TVP3 Piątek, 01.11.2019 07:00 JERZY POPIEŁUSZKO. POSŁANIEC PRAWDY (JERZY POPIEŁUSZKO. POSŁANIEC PRAWDY) Film dokumentalny, 86 min, Polska/USA, 2014 Reżyseria: Gustavo Cooper Scenariusz: Paul Hensler Film dokumentalny o życiu i przesłaniu, jakie niósł kapłan Solidarności bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Film zawiera autentyczne nagrania, zdjęcia i dokumenty. To pierwszy tego typu dokument, który powstał poza granicami Polski. "Posłaniec prawdy pokazuje sytuację Polski, walkę Polaków o wolność, pojawienie się Solidarności i jej wpływ na zmianę sceny geopolitycznej po II wojnie światowej, oraz osobę ks. Jerzego i jego rolę w życiu zwykłych ludzi w tym czasie. To opowieść o prawdzie, wolności i odwadze. Film zaczyna się symbolicznie, pokazuje upadek komunizmu w Europie Środkowowschodniej. Nie zaczęło się to jednak od zniszczenia muru berlińskiego, ten etap w historii nie byłby możliwy, gdyby nie zryw Solidarności w Polsce. Najcenniejsza była solidarność ludzi, dla których najważniejszą sprawą była wolność. I właśnie na fali tych uczuć, pragnień i nadziei pojawia się w filmie osoba bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Dzięki niemu doszło do przebudzenia wielu ludzi w Polsce, wskrzeszenia wiary w lepsze jutro, budowania przyszłości na prawdzie i podstawowych prawach Bożych. Błogosławiony ks. Jerzy był duszpasterzem, który mówił ludziom o pragnieniu poczucia godności i o prawie do wolności. Ksiądz Jerzy nawiązywał w swoich kazaniach do słów Bożych, do nauczania Jana Pawła II i ks. prymasa Stefana Wyszyńskiego. Właśnie dlatego w kościele św. Stanisława Kostki na mszach za ojczyznę gromadziły się tłumy, ludzie przyjeżdżali z całej Polski, mimo zakazów władzy ludowej. Przesłanie i nauczanie ks. Jerzego są aktualne, a jego życie i męczeńska śmierć nie pozostawiają nikogo obojętnym. 08:25 CMENTARZ OBROŃCÓW LWOWA Reportaż, 38 min, Polska, 2011 Scenariusz: Stanisław Nicieja, Jerzy Oleszkowicz Zdjęcia: Henryk Janas Reportaż opowiada o ponad 80 - letniej już dziś historii tego niezwykłego cmentarza, na którym spoczywa ponad trzy tysiące uczestników patriotycznego zrywu młodzieży Lwowa, broniącej miasta w listopadzie 1918 roku. Legenda Lwowskich Orląt i obrona miasta należy do polskich mitów patriotycznych. 09:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - POWĄZKI Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący) Jeden z najpiękniejszych i szczególnie cennych w Europie, panteon dwustu lat trudnej sławy i chwały Warszawy. Bogate muzeum dziejów miasta, którego już nie ma. Tak przed laty o warszawskich Powązkach pisał związany z nimi w sposób szczególny Jerzy Waldorff. W kolejnym odcinku cyklu sprawdzimy, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak to. Warszawskie Powązki kojarzymy przede wszystkim ze starym cmentarzem. Tymczasem w skład całego zespołu wchodzi kilka nekropolii: cmentarz katolicki, luterański, kalwiński, żydowski oraz dwa cmentarze muzułmańskie: kaukaski i tatarski. To niezwykle ważne miejsce w historii polskiej nauki, kultury i polityki, To tu pochowani zostali najwybitniejsi obywatele, którzy mieli największy wpływ na życie stolicy i kraju. Największą część zespołu bo aż 43 z 88 hektarów stanowią tzw. Stare Powązki uważane za jeden z najpiękniejszych cmentarzy w Europie. O tym niezwykłym miejscu opowiedzą nam Anna Jagiellak z Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków oraz Michał Jabłoński - proboszcz parafii Ewangelicko - Reformowanej w Warszawie. 09:15 KAMIEŃ, NOŻYCE, PAPIER - OLIWSKIE KRYPTY Reportaż, 9 min, Polska, 2014 W reportażu odwiedzimy Archikatedrę Oliwską. O biskupach pochowanych w podziemiach kościoła opowie proboszcz parafii ksiądz Zbigniew Zieliński. 09:30 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GĘSINA NA ŚWIĘTEGO MARCINA Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa zaprasza widzów do Gruczna na Kociewiu na potrawy z gęsi. Ponad połowa dorosłych Polaków nigdy nie jadła gęsiny. A szkoda, bo to mięso nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Co ciekawe, mięso gęsi ciągle jest popularne na Pomorzu, w Wielkopolsce czy na Śląsku, a prawie zapomniane w pozostałych rejonach Polski. Wielkim amatorem gęsi był król Jan III Sobieski, a znakomity ksiądz Jędrzej Kitowicz w swoim Opisie obyczajów z końca XVIII wieku pisał o sławnej gęsi czarnej, którą często podawano na szlacheckich stołach. Jeszcze w XIX wieku sprzedawano w Polsce ponad 3.5 miliona tych ptaków. Dziś okazją do spożywania gęsiny jest wielkopolska i pomorska tradycja jedzenia gęsi na 11 listopada - dzień Św. Marcina, ale też Święto Niepodległości. Może tak jak indyk w Ameryce na Święto Dziękczynienia, tak w Polsce gęś na Dzień Niepodległości stanie się symbolicznym daniem narodowym? Pierwszą potrawą będą pieczone uda gęsie na sianie z jabłkami i cydrem. Druga propozycja to aromatyczna okrasa, czyli rodzaj tatara z mięsa gęsi ze smażonymi ziemniaczkami. A trzecim daniem będą pieczone piersi gęsie z brukselką i winnym sosem z czarnej porzeczki. Jak będą wyglądać takie potrawy? Trzeba zobaczyć! 12:15 ŻYCIE RAZ JESZCZE Reportaż, 12 min, Polska, 2013 Najpierw był tunel, a potem światło. Relacje wszystkich osób, które przeżyły śmierć kliniczną są podobne. Tak też było w przypadku pani Haliny z Łodzi. Kobieta znalazła się po tamtej stronie, bo chciała popełnić samobójstwo. Ze spirali beznadziei udało jej się uwolnić paradoksalnie dzięki temu doświadczeniu. Jak sama przyznaje - czuje, że urodziła się na nowo... Pani Halina po powrocie stamtąd zmieniła swoje życie. Odcięła się od przeszłości, zaczęła otaczać się innymi ludźmi, a co najważniejsze prowadzi arteterapię (leczenie przez sztukę). Zgłaszają się do niej osoby, które podobnie jak ona kiedyś zagubiły się w życiu. Dzięki doświadczeniu śmierci, pani Halina wie, jak pomóc innym. I jak najpełniej przeżyć życie. Kobieta uzyskała też niezwykłe zdolności widzenia ludzkiej aury. To pole energetyczne, które otacza wszystko, co żyje. Pani Halina potrafi je zobaczyć, a także namalować. Jej niezwykłe obrazy zdobią ściany artystycznej pracowni. 13:35 MAGDA, MIŁOŚĆ I RAK Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Patrząc na piękną, smukłą Magdę Prokopowicz, nikt nie pomyślałby, że przez kilka lat walczyła ze śmiertelną chorobą, która ją straszliwie okaleczyła. Wszystko wskazuje na to, że tę walkę wygrała, chociaż pewności nie będzie miała nigdy. Magda bardzo wcześnie musiała oswoić się ze śmiercią. Jej rodzice zmarli na raka: ojciec - gdy miała 14 lat, a matka, gdy Magda była osiemnastolatką. Ona sama była więc w grupie podwyższonego ryzyka, mogła spodziewać się, że i jej los nie oszczędzi takich doświadczeń. Gdy poznała Bartka Prokopowicza, znanego operatora i swojego przyszłego męża, oboje zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia i szybko zdecydowali się na ślub. Wiedzieli, że chcą być ze sobą na dobre i na złe, "dopóki śmierć ich nie rozłączy". Chmury zawisły nad ich szczęściem, gdy Magda miała 27 lat. Pewnego dnia wyczuła guzek w piersi. Diagnoza brzmiała jak wyrok: obustronny złośliwy rak piersi. Dla Bartka było oczywiste, że będzie przy niej trwał, wspierał ją, że nie przestanie jej kochać. A właśnie wtedy szczególnie go potrzebowała. Początkowo, pamiętając wieloletnie cierpienia matki, którą pokonał rak piersi, Magda nie chciała poddawać się tradycyjnej kuracji, nie wierzyła w jej efekty. Próbowała medycyny niekonwencjonalnej. Lekarze namawiali ją jednak na poddanie się obustronnej mastektomii, ostrzegając, że inaczej nie będzie dla niej żadnego ratunku. Gdy okazało się, że jest w ciąży, namawiali ją na jej usunięcie. Magda jednak zdecydowała się urodzić, a w utrzymaniu ciąży bardzo pomógł jej onkolog, dr Jerzy Giermek. Ze względu na dziecko zrezygnowała jednak z eksperymentów, zgodziła się na operację. Była w trzecim miesiącu ciąży, kiedy usunięto jej obie piersi. Bardzo to przeżyła: do tej pory trudno jej o tym mówić, choć jej mąż zapewnia, że nie wpłynęło to w żaden sposób na jego uczucie do niej i ze sposobu, w jaki wypowiada te słowa, widać, że nie jest to tylko pusta deklaracja. Później była półroczna chemioterapia, podczas której Magdzie wypadły piękne, gęste włosy, stanowiące jeden z jej atutów. Przyszła mama wstydziła się swej łysej głowy, właściwie na cały czas kuracji odcięła się od świata. Dwa tygodnie po jej zakończeniu na świat przyszedł mały Leonek, oczko w głowie rodziców, którzy - świadomi, jak cenny jest wspólnie spędzony czas - starają się ani na chwilę nie rozstawać ze sobą i z nim. Żona i dziecko jeżdżą więc z Bartkiem na plany filmowe kolejnych produkcji, przy których jest on operatorem, nawet za granicę. Rok temu Magda dowiedziała się, że ma przerzuty do wątroby i kości. Ale i wtedy nie załamała się. Oboje wiedzieli, że zwycięstwo nad rakiem zależy w dużym stopniu od determinacji pacjenta, jego woli życia. A tego Magdzie nie brakowało. I zmiany chorobowe ustąpiły. Od tamtej pory stan zdrowia Magdy się poprawia. Jeszcze nosi różne peruki, ale już odrastają jej włosy, przybyło sił. Dziewczyna szykuje się do zabiegu rekonstrukcji piersi i marzy, żeby znów założyć suknię bez ramiączek, w której brała ślub. Oswoiła raka, teraz uczy innych, jak się go nie bać: koresponduje z wieloma chorymi, udziela wywiadów. Razem z Bartkiem buduje dom na wsi. Wierzy, że spędzą tam jeszcze wiele szczęśliwych lat. 14:25 NIE TYLKO ROSSA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2016 Reżyseria: Maciej Lewiński, Grzegorz Czerniak Scenariusz: Grzegorz Czerniak, Maciej Lewiński, Piotr Zbroziński Wilno. Nowoczesne, tętniące życiem miasto. Niegdyś zwane Jerozolimą Północy, zachowało wiele ze swego blasku i wielokulturowego sznytu. Ale żeby w pełni odczuć i zrozumieć wileńskiego ducha, podsycanego nieprostą historią Litwy i Polski, należałoby zwolnić nieco tempo zwiedzania i poddać się refleksji. Jesienna aura skłania do odwiedzin miejsc, gdzie miniony czas zapisał się na kamiennych płytach, przekrzywionych krzyżach, pękniętych macewach. Gdzieniegdzie widać uszkodzone pomniki, zniszczone napisy. Świadkowie burzliwej historii oraz pamięć o tych, którzy tę historię tworzyli. Spróbujmy więc tę pamięć odświeżyć oraz uporządkować 15:05 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 137 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 137) Serial historyczno-obyczajowy, 40 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 137 Służące sułtanki Gulbahar atakują Kösem w jej sypialni. Sułtan wysyła do Farii czarnych eunuchów. Kösem wierzy, ze sułtanka Gulbahar żyje. Bajazyd rozpoczyna otwartą wojnę z Kösem i księciem Kasymem. 17:00 WYBACZ, ŻE TAK RZADKO PRZYJEŻDŻAM Reportaż, 24 min, Polska, 2013 Te słowa padły na cmentarzu z ust syna Lidii Nowikowej, bohaterki filmu "Mała Moskwa", który odwiedził grób matki. Mieszka w Mińsku, do Polski przyjeżdża rzeczywiście rzadko, ale ilekroć odwiedza grób matki, zawsze znajduje tam świeże kwiaty. Jej postać ma w Legnicy swoją legendę; tak było jeszcze przed filmem Krzystka. Podobnie jest z pamięcią o Małej Moskwie - mieście wymuszonego sąsiedztwa Polaków i Rosjan. Tamta Legnica już nie istnieje, ale wciąż trwa we wspomnieniach, które z biegiem lat nabierają coraz więcej cech nostalgicznego mitu. Po 20 latach od wyjścia z Legnicy wojsk radzieckich spotkali się wczorajsi sąsiedzi: Polacy i byli obywatele radzieccy: dziś Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini, Żydzi. Żołnierze z legnickiego granizonu wymieniają się wspomnieniami na specjalnie w tym celu zakładanych portalach społecznościowych. Sentymentalne więzi podtrzymują też ci, którzy wtedy byli dziećmi. Wśród wspomnień jest sporo historii o nielegalnym handlu z Polakami, i trochę opowieści miłosnych. Bohaterami takiej historii są Zbigniew i Natasza. On w latach 60. był uczniem legnickiej samochodówki. Ona córką radzieckiego oficera. Polski chłopak zaimponował rosyjskiej dziewczynie z Odessy amerykańskim jeepem z demobilu, którego własnoręcznie wyremontował. Ten samochód jest do dziś relikwią ich młodzieńczej miłości. Natasza wprawdzie po kilku latach wyjechała z Legnicy, ale gdy upadł Związek Radziecki, Zbigniew wysłał do Odessy specjalnego posłańca, który miał odnaleźć Nataszę. Ich pierwszy telefon po latach był dla obojga niezwykłym przeżyciem. Od tamtej pory co jakiś czas spotykają się w Legnicy. Ci, którzy wówczas byli dziećmi, nie zdążyli nawiązać wielkich zażyłości z Polakami. W hotelu, w którym zatrzymali się Rosjanie, spotkaliśmy leningradczyka, który mieszkał w Legnicy do 6 roku życia. Nie zostawił tu żadnych przyjaciół ani znajomych. Pytany, co go ciągnie do tego miasta, odpowiada: smaki dzieciństwa. Na przykład kiosk, w którym kupował oranżadę. Nieco więcej dramatyzmu zawierają opowieści byłych żołnierzy. Iwan Pietruchin, oficer prasowy dowództwa garnizonu przyjechał do Legnicy ze szczególną pamiątką: to mały znaczek z napisem: "sowieci do domu", który któregoś dnia pod drzwiami znalazła jego żona. Niedługo później na ulicy ktoś obrzucił go kamieniami. Pietruchin otrzymał rozkaz opuszczenia Polski w ciągu 24 godzin za karę, z powodu komentarza, jakiego udzielił telewizji publicznej w sprawie dewastowania przez żołnierzy garnizonu obiektów przekazywanych Polakom. Incydenty te ocenił jako barbarzyństwo, co bardzo nie spodobało się dowództwu. Dziś jest emerytowanym oficerem, wykładowcą ukraińskiej Akademii Sztabu Generalnego. W polsko - rosyjską historię siłą rzeczy są też uwikłani Niemcy, legniccy autochtoni. Jeden z nich bardzo dobrze zapamiętał moment wyzwolenia i piekło, jakim dla miejscowej ludności był pierwszy kontakt z oddziałami frontowymi, zwłaszcza masowe gwałty i samobójstwa. Jednak to ci sami Rosjanie ocalili jego rodzinę od głodu. Dziś ma wśród nich wielu przyjaciół. Część Rosjan została w Legnicy do dziś. Niektórzy założyli tu rodziny, innych zatrzymały świetnie rozwijające się interesy z Polakami. Tworzą niewielką, ale zwartą społeczność. Starają się nie rzucać w oczy i mówią o swoim wyborze niechętnie. Może dlatego, że początek lat 90. był dla nich trudny. Rosjan otaczała wówczas otwarta niechęć, a nawet wrogość. To nie przypadek, że do dziś w żadnej z legnickich szkół nie wykłada się języka rosyjskiego. Pamięć o Małej Moskwie jest więc pełna sprzeczności, częściowo straumatyzowana, częściowo nostalgiczna. Legnickie opowieści układają się jednak w wielobarwny obraz, w którym najmniej jest bieli i czerni. 20:00 OCALENI Magazyn, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jacek Królikiewicz Scenariusz: Rafał Porzeziński, Jacek Królikiewicz, Agnieszka Porzezińska Wykonawcy: Rafał Porzeziński (prowadzący) Bohaterem odcinka jest Jacek Kwiatkowski, któremu po wieloletnich zmaganiach z nałogiem alkoholowym udało się z nim wygrać dzięki miłości do wnuka. 01:35 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - POWĄZKI Reportaż, 6 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący) Jeden z najpiękniejszych i szczególnie cennych w Europie, panteon dwustu lat trudnej sławy i chwały Warszawy. Bogate muzeum dziejów miasta, którego już nie ma. Tak przed laty o warszawskich Powązkach pisał związany z nimi w sposób szczególny Jerzy Waldorff. W kolejnym odcinku cyklu sprawdzimy, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak to. Warszawskie Powązki kojarzymy przede wszystkim ze starym cmentarzem. Tymczasem w skład całego zespołu wchodzi kilka nekropolii: cmentarz katolicki, luterański, kalwiński, żydowski oraz dwa cmentarze muzułmańskie: kaukaski i tatarski. To niezwykle ważne miejsce w historii polskiej nauki, kultury i polityki, To tu pochowani zostali najwybitniejsi obywatele, którzy mieli największy wpływ na życie stolicy i kraju. Największą część zespołu bo aż 43 z 88 hektarów stanowią tzw. Stare Powązki uważane za jeden z najpiękniejszych cmentarzy w Europie. O tym niezwykłym miejscu opowiedzą nam Anna Jagiellak z Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków oraz Michał Jabłoński - proboszcz parafii Ewangelicko - Reformowanej w Warszawie. 01:50 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 138 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 138) Serial historyczno-obyczajowy, 44 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 138 Sułtan dowiaduje się o nieprawościach Abchaza paszy i wtrąca go do lochu. Mimo starań sułtanki Kösem pasza zostaje ukarany. Trwają poszukiwania sułtanki Gulbahar. Sinan pasza namawia przywódcę janczarów do zamordowania sułtana podczas wyprawy wojennej. 04:00 NIE TYLKO ROSSA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2016 Reżyseria: Maciej Lewiński, Grzegorz Czerniak Scenariusz: Grzegorz Czerniak, Maciej Lewiński, Piotr Zbroziński Wilno. Nowoczesne, tętniące życiem miasto. Niegdyś zwane Jerozolimą Północy, zachowało wiele ze swego blasku i wielokulturowego sznytu. Ale żeby w pełni odczuć i zrozumieć wileńskiego ducha, podsycanego nieprostą historią Litwy i Polski, należałoby zwolnić nieco tempo zwiedzania i poddać się refleksji. Jesienna aura skłania do odwiedzin miejsc, gdzie miniony czas zapisał się na kamiennych płytach, przekrzywionych krzyżach, pękniętych macewach. Gdzieniegdzie widać uszkodzone pomniki, zniszczone napisy. Świadkowie burzliwej historii oraz pamięć o tych, którzy tę historię tworzyli. Spróbujmy więc tę pamięć odświeżyć oraz uporządkować 05:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - GĘSINA NA ŚWIĘTEGO MARCINA Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa zaprasza widzów do Gruczna na Kociewiu na potrawy z gęsi. Ponad połowa dorosłych Polaków nigdy nie jadła gęsiny. A szkoda, bo to mięso nie tylko smaczne, ale i zdrowe. Co ciekawe, mięso gęsi ciągle jest popularne na Pomorzu, w Wielkopolsce czy na Śląsku, a prawie zapomniane w pozostałych rejonach Polski. Wielkim amatorem gęsi był król Jan III Sobieski, a znakomity ksiądz Jędrzej Kitowicz w swoim Opisie obyczajów z końca XVIII wieku pisał o sławnej gęsi czarnej, którą często podawano na szlacheckich stołach. Jeszcze w XIX wieku sprzedawano w Polsce ponad 3.5 miliona tych ptaków. Dziś okazją do spożywania gęsiny jest wielkopolska i pomorska tradycja jedzenia gęsi na 11 listopada - dzień Św. Marcina, ale też Święto Niepodległości. Może tak jak indyk w Ameryce na Święto Dziękczynienia, tak w Polsce gęś na Dzień Niepodległości stanie się symbolicznym daniem narodowym? Pierwszą potrawą będą pieczone uda gęsie na sianie z jabłkami i cydrem. Druga propozycja to aromatyczna okrasa, czyli rodzaj tatara z mięsa gęsi ze smażonymi ziemniaczkami. A trzecim daniem będą pieczone piersi gęsie z brukselką i winnym sosem z czarnej porzeczki. Jak będą wyglądać takie potrawy? Trzeba zobaczyć!