojrzałą, z dużym bagażem doświadczeń życiowych. Niezależna finansowo, pracuje w Polskim Radiu, ma w dorobku kilka tomików wierszy. Mimo licznych romansów, nie zdecydowała się jednak na założenie rodziny. Chociaż dobiega czterdziestki, wciąż pozostaje samotna. Na ślubie przyjaciółki, Sabiny (Agnieszka Krukówna), Agata poznaje architekta Borysa (Daniel Olbrychski), przykładnego męża i ojca dwóch synów. Jej życie zmienia się całkowicie. Niewinna znajomość przeradza się w gwałtowną, namiętną miłość. Ale radość kochanków przeplata się z cierpieniem. Głęboko wierzący mężczyzna broni się przed zniewalającym go uczuciem. Nie chce ranić najbliższych, porzucać dzieci i żony Teresy (Anna Dymna), jednak zauroczenie inną kobietą okazuje się silniejsze. Agatę również ogarniają wątpliwości. Czy ma prawo niszczyć cudze szczęście, rozbijać rodzinę? Płomienna miłość, która połączyła dwoje dojrzałych ludzi, komplikuje ich życie i w rezultacie doprowadza do tragedii. 11:00 ŻYCIE KAMILA KURANTA - ODC. 4 Serial obyczajowy, 57 min, 6 odc. , Polska 1982 Autor: Zbigniew Uniłowski Reżyseria: Grzegorz Warchoł Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jan Hesse Występują: Andrzej Pieczyński, Dorota Kamińska, Jan Krzyżanowski, Karol Strasburger, Grażyna Leśniak, Andrzej Piszczatowski, Hanna Bieluszko, Marek Obertyn, Paweł Wawrzecki, Tomasz Zaliwski i inni Dwudziestoletni Kamil pracuje jako praktykant kelnerski w restauracji. Poznaje tam grupę młodych artystów, wśród których są też pisarze. Kamil daje swe rękopisy mecenasowi grupy, który orzeka, że początkujący kelner ma talent literacki. 12:05 SCENA KLASYCZNA - MŁODY CHOPIN (4) Koncert, 40 min, Polska, 2017 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadzący) Aleksandra Świgut. Z utworami Fryderyka Chopina spotkała się już w pierwszych latach muzycznej edukacji w rodzinnym Nowym Sączu. Później, w Warszawskim Uniwersytecie Muzycznym, studiowała u jednego z najbardziej uznanych chopinistów - profesora Piotra Palecznego. Muzyczne zainteresowania Aleksandry Świgut są bardzo szerokie. Poza fortepianem ma też dyplom w klasie klawesynu. Dużą przyjemność sprawia jej wykonywanie utworów współczesnych, np. Henryka Mikołaja Góreckiego czy Karlheinza Stockhausena. Aleksandra jest laureatką wielu konkursów pianistycznych, m.in. w Nowym Orleanie, niemieckim Ettingen, a także Ogólnopolskiego konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Program: Fryderyk Chopin - Nokturn cis - moll op. 27 nr 1 Fryderyk Chopin - Nokturn Des - dur op. 27 nr 2 Fryderyk Chopin - Mazurek fis - moll op. 6 nr 1 Fryderyk Chopin - Mazurek cis - moll op. 6 nr 2 Fryderyk Chopin - Mazurek E - dur op. 6 nr 3 Fryderyk Chopin - Mazurek es - moll op. 6 nr 4 Fryderyk Chopin - Scherzo E - dur op. 54 13:20 EWOLUCJA HIP HOPU - NOWA GWARDIA (HIP HOP EVOLUTION - THE NEW GUARD) Film dokumentalny, 48 min, Kanada, 2016 Reżyseria: Darby Wheeler Doceniony przez krytyków MC i dziennikarz Shad Kabango wyrusza w podróż, żeby odkryć historię hip - hopu. Podczas podróży spotyka się z wieloma uznanymi hip - hopowymi artystami i razem z nimi odkrywa, jak ta muzyka przeszła z podziemia do mainstreamu. 14:15 ONE. KOBIETY KULTURY. MARIA DĘBSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Andrzej Warchił Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zaproszone zostały najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem Łukasza Orbitowskiego jest aktorka, Maria Dębska, znana z takich filmów jak "Zabawa, zabawa", "Piłsudski" i "Czarny mercedes". 14:50 RIFIFI PO SZEŚĆDZIESIĄTCE Komedia, 80 min, Polska 1989 Reżyseria: Paweł Trzaska Scenariusz: Maciej Krasicki Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Wiesław Gołas, Marian Kociniak, Wiesław Michnikowski, Katarzyna Figura, Witold Pyrkosz, Hanna Stankówna, Krystyna Borowicz, Mieczysław Hryniewicz, Jacek Strzemżalski, Jolanta Fajkowska, Zofia Merle, Wiesława Mazurkiewicz, Artur Barciś, Bogdan Bear "Rififi po sześćdziesiątce" to, wbrew tytułowi, komedia nie tylko dla starszych panów. Wartka akcja, plejada aktorskich gwiazd, świetna muzyka Janusza Stokłosy i dowcipna, wpadająca w ucho piosenka Wojciecha Młynarskiego stanowią wystarczający magnes także dla młodszej widowni. Bohaterami filmu są dziarscy panowie po sześćdziesiątce, niegdyś szkolni koledzy, a przy okazji istne utrapienie dla nauczycieli. Do nauki nie zawsze się garnęli, lecz gdy trzeba było sprytnie zagrać na nosie ciału pedagogicznemu - nie było lepszych. Po szkole każdy poszedł w swoją stronę. Kilku osiadło na prowincji, w miejscowości o wdzięcznej nazwie Nowe Jorki. Trochę niespodziewanie dla siebie z biegiem lat zasmakowali w statecznej, wręcz mieszczańskiej egzystencji. Do czasu. Przyszedł bowiem moment, że wspomnienia z burzliwych "szczenięcych lat" wróciły z wielką siłą. Znów pojawiła się sztubacka chęć brojenia i pokazania wszystkim, że jeszcze do reszty nie "zdziadzieli". A wszystko za sprawą jednego z dawnych kumpli, w przeciwieństwie do reszty nałogowego pokerzysty, który wpadł w tarapaty finansowe. Jak wiadomo, prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie. Niefortunny gracz zbiera więc szkolnych kolegów i proponuje im ni mniej, ni więcej tylko... napad na bank. Sprawa tylko z pozoru wygląda beznadziejnie. Tak bowiem się składa, że ktoś z dawnej ferajny przepracował w tym banku 40 lat jako kasjer, ktoś inny zaś jest ordynatorem szpitala, którego budynek sąsiaduje z bankiem. A poza wszystkim któż by podejrzewał starszych, siwiejących, łysiejących panów o zamiar prucia kasy? Koniec końców dziarskim sześćdziesięciolatkom udaje się przedostać do skarbca i stają się bogaci. Niestety, nie na długo. 16:25 ŻYWOT MATEUSZA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967 Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz Zdjęcia: Andrzej Kostenko Muzyka: Arcangelo Corelli Występują: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Małgorzata Braunek, Aleksander Iwaniec, Aleksander Fogiel, Maria Janiec, Elżbieta Nowacka, Kazimierz Borowiec Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki". W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak, co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym niedopowiedzeń. Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie, gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich realiów. Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć. Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak" zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary. Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał. Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością. "Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na festiwalu w Colombo. 18:00 W POSZUKIWANIU ŹRÓDEŁ Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2019 Film dokumentalny poświęcony Zofii Chechlińskiej, której pasją były twórczość Chopina oraz polska muzyka XIX wieku. Założyła i redagowała serię poświęconą kulturze muzycznej XIX w. ("Szkice o kulturze muzycznej XIX w".), z której w latach 1971 - 84 ukazało się 5 tomów. Była członkiem kolegium redakcyjnego wydawnictwa seryjnego Monumenta Musicae in Polonia, w którym kierowała podserią poświęconą "Opera omnia kompozytorów XIX wieku". Od 1973 roku do momentu zawieszenia pisma była członkiem redakcji "Rocznika Chopinowskiego" i "Chopin Studies", wydawanych przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Jest także autorem opracowania szeregu tomów wydania źródłowo - krytycznego dzieł Henryka Wieniawskiego przygotowywanego przez Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu oraz członkiem Komitetu redakcyjnego tej serii. Od 2005 roku jest redaktorem naczelnym monumentalnej serii Dzieła Chopina. Wydanie Faksymilowe wydawanej przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina oraz autorem komentarzy źródłowych do szeregu tomów serii. 18:30 IMPERATYW - PROFESOR MIECZYSŁAW TOMASZEWSKI Film dokumentalny, 31 min, Polska, 2016 Reżyseria: Tomasz Wolski Zdjęcia: Tomasz Wolski Kameralny portret Mieczysława Tomaszewskiego - muzykologa, światowego autorytetu w dziedzinie muzyki Chopina, znawcy muzyki romantycznej. 19:30 ŚLĄSKIE 4 YOU - ŚLĄSKIE 4 YOU 1 Reportaż, 16 min, Polska, 2019 "Śląskie 4 YOU" to nowy cykl reportaży promujący wybitne osobowości oraz uzdolnione muzycznie dzieci i młodzież z całego województwa śląskiego. W poszczególnych odcinkach cyklu, nacisk zostanie położony na prezentację różnorodnych, często wyjątkowych osiągnięć przedstawicieli świata nauki, kultury, sztuki oraz utalentowanej młodzieży - słuchaczy ognisk muzycznych. Bohaterem pierwszego odcinka będzie wybitny polski architekt od września 2019 roku członek Francuskiej Akademii Architektury - Robert Konieczny. 19:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - HENRYK SIEMIRADZKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Katarzyna Płonka - Baus Pochodnie Nerona Henryka Siemiradzkiego to obraz opatrzony pierwszym numerem w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. To gigantyczne płótno przedstawia okrutne widowisko - rzeź chrześcijan, które Neron kazał przygotować jako rozrywkę dla swoich poddanych. Rzymianie ucztowali, patrząc na płonących ludzi. O znaczeniu tej sceny i powodach dla których malarz zdecydował się na ten temat - opowie Dominika Sarkowicz. 23:25 ZIEMIA, PLANETA LUDZI - CZERWONE PUDEŁKO (RED BOX) Film dokumentalny, 51 min, Tajwan, 2010 Reżyseria: Li - Chou Yang Bohaterem filmu jest Chen Xihuang, najstarszy nauczyciel tradycyjnego tajwańskiego teatru lalkowego Budaixi. Mistrz stara się ożywiać powoli zanikającą sztukę chińskiej opery kukiełkowej, tworząc własną trupę teatralną i kultywując tradycję swoich przodków. 00:30 KAZIMIERZ JONKISZ ENERGY Koncert, 53 min, Polska, 2016 Wykonawcy: Kazimierz Jonkisz, Wojciech Pulcyn, Tomasz Grzegorski, Borys Janczarski, Robert Murakowski, Piotr Wyleżoł, Ronnie Cuber Koncert formacji Kazimierz Jonkisz Energy z utworami z nominowanego do nagrody "Fryderyk" albumu "6 Hours with Ronnie", nagranego wspólnie z amerykańskim saksofonistą Ronnie Cuberem. Kazimierz Jonkisz to gigant jazzowej perkusji. W dyskografii ma blisko 70 płyt. Brał udział w nagraniach najważniejszych płyt w historii polskiego jazzu, współpracował m.in. ze Zbigniewem Namysłowskim, Tomaszem Stańko, Janem Ptaszynem Wróblewskim, Michałem Urbaniakiem, Adamem Makowiczem czy Leszkiem Możdżerem. Ronnie Cuber to amerykański saksofonista, znany przede wszystkim z gry na barytonie. Współpracował m.in. ze Slide'em Hamptonem, Maynardem Fergusonem, Lee Konitzem oraz Charlesem Mingusem. 01:35 LEKKIE OBYCZAJE - SZKOŁA PODSTAWOWA (OBECNA SKOLA) Komedia obyczajowa, 97 min, Czechy 1991 Reżyseria: Jan Sverak Scenariusz: Zdenek Sverak Występują: Jan Triska, Zdenek Sverak, Libuse Safrankova, Rudolf Hrusinsky, Daniela Kolarova, Irena Pavlaskova, Ondrej Vetchy, Boleslav Polivka i inni Urodzony w 1965 roku reżyser Jan Sverak jest synem bardzo popularnego w Czechach aktora i scenarzysty Zdenka Sveraka. Już jako dziecko realizował pierwsze amatorskie filmy ręczną kamerą Super - 8. Ukończył słynną praską szkołę filmową FAMU, gdzie jeszcze podczas studiów zrealizował etiudę "Ropożerni" uhonorowaną Oscarem dla najlepszego zagranicznego filmu studenckiego. Jego debiutancka pełnometrażowa "Szkoła podstawowa" okazała się dziełem nad wyraz udanym i w 1992 r. otrzymała nominację do nagrody Akademii Filmowej w kategorii najlepszego filmu zagranicznego. Scenariusz "Szkoły" napisał Zdenek Sverak, który zagrał tam również jedną z ról. Od tamtej pory stale pisze dla syna i występuje u niego. Ich największym, jak dotąd, sukcesem okazał się nakręcony w 1996 r. "Kola", który zdobył Oscara, Złoty Glob oraz Grand Prix na festiwalu w Tokio. "Szkołę podstawową", która zapoczątkowała tak owocną współpracę rodzinnego duetu, osnuł Zdenek Sverak na wspomnieniach ze swego dzieciństwa, z czasów, gdy jako 10 - letni chłopiec uczęszczał do szkoły podstawowej na przedmieściach stolicy. Były to lata tuż po zakończeniu wojny, gdy ludzie żyli złudzeniami i oczekiwali spełnienia marzeń, które nie mogły się spełnić. Powszechna wówczas wiara, że właśnie nadeszła pora budowania systemu sprawiedliwości społecznej, a Czechosłowacja stanie się pomostem łączącym Wschód i Zachód, kumulującym na swym terenie zalety obu systemów, miała się rozwiać dopiero w 1948 r. w konfrontacji z polityczną rzeczywistością. Na tle powojennej euforii Sverakovie pokazali długi łańcuch konsekwentnie uszeregowanych epizodów, z których każdy ma swego bohatera. W rezultacie powstała barwna, soczysta i pełna humoru opowieść o rozbrykanych dzieciach, nauczycielach i rodzicach z peryferyjnej dzielnicy Pragi. Mimo "wspomnieniowego" podłoża, film nie rozmywa się jednak w rzewnej nostalgii, zachowując obiektywizm i werwę. Niemała w tym zasługa świetnych aktorów, których wsparli na ekranie występujący w epizodach koledzy z branży reżyserskiej: Jiri Menzel, Karel Kachya i Irena Pavlaskova. Praga, lata 1945 - 46.10 - letni Eda i jego kolega Tonda, uczniowie szkoły podstawowej, uczęszczają do klasy, w której kierownictwo szkoły zgromadziło największych łobuziaków i urwisów. Chłopcy prześcigają się w szalonych pomysłach i pewnego dnia doprowadzają swą nauczycielkę do rozstroju nerwowego. Znękaną niewiastę zastępuje nowy nauczyciel, Igor Hnizdo, który nadal chodzi w wojskowym trenczu i opowiada swym podopiecznym, że walczył na wszystkich frontach II wojny światowej. Surowy pedagog jest zwolennikiem żelaznej dyscypliny, często sięga po trzcinkę i ma wyjątkową słabość do płci pięknej. Choć trudno uwierzyć we wszystkie jego bohaterskie czyny, jego uczniowie jeszcze tego nie kwestionują. Przepadają za nauczycielem, podziwiają go, akceptują stosowane przez niego metody wychowawcze i nawet zaprzeczają, jakoby stosował kary cielesne. Hnizdo podkreśla zresztą, że pragnie przede wszystkim oddziaływać jako pozytywny przykład i nigdy nie twierdzi jednoznacznie, że opowieści o nim są najprawdziwszą prawdą. Eda obserwuje nauczyciela i porównuje go ze swym ojcem, który nie ma w sobie nic z bohatera, a przynajmniej tak się chłopcu zdaje. 03:45 KINO NOCNE - NIEPROSZONY GOŚĆ Film obyczajowy, 56 min, Polska, 1986 Reżyseria: Feliks Falk Scenariusz: Feliks Falk Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Maria Pakulnis, Gabriela Kownacka, Cezary Morawski, Jan Frycz, Andrzej Blumenfeld, Roman Bartosiewicz, Jan Greber, Stanisław Iżykowski Telewizyjny film Feliksa Falka, twórcy "Wodzireja" z genialną rolą Jerzego Stuhra oraz "Bohatera roku", "Samowolki" czy "Komornika". Znany psycholog Stefan Krauze, wraca samochodem do domu, gdy niespodziewanie zostaje sterroryzowany przez bandytę, który obrabował w okolicy jubilera. Przestępca zmusza Krauzego, aby ten zabrał go do swego domu. Kiedy docierają na miejsce, ofiarą bandyty staje się także żona Stefana, Krystyna, muzykolog, która zarzuciła karierę zawodową, poświęcając się macierzyństwu. Ona nie poddaje się tak łatwo, jak jej mąż. Nie zamierza biernie czekać na rozwój wydarzeń, chce działać. Obecność oprawcy w domu małżonków, ujawnia ich ukryte konflikty i wzjemne pretensje. Zamiast się zjednoczyć w obliczu zagrożenia, para toczy między sobą bezwzględną psychologiczną rozgrywkę. Stopniowo następuje polaryzacja postaw. Krauze uważa, że trzeba postępować rozważnie, chce przeczekać najgorsze i nie prowokować przestępcy. Żona jest odmiennego zdania. Ale sprawy się komplikują, kiedy bandyta odkrywa, że w domu jest także chore dziecko. Natychmiast postanawia wykorzystać tę sytuację i bierze je jako zakładnika. 04:55 TAŚMY KULTURY - POGOŃ ZA RELAKSEM Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 Jest czas pracy i czas odpoczynku. Czasem szukamy odpoczynku tak intensywnie, że zamienia się to w prawdziwą pogoń - pogoń za relaksem.