TVP Kultura Środa, 04.12.2019 08:40 DOCENT H. Film science fiction, 21 min, Polska, 1964 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Gaj Sandbarmay Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Jan Machulski, Andrzej Rausz Docent Hammler zamierza stworzyć nowy porządek świata. W tym celu konstruuje cyborgi. Jeden z nich, Traumer, zostaje asystentem profesora Fossa. Hammler chce podstępem przeszczepić mózg naukowca swoim sztucznym tworom. 09:15 UCIECZKA Z KINA "WOLNOŚĆ" Film obyczajowy, 86 min, Polska 1990 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Marczewski Zdjęcia: Jerzy Zieliński Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Janusz Gajos, Zbigniew Zamachowski, Teresa Marczewska, Piotr Fronczewski, Michał Bajor, Władysław Kowalski, Jan Peszek, Jerzy Bińczycki Janusz Gajos stoi oniemiały w ciemnej sali kinowej. Przed oczami ma widok niezwykły. Na ekranie zbuntowani aktorzy nie chcą dalej grać swych fałszywych, ogłupiających ról. Próbują im w tym przeszkodzić histeryczne, pełne paniki reprymendy dobiegające z widowni. To przedstawiciele oficjalnej komisji starają się zagłuszyć swój strach i bezradność. Jeszcze chwila i Janusz Gajos wybuchnie śmiechem. "Poruszająca scena, przywodząca na myśl"Mistrza i Małgorzatę"Bułhakowa" - orzekli krytycy. W filmie Marczewskiego jest jeszcze wiele sekwencji równie wymownych i dramatycznych. Wspólnie tworzą dzieło, które stało się wydarzeniem artystycznym na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku - Gdyni w 1990 r. Uhonorowano je wówczas Grand Prix i nagrodą dziennikarzy. Wyróżnienie za najlepszą główną rolę męską otrzymał Janusz Gajos. "Ucieczkę..." nagradzano jeszcze kilkakrotnie, także zagranicą, np. na Festiwalu Filmów Fantastycznych w Avoriaz. Wcześniej najważniejsze trofea zdobywały tam m.in. "Carrie" Briana de Palmy, "Pojedynek na szosie" Stevena Spielberga i "Terminator" Jamesa Camerona. Pierwiastek fantastyczny odgrywa w filmie Marczewskiego rolę niepoślednią, choć nie w sposób właściwy produkcjom science - fiction. Służy bowiem ukazaniu przemiany duchowej cenzora - niegdyś poety i krytyka literackiego, obecnie (tak go określił reżyser) człowieka "spsiałego", pozornie groźnego, lecz w rzeczywistości zastraszonego i samotnego. Oba światy: realny i fantasmagoryczny przenikają się. Cenzor przekracza granicę ekranu, wchodzi do wnętrza filmu, powodowany miłością do jednej z jego bohaterek - Małgorzaty. Jednak i tam spotyka go rozczarowanie. Wraca do rzeczywistości, lecz nie będzie już tym samym człowiekiem. Niegdyś poeta, potem cenzor, teraz - kto? Jeden z krytyków pisał: "W tym filmie każdy chce wyjść z ram własnego życia. Buntuje się cenzor. Buntują się postacie filmowe. Wszyscy szukają wolności, której nie ma. Jej przebłysk jest może tylko w idei ucieczki. Wystarczy nocą wejść na dach własnej kamienicy, aby przekonać się, ilu ludzi znajduje się w stanie ucieczki."Aż tak wielu?"- dziwi się cenzor, obserwując dachy pełne ludzi. Sam jest jednym z lunatyków." 11:00 DOKTOR EWA - ODC. 7/9 - STAWKA O ŻYCIE Serial obyczajowy, 42 min, TVP 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski, Bogusław Sochnacki, Igor Śmiałowski, Zygmunt Zintel Kobieta, u której podejrzewano raka, nie zgłasza się do leczenia. Uparcie twierdzi, że jest zdrowa. Doktor Ewa przekonuje męża pacjentki, aby skłonił żonę do podjęcia kuracji. Wreszcie chora wyjeżdża do Warszawy, gdzie ma poddać się koniecznej operacji. 11:50 DOKTOR EWA - ODC. 8/9 - PORWANIE Serial obyczajowy, 37 min, Polska 1971 Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Reżyseria: Henryk Kluba Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Jolanta Lothe, Ewa Berger - Jankowska, Joanna Jędryka, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łaniewska, Bogdan Baer, Edmund Fetting, Janusz Kłosiński, Ryszard Pietruski i inni Zbiegły więzień porywa doktor Ewę, aby uratowała człowieka, którego dotkliwie zranił. Młoda lekarka przeprowadza "polową" operację, a jednocześnie przyczynia się do wykrycia prawdziwego przestępcy. 13:20 LEGENDY ROCKA - THE POLICE (ROCK LEGENDS (S. 7) - THE POLICE) Film dokumentalny, 21 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny prezentujący najważniejszych artystów muzyki rockowej. Bohaterem tego odcinka jest zespół The Police. Brytyjska formacja zyskała popularność dzięki nowatorskiemu podejściu do muzyki rockowej. W swojej twórczości trio wykorzystywało wpływy z innych gatunków, m.in. reggae, jazz i punk. Ogromny udział w tym miał perkusista grupy Stewart Copeland, który miał dość niewyszukanych beatów. Dzięki jego podejściu do komponowania utwory The Police zyskały niepowtarzalny styl. 13:45 LEGENDY ROCKA - SANTANA (ROCK LEGENDS (S. 7) - SANTANA) Film dokumentalny, 22 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny prezentujący najważniejszych artystów muzyki rockowej. Bohaterem tego odcinka jest Carlos Santana, meksykański wirtuoz gitary. W swojej wieloletniej twórczości eksplorował wiele gatunków muzycznych, jednak największy sukces przyniosły mu popowo - rockowe kompozycje z elementami latynoskich brzmień. Unikalną i niezwykle charakterystyczną barwę instrumentu Santana zawdzięcza swojemu sprzętowi i technice. Od wielu lat artysta związany jest z gitarami PRS. Podczas grania Santana często wykorzystuje długo wybrzmiewające nuty bez użycia vibrato oraz tryle. 14:15 ALTER Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jarosław Ostaszkiewicz Scenariusz: Magdalena Wleklik Wykonawcy: Julia Chmielecka (prowadząca), Adam Podlewski (prowadzący) Alter to magazyn o fantastyce i związanymi z nią zjawiskami. Oprócz rozmów z wybitnymi pisarzami i twórcami fantastycznych dzieł, w programie pojawią się też recenzje książek, gier komputerowych, zapowiedzi ciekawych wydarzeń kulturalnych, a także fantastyczne ciekawostki. Do tego porcja pozaziemskich informacji. A wszystko to w wyjątkowy sposób przedstawi para prowadzących: Julia Chmielecka i Adam Podlewski. 14:45 ZA ŚCIANĄ Dramat obyczajowy, 57 min, Polska 1971 Reżyseria: Krzysztof Zanussi Scenariusz: Edward Żebrowski, Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Jan Hesse Aktorzy: Maja Komorowska, Zbigniew Zapasiewicz, Eugenia Herman, Krzysztof Machowski, Jadwiga Colonna-Walewska, Bogdan Niewinowski, Piotr Garlicki, Barbara Burska Uroda filmów Krzysztofa Zanussiego związana jest trwale z ustaloną atmosferą, niepowtarzalnym klimatem wydarzeń. W ramach tej poetyki mieści się też film "Za ścianą". Jest to opowieść pozbawiona tradycyjnej fabuły. Dwoje młodych ludzi mieszka samotnie obok siebie, niemal przez ścianę. Dzieli ich jednak mur różnic nie do pokonania. On, docent Jan, jest naukowcem na drodze do kariery. Twardy, bezwzględny realista, idzie od sukcesu do sukcesu. Ona, Anna Romanek, jest mu bliska jedynie z powodu zainteresowania wykonywanym zawodem. Poza tym jest jego przeciwieństwem. Nie osiągnęła niczego, nie powiodło się jej w pracy naukowej, w życiu osobistym. Jest samotna, bezradna, wrażliwa i nieśmiała. Zdobywa się na zaproszenie go do siebie. Mężczyzna jest gładki, oschły, uprzejmy. Rwie się wątek rozmowy. Ich krótkotrwałe porozumienie jest pozorne, nie mają sobie nic do powiedzenia. Chwile, które razem spędzili, niczego nie zmienią. Pozostaną dla siebie parą obcych ludzi. Maja Komorowska może być uznana za współtwórczynię filmu. Wespół z reżyserem dbała o daleko posuniętą wierność szczegółu. Każdy jej ruch, gest, grymas ust, zawieszenie głosu wzbogaca wizerunek granej postaci. Film otrzymał w 1971 r. nagrodę na MFF Autorskich w San Remo, a Mai Komorowskiej przyznano tam Złoty Medal w uznaniu jej sztuki aktorskiej. 16:00 MAŁA APOKALIPSA (LA PETITE APOCALYPSE) Dramat polityczny, 106 min, Polska/Włochy/Francja, 1992 Autor: Tadeusz Konwicki Reżyseria: Costa-Gavras Scenariusz: Costa-Gavras, Jean - Claude Grumberg Zdjęcia: Patrick Blossier Muzyka: Philippe Sarde Aktorzy: Pierre Arditi, Andre Dussollier, Jiri Menzel, Anna Romantowska, Maurice Benichou, Chiara Caselli, Carlo Brandt, Tadeusz Stanisławski Jan, Jacques Denis, Andreas Voutsinas, Henryk Bista, Kazimierz Kaczor, Beata Tyszkiewicz, Olga Grumberg "Mała apokalipsa" powstała na motywach wydanej w 1979r. powieści Tadeusza Konwickiego pod tym samym tytułem. Film zrealizował francuski reżyser Costa - Gavras, twórca m.in. dramatów politycznych: "Z" i "Sekcja specjalna". Opowiedziana historia została utrzymana w stylistyce gorzkiej satyry, miejscami przypomina klasyczną komedię. Wydarzenia rozgrywają się we współczesnym Paryżu, a miejscem akcji jest elegancki salon, gdzie odbywa się przyjęcie. Wśród zaproszonych gości są znane postaci ze środowiska lewicowych intelektualistów. W maju 1968 roku stali oni na paryskich barykadach, teraz dbają już tylko o swoje błyskotliwe kariery i życie w dostatku. Na przyjęciu jest również polski pisarz, Stanisław, rezydent, były mąż pani domu, Polki, obecnie żony Francuza - Henriego. Polak opuszcza towarzystwo, by w swej służbówce oddać się pisaniu. Usiłując naprawić instalację elektryczną, przypadkowo powoduje spięcie. Wskutek wywołanego przez pisarza zamieszania, dochodzi do nieporozumienia. Francuscy przyjaciele - Henri i Jacques - nabierają bowiem przekonania, że Stan próbował popełnić samobójstwo. Powodów tego aktu rozpaczy od razu dopatrują się w osobistych niepowodzeniach pisarza (tutejsi wydawcy nie kwapią się z publikacją jego dzieł), jak również w sytuacji, w jakiej znalazła się jego ojczyzna - Polska - tak dziś odległa od mitu "Solidarności". Od tej pory główny wątek filmu koncentruje się wokół planu, jaki obmyślają Henri i Jacques. Nie zamierzają oni bynajmniej odwodzić Stana od zamiaru popełnienia samobójstwa. Wolą raczej zrobić dobry interes na jego rzekomej rozpaczy. Postanawiają więc, że pisarz dokona spektakularnego smospalenia na placu św. Piotra w Rzymie w obecności papieża, tłumu wiernych i kamer telewizyjnych. Obok takiego aktu rozpaczy, na pewno nikt nie przejdzie obojętnie. Po nagłośnieniu sprawy, nazwisko pisarza będzie na ustach całego świata. Wydawnictwa zaczną zabiegać o publikacje jego dzieł w rekordowym nakładzie, stacje telewizyjne zainteresują się emisją dokumentu o jego ostatnich dniach życia. Przyjaciele ostro zabierają się do realizacji szalonego planu: wynajmują ekipę telewizyjną, organizują przyspieszony przekład książek Stana na francuski. Teraz muszą już tylko dopilnować, by przypadkiem pisarzowi nie przyszedł do głowy pomysł, by zabić się wcześniej. Tymczasem Stan ma sceptyczny stosunek do całego zamieszania wokół jego osoby. Interesuje go jedynie fakt, że zaczyna odzyskiwać zainteresowanie byłej żony, Barbary. W końcu jednak nadchodzi ten dzień... 18:00 FILHARMONIA NAD ŁABĄ (ELBPHILHARMONIE - HAMBURG'S NEW LANDMARK) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anette Schmaltz, Thorsten Mack Filharmonia nad Łabą to bez wątpienia jeden z najciekawszych przykładów architektury w Hamburgu. Wielofunkcyjny budynek wzniesiono w 2017 roku, a jego najważniejszym punktem jest sala koncertowa. Całość powstała w miejscu cesarskiego spichrza z 1875 roku. Film dokumentalny przedstawia proces powstawania filharmonii. 19:30 VIDEOFAN - PORTRETY: ZYGMUNT RYTKA Felieton, 14 min, Polska, 2018 Zygmunt Rytka był artystą samoukiem, fotografem, jednym z pionierów sztuki wideo, tworzącym także instalacje. Był współzałożycielem Fundacji In Situ. Od lat 70. związany z neoawangardą nie tylko jako artysta, ale także osoba dokumentująca wydarzenia artystyczne. Pierwsza wystawa Rytki odbyła się w Remoncie w 1974. Od 1975 do 1977 współpracował z Galerią Współczesną. W latach 1974 - 2000 artysta tworzył Kolekcję prywatną dokumentującą życie i twórczość artystów przyjaciół. Wiele jego prac powstało na Podhalu nad rzeką Białką. Zakładając, że kamienie trwają wiecznie i symbolizują wieczność przyrody, artysta wprawiał je w ruch, stawiając pod znakiem zapytania ich statyczną naturę. 19:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ROMAN OPAŁKA Magazyn, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Magdalena Czubińska Roman Opałka był najważniejszym przedstawicielem konceptualizmu w Polsce. Jego cykl OPALKA 1965 /1 uchodzi za jeden z najciekawszych sposobów uchwycenia pojęcia czasu w historii sztuki. Słynne obrazy liczone, gdy pojawiają się na aukcjach, osiągają rekordowe kwoty sprzedaży. O zmarłym w 2011 roku artyście opowiada Magda Czubińska. 23:45 MIĘDZYNARODOWY JAZZOWY KONKURS SKRZYPCOWY IM. ZBIGNIEWA SEIFERTA - KONCERT GALOWY Koncert, 65 min, Polska, 2018 Wykonawcy: John Scofield, John Medeski, Konglomerat Big Band, Nikola Kołodziejczyk 12 artystów z 9 krajów zakwalifikowało się do konkursu, który odbędzie w drugiej połowie lipca w Krakowie i Lusławicach. Po raz drugi w swej historii Konkurs Seiferta otwarty jest nie tylko dla skrzypków i altowiolistów, ale również dla wiolonczelistów. Każdemu z uczestników przesłuchań konkursowych towarzyszyć będzie trio Dominika Wani okrzykniętego najwybitniejszym polskim pianistą jazzowym minionego roku. Zwycięzców konkursu poznamy podczas koncertu galowego, który odbędzie się 28 lipca w Kijów Centrum w Krakowie. 01:05 LEKKIE OBYCZAJE - KIEDY HARRY POZNAŁ SALLY (WHEN HARRY MET SALLY) Film fabularny telewizyjny, 91 min, USA, 1989 Reżyseria: Rob Reiner Scenariusz: Nora Ephron Aktorzy: Billy Crystal, Meg Ryan, Carrie Fisher, Bruno Kirby (WHEN HARRY MET SALLY) Komedia obyczajowa, 92 min, USA 1989 Reżyseria: Rob Reiner Scenariusz: Nora Ephron Aktorzy: Billy Crystal, Meg Ryan, Carrie Fisher, Bruno Kirby, Steven Ford, Lisa Jane Persky, Michelle Nicastro, Harley Jane Kozak i inni Rob Reiner od połowy lat 60. występował jako aktor. Reżyserią zajął się dopiero w latach 80. Już pierwsze jego filmy "Oto Spinal Tap", "Pewna sprawa", "Stań przy mnie" wzbudziły spore zainteresowanie krytyków i widzów. Ale zrealizowana pięć lat po reżyserskim debiucie komedia "Kiedy Harry poznał Sally" dopiera biła rekordy popularności. Nominacja do Oscara przypadła autorce ciekawego scenariusza, Norze Ephron. Para tytułowych bohaterów, Harry Burns i Sally Albright, to absolwenci prestiżowego chicagowskiego uniwersytetu. Ona jest dziennikarką, on prawnikiem. Poznali się w 1977 roku jeszcze w czasach studenckich, kiedy wspólnie odbyli kilkunastogodzinną podróż do Nowego Jorku. Od tej pory spotykają się co kilka lat. Jak sami twierdzą, łączy ich jedynie przyjaźń, żadne nie przyznaje się do głębszych uczuć. W ich życiu zaszły różne zmiany, oboje wiele przeszli. Kiedy spotykają się ponownie przypadkowo w samolocie, początkowo są nieufni wobec siebie. Szukając jednak pocieszenia, zwierzają się ze swych miłosnych przeżyć. Po 11 latach znajomości przyznają się wreszcie do łączącego ich uczucia. Jedna ze scen filmu, która rozbawiła publiczność i została odnotowana przez wielu recenzentów, rozgrywa się w restauracji, gdzie Harry i Sally umawiają się na lunch. Przyjaciele rozmawiają o sprawach damsko - męskich. Sally usilnie przekonuje swego towarzysza, że kobiety są obłudne i potrafią udawać. Na dowód tego zaczyna symulować orgazm na oczach gości restauracyjnych. Wówczas kobieta z sąsiedniego stolika zwraca się do kelnerki: "Poproszę to samo, co jadła ta pani". Epizodyczną rolę starszej pani Rob Reiner powierzył swej matce. 03:25 KINO NOCNE - CESARSKIE CIĘCIE Komedia, 82 min, Polska 1987 Reżyseria: Stanisław Moszuk Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Alicja Migulanka, Renata Pękul, Roman Kłosowski, Krzysztof Kowalewski, Bożena Dykiel, Maria Gładkowska, Wojciech Malajkat, Piotr Fronczewski, Dorota Kamińska, Emilia Krakowska, Jerzy Nowak, Bronisław Pawlik i inni "Za kilka godzin urodzi się milionowy obywatel naszego regionu. Komputery ustaliły, że brak nam pięciu osób do miliona. To u was dokona się cesarskie cięcie, które przyśpieszy narodziny postępu naszego regionu. Ale o tym, kto urodzi milionowego obywatela, nie może decydować przypadek, rozumiemy się?" - takich instrukcji udzielił personelowi oddziału położniczego miejscowego szpitala przedstawiciel lokalnych władz. Uczynił to nie bez powodu. "Jego" województwo nie jest duże, niczym specjalnym się nie wyróżnia. Co gorsza, władza centralna również nie darzy go wielką estymą. "Na wysokim szczeblu" słychać nawet głosy, by pozbawić je samodzielności i połączyć z innym. Na to jednak miejscowa "wierchuszka" nie może pozwolić. Co się wówczas stanie ze stanowiskami, pensjami, przywilejami? Trzeba za wszelką cenę zwrócić na siebie uwagę i podnieść rangę województwa. Szansa urodzi się sama - w dosłownym i przenośnym znaczeniu. Szansa nie tylko dla lokalnych władz, ale i dla rodziny milionowego obywatela. Kandydatek na sławną matkę jest siedem. Każda zdaje sobie sprawę, że jeśli urodzi "milionowego", może spodziewać się znacznych profitów. Scenarzysta zadbał też, by każda pochodziła z innego środowiska. Jest więc żona inżyniera, technika, rolnika, "prywaciarza", alkoholika i córka leśnika, spodziewająca się nieślubnego potomka. Władze mają jednak swoje preferencje. Nieoficjalnie powołują więc "pełnomocnika do spraw narodzin", którego zadaniem jest dopilnowanie, by milionowy obywatel miał odpowiednio reprezentacyjny rodowód. Reżyser Stanisław Moszuk, kręcąc "Cesarskie cięcie", pozostawał pod wyraźnym wpływem polskiego nestora gatunku - Stanisława Barei. Komediowe ostrogi zdobywał też jako operator w "Kochaj albo rzuć" Sylwestra Chęcińskiego oraz w "Wyjściu awaryjnym" i "Och, Karol" Romana Załuskiego. W "Cesarskim cięciu" ujawnił warsztatową precyzję i profesjonalizm, widoczne zwłaszcza w wartko opowiedzianej fabule, umiejętnym prowadzeniu aktorów i zgrabnym omijaniu mielizn scenariusza. 05:00 TAŚMY KULTURY - GATUNKI ROZRYWKI Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 To, co dla jednych jest rozrywką, innych rozrywa na kawałki. Ponieważ są różne "gatunki" ludzi, potrzebne są różne "gatunki rozrywki".