TVP Historia Piątek, 15.11.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 LISTOPADA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1630 - zmarł Johannes Kepler; 1916 - zmarł Henryk Sienkiewicz; 1980 - polska prapremiera widowiska Tadeusza Kantora "Wielopole, Wielopole"; 1980 - pielgrzymka Jana Pawła Wielkiego do Niemiec; 07:20 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 4/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 4) Serial kostiumowy, 52 min, Wielka Brytania 1995 Reżyseria: Simon Langton Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Elizabeth, urażona wyniosłością Darcy'ego i jego pogardliwym stosunkiem do ludzi niższego stanu, odrzuca jego oświadczyny. Wypomina mu też jego niechęć do George'a Wickhama i fakt, że to za jego namową Charles Bingley zrezygnował z małżeństwa z Jane. Chcąc się zrehabilitować w jej oczach, Darcy pisze niebawem do Elizabeth długi list, w którym wyjaśnia przyczyny swego postępowania. Z jego opisu wynika, że Wickham jest dość powszechnie znanym oszustem i łowcą posagów. Kiedy jednak regiment piechoty, w którym służy przystojny oficer, przenosi się z Meryton do Brighton, Lydia, siostra Elizabeth, wyjeżdża również, korzystając z zaproszenia pułkownika i jego żony. Niepomna ostrzeżeń Elizabeth, pragnie być jak najbliżej ukochanego. 09:30 FAKTY MÓWIĄ - NAJWIĘKSZA GRABIEŻ DZIEŁ SZTUKI Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1971 Scenariusz: Maria Mrozek Zdjęcia: Jerzy Mrożewski Tematem filmu jest największa w historii grabież dzieł sztuki znajdujących się w zbiorach muzeów, archiwów i kolekcjach prywatnych, której dopuścili się Niemcy na terenie okupowanej Polski. Bogaty materiał faktograficzny, filmowy i ikonograficzny, dokumentuje skalę przedsięwzięcia na etapie przygotowań do grabieży i jej realizacji oraz przebieg powojennej akcji rewindykacyjnej, dzięki której Polska odzyskała część skradzionych zabytków kultury. 10:10 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 11:00 PONARY. NÓŻ W SERCE Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2016 Reżyseria: Bronisław Bubiak Scenariusz: Bronisław Bubiak Muzyka: Andrzej Dudek - Duerer, Maciej Karpuk Ponary. Miejsce wypoczynku, zabaw i spotkań, zaledwie 9 km kilometrów od Wilna. Podczas okupacji sowieckiej, na przełomie 1940/1941 roku, Rosjanie przeprowadzali tu rozległe prace ziemne. Nieopodal miało powstać lotnisko polowe, a w Ponarach miały być zbudowane potężne zbiorniki na paliwo lotnicze. W tym celu wykopano kilka olbrzymich dołów, o średnicy około 35 metrów i głębokości do 8 metrów. 22 czerwca 1941 roku Niemcy zajęli Wilno. Rosjanie uciekli, zostawiając niedokończoną inwestycję. Wkrótce nowy okupant stwierdził, że to idealne miejsce do eksterminacji Żydów. Pierwsze egzekucje odbyły się prawdopodobnie 10 lipca 1941 roku. Film to opowieść naocznych świadków zbrodni na Polakach, Żydach i innych narodowościach. W Ponarach Niemcy, rękoma Litwinów, tzw. szaulisów, zamordowali około 100 000 ludzi, z czego około 20 000 stanowili obywatele polscy. Z filmu dowiemy się, jakich okrucieństw dopuszczali się zbrodniarze. Opowiemy również, jaką rolę w rzezi odegrało słynne więzienie na Łukiszkach. Najwięcej informacji o samej zbrodni przekazał przedwojenny dziennikarz, Kazimierz Sakowicz, zastrzelony również przez Litwinów. Mieszkał w Ponarach, w pobliżu bazy i począwszy od 11 lipca 1941 roku, aż do 6 listopada 1943 roku, prowadził obserwację terenu i sporządzał notatki. Zapisane kartki wkładał do butelek i zakopywał w ogrodzie. Po wojnie odnaleziono część notatek. Opisy zbrodni są bardzo szczegółowe. Treść wielu notatek znajdziemy również w filmie. 12:05 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 10 NA WOJNIE JAK TO NA WOJNIE Serial historyczny, 56 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych. Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak odwrotny. Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami i wyjeżdża do Poznania. 13:30 HISTORIA JEDZENIA PO AMERYKAŃSKU - KULINARNI REWOLUCJONIŚCI. ODC. 1/6 (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2014 Reżyseria: Braden Mcilvaine Scenariusz: Eric Nelson JEDZENIE. Było kołem napędowym prawie wszystkiego, co kiedykolwiek zrobiliśmy jako gatunek, a jednak jest jednym z najczęściej pomijanych aspektów w historii ludzkości. Na początku głód zmuszał nas do polowania, potem do uprawy roli i osiedlenia się, co miało ogromny wpływ na pojawienie się pierwszych cywilizacji. Żeby zaspokoić głód, przepływaliśmy oceany, podbijając kolejne ziemie, ale to nadal nie wystarczyło. Ludzie stawali się coraz bardziej wyrafinowani, więc coraz bardziej wyrafinowane stawały się ich potrzeby. W poszukiwaniu smaku, ale i wygody, wykorzystaliśmy naukę i technologię. Dla naszych zachcianek: mięsa czy cukru, śmieciowego jedzenia czy piwa, apetyt ludzkości zmienił planetę, wpłynął na naszą historię i zapewne nadal będzie wpływał na naszą przyszłość. Z serii dowiadujemy się, między innymi, jak konserwy mięsne pomogły pokonać Hitlera, w jaki sposób kiełbasa dotarła do każdego zakątka Cesarstwa Rzymskiego i jaki był udział przypraw w stworzeniu światowej gospodarki. 15:30 BIZANCJUM: OPOWIEŚĆ O TRZECH MIASTACH - ODC. 3/3 (BYZANTIUM: A TALE OF THREE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Anna Cox Bizancjum, Konstantynopol, Stambuł. Jedna metropolia była stolicą trzech imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i tureckiego. Każde z nich przyniosło inne wyznanie, przekonania i tradycje, i każde pozostawiło swoje piętno na architekturze miasta, które jest jedyną na świecie metropolią położoną na dwóch kontynentach oraz, u boku Jerozolimy i Rzymu, jednym z najwspanialszych świętych miast świata. Jego nazwa - Bizancjum - pochodzi od imienia Byzasa, legendarnego greckiego króla, syna Posejdona. Zdobywcy i pielgrzymi, kupcy i podróżnicy przybywali do miasta dla władzy, rozrywki i religii. Nic więc dziwnego, że Bizancjum nazywano miastem pragnień. Obecnie Stambuł roi się od minaretów muzułmanów, którzy przejęli miasto. Z nich muzułmańscy mieszkańcy miasta wzywani są na modlitwy. To jeden z przejawów zmienności tego miejsca. Jednak zanim pojawiły się minarety, ulice zapełniały świątynie greckich i rzymskich bogów i chrześcijańskie kościoły. 16:30 HISTORIA POLSKI - NIEPOKONANY. OPOWIEŚĆ O GENERALE STANISŁAWIE MACZKU Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2019 Reżyseria: Rafał Geremek Scenariusz: Rafał Geremek Zdjęcia: Michał Jarosiński, Piotr Racinowski Wykonawcy: Robert Samot, Michał Skolmowski, Mariusz Bartusiak Film opowiada o życiu generała Stanisława Maczka. Film pokazuje jego całą wojenną drogę - od służby w armii austro - węgierskiej, poprzez walki z Ukraińcami i bolszewikami, udział w kampanii wrześniowej i obronie Francji w 1940 roku, aż do utworzenia 1. Dywizji Pancernej, która biła się we Francji, Belgii, Holandii i Niemczech w latach 1944 - 45. W filmie pokazane są również powojenne losy Maczka, który zmuszony został do pozostania na emigracji. 19:00 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 5/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 5) Serial kostiumowy, 49 min, 6 odc. , Wielka Brytania 1995 Scenariusz: Andrew Davies Rezyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor i inni Elizabeth zgadza się odwiedzić, w towarzystwie wuja i ciotki, rodzinę Darcy'ego w Pemberley, wiedząc, że dumny młodzian będzie przebywał w tym czasie w Londynie. Gdy Darcy niespodziewanie pojawia się w domu, zmieszanie Elizabeth nie ma granic. Ale, ku jej zaskoczeniu, Darcy okazuje się nadzwyczaj uprzejmy i pełen atencji. Z listu otrzymanego od Jane Elizabeth dowiaduje się, że ich najmłodsza siostra Lydia uciekła z uwodzicielem i łowcą posagów Wickhamem. Obie panny są przekonane, że lekkomyślna dziewczyna na zawsze pogrzebała swą reputację i że Wickham nigdy się z nią nie ożeni. Jednak Darcy, w tajemnicy przed Elizabeth, wszelkimi sposobami nakłania Wickhama do poślubienia Lydii. Wbrew złym przeczuciom Elizabeth i Jane Lydia zostaje panią Wickham. 20:00 POLSKIE 100 LAT - POLSKA I SPRAWA POLSKA W I WOJNIE ŚWIATOWEJ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor W początkowym etapie I wojny światowej sojusznicy Rosji: Francja i Anglia, uznawali problem Polski za wewnętrzną sprawę monarchii Romanowów i starannie unikali czegokolwiek, co mogłoby osłabić zaangażowanie Rosji w wojnę. Roman Dmowski, przywódca Narodowej Demokracji miał nadzieję, że ciężko doświadczana przez wojnę Rosja zrozumie potrzebę współdziałania z Polakami. Zawiódł się jednak. Diametralnie inną drogą podążył Józef Piłsudski, który głównego wroga Polski upatrywał w Rosji. Jego zdaniem wybuch wojny stworzył niepowtarzalną szansę wywołania, z poparciem Austrii i Niemiec, antyrosyjskiego powstania. Jednak ludność nie poparła Piłsudskiego, do kadrowych kompanii nie napłynęli oczekiwani ochotnicy. Piłsudski odmówił werbunku, bez jasnej deklaracji, niepodległości Polski. Austriacy usunęli więc Piłsudskiego z Legionów. Werbunek powierzyli Władysławowi Sikorskiemu, który gotów był tworzyć armię bez dodatkowych warunków. Doprowadziło to do ostrego konfliktu pomiędzy Piłsudskim i Sikorskim. W tym czasie Roman Dmowski wyrósł na niekwestionowanego przywódcę polskiego na Zachodzie. Piłsudski został przez Niemców aresztowany i internowany w Magdeburgu. Z sojusznika Austrii i Niemiec stał się jednego dnia ich ofiarą. Werdykt historii wskazał na doskonałe uzupełnienie się roli Piłsudskiego i Dmowskiego. Dzięki polityce Narodowej Demokracji sprawa polska związana została ze zwycięską w wojnie Ententą, która uznała Polaków za jeden z narodów sprzymierzonych. Ale nie poszedł na marne także trud Piłsudskiego. Jego czyn zbrojny i determinacja, aby służył on w pierwszej kolejności Polsce, dały krajowi przesiąknięte gorącym patriotyzmem kadry wojskowe, będące na wagę złota w momencie odradzania się Polski. Przytłaczająca większość Polaków walczyła i ginęła na wojnie w imię obcej sprawy. Szacuje się, że w latach 1914 - 1918 zaborcy zmobilizowali ponad 3 miliony Polaków, z których w armii austriackiej poległo 220 tysięcy, w niemieckiej 110 tysięcy, a w rosyjskiej 55 tysięcy. W słynnym programie pokojowym z 8 stycznia 1918 roku prezydent USA Woodrow Wilson, napisał, że winno odrodzić się niepodległe państwo polskie, mające wolny i bezpieczny dostęp do morza. 20:35 MARZYCIELE - LUXTORPEDĄ DO ZAKOPANEGO Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski W okresie międzywojennym Zakopane stało się centrum literatury, malarstwa, muzyki i sportu. Pod Tatrami grały nie tylko góralskie kapele, ale i jazz bandy, działał teatr, opera, a na ścieżkach górskich i na Krupówkach można było spotkać Kasprowicza, Tetmajera, Witkacego, Szymanowskiego, Makuszyńskiego. Bywalcami stolicy Tatr stali się także politycy, premierzy, generałowie. Niektórzy z nich mieli tutaj swoje domy. W 1933 roku pomiędzy Krakowem i Zakopanem zaczęła kursować tzw. Lux - torpeda, czyli autobus szynowy, który pokonywał trasę w dwie i pół godziny. 21:05 AMERYKAŃSKIE DYNASTIE. KLAN KENNEDYCH - BRATERSTWO BRONI ODC. 3/6 (THE KENNEDYS: AMERICAN DYNASTIES) Film dokumentalny, 41 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tim Dunn Wykonawcy: Martin Sheen Rodzina Kennedych zdobywa władzę - zmienne są koleje ich losów, związki pełne napięcia, a wpływy polityczne niesamowite. Seria ukazuje, jak osobiste relacje w rodzinie Kennedych kształtowały wydarzenia na amerykańskiej i globalnej scenie politycznej, od zimnej wojny po krach na Wall Street. Widzowie będą mogli prześledzić drogę Johna F. Kennedy ’ego do fotela prezydenckiego, jego skomplikowane relacje z żoną Jackie i bratem Bobbym, kluczową rolę braci w kryzysie kubańskim i fatalne następstwa zabójstwa JFK. Chwała i skandal, triumf i tragedia to wszystko, co znajdziemy w tych filmach. Narratorem serii jest znany amerykański aktor Martin Sheen. 22:00 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 10 Reportaż, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Dobrosław Rodziewicz, Andrzej Kaczmarczyk Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz (prowadzący), Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący) Wrzesień - październik 1989 roku. Program poświęcony okresowi tzw. transformacji, czyli procesowi przekształcania PRL w III RP. Jesień roku 1989, nazwana z czasem Jesienią Ludów, obfitowała w historyczne wydarzenia, z których w Polsce najbardziej brzemienne w polityczne skutki było powstanie rządu Mazowieckiego. Nie tak znowu wielu Polaków pamięta, w jakiej zapaści gospodarczej, społecznej, cywilizacyjnej znajdowała się Polska po 8 latach od wprowadzenia stanu wojennego, który rzekomo miał ją wyciągnąć z zapaści. Chociaż realny socjalizm polegał m.in. na tym, że wszyscy byli w nim równi, ale niektórzy równiejsi, to radykalne nierówności dochodowe wśród Polaków miały dopiero nadejść. Były też w okresie transformacji problemy, których skutki bywały odczuwalne powszechnie i ponad podziałami dochodowymi. Łódzkie zakłady przemysłowe odcięto od prądu z powodu długów, astronomiczne zadłużenia zagraniczne, mizeria tak zwanych usług publicznych. O zapaści ówczesnej służby zdrowia opowiemy innym razem, bo temat zasługuje na szersze potraktowanie. Dziś przypomnimy natomiast niektóre aspekty mizerii edukacyjnej. Kryzys, a nawet chaos dręczył jesienią 1989 roku także peerelowski system bankowy, a właściwie dręczył on obywateli PRL, którzy usiłowali ratować swoje pieniądze przed inflacją na lokatach złotówkowych lub kontach dewizowych. Jednym z oczywistych objawów załamania się komunistycznego systemu władzy była nieznana wcześniej w PRL liberalizacja polityki paszportowej. Przez większość lat 80. paszporty były tylko dla obywateli bardzo grzecznych oraz dla niektórych wyjątkowo niegrzecznych, ale wtedy były to paszporty ważne tylko w jedną stronę. Jesienią roku 1989 paszporty z prawem do powrotu na ojczyzny łono były w PRL dobrem powszechnie dostępnym, przynajmniej teoretycznie. Teoretycznie, ponieważ w praktyce występowały tu komplikacje natury praktycznej. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DYREKTORKI INTERNATU DLA STARCÓW I INWALIDÓW W PROSZKOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z miejscowości Proszkowo (600 kilometrów na północ od Moskwy), gdzie mieści się największy w Europie dom starców. Jest to miejsce niezwykłe, nie tylko ze względu na liczbę pensjonariuszy (600 osób), ale przede wszystkim ze względu na ich skład. Są to byli więźniowie, bezdomni, inwalidzi, których wyrzekły się rodziny, osoby z zaburzeniami psychicznymi i samotni, biedni emeryci. Pensjonat utrzymuje się z opłat wnoszonych z emerytur przez mieszkańców i dotacji z budżetu państwa, ale zapewnia tylko minimum niezbędne do życia. Głównym zajęciem pensjonariuszy jest picie bimbru. W efekcie internat bardziej przypomina zapuszczoną melinę, gdzie powszedniością są awantury i mordobicia, niż dom spokojnej starości. Bohaterką reportażu jest dyrektorka pensjonatu, ale nie mniej ważną rolę grają sami pensjonariusze, którym kamera towarzyszy w dniu wypłaty emerytur. Pensjonat w Proszkowie to miejsce niezwykłe i pełne mistyki, gdzie najbardziej spokojnymi i normalnymi mieszkańcami wydają się chorzy psychicznie. 23:15 BEZPIECZNE REZERWY. HISTORIA POLSKIEGO ZŁOTA. Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2014 Reżyseria: Joanna Kaczmarek Scenariusz: Radosław Wróblewski Zdjęcia: Sławomir Romaniuk, Vladimir Panduru Tudor, Jan Paweł Pełech Film dokumentalny o dziejach i roli polskich rezerw złota. Opowiada o polskich rezerwach złota od momentu ich utworzenia w okresie reformy walutowej z 1924 roku, poprzez czasy II wojny światowej czasy PRL - u, aż do współczesności. Przedstawia historię sensacyjnej ewakuacji złota, które wędruje przez trzy kontynenty, aby w okupowanym kraju nie paść łupem hitlerowców. Narratorem filmu jest Marek Tejchman - dziennikarz zajmujący się tematyką ekonomiczną. 00:10 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 4 (ENIGMA CZ. 4) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Mariusz Bonaszewski, Andrzej Precigs, Arkadiusz Janiczek, Zbigniew Suszyński, Jerzy Schejbal, Adam Cywka Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czterodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PRZESZŁOŚĆ Z PRZYSZŁOŚCIĄ Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Długo mieliśmy poczucie, że czas ma charakter niepowstrzymanego morskiego przypływu. Przykrywa całe światy, pozbawiając nas tylu pięknych przedmiotów, niegdyś codziennego użytku. Teraz zaś jakby złagodniał, cofa się i oddaje rzeczy, które - wydawało się - zniknęły na zawsze. Jeden z poprzednich programów przedstawiał historię młodych ludzi z Przemyśla, którzyzaczęli rozgrzebywać okoliczne schrony na linii Mołotowa, żeby wydobywać z nich wojenne pamiątki. Znaleźli wówczas silnik, który był konserwowany pod opieką Stowarzyszenia Kaponiera Przemyski Obszar Warowny w Krośnie, w Lotniczych Zakładach Produkcyjno - Naprawczych Aero - Kros. Dziś wizyta w tych zakładach. W pościgu za marzeniem Kolejne odwiedzane miejsce to Lublin, gdzie odrodził się samochód Chevrolet 1939, który zajmuje ważne miejsce w polskiej motoryzacji. Poznamy ciekawą historię renowacji tego auta. 01:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NA ZACHODZIE ZNÓW SPOKÓJ Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony przygotowaniom niemieckim do inwazji na Wyspy Brytyjskie oraz bitwie powietrznej o Anglię.