TVP Kultura Czwartek, 17.10.2019 08:25 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - JUDYTA SIERAKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 10 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac(Prowadzący) Biznes, który wyrastał z rodzącą się Polską, własne stacje telewizyjne, firmy fonograficzne, dyskoteki, prasa, miliony odbiorców. Przez lata mało kto traktował disco polo poważnie. Teraz o disco polo możemy przeczytać książkę pt. "Nikt nie słucha. Reportaże o disco polo". Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest autorka publikacji, Judyta Sierakowska. 08:40 MISTRZ TAŃCA Horror fantasy, 28 min, Polska, 1968 Autor: Józef Korzeniowski Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Janusz Majewski, Jerzy Mierzejewski Zdjęcia: Marek Nowicki Aktorzy: Andrzej Łapicki, Bronisław Pawlik, Józef Kostecki, Gustaw Lutkiewicz, Irena Karel, Ewa Wiśniewska, Kazimierz Rudzki, Zdzisław Hobot, Henryk Szletyński, Tadeusz Pluciński, Wiesława Mazurkiewicz, Ignacy Machowski Film zrealizowany na podstawie opowiadania Józefa Korzeniowskiego. Gdziekolwiek zjawi się tajemniczy nieznajomy, tam ktoś umiera. Jest to bowiem "mistrz tańca", tańca, któremu na imię śmierć. Bohater filmu spotyka tajemnicznego mężczyznę, który jako wysłannik śmierci uświadamia mu, jaką wartość ma życie. Akcja filmu została umieszczona w XIX-wiecznej Warszawie. 09:25 ŻYWOT MATEUSZA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967 Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz Zdjęcia: Andrzej Kostenko Muzyka: Arcangelo Corelli Występują: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Małgorzata Braunek, Aleksander Iwaniec, Aleksander Fogiel, Maria Janiec, Elżbieta Nowacka, Kazimierz Borowiec Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki". W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak, co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym niedopowiedzeń. Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie, gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich realiów. Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć. Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak" zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary. Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał. Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością. "Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na festiwalu w Colombo. 11:00 ŻYCIE KAMILA KURANTA - ODC. 5 Serial obyczajowy, 64 min, 6 odc. , Polska 1982 Autor: Zbigniew Uniłowski Reżyseria: Grzegorz Warchoł Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Jan Hesse Występują: Krzysztof Pieczyński, Beata Poźniak, Halina Kossobudzka, Jacek Czyż, Andrzej Piszczatowski, Jerzy Bończak, Marek Siudym, Andrzej Grabarczyk, Grażyna Leśniak, Jan Tadeusz Stanisławski i inni Kamil rzuca się w wir pracy. Pisze swą pierwszą powieść. Nie przychodzi mu to łatwo ze względu na trudne warunki lokalowe. Mieszka we wspólnym pokoju z kilkoma lokatorami. Są wśród nich poeta, student medycyny i jego siostra. Młody pisarz załamuje się. Brak jakichkolwiek perspektyw na poprawę losu sprawia, że zaczyna coraz częściej zaglądać do kieliszka. Na domiar złego zaleczona niegdyś gruźlica czyni w organizmie Kamila zastraszające postępy. 12:10 SCENA KLASYCZNA - MŁODY CHOPIN (5) Koncert, 35 min, Polska, 2017 Wykonawcy: Barbara Schabowska (prowadzący) Kamil Pacholec jest już znany widzom TVP Kultura. W 2016 roku był półfinalistą konkursu Młody Muzyk Roku. Grę na fortepianie rozpoczął dziesięć lat wcześniej w rodzinnych Kielcach. Dziś ma na koncie nagrody w kilku międzynarodowych konkursach, między innymi w Gorlitz i Brukseli. Muzyka jest dla niego sposobem na wyrażenie siebie i oderwanie się od codziennej rzeczywistości. Jego ulubionym kompozytorem jest Fryderyk Chopin. Lubi też komponować i improwizować. Relaksuje się przy piosenkach Mieczysława Fogga. W wolnym czasie czyta, pływa, jeździ na nartach i rowerze. Program: Fryderyk Chopin Etiuda cis - moll op. 25 nr 7 Fryderyk Chopin - Etiuda Ges - dur op. 25 nr 9 Fryderyk Chopin Etiuda h - moll op. 25 nr 10 Fryderyk Chopin Etiuda a - moll op. 25 nr 11 Fryderyk Chopin - Ballada g - moll op. 23 13:05 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - JUDYTA SIERAKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 10 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadzący) Biznes, który wyrastał z rodzącą się Polską, własne stacje telewizyjne, firmy fonograficzne, dyskoteki, prasa, miliony odbiorców. Przez lata mało kto traktował disco polo poważnie. Teraz o disco polo możemy przeczytać książkę pt. "Nikt nie słucha. Reportaże o disco polo". Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest autorka publikacji, Judyta Sierakowska. 13:20 KIEDY BĘDĘ PTAKIEM Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2012 Reżyseria: Monika Pawluczuk Scenariusz: Monika Pawluczuk Tajlandia, tuż przy granicy z Birmą. Miejsce w ciągłym pulsującym ruchu. Uciekinierzy z Birmy, głównie Kajanie (prześladowana w Birmie mniejszość narodowa, która jako jedyna przeciwstawia się od lat bestialskim rządom junty wojskowej), uciekają na stronę tajlandzką, przed ostrzałem birmańskiej junty. Jedni wracają, kiedy tylko niebezpieczeństwo ostrzałów się kończy, inni zostają w Tajlandii, w obozach dla uchodźców albo we wsiach (turystycznych - skansenach), w których na potrzeby turystów kajańskie kobiety noszą na szyjach ciężkie metalowe obręcze. Kajańskie kobiety, powszechnie znane jako kobiety żyrafy, mają za zadanie przyciągnąć turystów swoją tak zwaną tradycją noszenia obręczy. W rzeczywistości tylko kilka z nich kultywuje zwyczaj, bo prawie wszystkie nakładają obręcze po to, by jakoś przetrwać. Bardzo często jest to dla birmańskich kobiet jedyna, poza prostytucją, forma zarobienia pieniędzy, ale i tak właściwie prawie cała część zysku trafia do kieszeni potentatów turystycznych. Bohaterowie filmu, MuLa i Lin, mieszkają we wsi turystycznej. Ona nakłada w wieku 60 lat obręcze, po to, by się stać atrakcją turystyczną, on snuje się po wsi, nie za bardzo wiedząc, co ze sobą zrobić, bo pracy dla mężczyzn szczególnej nie ma. Można tylko popijać, grać w karty i zabijać jakoś czas, którego bezgraniczność nie działa zbyt konstruktywnie. Prawdziwe życie zostawili w Birmie. Zostawili tam też córkę, o której los się boją, bo co prawda idą zmiany na lepsze i w będącej od ponad pięćdziesięciu lat w stanie wojny z dyktaturą birmańską części kraju jest bezpieczniej niż kiedyś, ale na terenach przygranicznych wciąż żyje się niepewnie; naloty, regularna wojna, grabieże i gwałty to wciąż rzeczywistość kajańskich chłopów. Mieszkająca w Birmie, tuż przy granicy z Tajlandią, córka MuLi i Lina, ma piątkę dzieci, niewielkie gospodarstwo, i żyje w ciągłym strachu - przed głodem, przed wojskiem, przed niepewną przyszłością. Matka za wszelką cenę stara się skontaktować z córką, pisze list, próbuje dzwonić, ale bezskutecznie. Dzwoni, ale nie może nawiązać z nią kontaktu. Nikt nie wie, co się z nią dzieje. Szukają jej, ale bezskutecznie. W końcu udaje im się porozumieć. Pierwszy raz od wielu miesięcy padają krótkie pytania: Masz co jeść?, Jesteś bezpieczna?, Kiedy przyjedziesz?. Podejmują decyzje o przyjeździe córki do Tajlandii. Matka obiecuje pomóc finansowo; trzeba przekupić żołnierzy w punktach kontrolnych, opłacić koszty podróży. To nie będzie łatwa droga; w każdej chwili mogą człowieka cofnąć. MuLa przekazuje pieniądze i kobieta z piątką dzieci wyrusza. Tyle że nie przyjeżdża. Nie wiadomo, co się z nią dzieje. Matka dzwoni i nic. Raz i kolejny. Telefon milczy. Nikt nie widział jej po drodze. Matka codziennie wysyła łódkę po córkę, ale łódź przypływa pusta. MuLa jest w tym wszystkim sama, nieodłącznym towarzyszem jest tylko radio. Nasłuchuje wiadomości z Birmy, słucha muzyki. Potrafi godzinami siedzieć, wpatrując się w odbiornik. I czeka. Mąż nie może się oderwać od seriali, syn od treningów. Każdy w coś ucieka. Chodzą własnymi drogami. Nie spotykają się. Między małżonkami narasta napięcie. W końcu w Linie coś pęka. W monologu spowiedzi mówi, że nie chce, żeby córka przyjeżdżała, że nie ma siły na to, by się nią zajmować (bo przecież trzeba będzie jej pomóc zorganizować życie, zbudować dom, wykarmić dzieci). Po długim milczeniu dodaje, że nie kocha MuLi i nigdy nie kochał. I że wziął z nią ślub, bo mu kazali rodzice. Syn przegrywa pierwszyw życiu turniej bokserski. Znoszą go nieprzytomnego z ringu. A MuLa czeka. Siada na brzegu rzeki i patrzy. Wreszcie, córka przyjeżdża. Kobiety we wsi nakładają jej na szyję obręcze. 14:00 CZARNO - CZARNY FILM. PIOSENKI TADEUSZA NALEPY CZ. 2 Artystyczne/estradowe (widowisko), 44 min, Polska, 2005 Wykonawcy: Martyna Jakubowicz, Justyna Steczkowska, Edyta Jungowska, Mariusz Lubomski, Stanisław Sojka Piosenki Tadusza Nalepy to jedno z najbardziej oryginalnych osiągnięć artystycznych na polskiej estradzie w minionym trzydziestoleciu. Koncert "Czarno - czarny film" to próba teatralizacji najbardziej znanych piosenek Tadeusza Nalepy. W filmie wystąpił sam bohater wieczoru - Tadeusz Nalepa (1943 - 2007), któremu towarzyszył zespół. Koncert zarejestrowano 13 marca 2001 roku w Teatrze Polskim we Wrocławiu. 14:55 KULTURYSTA Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anna Urbańczyk Zdjęcia: Maciej Czułowski Muzyka: Patryk Walczak Daniel, twórca street artu malowanego na stodołach oraz przystankach w rodzinnej wsi Kurówko, przyjeżdża ponownie, by zrealizować nowy projekt. W tym celu musi zmierzyć się z marazmem panującym na wsi oraz izolacją jej mieszkańców. Daniel nie poddaje się i wywołując ducha wspólnoty wspomnieniami o tajemniczym zwierzęciu i duchach, przygotowuje otwarcie "Przystanka". (filmpolski) 20:35 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - FAUST (FAUST - EINE DEUTSCHE VOLKSSAGE) Film fantasy, 102 min, Niemcy, 1926 Reżyseria: Friedrich Murnau Scenariusz: Hans Kyser Zdjęcia: Carl Hoffmann Muzyka: Werner Heymann Aktorzy: Hanna Ralph, Gosta Ekman, Camilla Horn, Frida Richard, Yvette Guilbert Friedrich Wilhelm Murnau kieruje się w swym filmie nie tyle dramatem Wolfganga Goethego, ile średniowieczną baśnią ludową: Faust [Gösta Ekman] zapisuje swą duszę Mefistofelesowi [Emil Jannings] i otrzymuje od niego z powrotem swą młodość. Po pobycie we Włoszech, gdzie w pełni korzystał z radości życia, Faust powraca do domu i zakochuje się w niewinnej Małgorzacie [Camilla Horn]. Przy pomocy jej ciotki - rajfurki [Yvette Guilbert] uwodzi Małgorzatę i wkrótce ją porzuca. Gdy ta zostaje skazana na śmierć jako morderczyni dziecka, Faust przeklina ofiarowaną mu przez diabła młodość. Wzywany przez umierającą ukochaną na pomoc, zjawia się jako stary człowiek przed stosem ognia. Mefistofeles utracił duszę Fausta, gdyż miłość unieważniła diabelski pakt. Podczas gdy większość niemieckich krytków przymierza film do literackiego tekstu Goethego i zarzuca reżyserowi brak filozoficznej głębi, za granicą utwór ten przyjmowany jest pozytywnie. Podkreśla się, że Muranuowi udało się stworzyć samoistne, sugestywne dzieło sztuki. 22:35 KOŁO PIÓRA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Aktorzy: Wiktoria Gorodeckaja "Koło pióra" to autorski program literacki Mariusza Cieślika, w którym omawiane są najważniejsze wydarzenia ze świata literatury. Tym razem na scenie współczesnej Dominika Słowik opowie o swojej najnowszej książce "Zimowla". Na scenie klasycznej Maciej Urbanowski przypomni emigracyjną twórczość Czesława Straszewicza, zapomnianego dziś pisarza, którego Jerzy Giedroyć uważał za talent na miarę Witolda Gombrowicza. 23:50 PORTRETY - ŚNIĄC O MURAKAMIM (DREAMING MURAKAMI) Film dokumentalny, 56 min, Dania, 2017 Reżyseria: Nitesh Anjaan Haruki Murakami to dziś jeden z najpopularniejszych pisarzy na świecie, którego powieści przetłumaczono na kilkanaście języków i sprzedano w milionach egzemplarzy. W wieku 30 lat wydał debiutancką książkę "Słuchaj pieśni wiatru" (Hear the Wind Sing, 1979), którą wysłał na konkurs literacki, zajmując pierwsze miejsce i zdobywając nagrodę Gunz. Kiedy Mette Holm zaczyna tłumaczyć tę powieść na język duński, dwumetrowa żaba pojawia się na stacji metra w Tokio. Podąża za nią zdecydowana zaangażować tłumaczkę w walkę z gigantycznym robactwem, które powoli budzi się z głębokiego snu, gotowe zniszczyć świat. Gdy ponad 20 lat temu Holm po raz pierwszy trafiła na prozę Marukamiego, nie miała wówczas pojęcia, w jaki sposób literacki świat japońskiego autora wpłynie na jej własne życie. Od tego czasu Holm spędziła tysiące godzin, tłumacząc duńskim czytelnikom jego zagadkowe opowieści - historie, które nieustannie otwierają wyobraźnię i rzucają wyzwanie milionom odbiorców. Film opowiada o trudnej pracy Holm, która stara się znaleźć idealne tłumaczenie literatury Murakamiego, zdolne przekazać to, co jego bohaterowie próbują nam powiedzieć. Granica między rzeczywistością a wyobraźnią jest w tym filmie mocno zaburzona. Tłumaczka doskonale czuje się w świecie fantazji pisarza, w którym zwierzęta mówią i istnieją w wielu wymiarach. Obserwujemy Holm w trakcie jej pracy nad tłumaczeniem debiutanckiej powieści Murakamiego, podróży do Japonii, rozmów z innymi tłumaczami na temat trudnych do przełożenia słów. Poznajemy również ducha opowieści, który kiedyś, podczas meczu bejsbolowego, nawiedził Murakamiego i nigdy go już nie opuścił. 03:40 KINO NOCNE - ŻUREK Film obyczajowy, 70 min, Polska 2003 Scenariusz na motywach opowiadania Olgi Tokarczuk i reżyseria: Ryszard Brylski Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Muzyka: Michał Lorenc Występują: Katarzyna Figura, Natalia Rybicka, Zbigniew Zamachowski, Marek Kasprzyk, Hanna Polk, Andrzej Szopa, Andrzej Niemirski, Rafał Szałajko i inni "Żurek" był jednym z najciekawszych filmów festiwalu w Gdyni w 2003 r. , potwierdzającym, jak wspaniałą i wszechstronną aktorką jest Katarzyna Figura. Tym razem zrobiona na brzydką i starą kobietę jest niemal nie do poznania. Odziana w zgrzebne, zimowe ubrania, ale prawdziwa i wzruszająca od pierwszej do ostatniej sceny. Partneruje jej bardzo udanie debiutująca na ekranie Natalia Rybicka jako jej córka Iwonka. Po kiepskim debiucie reżyserskim 8 lat wcześniej filmem "Deborah" nie dawano wielkich szans Ryszardowi Brylskiemu na to, że stworzy ciekawy obraz. "Żurek", oparty na króciutkim opowiadaniu Olgi Tokarczuk, według scenariusza reżysera okazał się rewelacją. Brylski umiejętnie rozbudował literacki pierwowzór, nasycił ją konkretami, zachowując przy tym poetycką aurę charakterystyczną dla prozy autorki. Powstał w ten sposób film piękny i mądry, przejmująca opowieść o trudnej miłości i prawdzie, poszukiwaniu dobra w brutalnym świecie, potrzebie godności mimo biedy, samotności, doznanych krzywd. W małym przygranicznym miasteczku, gdzie czas się zatrzymał i które zostało odcięte od świata z chwilą, gdy przestała tam docierać kolej, mieszka Halina, niestara, ale zmęczona życiem wdowa z 15 - letnią córką Iwonką. Mąż Haliny, Witek, wzorowy ojciec i mąż, kilka miesięcy wcześniej popełnił samobójstwo. Rzucił się pod pociąg w akcie sprzeciwu przeciwko likwidacji połączenia kolejowego, co jego i jego kolegów pozbawiło pracy. Dla Haliny jest bohaterem, kobieta nie chce wnikać, czy była to jedyna przyczyna tak desperackiego kroku. Kiedy Iwonka, dziewczyna nieco opóźniona w rozwoju, cierpiąca na padaczkę, rodzi synka, Halina obiecuje Witusowi na grobie, że do Bożego Narodzenia odnajdzie ojca dziecka i ochrzci je, nadając mu imię biologicznego ojca. Nie jest to jednak proste, gdyż Iwonka uparcie odmawia wskazania, kto jej "to zrobił", a przymuszana przez matkę, zaczyna w końcu wskazywać rozmaitych kandydatów. Raz jest to sąsiad i dawny, niedoszły mąż Haliny, a teraz jej kochanek Władek - właściciel smażalni ryb dorabiający przemytem, kiedy indziej nauczyciel plastyki zwany Pędzelkiem, wreszcie jeden z żołnierzy ze stacjonującej niedaleko miasteczka jednostki. Wszyscy oni zdecydowanie odrzucają pomówienie o ojcostwo, Iwonka sama zresztą wycofuje się z wcześniejszych oskarżeń. Matka, która pragnie dotrzymać danej mężowi obietnicy i zdjąć z rodziny odium hańby, uparcie jednak wędruje z córką i wnukiem od miejsca do miejsca w nadziei, że wreszcie trafi na właściwą osobę. Dąży do prawdy jak ćma do światła, nie myśląc, że może się poparzyć. Przy okazji tych poszukiwań znajdzie bowiem odpowiedź na zupełnie inne pytanie i w jednej chwili zawali się jej dotychczasowy świat.