TVP Historia Niedziela, 10.11.2019 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1444 - bitwa pod Warną; 1910 - Lew Tołstoj opuścił swój dom w Jasnej Polanie; 1918 - Józef Piłsudski powrócił z Magdeburga do Warszawy; 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 08:10 MOJE ŻYCIE DLA NIEGO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2004 Reżyseria: Ewa Świecińska Zdjęcia: Przemysław Reichel, Tomasz Michałowski Filmowa opowieść o życiu i pracy zawodowej Arturo Mariego - "nadwornego" fotografa Jana Pawła II. Jan Paweł II był piątym papieżem, którego pontyfikat dokumentował. Swoją pracę w Stolicy Apostolskiej zaczynał jako 16 - latek, rejestrując na kliszy wizerunki Piusa XII. Od początku pontyfikatu Jana Pawła II Mari należał do jego najbliższych i najbardziej zaufanych współpracowników. Jego postać jest znana milionom telewidzów na całym świecie: Mari ze swoim aparatem zawsze znajdował się w pobliżu papieża, teraz jego samego uwieczniono na taśmie. Film o nim jest nie tylko okazją do pokazania jego codziennej pracy, ale także do zaprezentowania ciekawych aspektów historii państwa watykańskiego i panujących tam stosunków. W ciągu półrocznej pracy nad dokumentem ekipa TVP towarzyszyła Mariemu zarówno w apartamentach papieskich, jak i podczas oficjalnych uroczystości czy wizyt głów różnych państw. 09:10 JANKA - ODC. 14 - GDZIE DWÓCH ŚWIĘTYCH MIKOŁAJÓW (GDZIE DWÓCH ŚWIĘTYCH MIKOŁAJÓW) Serial dla młodych widzów, 28 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Nadchodzi wigilia. Niestety, dziadek Oskar musi pozostać jeszcze w szpitalu. Wszystko wskazuje na to, że w tym roku święta w Podklasztorzu będą smutne i biedne - nie ma kto nałapać ryb na wieczerzę ani zająć się choinką. W sukurs Jance i jej mamie przychodzą "Wilki" pod wodzą Julka - razem z "Orłami" i Jakubem Bromskim przygotowują niespodziankę. W wigilię Jakub w przebraniu św. Mikołaja odwiedza zajazd. Nagle w drzwiach staje drugi Mikołaj. Dziadek nie mógł znieść myśli, że spędzi Boże Narodzenie z dala od domu i zjawił się niespodziewanie. Dochodzi do drobnej utarczki pomiędzy "świętymi", jednak nastrój wigilijny udziela się również dawnym oponentom - Oskar Nowak i Bromski są gotowi się pojednać. 09:45 JANKA - ODC. 15 - LICYTACJA (LICYTACJA) Serial dla młodych widzów, 29 min, Niemcy/Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Łęski Scenariusz: Janusz Lęski Zdjęcia: Jacek Prosiński Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Zofia Merle, Agnieszka Krukówna, Joanna Żółkowska, Tadeusz Horvath, Krzysztof Kowalewski, Grzegorz Wons Oszukany przez wspólników Jakub Bromski ma poważne trudności finansowe, wreszcie bankrutuje. Janka chce jakoś pomóc sąsiadom, lecz dziadek jest niewzruszony, zresztą nie ma tyle pieniędzy. Dziewczyna ze złości chowa mu gazetę, której szukał od rana. Stawisko zostaje wystawione na licytację. Janka wyprowadza z majątku Herę, aby chociaż ją ocalić. Julek śpi razem z koniem w stajni w Podklasztorzu. Rankiem znajduje go dziadek i domyśla się wszystkiego. Przypadkiem wpada mu w ręce gazeta, którą schowała wnuczka. Znajduje w niej wspaniałą wiadomość - bezwartościowe akcje ciotki Weroniki stały się teraz bezcenne. Janka jest bogata, może wykupić Stawisko i oddać je Bromskim. Musi się jednak bardzo spieszyć, bo licytacja już trwa. 10:20 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NA KISZKĘ DO SUPRAŚLA Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa rusza do Supraśla. To nieduże miasto, zwane też Perłą Puszczy Knyszyńskiej, słynie z organizowanych co roku Mistrzostw Świata w pieczeniu babki i kiszki ziemniaczanej. I choć trudno uwierzyć, że ziemniaki upowszechniły się na Podlasiu dopiero w XIX wieku, dziś nikt nie jest sobie w stanie bez nich wyobrazić tutejszej kuchni regionalnej. Co więcej te przysmaki łączyły w sobie różne tradycje kulinarne zamieszkującej Supraśl ludności. Mieszkali tu Niemcy ewangelicy, prawosławni Białorusini, katolicy Polacy oraz Żydzi. Choć różnili się narodowością i religią, łączyła ich kuchnia. Wszyscy oni jedli te proste potrawy z ziemniaków, oczywiście różniące się nieco w szczegółach. Karol odwiedzi zwyciężczynię pierwszych Mistrzostwa Świat w pieczeniu babki i kiszki ziemniaczanej, pokaże widzom jak powstaje kiszka ziemniaczana, a także zaprosi na krótką wycieczkę po Supraślu. Karol przygotuje także trzy dania. Pierwsza propozycja to wariacja na temat babki ziemniaczanej upieczonej na duszonej jagnięcinie. Druga to kiszka ziemniaczana z kaszą gryczaną i suszonymi pomidorami. A trzecia propozycja to babka ziemniaczana na słodko z jabłkami i cynamonem. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 10:50 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - OBSERWATORIA GÓRSKIE Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Astronomowie zawsze potrzebowali ciemnego nieba i pogodnych nocy. W ich poszukiwaniu zaczęli umieszczać teleskopy tam, gdzie jest się dosłownie bliżej nieba. Obserwatoria położone na górskich szczytach to bez wątpienia jedne z najbardziej niezwykłych placówek astronomicznych. W Polsce było ich kilka. A historia z nimi związana pełna jest dramatycznych wydarzeń, ściśle związanych z losami niepodległej Rzeczpospolitej. 11:15 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O MRÓWCE: SAMOTNOŚĆ W TŁUMIE Dokument fabularyzowany, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o mrówce. Obywatelka systemu, tylko jedna mrówka z milionowej społeczności gigantycznego mrowiska, "wymyślona" przez autorów, za wszelką cenę stara się wypełnić rolę przypisaną jej w hierarchii. Jak w koszmarnym obozie obłędnej pracy, w tym społeczeństwie doskonałym jednostka jest niczym. Nawet widmo zagłady mrowiska nie zmienia tej zależności. Niespodziewana izolacja "wymyślonej" obraca się w jej dramat. 13:15 OLBRZYMY OCEANÓW - CZ. 1/3 (OCEAN GIANTS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2011 Serial dokumentalny wprowadzający widza w oceaniczne głębiny i przybliżający życie ich zadziwiających mieszkańców. Przez miliony lat olbrzymie walenie i spokrewnione z nimi delfiny dominowały w tym podwodnym świecie. Obserwowany płetwal błękitny to największe zwierzę naszej planety, największe jakie kiedykolwiek zamieszkiwało Ziemię. Ma 30 metrów długości i waży blisko 200 ton. Wieloryby to rzeczywiście prawdziwe olbrzymy. Pokaźnymi rozmiarami mogą się poszczycić nawet ich młode, już w chwili przyjścia na świat noworodek wieloryba waży ponad tonę. W czasie wędrówek po oceanach świata w kolejnych odcinkach poznajemy zwyczaje i życie najbardziej wyjątkowych stworzeń. W odkrywaniu ich tajemnic pomagają naukowcy, którzy całe swoje zawodowe życie poświęcili badaniom wielorybów i delfinów. Autorami niezwykłych podwodnych zdjęć są doświadczeni filmowcy: Doug Allan oraz Didier Noiret, który współpracował z nieżyjącym już dziś słynnym Francuzem, kapitanem Cousteau, badaczem mórz, podróżnikiem, filmowcem i pisarzem. W pierwszym odcinku dokumentu Doug i Didier stają m.in. oko w oko z walczącymi humbakami u wybrzeży Hawajów, na tropikalnych morzach w rejonie wyspy Maui. 14:20 U PANA BOGA ZA PIECEM Komedia obyczajowa, 95 min, Polska 1998 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Zofia Miller Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Henri Seroka Aktorzy: Ira Łaczina, Jan Wieczorkowski, Krzysztof Dzierma, Andrzej Zaborski, Ania Janowska, Artur Krajewski, Alicja Bach, Iwona Szczęsna, Eliza Krasicka, Małgorzata Płońska, Mieczysław Fiodorow, Ewa Sierzputowska, Babiker Artoli, Władimir Abramuszkin, Alicja Butkiewicz "Czytając pamiętniki Marii Dąbrowskiej, natknąłem się na refleksję, dotyczącą jakiejś wizyty w małym miasteczku, jakiejś kolacji w towarzystwie lekarza, proboszcza i aptekarza:"Jakaż ta prowincja duchowo samowystarczalna, jak właściwie ona nas do niczego nie potrzebuje... "Pomyślałem sobie, że jeśli mamy gdzieś szukać jakichś wartości, o których w mieście dawno zapomnieliśmy, to właśnie w prowincjonalnym miasteczku na Białostocczyźnie, cokolwiek by to znaczyło" - mówił w jednym z wywiadów Jacek Bromski. Przyczyną powstania "U Pana Boga za piecem" nie było jednak reżyserskie pragnienie apoteozy tradycyjnego polskiego etosu. To pojawiło się nieco później. Najpierw Studio Filmowe "OKO" zaproponowało Bromskiemu scenariusz, którego akcja toczy się w prowincjonalnym miasteczku. Potem reżyser przypomniał sobie o Białostockim Teatrze Lalek, który niegdyś zrobił na nim wielkie wrażenie. W efekcie większość ról w "U Pana Boga za piecem" zagrali aktorzy tej sceny, a miasteczko ze scenariusza zostało umieszczone przy wschodniej granicy i nazwane Królowym Mostem. Skoro mieszkańcy Białostocczyzny wcielili się w filmowe postacie z macierzystego regionu, to główną rolę Rosjanki mogła zagrać tylko Rosjanka. Na próbne zdjęcia w Moskwie stawiło się około pięćdziesięciu kandydatek. Rywalizację wygrała aktorka sławnego Teatru na Tagance Ira Łaczina, która, mimo młodego wieku, miała już na koncie występy po francusku i angielsku. Krytyka przyjęła komedię Bromskiego życzliwie. "W końcu na ekranach pojawiły się filmy, świadczące, że twórcy przestali się wstydzić polskiej, niekiedy żenującej, niekiedy magicznej swojskości" - donosiła prasa. Potwierdzeniem tych opinii były liczne wyróżnienia, w tym nagrody publiczności na festiwalach w Słupcy k. Konina (1999) i w Chicago (1998), Brązowe Grono na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie (1998), Brązowy Granat na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu (1999) oraz grad laurów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni ("Złoty Klakier" oraz za dźwięk, drugoplanową rolę męską, scenariusz, reżyserię i inne). Wschodnią granicę Polski przekracza autobus pełen drobnych handlarzy zza Buga, udających się na przygraniczny bazar. W lesie autobus zostaje napadnięty przez bandę "reketierów", dowodzonych przez pewnego Ukraińca, kamuflującego się pod pseudonimem "Gruzin". Przestępcy zmuszają handlarzy do złożenia haraczu. Wśród pokrzywdzonych jest młoda dziewczyna Marusia. Choć w porównaniu z innymi traci stosunkowo niewiele, to jako jedyna decyduje się zawiadomić policję. Najbliżej ma do komisariatu w Królowym Moście. Jest głównym świadkiem napadu, miejscowy komisarz postanawia więc na pewien czas zatrzymać ją w miasteczku. Proboszcz, faktycznie osoba numer jeden w okolicy, umieszcza Marusię w domu młodego organisty Witka, ćwiczącego właśnie "Ave Maria" na ślub córki burmistrza. Urocza przybyszka od razu wpada chłopakowi w oko, lecz nieśmiałość uniemożliwia mu rozpoczęcie otwartych zalotów. Kiedy proboszcz odkrywa, że dziewczyna ma piękny głos, postanawia za wszelką cenę zatrzymać ją do dnia ślubu. Nie będzie to jednak łatwe, gdyż Marusia myśli przede wszystkim o odzyskaniu utraconej gotówki. Choć z drugiej strony zarówno miasteczko, jak i Witek coraz bardziej się jej podobają. 18:00 JANOSIK - ODC. 12/13 - POBILI SIĘ DWAJ GÓRALE Serial przygodowy, 43 min, Polska 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski Do wioski wkraczają oddziały wojsk austriackich i rozpoczynają grabież. Janosik wzywa na pomoc drugiego harnasia - Bardosa. Dochodzi jednak między nimi do pojedynku o piękną Marynę. Zbójnicy Bardosa napadają na wieś, mordują żołnierzy i pustoszą obejścia. Po powrocie Bardosa w górach dochodzi do następnego pojedynku - jeden z harnasiów musi odejść i ustąpić pola zwycięzcy. 19:00 KAPITULNA, RÓG MIODOWEJ Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2019 Scenariusz: Tomasz Kamiński Reportaż opowiada o akcji wykonania wyroku śmierci, na konfidencie gestapo, przez piątkę kobiet z Podziemia. 15 marca 1944 roku, w Warszawie, na rogu Kapitulnej i Miodowej, oddział kobiecy, dowodzony przez Irenę Bredel, zastrzelił Mieczysława Darmaszka, Polaka, winnego śmierci ich koleżanki, zaangażowanej w działalność podziemną. Był to jedyny wyrok śmierci, wykonany wyłącznie przez kobiety, w czasie II wojny światowej w Polsce. 19:25 SIOSTRA IZABELA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński Siostra Izabela - Zofia Łuszczkiewicz. Najważniejszym wątkiem filmu będzie współpraca siostry Izabeli z podziemiem niepodległościowym po 1945 oraz sprawa jej uwięzienia przez komunistyczne władze. W filmie opowiemy jednak nie tylko o ostatnich latach życia siostry Izabeli i tragicznym w skutkach konflikcie z totalitarnym systemem. To będzie także film o jej współpracy z Armią Krajową i działaniach skierowanych przeciwko niemieckim okupantom. Cofniemy się także głębiej w przeszłość. Opowiemy o jej dzieciństwie i młodości spędzonych w dużej mierze w Krakowie, podkreślimy także rolę wychowania jakie odebrała (urodziła się w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych). Dzięki temu wizja jej osoby zaprezentowana w filmie będzie spójna. Późniejsza postawa siostry w czasach komunistycznych ma źródło w krakowskich czasach i w jej rodzinie. Ważnym wątkiem będzie także jej praca jako pielęgniarki. Była wszechstronnie wykształcona (studiowała w Polsce i we Francji), kierowała m.in. Szkołą Pielęgniarską we Lwowie, wielokrotnie uczestniczyła w kongresach na temat nowoczesnego pielęgniarstwa w Wiedniu, Londynie czy Nowym Jorku. 20:00 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - ŚCIEŻKA DO WŁADZY ODC. 2/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 21:00 MAGNAT (MAGNAT) Dramat historyczno-obyczajowy, 171 min, Niemcy/Polska, 1986 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Maria Gładkowska, Jerzy Bińczycki Nagroda Specjalna Jury dla filmu oraz "Brązowe Lwy Gdańskie" dla Bogusława Lindy na FPFF w Gdańsku w 1987 roku. Fresk historyczny zainspirowany tworczością Luchino Viscontiego. Na przykładzie losów magnackiej rodziny von Teuss ukazany został kryzys tożsamości narodowej Śląska w pierwszej połowie XX wieku. Epizody z życia rodziny von Teuss nie są przedstawione w porządku chronologicznym. Akcja zaczyna się w 1900 r. Książe Hans Friedrich von Teuss poślubia piękną Angielkę Daisy. W swoich włościach gości cesarza Wilhelma II. Zadowolony z polowania cesarz nadaje księciu tytuł Wielkiego Łowczego. Oczarowany urodą jego żony, Daisy, spędza z nią noc. Rok 1932. Po wylewie Hans Friedrich jest częściowo sparalizowany. Jego druga żona, Marisca flirtuje z Bolkiem, najmłodszym synem księcia. Na wieść o chorobie ojca przyjeżdżają pozostali synowie: Franzel z Westfalii i Conrad z Warszawy. Hans przekazuje zarzad rodzinnego majątku w ręce najstarszego syna Franzla. Rok 1917. Książę wraca z wiecu polskiej ludności Śląska. Cesarz deklaruje utworzenie na tych terenach Królestwa Polskiego. Hans chce, żeby królem został jego syn Franzel. Daisy przyznaje się mężowi do romansu z cesarzem. Książę usiłuje popełnić samobójstwo. Rok 1922. Powstanie Śląskie. Conrad czuje się Polakiem i walczy w powstańczych szeregach. 00:10 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - IZABELA I KASTYLIJSKA (ISABELA OF CASTILLE) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film opowiada o losach największej królowej w historii Hiszpanii Izabeli I Kastylijskiej, znanej jako Izabela Katolicka. Była ona niezwykłą postacią, kobietą pełną pasji, żyjącą w świecie, w którym sztuka arabsko - hiszpańska osiągnęła apogeum. Nieustępliwa i autorytarna Izabela wzięła ślub, którym zjednoczyła Hiszpanię. Jej mężem został wielki Fryderyk Aragoński. Imię Izabeli jest także ściśle związane z inną wielką postacią, Krzysztofem Kolumbem. W roku 1492 nikt nie wierzył Kolumbowi. Jedynie Izabela zaryzykowała i wsparła jego szaloną wyprawę za Atlantyk, jak się okazało do Nowego Świata. Izabela, choć niemal godna ołtarzy, splamiła swoje ręce krwią, inicjując działalność hiszpańskiej Inkwizycji oraz nakazując wydalenie Żydów i muzułmanów z Półwyspu Iberyjskiego. 01:55 PREZYDENT Dokument fabularyzowany, 34 min, Polska, 2014 Reżyseria: Urszula Guźlecka Scenariusz: Urszula Guźlecka Fabularyzowany film dokumentalny o ostatnim przedwojennym prezydencie Bydgoszczy Leonie Barciszewskim, rozstrzelanym przez Niemców 10 listopada 1939 roku. 02:40 TAM GDZIE NIE KWITNĄ JABŁONIE Reportaż, 55 min, Polska, 2014 Autor: Eugeniusz Szpakowski W reportażu o życiu na Syberii opowiedzą świadkowie tamtych wydarzeń, dziś już blisko dziewięćdziesięcioletni, w większości schorowani ludzie z Białegostoku. Scenerię stanowią między innymi zdjęcia filmowe z marszu "Sybiraków", który odbył się w Białymstoku w roku 2014. Wypowiedzi wzbogacone fotografiami i przedmiotami dokumentującymi tamte tragiczne wydarzenia, znajdujące się w zbiorach prywatnych oraz Muzeum Historycznego w Białymstoku, zilustrują atmosferę tragicznych losów Kresowiaków. Cytowane poniżej wspomnienia to tylko niektóre wypowiedzi opisujące przeżycia Sybiraków, mieszkańców naszego województwa, które znajdą się w tym "reportażu". W związku z tym, że upływ czasu dziesiątkuje świadków tamtych tragicznych wydarzeń, należy podjąć szybkie działania mające na celu utrwalenie wspomnień, które stworzą bardzo ważne rozdziały w najnowszej historii Polski.