TVP3 Piątek, 15.11.2019 09:15 NIECODZIENNIK - SYNAGOGA W DĄBROWIE TARNOWSKIEJ Magazyn, 10 min, Polska, 2019 Autor: Paweł Sroka Synagoga w Dąbrowie Tarnowskiej to jeden z najpiękniejszych tego rodzaju zabytków kultury żydowskiej w Europie. Jeszcze 7 lat temu groziła mu katastrofa budowlana, wydawało się, że obiekt po prosu się zawali. Również przez kilkadziesiąt lat o odrestaurowanie synagogi zabiegali miejscowi pasjonaci historii. Dąbrowa Tarnowska to typowe Galicjaner Sztetl - miasteczko, w którym w pewnych momentach historii nawet 80 procent mieszkańców stanowili Żydzi. Tuż przed II wojną światową co drugi dąbrowianin był wyznania mojżeszowego. Po wojnie wróciło do Dąbrowy około 150 Żydów. Większość wyemigrowała, ostatni religijny Żyd zmarł w Dąbrowie w roku 1995. W odrestaurowanej 5 lat temu synagodze mieści się dziś Ośrodek Spotkania Kultur, odwiedzany przez turystów z całego świata. 09:30 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NIEZYWKŁE RYBY SŁODKOWODNE Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy do Chełmna w dolinie górnej Wisły i na swój kulinarny warsztat weźmie ryby słodkowodne, a w zasadzie ryby dwuśrodowiskowe, czyli takie, które żyją i w morzu i w rzekach. Dawni Polacy słynęli ze znakomitych dań rybnych, czemu sprzyjało rygorystyczne przestrzeganie postów. Dni postnych było ponad 150 w ciągu roku. Jak pisał w XVII wieku słynny inżynier i kartograf Wilhelm le Vasseur de Beauplan: "Polacy ryby przyrządzają znakomicie i dodają im jakiegoś smaku tak wybornego, że u najbardziej przejedzonych ludzi budzi się na nie apetyt. Przewyższają w tym wszystkie narody". Karol pokaże dzikiego łososia z Wisły, którego wersję hodowlaną znamy wszyscy ze sklepowej półki. Będzie też pstrąg w dwóch odmianach: tęczowy i łososiowy, a także niezwykle już rzadka w naszych wodach certa. Pierwszą potrawą będzie wędzona i pieczona certa z sałatką z soczewicy. Druga propozycja to pstrąg marynowany w suszonych pomidorach i mięcie, podany z duszoną brukwią, a trzecia to sałatka z wędzonym dzikim łososiem z Wisły i wędzonym pstrągiem. Będzie też czwarte danie - pieczony w całości na sianie, z czosnkiem i tymiankiem dziki łosoś z Wisły. Jak będą wyglądać takie potrawy? Przekonamy się po obejrzeniu odcinka. 10:00 WYMARZONA MIŁOŚĆ - ODC. 66 (ERKENCI KUS) Telenowela, 43 min, Turcja, 2018 Reżyseria: Cagri Bayrak Aktorzy: Demet Özdemir, Öznur Sereler, Berat Yenilmez, Can Yaman Odc. 66 Aysun konkuruje z matką Sanem o sympatię sąsiadów. Matka tłumaczy Sanem, że Emre i Can należą do innego świata i nigdy nie zwiążą się z kimś spoza swoich sfer. Ceyda nadal uwodzi Cana. 10:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - POMNIKI HISTORII - WIŚLICA Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadząca) W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiego kościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej. 15:05 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 147 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 147) Serial historyczno-obyczajowy, 44 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 147 Po długich poszukiwaniach sułtan odnajduje swoich synów w miejscu wskazanym przez sułtankę Gulbahar. Dusi sułtankę w obecności Sinana paszy. Sułtanka Atike odkrywa na dłoniach książąt czerwone ślady. Diagnoza jest przerażająca. 15:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - ŁÓDŹ Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący) Kolejnym miejscem, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki Historii", będzie Łódź. Podobnie jak górnicze miasta Zagłębia Ruhry rozwinęła się ona w wyniku gwałtownego boomu gospodarczego. Wszystko zaczęło się 18 września 1820 roku. Wtedy to namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie, na mocy którego na terenie miasta mogły powstawać osady fabryczne. Przeznaczono je dla sukienników i tkaczy. Liczba ludności szybko rosła: na początku XIX wieku Łódź liczyła 800 mieszkańców, w 1864 roku już 38 tysięcy. O tym z jakich towarów słynęło miasto, co było jego znakiem rozpoznawczym i co pozostawili po sobie najbardziej znani łódzcy przemysłowcy, opowie nam Ryszard Bonisławski z Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. Wśród przybyszów, którzy zjechali do miasta wielką rolę odegrał Saksończyk Ludwik Geyer, do którego Białej Fabryki sprowadzono mechaniczne krosna i 50 - konną maszynę parową. Słynna na całą Europę była także Centralna Fabryka Karola Scheiblera oraz przędzalnia Izraela Kalmanowicza Poznańskiego, na terenie której dziś znajduje się Centrum Handlowe Manufaktura. Cenną częścią łódzkiego Pomnika Historii są rezydencje fabrykantów, takie jak Pałac Poznańskiego oraz bogaty zespół kamienic czynszowych przy ul. Piotrkowskiej. Budynki powstały w różnych stylach architektonicznych, każdy zdobiły charakterystyczne motywy. Nie sposób nie wspomnieć słynnej dzielnicy Księży Młyn, na terenie której znajdowały się mieszkania łódzkich robotników. O tym co jest dziś najcenniejszą pamiątką po tamtych czasach oraz jak te dziś opuszczone i często zaniedbane miejsca odzyskiwać dla miasta, porozmawiamy z Miejską Konserwator Zabytków Kamilą Kwiecińską - Trzewikowską. 17:00 ZŁOTY ODC. 1 Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Głowacka Scenariusz: Anna Głowacka "Złoty" to seria sześciu odcinków poświęconych polskiej walucie. Opowiemy, skąd się wziął, dlaczego wygląda tak, jak wygląda, z czego jest zrobiony i... jak go się robi. Opowiemy o drodze, jaką pokonuje każdego dnia i o próbach fałszerstw. Pokażemy jego fascynującą historię i zdradzimy, czemu płacimy złotymi, a nie lechami czy piastami. Zdradzimy wszystkie sekrety monet okolicznościowych oraz tych, które można znaleźć w ziemi. Odwiedzimy skarbiec, mennicę, wytwórnię papierów wartościowych. Będziemy w pracowni archeologicznej i obejrzymy od środka bankomat. Zerkniemy też do miejsca, do którego trafiają zniszczone banknoty. Prowadzącym program jest Kuba Marcinowicz. 20:00 OCALENI Magazyn, 51 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jacek Królikiewicz Scenariusz: Rafał Porzeziński, Jacek Królikiewicz, Agnieszka Porzezińska Wykonawcy: Rafał Porzeziński (prowadzący) Już jako nastolatek poznał smak alkoholu. Z czasem to uzależnienie zastąpił innymi - pojawił się hazard, pracoholizm. Wreszcie targnął się na swoje życie. To doświadczenie było początkiem zmian. Zrozumiał i chciał zacząć żyć inaczej. Dziś jest szczęśliwy, pomaga innym i ma dobre relacje z najbliższymi. Adam Nowak opowie o swojej drodze do nowego życia Rafałowi Porzezińskiemu w programie "Ocaleni". 01:50 WSPANIAŁE STULECIE: SUŁTANKA KÖSEM S.II - MURAT IV, ODC. 148 (MUHTESEM YÜZYIL. KÖSEM, MURAD IV, BOLUM 148) Serial historyczno-obyczajowy, 44 min, Turcja, 2016 Reżyseria: Cagatay Tosun Aktorzy: Metin Akdulger, Nurgul Yesilcay, Farah Zeynep Abdullah, Caner Cindoruk, Asli Tandogan odc. 148 Sułtanka Kosem, przekonana że sułtan Murat wkrótce umrze, postanawia przedstawić poddanym nowego kandydata do tronu. Tymczasem jeden z medyków podejrzewa, że sułtan wcale nie choruje na dżumę, lecz na marskość wątroby. Murat ma żal do matki za to, że wspierała Kasima, kiedy on walczył o życie. 02:40 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - WIŚLICA Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadzący) W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiego kościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej. 05:00 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NIEZYWKŁE RYBY SŁODKOWODNE Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy do Chełmna w dolinie górnej Wisły i na swój kulinarny warsztat weźmie ryby słodkowodne, a w zasadzie ryby dwuśrodowiskowe, czyli takie, które żyją i w morzu i w rzekach. Dawni Polacy słynęli ze znakomitych dań rybnych, czemu sprzyjało rygorystyczne przestrzeganie postów. Dni postnych było ponad 150 w ciągu roku. Jak pisał w XVII wieku słynny inżynier i kartograf Wilhelm le Vasseur de Beauplan: "Polacy ryby przyrządzają znakomicie i dodają im jakiegoś smaku tak wybornego, że u najbardziej przejedzonych ludzi budzi się na nie apetyt. Przewyższają w tym wszystkie narody". Karol pokaże dzikiego łososia z Wisły, którego wersję hodowlaną znamy wszyscy ze sklepowej półki. Będzie też pstrąg w dwóch odmianach: tęczowy i łososiowy, a także niezwykle już rzadka w naszych wodach certa. Pierwszą potrawą będzie wędzona i pieczona certa z sałatką z soczewicy. Druga propozycja to pstrąg marynowany w suszonych pomidorach i mięcie, podany z duszoną brukwią, a trzecia to sałatka z wędzonym dzikim łososiem z Wisły i wędzonym pstrągiem. Będzie też czwarte danie - pieczony w całości na sianie, z czosnkiem i tymiankiem dziki łosoś z Wisły. Jak będą wyglądać takie potrawy? Przekonamy się po obejrzeniu odcinka.