TVP Historia Wtorek, 12.11.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - zamknięcie wystawy światowej w Paryżu; 1940 - Mołotow w Berlinie z przyjacielską, sojuszniczą wizytą u Hitlera; 1978 - zmarł Tadeusz Fijewski; 1988 - premier Mieczysław F. Rakowski podjął decyzję o likwidacji Stoczni Gdańskiej; 07:20 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 1/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 1) Serial kostiumowy, 53 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz według powieści Jane Austen: Andrew Davies Reżyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Chociaż Jane Austen pisała o sobie skromnie: "Jestem najbardziej niedouczoną i niedoinformowaną kobietą, jaka kiedykolwiek odważyła się zostać pisarką", sukcesu mogą jej dzisiaj pozazdrościć najpopularniejsi hollywoodzcy autorzy. Zmarła przed 179 laty angielska pisarka przewyższa sławą Michaela Crichtona czy Johna Grishama. "Rozważną i romantyczną", film oparty na powieści pod tym samym tytułem, nagrodzono Złotym Globem i Złotym Niedźwiedziem oraz Oscarem za scenariusz. Na ekrany światowych kin weszły następnie "Perswazja" i "Emma", również adaptacje dzieł Austen. Krytycy literaccy, którzy na nowo odkryli pisarkę, tłumaczą jej sukces zza grobu tęsknotą za dobrymi manierami, szlachetnością uczuć i silnymi więzami rodzinnymi. Wprawdzie pierwsze kroki literackie nie dawały młodej autorce powodów do dumy (za "Opactwo Northanger" wydawca zapłacił jej tylko 15 funtów, a okładka pierwszego wydania "Rozważnej i romantycznej" informowała jedynie, że autorką jest "lady"), ale już trzy następne: "Duma i uprzedzenie" (1813 r.), "Mansfield Park" (1814 r.) i "Emma" (1815 r.) zyskały ogromny sukces. Jane Austen pisała o tym, co znała najlepiej: o własnym otoczeniu. Prowincjonalny światek średniozamożnej angielskiej szlachty okresu Regencji, w którym obowiązywały sztywne reguły postępowania, stanowił doskonałą pożywkę dla jej wyobraźni. Jej powieści rozgrywają się w kręgu bliskiej rodziny i przyjaciół, ich bohaterowie, tak jak ona sama, najczęściej mieszkają w skromnych warunkach, mają kłopoty finansowe, chodzą na koncerty, wymieniają uwagi na temat mody i plotkują o znajomych. Ale za tymi codziennymi czynnościami kryją się wielkie dramaty, skomplikowane układy osobiste, a wyrachowanie często bierze górę nad szacunkiem i bezinteresownym uczuciem. Akcja "Dumy i uprzedzenia" toczy się w Anglii w początkach XIX w. Do malowniczego Netherfield przybywa przystojny i bogaty Charles Bingley z zamiarem osiedlenia się tam na stałe. Przybysz wzbudza żywe zainteresowanie lokalnej społeczności, a zwłaszcza panien na wydaniu, widzących w nim znakomitą partię. Na zawarciu bliższej znajomości z Bingleyem szczególnie zależy pani Bennett, matce pięciu dorosłych córek. Ich jedyną szansą na dostatnie życie jest bogate zamążpójście, gdyż cały rodzinny majątek ma przejść w ręce antypatycznego kuzyna Williama Collinsa. Początkowo wszystko układa się po myśli pani Bennett. Bingley zakochuje się bowiem w jej najstarszej i najładniejszej córce, Jane. 08:40 HISTORIA POLSKI - DROGI DO NIEPODLEGŁOŚCI - ODC. 2 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Ziarnik Scenariusz: Jerzy Ziarnik Zdjęcia: Leszek Krzyżański, Andrzej Arwar Wykonawcy: Andrzej Racławicki Film montażowy, oparty na bogatych materiałach ikonograficznych. Polityczna i społeczna sytuacja Polski w latach 1917 - 1918 przedstawiona w kontekście najważniejszych wydarzeń tego okresu w Europie podczas dwóch ostatnich lat pierwszej wojny światowej i ruchów rewolucyjnych wnoszących istotne zmiany na mapę Europy. 09:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:35 SPÓR O HISTORIĘ - SOCJALIŚCI I KOMUNIŚCI W II RP Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2012 Scenariusz: Elżbieta Szumiec- Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) W dzisiejszej publicystyce politycznej często padają określenia lewica i prawica. W II Rzeczypospolitej było podobnie, ale czy znaczyły to samo co dzisiaj? Polską lewicę niemal od początku powstania charakteryzowały głębokie spory ideowe. Ich szczyt przypadł na czasy II Rzeczpospolitej. Dzisiaj często nie dostrzega się różnicy między Polską Partią Socjalistyczną a Komunistyczną Partią Polski, nie mówiąc już o innych ugrupowaniach. A różniło te partie bardzo wiele. Dzisiaj wszystkie nurty dawnej lewicy identyfikowane są z powojenną Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą. Tymczasem partie socjalistyczne były ważnym składnikiem kształtowania się odrodzonego państwa polskiego po roku 1918, a ich przedstawiciele zajmowali ważne stanowiska do końca istnienia II Rzeczypospolitej. Nie można tego powiedzieć o komunistach. Czy tylko to różniło socjalistów i komunistów II Rzeczypospolitej? Dyskutują: prof. Andrzej Friszke prof. Krzysztof Dunin - Wąsowicz prof. Przemysław Waingertner 11:45 JAKUB NARKIEWICZ - JODEŁKO. POGROMCA PIORUNÓW ALBO ELEKTRYCZNY CZŁOWIEK (JAKUB NARKIEWICZ - JODEŁKO. POGROMCA PIORUNÓW ALBO ELEKTRYCZNY CZŁOWIEK) Film dokumentalny, 51 min, Białoruś, 2017 Film opowiada o wybitnym fizyku i lekarzu, który w drugiej połowie XIX wieku zajmował się badaniem energii elektrycznej i jej wpływem na człowieka. 12:45 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 7 POWOŁANIE Serial historyczny, 70 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Gustaw Lutkiewicz, Igor Przegrodzki, Andrzej Seweryn, Barbara Grabowska, Anna Nehrebecka, Jerzy Bińczycki, Piotr Machalica, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesław Rudzki, Andrzej Chrzanowski, Witold Dębicki, Eugeniusz Kamiński, Józef Duriasz Szczególną rolę w zaborze pruskim zaczyna odgrywać ksiądz Piotr Wawrzyniak. Poznajemy go jeszcze w gimnazjum. Młody człowiek dochodzi do wniosku, że najlepiej będzie służył ojczyźnie jako kapłan. Dlatego po ukończeniu gimnazjum wstępuje do seminarium duchownego. Pragnie zapomnieć o swojej miłości do Matyldy Hausner, bo jest przekonany, że ludzie tego pokroju co on nie powinni przedkładać szczęścia osobistego nad dobro wspólne. Biskupem Poznania i Gniezna w tym czasie jest Mieczysław Ledóchowski, który nie cieszy się sympatią rodaków. Prusacy wydają coraz więcej ustaw ograniczających działalność Kościoła i innych polskich instytucji państwowych. Biskup Ledóchowski nie godzi się z tym i zostaje aresztowany. Dowiedziawszy się o przeszłości Ludwika Franke, Joanna Frankowska wyjeżdża. Zrozpaczony Ludwik odmawia dalszej współpracy z pruską policją i przechodzi na emeryturę. 16:00 MARZYCIELE - LUXTORPEDĄ DO ZAKOPANEGO Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski W okresie międzywojennym Zakopane stało się centrum literatury, malarstwa, muzyki i sportu. Pod Tatrami grały nie tylko góralskie kapele, ale i jazz bandy, działał teatr, opera, a na ścieżkach górskich i na Krupówkach można było spotkać Kasprowicza, Tetmajera, Witkacego, Szymanowskiego, Makuszyńskiego. Bywalcami stolicy Tatr stali się także politycy, premierzy, generałowie. Niektórzy z nich mieli tutaj swoje domy. W 1933 roku pomiędzy Krakowem i Zakopanem zaczęła kursować tzw. Lux - torpeda, czyli autobus szynowy, który pokonywał trasę w dwie i pół godziny. 16:35 HISTORIA POLSKI - 11 LISTOPADA W PRL - U Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Marcin Krynicki, Tomasz Kornat Film dokumentalny o obchodach Święta Niepodległości w PRL - u. Wtedy za udział w manifestacji niepodległościowej można było trafić do więzienia, a interwencje SB lub ZOMO kończyły się niekiedy śmiercią dla maniefestujących. 11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała zwierzchnią władzę wojskową oraz naczelne dowództwo nad wojskiem polskim Józefowi Piłsudskiemu, ale dzień ten ustanowiono Świętem Niepodległości dopiero ustawą z 23 kwietnia 1937 roku. Przed wojną święto to obchodzono dwa razy. W latach okupacji za obchodzenie święta groziła kara śmierci. W PRL - u Święto Niepodległości zastąpiono innymi uroczystościami. W filmie przedstawiono zakazane obchody Święta Niepodległości w Warszawie, Krakowie i Lublinie. Wykorzystano liczne filmowe i fotograficzne materiały SB z kilku miast, pokazujące zakazane demonstracje. Na jednym z nich widać, jak jedna z manifestantek, Bożena Huget, okłada esbeka parasolką. Ilustracją są także archiwalne materiały z reportażu telewizyjnego. Wystąpią m. in.: Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Andrzej Melak, Adam Macedoński, Stanisław Palczewski, Krzysztof Bzdyl, Bożena Huget, Ryszard Bocian, Ryszard Terlecki, Maciej Gawlikowski, Jerzy Bukowski, o. Ludwik Wiśniewski, Ryszard Jankowski, Piotr Tomczak, Andrzej Czuma, Grzegorz Nowik, Tomasz Sikorski, Witold Sikorski, Jan Jarosz. Ponadto wystąpią młodzi ludzie kultywujący niepodległościowe tradycje swoich dziadków, m.in. Jarosław Decewicz tworzący w stylu techno i house parafrazy legionowych piosenek. 17:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa. 17:50 RODZINY WYKLĘTYCH MAJĄ GŁOS - ROMAN DZIEMIESZKIEWICZ, PSEUDONIM POGODA Dysk./wywiad/debata, 23 min, Polska, 2019 Scenariusz: Tadeusz Płużański W tym odcinku Barbara Kownacka - Płauszewska opowiada o losach swoich kuzynów: porucznika Romana Dziemieszkiewicza, ps. Pogoda i starszego sierżanta Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. Rój, bohatera pierwszego polskiego filmu fabularnego o Żołnierzach Wyklętych "Historia Roja", który zginął w walce z komunistami 14 kwietnia 1951 roku w Szyszkach na północnym Mazowszu. 18:55 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 2/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 2) Serial kostiumowy, 53 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Reżyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor, Julia Sawalha, David Bamber i inni Podczas gdy Charles Bingley, bogaty sąsiad pani Bennett, wdowy i matki pięciu dorosłych córek, kocha się w najstarszej z panien - Jane, jego równie zamożnemu przyjacielowi, Fitzwilliamowi Darcy'emu, wpada w oko inna z sióstr - Elizabeth. Dziewczynę odstręcza jednak duma i wyniosłość przystojnego panicza. W niechęci do Darcy'ego podtrzymuje ją młody oficer George Wickham ze stacjonującego w pobliskiej miejscowości pułku piechoty. Zauroczony śliczną Elizabeth pozbywa się rywala, opowiadając dziewczynie plotki o Darcym. Tymczasem William Collins, daleki krewny Bennetów, który po śmierci ojca dziewcząt ma przejąć cały ich rodzinny majątek, nie chce pozostawiać kuzynek bez środków do życia. By jak najmniej odczuły swą finansową degradację, postanawia poślubić jedną z nich. Nie wiedząc o staraniach Darcy'ego i Wickhama, również on rusza w konkury do Elizabeth. 21:05 SEKRETY AMERYKAŃSKIEJ MAFII - ODC. 1/6 (ODC. 1) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Ryan Miller Wykonawcy: John Ventimiglia Amerykańska mafia do lat siedemdziesiątych XX wieku była najpotężniejszą organizacją przestępczą w Stanach Zjednoczonych. Stworzyła imperium zbrodni oparte na władzy i przemocy. Dzięki opowieściom członków mafii oraz policjantów, którzy ich ścigali, zagłębiamy się w świat współczesnej mafii. Autorzy serii stworzyli interesującą relację o walce i likwidacji okrytego złą sławą, zorganizowanego przestępczego, półświatka w USA. Każdy odcinek przybliża kolejne dekady działalności mafii i walki z nią, począwszy od 1970 roku, aż do czasów współczesnych. Serial odkrywa brutalny i skorumpowany świat przestępczy, który władał Ameryką od dziesięcioleci. 22:00 PO PRLU - RZĄD HANNY SUCHOCKIEJ Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Rząd Hanny Suchockiej Beata Michniewicz ze swoim gościem, prof. Rafałem Chwedorukiem, politologiem z Uniwersytetu Warszawskiego, rozmawia o rządzie Hanny Suchockiej. Premier Suchocka stworzyła gabinet oparty o bardzo słabą koalicję, co wynikało z uwarunkowań Sejmu w latach 1991 - 1993. Jako premier rozpoczęła negocjacje konkordatowe zakończone podpisaniem umowy ze Stolicą Apostolską. Hanna Suchocka była pierwszą kobietą w Polsce sprawującą urząd prezesa Rady Ministrów. 22:35 MAGNAT (MAGNAT) Dramat historyczno-obyczajowy, 171 min, Niemcy/Polska, 1986 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Maria Gładkowska, Jerzy Bińczycki Nagroda Specjalna Jury dla filmu oraz "Brązowe Lwy Gdańskie" dla Bogusława Lindy na FPFF w Gdańsku w 1987 roku. Fresk historyczny zainspirowany tworczością Luchino Viscontiego. Na przykładzie losów magnackiej rodziny von Teuss ukazany został kryzys tożsamości narodowej Śląska w pierwszej połowie XX wieku. Epizody z życia rodziny von Teuss nie są przedstawione w porządku chronologicznym. Akcja zaczyna się w 1900 r. Książe Hans Friedrich von Teuss poślubia piękną Angielkę Daisy. W swoich włościach gości cesarza Wilhelma II. Zadowolony z polowania cesarz nadaje księciu tytuł Wielkiego Łowczego. Oczarowany urodą jego żony, Daisy, spędza z nią noc. Rok 1932. Po wylewie Hans Friedrich jest częściowo sparalizowany. Jego druga żona, Marisca flirtuje z Bolkiem, najmłodszym synem księcia. Na wieść o chorobie ojca przyjeżdżają pozostali synowie: Franzel z Westfalii i Conrad z Warszawy. Hans przekazuje zarzad rodzinnego majątku w ręce najstarszego syna Franzla. Rok 1917. Książę wraca z wiecu polskiej ludności Śląska. Cesarz deklaruje utworzenie na tych terenach Królestwa Polskiego. Hans chce, żeby królem został jego syn Franzel. Daisy przyznaje się mężowi do romansu z cesarzem. Książę usiłuje popełnić samobójstwo. Rok 1922. Powstanie Śląskie. Conrad czuje się Polakiem i walczy w powstańczych szeregach. 01:40 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SAMOLOT WIDMO Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Bardzo różne są nasze drogi prowadzące ku tajemnicom historii. Niektóre szybkie i oczywiste jak wielopasmowa autostrada. Inne poplątane i znikające w gąszczu zdarzeń jak zarastająca błyskawicznie leśna ścieżka. Te ostatnie mają formę pogłosek - ktoś widział, ktoś mówił, ktoś pamięta. Tak miała się do niedawna sprawa z krążącymi na prawym brzegu Wisły opowieściami o wielkim, srebrnym, wielosilnikowym amerykańskim samolocie, który przymusowo wylądował w okolicy Stężycy i następnego dnia zniknął. Takie lądowania oczywiście się zdarzały i było ich całkiem sporo, ale szybkie zniknięcie ważącej ponad 16 ton maszyny przenosiło tę opowieść w krąg legendarny. Tak było, dopóki nie odebraliśmy intrygującego telefonu. Pan Dariusz Ptaszek posiada fragmenty Liberatora B - 24, który w branym przez nas pod uwagę przedziale czasowym wylądował właśnie w okolicach Stężycy. Mamy przeczucie, że to dopiero początek frapującego, historycznego śledztwa. 03:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STALINGRAD CZ 1 Magazyn, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego klęsce niemieckiej pod Stalingradem. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi.