TVP Kultura Piątek, 01.11.2019 08:40 ŚWITEŹ Film animowany, 19 min, Dania/Francja/Kanada/Polska/Szwajcaria 2010 Reżyseria: Kamil Polak Scenariusz: Kamil Polak Wykonawcy: Małgorzata Pańko, Cantabile Film inspirowany balladą Adama Mickiewicza o tym samym tytule. Akcja filmu toczy się w dwóch planach czasowych. W XIX - wiecznym pojawi się narrator, sam Adam Mickiewicz. Zobaczymy go w rodzinnych stronach pod Nowogródkiem, nad brzegiem Świtezi, gdzie jak pisał: "Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą, I dwa obaczysz księżyce". Ten plan filmu utrzymany jest w klimatach realistycznego malarstwa Chełmońskiego i Gierymskiego. W średniowieczu zaś rozegrają się sceny w legendarnym litewskim grodzie książąt Tuchanowiczów, broniącym się przed najazdem potężnych wojsk z Rusi. Balladę inspirowały ludowe opowieści zasłyszane przez Mickiewicza w Tuchanowiczach, gdzie odwiedzał Marylę Wereszczakównę. 09:15 SZTUCZKI Film obyczajowy, 91 min, Polska 2007 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Jakimowski Zdjęcia: Adama Bajerski Muzyka: Tomasz Gąssowski Aktorzy: Damian Ul, Ewelina Walendziak, Tomasz Sapryk, Rafał Guźniczak, Iwona Fornalczyk, Joanna Liszowska, Andrzej Golejewski, Grzegorz Stelmaszewski, Krzysztof Ławniczak, Roman Baranowicz, Katarzyna Kołeczek Ci, których serca Andrzej Jakimowski podbił swoim pierwszym filmem "Zmruż oczy" z 2002 r. , na pewno ulegną również subtelnemu urokowi bezpretensjonalnych i zabarwionych humorem "Sztuczek" uhonorowanych Złotymi Lwami i nagrodą za zdjęcia na FPFF w Gdyni w 2007 r. oraz Nagrodą Europa Cinema dla Najlepszego Filmu Europejskiego i wyróżnieniem UNICEF - u na festiwalu w Wenecji, a także wieloma innymi nagrodami na festiwalach w Mannheim, Heidelbergu, Tokio czy Sao Paulo. Tytułowe "sztuczki" to drobne gry z losem, jakie uprawia para bohaterów, usiłując wpłynąć na bieg wydarzeń. Nie są interesowni: raz owe sztuczki dotyczą ich, kiedy indziej znów obcych ludzi, którym chcieliby nieco pomóc, jak np. pechowemu handlarzowi jabłek, od którego nikt nie kupuje owoców. Oboje wiedzą jednak, że gra z losem wymaga niekiedy długotrwałych zabiegów i starań, różnych poświęceń z ich strony. Los jest bowiem przekupny: jeśli ma nam coś dać, często domaga się czegoś w zamian. 6 - letni Stefek i jego 17 - letnia siostra Elka mieszkają w obskurnej kamienicy w Wałbrzychu. Ich matka jest ekspedientką w sklepie warzywnym, ojca Stefek nie pamięta: przed laty porzucił żonę i dzieci dla innej kobiety. Synowi została po nim tylko mocno zniszczona, pomazana fotografia, dająca dość mgliste wyobrażenie o tym, jak faktycznie wygląda jego rodzic. Pewnego dnia chłopiec widzi na dworcu mężczyznę w garniturze i z teczką, który wydaje mu się podobny do postaci na zdjęciu. Pytana o to Elka oświadcza jednak, że to kto inny. Stefek jej nie wierzy i odtąd regularnie bywa na dworcu, gdzie obserwowany przez niego mężczyzna codziennie przesiada się w drodze do pracy. Czasami chłopcu udaje się zamienić z nim parę słów dzięki zastosowaniu jednej ze swoich sztuczek polegającej na rzucaniu na tory garści drobniaków w celu opóźnienia odjazdu pociągu. Pewnego dnia ta sama sztuczka spowoduje wreszcie, że mężczyzna w ogóle nie zdąży wsiąść na czas do wagonu i zostanie na peronie. Ponieważ matka spędza całe dnie w sklepie, Stefek pozostaje przeważnie pod opieką siostry, która zastępuje mu, jak sama mówi, oboje rodziców. Dziewczyna marzy o pracy we włoskiej firmie działającej w mieście i z tego powodu pilnie uczy się włoskiego. Na razie dorabia w barze zmywając naczynia, ale traktuje to jako tymczasowe zajęcie. Spotyka się z Jerzym, chłopakiem z sąsiedztwa, który zabiera ją na przejażdżki motocyklem lub starym amerykańskim samochodem. Na te wspólne wycieczki załapuje się również Stefek, którego Elka chce mieć stale na oku. Chłopca pochłaniają jednak głównie próby zbliżenia się do domniemanego ojca. Jest przekonany, że wreszcie go odzyska, choćby to wymagało szczególnych wyrzeczeń. Jest jednak gotów wiele poświęcić w tym celu. Trzymając wytrwale kciuki za siostrę podejmującą kolejne próby zdobycia wymarzonej posady, Stefek jednocześnie próbuje sterować losem w tej najważniejszej dla niego sprawie. W swoje starania o odzyskanie ojca wciąga już nie tylko Elkę, ale i zakochanego w niej Jurka. 11:00 RODZINA KANDERÓW - ODC. 10 - ODWIEDZINY. ROK 1971 Serial obyczajowy, 60 min, 12 odc. , Polska 1988 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Występują: Tadeusz Madeja, Krystyna Kołodziejczak - Szyszko, Anna Kaźmierczak, Marek Kalita, Mirosław Siedler, Joanna Kreft, Michał Anioł, Elżbieta Czaplińska - Mrozek, Tomasz Kozłowicz, Henryk Stanek, Jerzy Grałek, Marian Dziędziel i inni Nadchodzi rok 1971. Wojtek z coraz większym trudem boryka się z problemami zarządzania kopalnią. Naciskany przez Zjednoczenie stara się wykonać plan, lecz jak to zrobić wobec nagminnych wyjazdów górników do RFN? Wojtek zaczyna mieć kłopoty z sercem, ale nie chce iść do lekarza. Nawet Alina, z którą utrzymuje bliskie kontakty, nie potrafi złamać jego bezsensownego uporu. Jego skołatane nerwy nie wytrzymują, gdy dowiaduje się o odwiedzinach Ninki. 12:35 DOMINIK POŁOŃSKI IN MEMORIAM Reportaż, 17 min, Polska, 2019 Wirtuoz wiolonczeli, pedagog o wyjątkowej osobowości, przyjaciel, mąż, syn i ojciec... Dominik Poloński to jedyny na świecie instrumentalista smyczkowy używający tylko prawej ręki podczas gry. W reportażu Małgorzaty Niecieckiej - Mac o zmarłym w czerwcu 2018 roku artyście opowiadają: żona wiolonczelisty Izabela Połońska, rodzice Marta i Jerzy Połońscy, a także artyści: wiolonczelista Tomasz Strahl, reżyserka Magdalena Piekorz i kompozytorka Olga Hans. 13:20 KULTURA NA ŻYWO - KWADROFONIK I ADAM STRUG - REQUIEM LUDOWE Koncert, 56 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Kwadrofonik, Adam Strug 7 kwietnia w ramach projektu "Kultura na żywo" będziemy transmitować koncert Requiem ludowe - efekt współpracy zespołu Kwadrofonik i Adama Struga. Artyści nawiązują w nim do narodowego dziedzictwa kulturowego, łącząc barokowe melodie oraz teksty zawarte w XIX - wiecznym Śpiewniku Pelplińskim. Kwadrofonik, jedyny tego typu kwartet w Polsce i jeden z niewielu na świecie, powstał z połączenia dwóch duetów: fortepianowego i perkusyjnego. Tworzą go Emilia Sitarz i Bartłomiej Wąsik (Lutosławski Piano Duo) oraz Magdalena Kordylasińska i Miłosz Pękała (Hob - beats Duo). Artyści wykonują muzykę współczesną, transkrypcje dzieł symfonicznych oraz własne utwory. Adam Strug, śpiewak i instrumentalista, popularyzator pieśni polskich. Jest założycielem zespołu śpiewaczego Monodia Polska, który specjalizuje się w wykonaniach pieśni przekazywanych w tradycji ustnej. Ma na koncie dwa albumy autorskie: "Adieu" oraz "Strug. Leśmian. Soyka". 14:30 ZA MŁODZI NA ŚMIERĆ - JUDY GARLAND (JUDY GARLAND) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Jobst Knigge, Anette Baumeister Scenariusz: Anette Baumeister, Jobst Knigge "Za młodzi na śmierć" ("Too Young To Die") to cykl dokumentalny opowiadający historię różnych artystów, którzy zbyt szybko odeszli z tego świata. Będąc u szczytu sławy, śmierć, często tragiczna, przekreśliła ich niesamowite kariery. W dokumencie przedstawiono kulisy śmierci artystów oraz ich wpływ na świat sztuki. Bohaterem tego odcinka jest Judy Garland. 15:25 MONOLOG TRĘBACZA Groteska filmowa, 21 min, Polska 1965 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Krzysztof Komeda - Trzciński Aktorzy: Michał Żołnierkiewicz Zrealizowana w 1965 roku na czarno - białej taśmie groteska filmowa, ukazująca szare, zamglone ulice Warszawy tamtych lat i zwykłych ludzi, równie bezbarwnych i mających obojętny stosunek do wszystkiego, co się wokół nich dzieje. Kamera koncentruje się na jednym człowieku spośród tłumu - bezradnym, zagubionym, którego nikt nie zauważa. Bo i nie wyróżnia się niczym szczególnym, z wyglądu przypomina skromnego urzędniczynę. Nosi lichy prochowiec i zwykły kapelusz, do tego ma starą skórzaną teczkę. Idący ulicą bezimienny bohater filmu dostrzega plakat zapraszający na występy artystyczne do restauracji "Melodia". Zagląda do lokalu i stojąc przy stoliku, próbuje przywołać kogoś z obsługi. Ale żaden z kelnerów kompletnie nie zwraca na niego uwagi, bo któż chciałby obsługiwać klienta, który nie śmierdzi groszem. Zrezygnowany gość wychodzi z restauracji i na ulicy spotyka dyrektora. Kłania mu się nisko, ale i w tym wypadku skromny urzędnik zostaje zignorowany. Chwilę później swoją wyższość nad nim demonstracyjnie pokazuje także kierowca autobusu, który zamyka mu drzwi przed nosem i odjeżdża. Na domiar złego nieomal rozjeżdża bohatera furgonetka, kiedy ten próbuje przejść na drugą stronę ulicy. Lekceważony, ignorowany urzędnik czuje się zupełnie wyobcowany w swoim mieście. Nie wie co począć ze sobą. Gdy dostrzega na wystawie sklepu muzycznego trąbkę, przelicza gotówkę w portmonetce i decyduje się na kupno. Ale ekspedientka chce mu wcisnąć całkiem inne instrumenty, byle nie trąbkę, bo to ekspozycja stała. Wreszcie odsyła go do swojej siostry, prowadzącej - jak się okazuje - kiosk z drobiazgami. Uzbrojony w trąbkę zabawkę bohater kontynuuje swoją wędrówkę po mieście, grając i wciąż próbując zwrócić na siebie uwagę, ale wszyscy przechodzą obok niego obojętnie, jakby w ogóle nie istniał. Wdrapuje się nawet po rusztowaniu na dach domu, ale ten akt rozpaczy kończy się jedynie interwencją straży pożarnej. W końcu dostrzega maszerującą ulicą orkiestrę dętą i zapragnie dołączyć do klaskiwanych przez tłumy muzyków. 15:55 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - BRZEG Reportaż, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadząca), Katarzyna Sanocka (prowadząca) W kolejnym odcinku będziemy sprawdzać, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak Brzeg. Zamek oraz kaplica w Brzegu stanowią niezwykle cenny zespół zabytkowy o dużym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Śląska i całego kraju. Rezydencja o XIII - wiecznej genezie, która została gruntownie przebudowana w XVI wieku, uznawana jest za jeden z najważniejszych zamków renesansowych w tej części Europy. Integralnie związana z zamkiem kaplica pw. św. Jadwigi jest jedną z największych nekropolii Piastów śląskich. Spoczęło w niej 43 przedstawicieli rodu z linii legnicko - brzeskiej. Piastowie tej linii byli najdłużej rządzącymi (do 1675 roku potomkami pierwszej polskiej dynastii panującej. 18:00 ODYSEJA FILMOWA - 1965 - 1969: NOWE FALE OMYWAJĄ CAŁY ŚWIAT (1965 - 1969: NEW WAVES - SWEEP AROUND THE WORLD) Film dokumentalny, 62 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Mark Cousins Scenariusz: Mark Cousins Zdjęcia: Mark Cousins Wykonawcy: Mark Cousins 15 - godzinna opowieść o historii światowego kina. To rozdział o olśniewających dla kina na całym świecie latach 60. Ruszamy do Hollywood, by spotkać tam legendarnego operatora, Haskella Wexlera, który uświadamia nam, jak wielki wpływ miało wtedy kino dokumentalne na filmy komercyjne. "Easy Rider" i "2001: Odyseja kosmiczna" rozpoczynają nową erę w kinie amerykańskim, a przetaczająca się po świecie nowa fala wynosi nowe reżyserskie talenty: Romana Polańskiego, Andrieja Tarkowskiego, Nagisę Oshimę. Rodzi się także Czarne Kino w Afryce, a o swoich doświadczeniach opowiada mistrz kina z Indii Mani Kaul. (opis dystrybutora) 19:30 KOŁO PIÓRA Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Aktorzy: Wiktoria Gorodeckaja "Koło pióra" to autorski program literacki Mariusza Cieślika, w którym omawiane są najważniejsze wydarzenia ze świata literatury. Tym razem na scenie współczesnej Dominika Słowik opowie o swojej najnowszej książce "Zimowla". Na scenie klasycznej Maciej Urbanowski przypomni emigracyjną twórczość Czesława Straszewicza, zapomnianego dziś pisarza, którego Jerzy Giedroyć uważał za talent na miarę Witolda Gombrowicza. 20:40 WIECZÓR KINOMANA - 1900: CZŁOWIEK LEGENDA (LA LEGGENDA DELL PIANISTA SULL'OCEANO) Film obyczajowy, 116 min, Włochy 1998 Scenariusz i reżyseria: Giuseppe Tornatore Muzyka: Ennio Morricone Występują: Tim Roth, Pruitt Taylor Vince, Melanie Thierry, Bill Nunn, Peter Vaughan, Niall O'Brien, Gabriele Lavia, Clarence Williams III i inni Pierwszy anglojęzyczny film włoskiego reżysera Giuseppe Tornatore, twórcy Oscarowego "Kino Paradiso", "Czystej formalności" czy "Sprzedawcy marzeń". Za kanwę scenariusza posłużył mu sceniczny monolog Alessandro Baricco wykonywany na scenach wielu włoskich teatrów. Na ekranie Tornatore nadał tekstowi formę mieniącego się barwami, pulsującego akcją i zachwycającego muzyką baśniowego fresku. Zwłaszcza muzyka pełni w tym filmie ważną rolę - pierwotna, licząca 170 minut, wersja filmu zawierała jej bardzo dużo. Amerykański dystrybutor skrócił film do niespełna dwóch godzin, głównie kosztem scen muzycznych, ale i to, co pozostało, na długo zapada w pamięć. Autor ścieżki dźwiękowej, Ennio Morricone, otrzymał za nią Złoty Glob. Historię tytułowego "człowieka legendy" noszącego przydomek "1900" poznajemy poprzez opowieść jego przyjaciela, trębacza jazzowego Maxa, który w latach 40. w angielskim mieście Plymouth snuje opowieść o najgenialniejszym pianiście, jakiego kiedykolwiek widział. Nazywał się Danny Boodman TD Lemon 1900. Tym osobliwym mianem ochrzcił go marynarz luksusowego parostatku "USS Virginian", który znalazł go jako niemowlę na pokładzie, w pudle po cytrynach, w pierwszy dzień nowego, 1900 r. Nadał maluchowi swoje imię i nazwisko, dodając napis, który widniał na pudełku, oraz rok, w którym dziecko zostało znalezione. Gdy znajda dorośnie, tym właśnie rokiem będzie się posługiwał jak nazwiskiem. Malec wychowuje się w maszynowni, wśród stojących najniżej w okrętowej hierarchii palaczy i maszynistów. Nigdy nie schodzi na ląd. Z czasem odkrywa na górnym pokładzie fortepian i wówczas okazuje się, że jest genialnie uzdolniony muzycznie. Staje się pianistą wirtuozem, jego umiejętności podziwiają pasażerowie kolejnych rejsów, a sława "Tysiąc Dziewięćset" rozchodzi się po świecie. Wszyscy go znają, on zaś zna tylko swój statek. Kiedy w 1927 r. Max rozpoczyna pracę w okrętowej orkiestrze, zaprzyjaźnia się z Dannym. Jest świadkiem jego muzycznego pojedynku ze znakomitym jazzmanem, Jellym Roll Mortonem, obserwuje również przyjaciela, gdy ten zakochuje się w pięknej dziewczynie podróżującej statkiem. Pod wpływem uczucia do niej "Tysiąc Dziewięćset" po raz pierwszy i jedyny w życiu decyduje się nagrać na płycie swoją muzykę, dla pięknej nieznajomej jest nawet gotowy zacząć życie na lądzie. Ale bardzo szybko wraca z powrotem: nie potrafi żyć poza statkiem. A kiedy dziewczyna opuszcza pokład, zrozpaczony pianista niszczy jedyny egzemplarz matrycy nagrania. Drogi Maxa i Danny'ego rozchodzą się w 1933 r., gdy trębacz kończy pracę na "USS Virginian". Ale przyjdzie mu jeszcze spotkać się z przyjacielem w bardzo dramatycznych okolicznościach. 23:40 GDY MILKNIE MUZYKA (THE MUSIC'S OVER - DEATH AND DYING IN POP MUSIC) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Hannes Rossacher, Claudia Baeckmann Związki śmierci z muzyką od zawsze fascynowały ludzkość. Wielu artystów odeszło z tego świata dość wcześnie, często w niewyjaśnionych okolicznościach. To tylko potęgowało tajemniczy i mistyczny klimat, który temu towarzyszył. Motyw śmierci był obecny w wielu nurtach muzycznych - psychodeliczny rock z lat 60. , punk czy gangsta rap. W każdym z nich wyraźnie widać, że te środowiska artystyczne zgłębiały temat przemijania ludzkiego życia. Film zabiera nas w podróż, podczas której prezentowana jest historia muzyki i innych ruchów kulturowych przez pryzmat śmierci. 01:30 TERAZ ANIMACJE! - ŚWIATŁO W TUNELU Film animowany, 8 min, Polska, 1986 Reżyseria: Julian Józef Antonisz Scenariusz: Julian Józef Antonisz Zdjęcia: Jan Tkaczyk Autorska wizja "życia po życiu". Mężczyzna, po którego przybywa śmierć z kosą, zostaje zabrany do szpitala. Przy pomocy skomplikowanej aparatury poddawany jest zabiegom reanimacyjnym. Duch mężczyzny opuszcza cielesną powłokę, wchodzi w ciemny tunel, u którego wylotu błyszczy światełko. Mężczyzna ściga je, krąży w przestrzeni kosmicznej i nagle dostrzega dwa światełka. Uszczęśliwiony pędzi na ich spotkanie i zostaje zmiażdżony przez ogromny samochód z kostuchą za kierownicą. (filmpolski.pl) 01:40 TERAZ ANIMACJE! - ŁAŹNIA Film animowany, 4 min, Polska, 2013 Reżyseria: Tomasz Ducki Scenariusz: Tomasz Ducki Zdjęcia: Katarzyna Zolich Muzyka: Jean-Marc Petsas Wielokrotnie nagradzany film animowany. "Łaźnia" wprowadza nas w mętne wody fantazji. Dzięki niezwykłej magii ten subtelnie wystylizowany film prowadzi poprzez liczne poziomy rzeczywistości, kiedy z milczącej melancholii każe nurkować w graficzne szaleństwo sportowej rywalizacji, gdzie wszystko zostaje obrócone do góry dnem. Uczucie odwrócenia środka ciężkości, tutaj zinterpretowane dosłownie, zyskuje w filmie hipnotyzujący efekt. 01:45 TERAZ ANIMACJE! - LOCUS Film animowany, 10 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anita Kwiatkowska - Naqvi Scenariusz: Anita Kwiatkowska - Naqvi Zdjęcia: Piotr Matysiak "Locus" to podróż po świecie pamięci: rytmiczne dudnienie pociągu, za oknami uciekający krajobraz i głowa pełna myśli. Samotna kobieta w przedziale zatapia się coraz bardziej we wspomnieniach. Wraca do rodziny, ale myślami znów jest w drodze. Czasoprzestrzeń zakręca, powroty i wyjazdy zlewają się w jedną, zagmatwaną życiową podróż. (filmpolski.pl) 04:40 DOBRA NOCKA - VONDA7 Koncert, 44 min, Polska, 2018 Celem audycji jest promocja twórczości artystów polskiej sceny muzyki elektronicznej. Chcemy pokazać możliwie jak największe spektrum gatunków muzyki elektronicznej - od house, drum & bass, elektro, chill, ambient, nu jazz, down tempo, industrial po elektrofolk.