TVP Kultura Środa, 27.11.2019 08:25 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - PAWEŁ RZEWUSKI Dysk./wywiad/debata, 10 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Piotr Gociek(Prowadzący) Gościem programu "Studio Kultura - Rozmowy" jest Paweł Rzewuski, autor "Grzechów Paryża Północy" - książki o mrocznym życiu przedwojennej Warszawy. 08:40 PAS DE DEUX Dramat, 34 min, Polska, 2003 Reżyseria: Kinga Lewińska Zdjęcia: Konrad Spyra Aktorzy: Krzysztof Globisz, Gabriela Kownacka, Przemysław Chojęta, Małgorzata Sadowska, Andrzej Szopa, Karol Stępkowski, Gabriela Czyżewska Pokazywany w 2002 roku na festiwalu w Gdyni w ramach konkursu Polskie Kino Niezależne film, który stanowił pracę absolutoryjną Kingi Lewińskiej, wówczas studentki IV roku reżyserii na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Akcja rozgrywa się w małym miasteczku. Józef Struziak (Krzysztof Globisz), miejscowy weterynarz, jest znudzony codziennymi obowiązkami, swoją żoną Anną (Gabriela Kownacka) i jej dość nietypową, jak na prowincjonalną rzeczywistość, pasją - baletem. Anna była kiedyś tancerką, do dziś z nostalgią wspomina tamte lata, wyobraża sobie, jak mogłoby potoczyć się jej życie, gdyby nie zrezygnowała ze sztuki. Józefa drażni jednak jej zamiłowanie do muzyki poważnej, ćwiczone przed lustrem baletowe kroki, wystudiowane gesty. Odreagowuje małżeński stres i rutynę, spotykając się potajemnie z kochanką w swoim gabinecie przy rynku. Pewnego dnia do weterynarza przyjeżdża na praktyki student, Wiktor Malec (debiutujący na ekranie Przemysław Chojęta). Sytuacja w domu Struziaków zaczyna się dość szybko zmieniać. Józef wykorzystuje obecność gościa, aby tym częściej wymykać się na schadzki, a Anna dostrzega w nieśmiałym, pełnym dobrej woli chłopaku bratnią duszę i wciąga go w swoje domowe próby baletowe. Józef postanawia maksymalnie wykorzystać sytuację i wreszcie ułożyć sobie życie po nowemu. Pozorując wezwanie do nagłego wypadku pryszczycy, wychodzi z domu. Pod jego nieobecność Anna wkłada swój dawny strój baletnicy, aby przećwiczyć z praktykantem pas de deux z "Jeziora abędziego". Ale za skąpa sukienka ciśnie, więc trzeba ją trochę rozsznurować, spocony od podnoszenia tancerki Wiktor zdejmuje koszulę i wtedy Józef wraca niespodziewanie z "frontu walki z pryszczycą". Przyłapawszy żonę "na zdradzie", pakuje manatki i pełen świętego oburzenia opuszcza dom. Udaje się do kochanki, ale tam czeka go niemiła niespodzianka. 09:30 PRAWO ARCHIMEDESA Dramat psychologiczny, 75 min, Polska, 1977 Reżyseria: Mariusz Walter Scenariusz: Mariusz Walter Zdjęcia: Zbigniew Proszowski Aktorzy: Jan Gałązka, Alicja Wyszyńska, Wiesław Drzewicz, Józef Kalita, Jarosław Kopaczewski, Bohdan Tomaszewski, Mieczysław Waśkowski 50 - letni instruktor pływania podejmuje próbę dokonania wyczynu przekraczajacego jego możliwości. Bierze udział w maratonie pływackim na trasie Hel - Gdynia. 11:00 QUO VADIS? - ODC. 4/6 Serial kostiumowy, 45 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Kawalerowicz Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Jan A. P. Kaczmarek Aktorzy: Paweł Deląg, Magdalena Mielcarz, Bogusław Linda, Michał Bajor, Jerzy Trela, Franciszek Pieczka, Krzysztof Majchrzak, Agnieszka Wagner, Małgorzata Pieczyńska, Danuta Stenka, Rafał Kubacki, Jerzy Nowak, Marta Piechowiak i inni W Ancjum dochodzi do spięć między Petroniuszem a Tygelinusem. Petroniusz sprytnie przymusza cezara, by wyraził zgodę na ślub Winicjusza i Ligii. Właśnie wtedy przyjeżdżają posłańcy z wieścią, że Rzym płonie. Winicjusz niespokojny o los ukochanej pędzi do Rzymu. Nie odnajduje dziewczyny w ogarniętym paniką mieście. Chilon wskazuje mu drogę do chrześcijan. Piotr apostoł prowadzi go do Ligii, lecz odrzuca propozycję Winicjusza, by opuścił miasto. Ze wzruszeniem przyjmuje jego wyznanie wiary i chrzci go. W trawionym ogniem mieście wybuchają rozruchy. Neron ze świtą wkracza na akwedukt i z jego wysokości, podniecony pożarem, śpiewa na tle płonącego miasta. Jego zachowanie rozwściecza tłum. Petroniusz uspokaja ludzi obietnicami chleba i igrzysk. Za radą Poppei, Tygelinus o podpalenie Rzymu oskarża chrześcijan. Neron podchwytuje ten pomysł. Petroniusz demaskuje intrygę Tygelinusa i zawiadamia Winicjusza o niebezpieczeństwie grożącym chrześcijanom. 12:00 JANOSIK - ODC. 13/13 - ZDRADA Serial przygodowy, 44 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Ewa Ciepiela Janosik decyduje się na ożenek z Maryną. Szczęśliwa para bierze ślub. Niespodziewanie kościół otaczają oddziały wojska. Janosik i jego zbójnicy zostają skazani na śmierć. Świadkiem egzekucji jest młody góral, który postanawia podjąć dzieło tatrzańskiego zbójnika. 13:00 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - PAWEŁ RZEWUSKI Dysk./wywiad/debata, 10 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Piotr Gociek (prowadzący) Gościem programu "Studio Kultura - Rozmowy" jest Paweł Rzewuski, autor "Grzechów Paryża Północy" - książki o mrocznym życiu przedwojennej Warszawy. 14:20 ONE. KOBIETY KULTURY - BOGNA ŚWIĄTKOWSKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Łukasz Orbitowski (prowadzący) "One. Kobiety kultury" to program Łukasza Orbitowskiego, w którym do rozmowy zapraszane są najważniejsze kobiety polskiej kultury. Rozmowa ma charakter wyjątkowego, intymnego spotkania. Tym razem gościem programu jest Bogna Świątkowska - matka chrzestna polskiego hip - hopu, zaangażowana społecznie na rzecz zmian architektonicznych w przestrzeni miejskiej. Z Łukaszem Orbitowskim rozmawia między innymi o tym, jak przeorganizować sobie przestrzeń....życiową. 14:55 PERSONEL Dramat obyczajowy, 67 min, Polska 1975 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Witold Stok Aktorzy: Juliusz Machulski, Irena Lorentowicz, Włodzimierz Boruński, Michał Tarkowski, Andrzej Siedlecki, Tomasz Lengren, Tomasz Zygadło, Janusz Skalski, Krystyna Wachełko, Ludwik Mika, Wilhelm Klonowski, Jan Torończak, Jan Zieliński, Edward Ciosek, Henryk Sawicki Świat ludzi anonimowych w swej pracy - krawców teatralnych, malarzy, modelarzy. Wykonują zadania bardzo ważne dla funkcjonowania teatru, ale pozostają w cieniu gwiazd sceny. Nie brak wśród nich bogatych i wyrazistych osobowości, identyfikujących się ze swoją pracą, pełnych poświęcenia. Jednak specyfika teatru jako miejsca prac rodzi szczególne napięcia i konflikty środowiskowe. Tak naprawdę to nie tylko ludzie zasiadający na widowni niewiele wiedzą o pracy szarych pracowników technicznych, często nie doceniają jej także artyści. Ale problem poruszony przez Kieślowskiego jest bardziej skomplikowany, niż mogłoby się to wydawać po obejrzeniu początkowych scen filmu. Wszelkie przywileje, jakimi cieszą się w teatrze "prawdziwi artyści", są już tylko marnym odbiciem dawnego kultu aktora. Pozostali, szarzy pracownicy świątyni sztuki, zdają sobie sprawę, że ci wywyższający się wcale nie są w dużo lepszej od nich sytuacji - zarabiają niewiele więcej, są niepewni swej pozycji, ról, jakie otrzymają w kolejnym spektaklu, nurtują ich podobne problemy codziennego życia. Bohater filmu, Romek Januchta, jest uczniem technikum teatralnego. Rozpoczyna pierwszą pracę w pracowni krawieckiej w teatrze. Jest przeświadczony, że uszycie kostiumu to nie "odwalenie" roboty, jak sądzi wielu jego starszych kolegów, ale udział w powstawaniu spektaklu, w tworzeniu sztuki. Szybko jednak przekonuje się, że miejsce, w którym przyszło mu pracować, ma niewiele wspólnego z jego wyobrażeniami o teatrze jako miejscu prawie magicznym. Jego starszy kolega, krojczy Sowa, nieukrywający swych poglądów na temat kondycji teatru, popada w ostry konflikt z rozhisteryzowanym aktorem, panem Andrzejem. Teatralne organizacje społeczno - polityczne chcą wykorzystać Romka przeciwko Sowie. Film otrzymał Wielką Nagrodę miasta Mannheim podczas Międzynarodowego Tygodnia Filmowego w Mannheim w październiku 1975, a także wiele nagród na festiwalach krajowych - m.in. Grand Prix IV Koszalińskich Spotkań Filmowych "Młodzi i Film" w 1976 roku, Nagrodę Główną w dziedzinie filmów telewizyjnych na III Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku w 1976 roku. Na tym samym festiwalu "Personel" uhonorowany został także nagrodą dziennikarzy. 16:15 BRZEZINA Dramat, 91 min, Polska, 1970 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Wajda Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Daniel Olbrychski, Marek Perepeczko, Danuta Wodyńska, Elżbieta Żołek, Mieczysław Stoor, Jan Domański, Andrzej Kotkowski "Andrzej Wajda po raz pierwszy (i nie ostatni) dokonał niemożliwego. Zrobił film nasycony treściami filozoficznymi, a jednocześnie pełen nieposkromionej zmysłowej urody. A najdziwniejsze, że uroda ta bierze się ze śmiałej transpozycji malarstwa Jacka Malczewskiego" - pisał o "Brzezinie" jeden z krytyków. Związki filmu z twórczością autora słynnego obrazu obrazu Melancholia podkreślano zresztą wielokrotnie. Trudno się dziwić. Wajda z rozmysłem stylizował niektóre sceny na płótna Malczewskiego. Wszechstronność plastycznej wrażliwości reżysera sprawiła, że w "Brzezinie" dostrzec można też wpływy innych mistrzów pędzla, choćby Gierymskiego i Wyspiańskiego. W umiejętnym nasyceniu filmu malarskimi aluzjami miał też swój udział operator Zygmunt Samosiuk, który potrafił tak wkomponować żywe obrazy w tkankę fabuły, że nie zaburzają one płynności narracji. Scenariusz "Brzeziny" powstał na kanwie noweli Jarosława Iwaszkiewicza pod tym samym tytułem. Leśniczówkę, położoną analogicznie jak w literackim pierwowzorze, znaleziono w Puszczy Kampinoskiej. Tu i ówdzie reżyser pozwolił sobie na zmiany wobec tekstu Iwaszkiewicza. Odmłodził bohaterów, dodał Bolesławowi wojskową przeszłość, śmielej potraktował sceny erotyczne, dopisał też kilka nowych dialogów. Pomimo to udało mu się zachować ducha i filozoficzną głębię noweli. "Brzezina" na ekranie pozostała przede wszystkim kameralną, intymną, poruszającą historią o miłości, śmierci i samotności. Ciekawostką może być fakt, że utwór Wajdy jest pierwszym filmem wyprodukowanym przez polską telewizję, który wyświetlano także w kinach. Choć nie podejmuje, typowych dla twórcy "Kanału", wielkich narodowych tematów, został doceniony przez krytykę zarówno w kraju, jak i za granicą (niektórzy widzieli w nim nawet arcydzieło). Zdobył też kilka prestiżowych wyróżnień, w tym: Złoty Medal - dla najlepszego filmu oraz nagrodę za najlepszą rolę męską dla Daniela Olbrychskiego na MFF w Moskwie w 1971 r. , nagrodę na Międzynarodowych Targach Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego MIFED w Mediolanie za najwybitniejszy fabularny obraz roku zrealizowany na taśmie barwnej dla TV (1970) oraz Złote Grono dla filmu i nagrodę dla Daniela Olbrychskiego na LLF w Łagowie (1971). Akcja "Brzeziny" toczy się w latach dwudziestych. W zagubionym w puszczy domku mieszka leśnik Bolesław. Śmierć żony całkowicie odmieniła jego życie. Jedynie obecność córeczki Oli i gosposi Maliny sprawia, że nie został kompletnym odludkiem. Pewnego dnia Bolesława odwiedza brat Stanisław. Przyjechał prosto z Davos. Jest ciężko chory na gruźlicę. Wie, że niebawem umrze. Pragnie jednak do końca cieszyć się pełnią życia. Jego rozpaczliwa fascynacja urodą świata i sztucznie hałaśliwy sposób bycia coraz bardziej drażnią Bolesława, ale i budzą go z duchowego odrętwienia. Rozpoczyna się podświadoma, uczuciowa rywalizacja obu braci. Dla jednego z nich skończy się ona śmiercią, drugiego zaś przywróci życiu. 19:25 BARBARA FALENDER Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Anna Zakrzewska Barbara Falender należy do czołówki współczesnych polskich rzeźbiarek. Od początku kariery zajmuje pozycję osobną, niezrzeszona z żadną artystyczną formacją prowadzi własne poszukiwania formalne. Jej konsekwentną ścieżkę rozwoju można ująć w etapy, które wyznaczają fascynacje i eksperymenty z kolejnymi materiałami rzeźbiarskimi. Tworzyła w kamieniu, brązie, epoksydzie, porcelanie. W debiutanckim cyklu Poduszki erotyczne (1973 - 1974) Falender tworzy rzeźby o formach przypominających intymne wgniecenia na pościeli przywodzące na myśl miłosne zbliżenia. Poduszki powstają najpierw w epoksydzie, potem - porcelanie. Od tamtej pory ciało, jego erotyzm, substancjalność, siła i kruchość stają się podstawowymi obszarami eksploracji twórczyni. Krytycy będą stawiać jej sztukę obok Aliny Szapocznikow, podkreślając brawurę artystycznego gestu kobiet poszukujących autonomicznego wyrazu w dziedzinie zdominowanej i zarezerwowanej przez mężczyzn - sztuce erotycznej. Jak zaznacza Falender, jej propozycja została dostrzeżona i uznana przez krytykę dopiero po wystawie zagranicznej w Kopenhadze. Z perspektywy rewolucji obyczajowej, którą w Polsce dodatkowo utrudniały socjalistyczne realia, wyjątkowo śmiało przedstawia się decyzja o eksplorowaniu aktu męskiego. To prekursorstwo podkreśla współczesny badacz i interpretator dzieła Falender Paweł Leszkowicz. Burząc romantyczny mit sztuki jako cierpienia, Falender deklarowała: "Przekształcenie, fizyczny kontakt z materiałem, daje mi zmysłową radość". Sensualny wymiar badań pracy i spełnienie z nim związane to wyrazisty motyw funkcjonowania Falender w przestrzeni sztuki. Rzeźbiarka podkreśla znaczenie antyku dla swoich poszukiwań - sztuka starożytna stanowi symboliczny rezerwuwar, do którego stale się zwraca i z którego czerpie. Rzeźby takie jak Narcyz (1979) czy Kolumny (1995) nawiązujące do postaci Wenus Medycejskiej, to dowody żywego dialogu artystki z antyczną tradycją i jej umiejętności wydobywania na jaw aktualności mitów w chaotycznej rzeczywistości przełomu milenium. Zwrot w kierunku geometrii i abstrakcji następuje wraz z wykonanym z czarnego marmuru Sarkofagiem z 1993 rozwiniętym w 1995 w Fatum i w Sarkofag dla rodziców z 2011. "Zdawało mi się, że ciało jest bezbronne wobec ostateczności" - będzie tłumaczyć tę decyzję artystka. Własną osobność Falender odczuła już jako studentka w pracowni Jerzego Jarnuszkiewicza na wydziale rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych - nie wciągały jej awangardowe nurty, ale ceniła sobie lekcję zadawania pytań, jakiej udzielał słuchaczom mentor. Jak mówi, do geometrii doszła własnymi drogami. Artystka ma dziś 72 lata i jest niesamowicie aktywna. Każdy dzień zaczyna od pływania. Codziennie od 6 do 7. Potem wspomniana lekcja pianina, konwersacja z angielskiego i bieżąca praca. Jest cały czas w biegu, działaniu. Żeby to pokazać, będziemy starali się jej towarzyszyć w wyżej wymienionych działaniach. Pojedziemy też do Milanówka, tam zgromadzonych jest najwięcej rzeźb Barbary Falender, tam też najczęściej pracuje. 19:45 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JACEK MALCZEWSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Marta Kłak - Ambrożkiewicz Jacek Malczewski wykonał szereg kompozycji pod tytułem "Śmierć Elenai". Ta finalna scena z dramatu Juliusza Słowackiego "Anhelli" fascynowała go, dlatego wracał do niej wielokrotnie. O uznawanym za pierwszy obraz z serii znajdującej się w Muzeum Narodowym w Krakowie opowie Marta Kłak - Ambrożkiewicz. 01:05 DŻEM - RAWA BLUES FESTIVAL 2016 Koncert, 54 min, Polska, 2016 Wykonawcy: Dżem Koncert legendarnej formacji Dżem zarejestrowany podczas Rawa Blues Festival 2016. Pochodzący z Tych twórcy niezapomnianych przebojów "Whisky" i "Czerwony jak cegła". Po śmierci charyzmatycznego frontmana i wokalisty Ryszarda Riedela oraz jednego z założycieli zespołu, Pawła Bergera, Dżem nie przerwał istnienia. Cały czas koncertuje i nagrywa nowe albumy. Wydana w 2010 r. "Muza" zyskała status platynowej płyty. 02:15 LEKKIE OBYCZAJE - KOBIETA NA SKRAJU DOJRZAŁOŚCI (YOUNG ADULT) Komediodramat, 89 USA 2011 Reżyseria: Jason Reitman Scenariusz: Diablo Cody Aktorzy: Charlize Theron, Patton Oswalt, Patrick Wilson, Elizabeth Reaser, Collette Wolfe, Hettienne Park, Jill Eikenberry Zdobywczyni nagrody Oscara za film "Monster" (2003) Charlize Theron zagrała w "Kobiecie..." główną bohaterkę, rozwiedzioną, uzależnioną od alkoholu 37 - letnią Mavis Gary. Pisarka powieści dla młodzieży musi dostarczyć wydawcy swoją najnowszą książkę, której jednak jeszcze nie ukończyła. Młoda kobieta żyje przeszłością, rozpamiętuje dawne czasy, kiedy została królową balu maturalnego i mimo upływu lat wciąż marzy o pierwszej, szkolnej miłości, Buddym Slade. Właśnie dostaje maila ze zdjęciem nowo narodzonej córeczki Buddy'ego i jego żony Beth. Mavis przyjmuje tę wiadomość jako znak, że to ona powinna być z nim. Postanawia więc opuścić Minneapolis i wrócić do rodzinnego miasteczka Mercury w Minnesocie, by odzyskać serce byłego chłopaka. Aranżuje spotkanie z Buddym następnego dnia w miejscowym barze. Przedtem idzie sama do innego baru, gdzie spotyka również kolegę z dawnej klasy, Matta Freehaufa. Kiedy zwierza się mu ze swoich planów rozbicia małżeństwa Buddy'ego, Matt próbuje odwieść ją od tego pomysłu. Ale ona nie zamierza rezygnować z ukochanego i konsekwentnie wciela w życie swój szalony plan. Coraz więcej przeszkód wyrasta jednak na jej drodze do wymarzonego szczęścia. Jak potoczą się więc dalsze losy Mavis? Czy będzie musiała w końcu pogodzić się z myślą, że czas zapomnieć o przeszłości i wreszcie dorosnąć? 04:25 TAŚMY KULTURY - SZMATY CZASU Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Telewizja Polska istnieje już szmat czasu. Moda istnieje tak długo jak historia ludzkości. Zobaczmy czasy pięknych ubrań i czasy szmat.