TVP Kultura Poniedziałek, 21.10.2019 08:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - ŚWIĘTY KRZYŻ Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadząca) W kolejnym odcinku odwiedzimy Święty Krzyż. Klasztor benedyktynów na Świętym Krzyżu jest zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa polskiego, przede wszystkim dzięki swoim wartościom historycznym i religijnym. Udokumentowana metryka, jak również legendarne początki sytuują świętokrzyskie zgromadzenie wśród najstarszych klasztorów w Polsce. 08:15 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - JUDYTA SIERAKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Biznes, który wyrastał z rodzącą się Polską, własne stacje telewizyjne, firmy fonograficzne, dyskoteki, prasa, miliony odbiorców. Przez lata mało kto traktował disco polo poważnie. Teraz o disco polo możemy przeczytać książkę pt. "Nikt nie słucha. Reportaże o disco polo". Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest autorka publikacji, Judyta Sierakowska. 08:30 KAPRYSY ŁAZARZA Komedia, 47 min, Polska 1972 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Stanisław Grochowiak, Janusz Weychert Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Henryk Borowski, Wanda Łuczycka, Józef Nalberczak, Franciszek Pieczka, Ewa Ziętek, Aleksander Dzwonkowski, Witold Skaruch, Henryk Bąk, Jerzy Turek, Jerzy Rogalski Tworzywem literackim, na którym Janusz Zaorski oparł scenariusz filmu, było słuchowisko radiowe Stanisława Grochowiaka z 1965 r. , choć w czołówce nie ma wzmianki na ten temat. "Kaprysy Łazarza" to opowieść o starym wieśniaku, Jacentym, który zbliża się do kresu swoich dni. Bliscy i sąsiedzi są już do jego śmierci przygotowani. Żona - prawie wdowa, dwaj synowie - pogodzeni ze stratą ojca, trumna gotowa, ksiądz czeka. Okazuje się jednak, że główny zainteresowany zaczyna zachowywać się niezgodnie z oczekiwaniami. Nie chce spokojnie umrzeć, choć wszyscy tego od niego oczekują, każdy bowiem ma w tym jakiś interes: stolarz, sołtys, sklepikarz, muzykanci zamówieni na stypę, nawet ksiądz proboszcz. Tymczasem Jacenty uparcie targuje się o warunki, na jakich ma się pożegnać z tym światem. Odmawia umierania, dopóki wszyscy obecni nie przyrzekną mu pochówku w jego odległych rodzinnych stronach. Film jest pełen soczystego, plebejskiego, ale ciepłego humoru. Postaci wyraziste, tym wspanialej nakreślone, że w filmie wystąpiła ówczesna czołówka polskich artystów. 09:30 KURARA (KURARA: HOKUSAI NO MOSUME) Film fabularny telewizyjny, 73 min, Japonia, 2017 Reżyseria: Takao Kato Aktorzy: Aoi Miyazaki, Hiroki Miyake, Ryuthei Matsuda, Kimiko Yo Film oparty na biografii córki jednego z najwybitniejszych malarzy japońskich, twórcy barwnych drzeworytów, świetnego rysownika, pejzażysty i ilustratora z przełomu XVIII i XIX wieku - Hokusai Katsushika. Swojej córce O - Ei wpajał on od najmłodszych lat zamiłowanie do malarstwa. Dziewczynka zaczęła postrzegać świat, jego barwy i kształty z myślą o przenoszeniu swych wrażeń na papier lub drewno, a malowanie stało się sensem jej życia. Po ojcu odziedziczyła niebywały talent, ale też wolnomyślicielstwo, była kobietą dosyć ekscentryczną jak na owe czasy, rozwiodła się z nudnym mężem, by oddać się swej malarskiej pasji. Asystowała ojcu w jego pracowni przy tworzeniu zamówionej serii obrazów "36 widoków góry Fudżi", zafascynowana barwami i półcieniami wypracowała własny styl malarski. Odtwarzała sceny z życia codziennego Japończyków, krajobrazy, florę, faunę, wykazując znakomite opanowanie rzemiosła i bujną wyobraźnię. 11:00 RODZINA KANDERÓW - ODC. 1 - KSIĘŻYCOWA DZIEWCZYNA. ROK 1946 Serial obyczajowy, 56 min, Polska, 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Aktorzy: Tadeusz Madeja, Krystyna Kołodzieczyk - Szyszko, Anna Kazmierczak, Marek Kalita, Tomasz Budyta, Tadeusz Szaniecki, Paweł Siedlik, Emilian Kamiński, Jerzy Gralek, Marta Klubowicz "Rodzina Kanderów" (roboczy tytuł "Korzenie i skrzydła") to kolejny po "Blisko, coraz bliżej" serial Zbigniewa Chmielewskiego ("Dyrektorzy", "Daleko od szosy"), dotykający problematyki śląskiej. O ile jednak dzieje kilku pokoleń Pasterników splatały się ściśle z ogólniejszymi przemianami historycznymi, o tyle saga rodu Kanderów rzadko wychodzi poza sprawy obyczajowe. Scenariusz serialu, podobnie jak w przypadku "Blisko, coraz bliżej" napisał znany śląski prozaik Albin Siekierski. Realizacja cyklu trwała blisko 2 lata. W rezultacie powstało 12 około godzinnych odcinków, któych akcja toczy się w latach 1946 - 1976. W przedsięwzięciu wzięło udział wielu popularnych aktorów, w tym: Emilian Kamiński, Marta Klubowicz, Jerzy Grałek, Michał Anioł. Wiosna 1946 roku. Trwa walka polityczna przed zbliżającym się referendum. Waleczek, sekretarz organizacji partyjnej w KWK "Jedność" w Rudzie Śląskiej organizuje wyjazd na masówkę na wieś. Rodzina Kanderów niechętnie odnosi się do natarczywej, komunistycznej agitacji. Manek w ogóle nie miesza się do polityki, zaś Wojtek należący do PPS ocenia rozwój wydarzeń w kraju zdecydowanie negatywnie. Tymczasem masówka kończy się tragicznie. Od kuli skrytobójcy ginie Waleczek. 12:10 SCENA KLASYCZNA - MŁODY CHOPIN (7) Koncert, 39 min, Polska, 2017 Wykonawcy: Barbara Schabowska(Prowadzący) "Scena klasyczna. Młody Chopin" to cykl TVP KULTURA, który prezentuje najzdolniejszych polskich pianistów młodego pokolenia. Nagrania recitali odbyły się w Żelazowej Woli - miejscu urodzenia Fryderyka Chopina. Pianiści zaprezentowali się w repertuarze chopinowskim. Podsumowaniem audycji są rozmowy z ekspertami z Instytutu Fryderyka Chopina. Gośćmi Barbary Schabowskiej byli m.in. Maciej Janicki - kurator Muzeum Fryderyka Chopina, Mariola Wojtkiewicz - kurator Żelazowej Woli, Artur Szklener - dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina oraz Stanisław Leszczyński - wicedyrektor. Z rozmów dowiemy się: czym różni się fortepian historyczny od instrumentu współczesnego, ile kosztuje rękopis Chopina i dlaczego tak trudno go kupić oraz czy Chopin potrzebuje promocji i dlaczego? Doskonałe połączenie myśli i emocji to charakterystyczna cecha występów Elżbiety Bilickiej. Podkreślają to zarówno pedagodzy jak i słuchacze. Pianistka ze Słupska rozpoczęła muzyczną edukację, żeby dorównać starszej siostrze - uczennicy ogniska artystycznego. Dziś jest absolwentką Akademii Muzycznej w Bydgoszczy i uczestniczką wielu konkursów pianistycznych. W 2016 zdobyła III miejsce w Ogólnopolskim Konkursie im. Fryderyka Chopina. Chociaż najbardziej ceni sobie Schumanna i Prokofiewa, Chopin również zajmuje ważne miejsce w jej repertuarze koncertowym. Program: Fryderyk Chopin Fantazja Impromptu cis moll Fryderyk Chopin Scherzo h - moll op. 20 Fryderyk Chopin Scherzo E dur op. 54 Fryderyk Chopin - Ballada f - moll op. 52 nr 4 13:00 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - JUDYTA SIERAKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Biznes, który wyrastał z rodzącą się Polską, własne stacje telewizyjne, firmy fonograficzne, dyskoteki, prasa, miliony odbiorców. Przez lata mało kto traktował disco polo poważnie. Teraz o disco polo możemy przeczytać książkę pt. "Nikt nie słucha. Reportaże o disco polo". Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest autorka publikacji, Judyta Sierakowska. 13:20 ELVIS PRESLEY: '56 SPECIAL (ELVIS PRESLEY: 56 SPECIAL) Film dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 1987 Reżyseria: Alan Raymond, Susan Raymond Wykonawcy: Elvis Presley Elvis Presley to jedna z najważniejszych postaci muzyki rozrywkowej. Tę prawdziwą ikonę kultury często określa się mianem króla rock and rolla. "Elvis Presley: '56 Special" to prawdziwa podróż w czasie. Ten film, prezentujący punkt zwrotny w karierze Presleya, zawiera niepublikowane wcześniej nagrania, kontrowersyjne wystąpienia telewizyjne i archiwalne klipy wraz z wywiadami. Pośród nich zaprezentowane zostaną cyfrowo zrekonstruowane hity takie jak "Blue Suede Shoes", "Love Me Tender" czy "Ready Teddy". 14:30 NIEDZIELA Z...SENSACJĄ Dysk./wywiad/debata, 41 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Marta Perchuuć - Burzyńska (prowadząca) Za co kochamy kryminały? Czy powieści i seriale kryminalne odzwierciedlają nasze lęki? Jeżeli tak, to czego najbardziej się boimy i jak zmieniały się polskie kryminały na przestrzeni lat? Te i inne pytania padają w programie "Niedziela z...sensacją", którego gośćmi są między innymi odtwórcy ról w popularnych serialach kryminalnych oraz autorzy powieści kryminalnych. Gościem specjalnym jest Marek Krajewski, autor serii o komisarzu Eberhardzie Mocku. Najnowsza książka z tej serii nosi tytuł "Golem". 15:25 KAMIZELKA Film obyczajowy, 43 min, Polska, 1971 Scenariusz na podstawie noweli Bolesława Prusa i reżyseria: Stanisław Jędryka Zdjęcia: Jacek Korcelli Występują: Ligia Branice, Jerzy Zelnik, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Kondrat Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Akcja filmu, podobnie jak i literackiego pierwowzoru, rozgrywa się w XIX - wiecznej Warszawie. W oficynie pewnej kamienicy mieszka młode, ubogie małżeństwo: Anna i Filip. On jest buchalterem, ona dorabia do skromnej pensji męża szyciem i prywatnymi lekcjami. Jedyną ozdobą ich małego mieszkanka jest wiszący nad łóżkiem obraz przedstawiający sielski, wiejski krajobraz. Oboje lubią sobie wyobrażać, że pewnego dnia, gdy ich sytuacja materialna się poprawi, pojadą w takie urocze miejsce na wakacje. Chociaż żyją biednie, bardzo się kochają. Mieszkający naprzeciwko stary doktor często widzi ich w oknie tulących się do siebie i śmiejących. Pewnego dnia Anna wręcza mężowi prezent: uszytą własnoręcznie kamizelkę. Filip, który zarywał noce, ślęcząc nad księgami rachunkowymi, nieoczekiwanie dostaje wymarzony awans - zostaje głównym buchalterem w cukrowni. Wierzy, że ich trudny los wreszcie się odmieni. Ale właśnie wtedy na małżonków spada wielki cios: Filip zapada na zdrowiu, ujawnia się gruźlica, która od dawna go nękała. Anna wzywa doktora, nie chce jednak pogodzić się ze straszną prawdą. Próbuje udawać przed sobą i mężem, że ten wyzdrowieje. Tymczasem stan Filipa się pogarsza, coraz bardziej opada z sił i chudnie. Otrzymana od żony kamizelka coraz luźniej na nim zwisa. Chory ma świadomość, że utrata wagi to jeden z symptomów choroby. Gdyby znów nabrał ciała, może by wyzdrowiał? By nie martwić ukochanej Anny, ucieka się do drobnego oszustwa. Nie wie, że i ona, nie chcąc mu odbierać ostatniej nadziei, stosuje ten sam wybieg. 16:20 TATARAK Dramat obyczajowy, 82 min, Polska, 2009 Reżyseria: Andrzej Wajda Scenariusz: Andrzej Wajda Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Paweł Mykietyn Wykonawcy: Jakub Mazurek Aktorzy: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Julia Pietrucha, Roma Gąsiorowska, Krzysztof Skonieczny, Paweł Tomaszewski, Mateusz Kościukiewicz, Marcin Łuczak "Tatarak", film oparty na opowiadaniu Jarosława Iwaszkiewicza, jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy, wydaje się na początku subtelną i wzruszającą historią o niemożliwej miłości, jednak Andrzej Wajda idzie dalej, tworząc wielowymiarową opowieść o miłości, która przychodzi za późno, i o śmierci, która zawsze przychodzi za wcześnie. Marta, kulturalna kobieta w średnim wieku, która jest żoną Doktora (Jan Englert) z małego miasteczka, nie wie o tym, że jest śmiertelnie chora. Od lat opłakuje śmierć swoich dwóch synów, którzy zginęli w powstaniu warszawskim. Pewnego dnia Marta poznaje znacznie młodszego od siebie mężczyznę, prostego robotnika Bogusia, który oczarowuje ją swoją młodością i niewinnością. Ich spotkania na brzegu rzeki porośniętej tatarakiem są naznaczone wzajemną fascynacją dwóch istnień, z których jedno zmierza do przedwczesnego końca, drugie zaś wkracza dopiero w dojrzałość. Jednak los obchodzi się z nimi okrutnie. To dopiero pierwsza warstwa historii, bo "Tatarak" to również film o tworzeniu filmu, a główna bohaterka jest nie tylko fikcyjną Martą, ale i aktorką, która ją gra. Andrzej Wajda wplótł w opowiadanie Iwaszkiewicza autentyczne monologi Krystyny Jandy na temat przedwczesnej śmierci jej męża, cenionego operatora Edwarda Kłosińskiego, któremu film jest dedykowany. W ten sposób obie kobiety - Krystyna i Marta - zlewają się w jedną głęboko zranioną istotę, która musi znaleźć w sobie siłę i poradzić sobie z perspektywą nieuniknionej śmierci. 18:00 LEGENDY POLSKIEGO TEATRU - RYSZARDA HANIN Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1989 Reżyseria: Krystyna Mierzwińska Scenariusz: Krystyna Mierzwińska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski, Zbigniew Nowak Film poświęcony Ryszardzie Hanin - zmarłej 1 stycznia 1994 roku wybitnej aktorce, reżyserce i pedagogowi. Podczas swej długiej kariery aktorskiej występowała m. in. w Teatrze I Armii Wojska Polskiego (którego była też współzałożycielką w 1944 roku), w Teatrze WP w Łodzi (1945 - 1949), stołecznym Teatrze Polskim (1949 - 1955 i 1957 - 1962) oraz Teatrze Dramatycznym (1955 - 1957 i od 1962 roku). Na tych scenach stworzyła wiele niezapomnianych kreacji i epizodów. Wszechstronność jej talentu sprawiła, że była równie dobra jako Panna Młoda w "Weselu", Pani Frank w "Pamiętniku Anny Frank", Nike spod Cheronei w "Nocy Listopadowej", Pani Maria w "Letnikach", Beatrycze w "Księżycowych nagietkach", czy... Sganarel w "Don Juanie". Obsadzana często w rolach kobiet ciepłych i dobrych, potrafiła zerwać z tym emploi i mistrzowsko wcielić się w esesmankę w pamiętnym filmie "Ostatni etap". Do jej sukcesów krytyka zalicza także role w takich filmach jak "Drzwi w murze" (nagroda na festiwalu w San Sebastian), "Najważniejszy dzień życia", "Zapamiętaj imię swoje", "Seksmisja" i "Jeszcze tylko ten las" (główna nagroda na festiwalu w Gdańsku). W filmie Krystyny Mierzwińskiej Ryszardę Hanin wspominają jej przyjaciele i uczniowie. Ich wypowiedzi ilustrują fragmenty spektakli i filmów z udziałem wielkiej aktorki. 20:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - SZCZĘŚCIE ŚWIATA Film obyczajowy, 98 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Rosa Scenariusz: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Aktorzy: Karolina Gruszka, Agata Kulesza, Tomasz Borkowski, Krzysztof Stroiński, Dorota Segda, Marcin Perchuć, Przemysław Bluszcz, Marek Kalita Akcja filmu dzieje się na Śląsku - latem 1939 i w czasach powojennych - w latach 50. Opowieść o niezwykłej kamienicy na Śląsku, tuż przy granicy polsko - niemieckiej, i jej mieszkańcach: pięknej Róży oraz zauroczonych nią trzech mężczyznach Polaku, Ślązaku i młodym Niemcu. Róża jest niezależną kobietą, Żydówką. W trakcie jedynej w filmie wojennej sceny będącej wyraźną, nie tylko czasową cezurą znika z życia kamienicy. Pozostawia jednak ślad w sercach mieszkających za ścianą mężczyzn: puste miejsce, tęsknotę i poczucie winy, czyli uczucia, które w drugiej, powojennej części filmu odmienią losy bohaterów. 22:15 ANTYFONIE - IZABELA DŁUŻYK/MACIEJ WIRMAŃSKI (SZARA RENETA) Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski Izabela Dłużyk urodziła się 7 maja 1989 roku w Gdańsku. Od urodzenia jest osobą niewidomą. Jak sama przyznaje, może właśnie to wykształciło u niej szczególną wrażliwość na dźwięk. Już w dzieciństwie zaczęła przejawiać zainteresowanie przyrodą, zwłaszcza ptakami i ich głosami. Stopniowe poznawanie dźwiękowego bogactwa natury wkrótce przerodziło się w pasję nagrywania, nie tylko ptaków, lecz także innych zwierząt i odgłosów przyrody. Jednocześnie coraz głębsze wnikanie w świat ptaków zaowocowało fascynacją pewną szczególną ich grupą - papugami, z którymi obecnie dzieli swoje życie. Podczas studiów wyższych, po latach nagrywania o charakterze wyłącznie amatorskim, Izabela rozpoczęła pracę na w pełni profesjonalnym sprzęcie, z wykorzystaniem mikrofonu specjalnie dostosowanego do rejestrowania odgłosów przyrody. Jak sama mówi, nagrywając przyrodę, usiłuję uchwycić jej piękno, jej subtelną muzykę i delikatny głos. Usiłuję zrozumieć jej tajemnicę: tajemnicę życia tego nieopisanego skarbu, który dzielimy ze wszystkimi stworzeniami, tajemnicę ulotnych chwil, smutku i nadziei, które przynoszą nam zmieniające się pory roku Jestem wdzięczna przyrodzie za to wszystko, czego mnie ze swojej mądrości nauczyła, dlatego bardzo się cieszę, że dzięki moim nagraniom mogę chociaż w niewielkim stopniu dzielić się jej pięknem. Na działaniach i refleksji wokół szeroko rozumianego field recordings nastawia się również Maciej Wirmański, założyciel i kurator kasetowego labela Szara Reneta, który wcześniej dał się poznać jako niezależny krytyk i twórca kultowego bloga Kultura Staroci. Podejście Wirmańskiego do field recording jako strategii tworczej i działalności praktycznie o programowym charakterze ma wymiar konceptualny. Rejestracje z poszczególnych lokacji są swoistymi kapsułami pamięci historycznej i zapisami osobistego trwania artysty - badacza - field recordera. Richard Allen w krótkim tekście dla A Closer Listen opisuje jego dwa fundamentalne wydawnictwa, dwa (pierwsze?) zestawy Dawnych Żydowskich Cmentarzy. Pierwszy z nich wydany został w kwietniu 2017 roku, drugi w czerwcu 2018 roku. To w obu przypadkach całościowe kompozycje, oscylujące między field recordingiem oraz muzyką spod znaku drone/noise/ambient. Oba wydawnictwa zasługują na pogłębioną analizę, w tym miejscu wystarczy napisać, że Szara Reneta trzyma się konsekwentnie idei poświęcania jednej strony kasety jednej lokalizacji, rozbijając na drugim wydawnictwie pojedynczą ścieżkę na mniejsze całostki, które z jednej strony pokazują warsztat, a z drugiej odpowiadają dwóm komponentom projektu. Allen słusznie podkreśla, że to właśnie same nagrania terenowe stanowią w obu przypadkach punkt wyjścia dla całości, którą spina konceptualny zamysł wejścia w złożone relacje między dźwiękiem oraz pamięcią. 22:45 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - ZIELONE KŁAMSTWA (THE GREEN LIE) Film dokumentalny, 92 min, Austria, 2017 Reżyseria: Werner Boote Przyjazne dla środowiska samochody elektryczne, produkty spożywcze wyprodukowane według zasad zrównoważonego handlu, uczciwe procesy produkcyjne. Jeśli wszystko, co wmawiają nam korporacje, jest prawdą, to rzeczywistość wokół wyglądałaby inaczej. Czy możemy zaufać koncernom, które twierdzą, że kupując odpowiednie towary, możemy uratować świat? Czy zielone produkty w branży to nic innego jak popularne i niebezpieczne kłamstwo lub czysta reklamowa strategia sprzedaży? 03:20 KINO NOCNE - JEST NAPRAWDĘ EKSTRA Dramat, etiuda filmowa, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Katarzyna Warzecha Scenariusz: Katarzyna Warzecha Zdjęcia: Piotr Pawlus Aktorzy: Sandra Drzymalska, Sławomir Grzymkowski, Urszula Grabowska, Antoni Sałaj, Feliks Szajnert Iga, studentka Akademii Muzycznej, dowiaduje się o wygraniu zagranicznego stypendium, o które bez jej wiedzy aplikował jej ojciec. Bohaterka, działając pod wpływem emocji, pakuje się i opuszcza dom. Wraca po trzech miesiącach, gdy dociera do niej informacja, że ojciec jest poważnie chory. Ostatni tydzień jego życia jest swoistym pożegnaniem rodziny, ale też konfrontacją bohaterki z samą sobą. 03:55 TAŚMY KULTURY - POPRAWINY WESELA Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 Ponad sto lat temu, na weselu w bronowickiej chacie, Wyspiański zobaczył pełen przekrój naszego narodu. W tym zwierciadle przeglądamy się do dziś.