TVP Kultura Niedziela, 08.12.2019 07:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - SAMUEL HIRSZENBERG Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Kinga Migalska Jednym z najważniejszych krakowskich malarzy żydowskiego pochodzenia XIX wieku był Samuel Hirszenberg. Początkowo tworzył w Polsce, jednak na zaproszenie Borysa Schatza przeniósł się do Jerozolimy, by tam w Szkole Sztuk Pięknych Besaleel objąć posadę profesora. Jego obraz Szkoła talmudystów z 1887 roku z fotograficznym realizmem portretuje młodych mężczyzn pogrążonych w zadumie nad świętym pismem. O twórczości Hirszenberga opowie Kinga Migalska z Muzeum Narodowego w Krakowie 10:30 PIOTRUŚ I WILK (PETER & THE WOLF) Film animowany, 30 min, Francja, 2013 Wykonawcy: Orchestre National De France, Daniele Gatti Odkryjmy na nowo jedno z najsłynniejszych arcydzieł muzyki klasycznej: "Piotruś i Wilk". Film, który w artystyczny sposób łączy muzykę Sergiusza Prokofiewa z animacją, przybliżając muzykę klasyczną wszystkim niezależnie od wieku. W tej 30 - minutowej animacji usłyszymy muzykę w wykonaniu Orchestre National de France pod dyrekcją Daniele Gatti. 11:35 SYBERIADA POLSKA Dramat historyczny, 127 min, Polska 2013 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Michał Komar, Maciej Dutkiewicz Zdjęcia: Andrzej Wolf Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Urszula Grabowska, Adam Woronowicz, Paweł Krusz, Lera Guliaieva, Igor Gniezdilov, Jan Peszek, Agnieszka Więdłocha, Natalia Rybicka, Andrij Zhurba, Dmytro Sova, Marcin Walewski Zima 1940 roku. Jan Dolina, gospodarujący na kresowej wsi były kapral Wojska Polskiego, zostaje wraz z rodziną wywieziony na Syberię. Czy uda im się przetrwać w skrajnie niesprzyjających warunkach i wrócić do ojczyzny? "Moim marzeniem i wielkim wyzwaniem była realizacja filmu o losach Polaków deportowanych przez radzieckie NKWD w roku 1940 na Syberię" - mówił w jednym z wywiadów Janusz Zaorski. Inspiracją, która owemu marzeniu pomogła przybrać realny kształt, stała się książka Zbigniewa Domino "Syberiada polska". Jest ona pierwszą częścią trylogii powieściowej o żyjących na kresach II Rzeczypospolitej ludziach (głównie Polakach, choć nie tylko), wywiezionych po 17 września 1939 roku na "nieludzką ziemię". Domino opowiedział ich losy z dużym realizmem i wyczuciem psychologicznym, na co z pewnością wpłynął fakt, że sam jako młody chłopak został wraz z najbliższymi zesłany na Sybir. Nie przeszkodziło mu to wprawdzie w czasach stalinowskich robić kariery w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, co - zdaniem części krytyki - rzuca pewien cień na patriotyczną wymowę jego książek napisanych po upadku komunizmu. Tak czy owak to właśnie nawiązująca w tytule do głośnego filmu Andrieja Konczałowskiego "Syberiada polska" sprawiła, że autor "Matki Królów" i "Jeziora Bodeńskiego" po siedmiu latach znowu chwycił za kamerę. Scenariusz autorstwa Michała Komara i Macieja Dutkiewicza nie zawsze ściśle trzymał się literackiego pierwowzoru, podążając raczej za wizją Zaorskiego, wedle której trudno w filmie wskazać głównego bohatera. Jest nim bowiem cała społeczność wysiedleńców, zróżnicowana pod względem biografii, charakterów i narodowości. Ich powikłane, nierzadko dramatyczne i pełne trudnych wyborów moralnych losy ukazano na tle zdumiewającej pięknem, surowej syberyjskiej przyrody, stanowiącej wstrząsający kontrast wobec cierpienia ludzi, będących - w pewnym sensie - jej więźniami, a często i ofiarami. Inną zaletą dzieła Zaorskiego jest pochwała wierności nakazom sumienia, które często nic sobie nie robi z podziałów etnicznych i politycznych, każąc narażać bezpieczeństwo, a nawet życie w imię miłości, czy choćby zwykłego współczucia dla człowieka z przeciwnej strony ideologicznej lub religijnej barykady. W znakomitej, międzynarodowej obsadzie aktorskiej szczególne opinie zebrała Sonia Bohosiewicz w roli matki trojga dzieci, która chcąc zapewnić im przetrwanie, nie waha się zostać kochanką bezwzględnego zastępcy komendanta obozu pracy. Akcja "Syberiady polskiej" rozpoczyna się 1 września 1939 roku, w chwili agresji nazistowskich Niemiec na Polskę. Po siedemnastu dniach od wschodu "cios w plecy" zadaje II Rzeczypospolitej sowiecka Rosja. We wsi, w której mieszka rodzina Jana Doliny rozpoczyna się komunistyczna agitacja. Mieszkańcy są jednak na nią najwyraźniej zbyt odporni, w związku z czym już w lutym 1940 roku Sowieci postanawiają wywieźć ich w bydlęcych wagonach na Syberię. Tam, w położonym na odludziu obozie, zostają skazani na katorżniczą pracę przy wyrębie drzewa. Szczególnie trudno jest zimą, kiedy temperatura spada kilkadziesiąt stopni poniżej zera. Do paraliżującego zimna dochodzi głód. Jakby tego było mało komendantem obozu jest sadystyczny kapitan NKWD Sawin, pałający nienawiścią do Polaków, gdyż w czasie wojny z 1920 roku został sierotą. Teraz, będąc panem i władcą kilkudziesięciu obywateli II Rzeczypospolitej, może się mścić do woli. Niestety, za ulubiony cel rozlicznych złośliwości i psychicznych tortur obiera sobie Jana Dolinę, który niegdyś służył w polskim wojsku. Perfidia Sawina osiąga apogeum w chwili, gdy wysyła Jana na kilkutygodniowy spływ drewna, podczas gdy jego żona ciężko choruje na tyfus. 14:00 ARMINIO (ARMINIO) Film muzyczny, opera, 167 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Max Emanuel Cencic Wykonawcy: Max Emanuel Cencic, Lauren Snouffer, Gaia Petrone, Juan Sancho, George Petrou Opera Georga Friedricha Haendla. W roku 1737 wystawiono ją zaledwie sześć razy w ciągu miesiąca, a później zapomniano o niej na prawie 200 lat. W 2016 roku w Karslruhe dzieło Haendla doczekało się kolejnego wystawienia. "Arminio" wyreżyserowany przez Maxa Emanuela Cencica to dzieło znakomite w każdym aspekcie. Cencic występujący jednocześnie w sztuce udowodnił, że jest nie tylko świetnym kontratenorem. Obie role, które udało mu się zgrabnie połączyć, świadczą o tym, że jest u szczytu swojej kariery. 17:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - PUŁTUSK Reportaż, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadząca) Kolegiata pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Pułtusku jest zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa polskiego, jednym z najcenniejszych epoki renesansu w Polsce. Należy do świątyń mazowieckich tzw. grupy pułtuskiej prezentujących specyficzną odmianę budownictwa renesansowego i jest jednocześnie jej najlepiej zachowanym i najdoskonalszym przykładem. 17:15 NIEDZIELA Z... - IRENĄ SANTOR Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2018 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadząca) Bohaterką tego wydania cyklu jest wokalistka śpiewająca mezzosporanem. Z Ireną Santor i jej gośćmi rozmawiamy m.in. o jej drodze artystycznej, życiu, przyjaźniach, nadziei, walce o siebie, przemijaniu i o tym, jak można być szczęśliwą na starość. 18:05 NIEDZIELA Z... IRENĄ SANTOR - RECITAL IRENY SANTOR Koncert, 35 min, Polska, 1968 Reżyseria: Barbara Borys Damięcka Scenariusz: Witold Filler Zdjęcia: R Kośmiński, N Czerwiński Wykonawcy: Irena Santor, Stamisław Santor, Lucjan Kydryński Program muzyczny z udziałem Ireny Santor i jej męża Stanisława Santora. Prowadzi Lucjan Kydryński. 18:45 NIEDZIELA Z... IRENĄ SANTOR - KONCERT NA 707 ULIC Artystyczne/estradowe (widowisko), 45 min, Polska, 1969 Reżyseria: Ryszard Pluciński Scenariusz: Jerzy Kleyny Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Wykonawcy: Fryderyka Elkana, Maciej Kossowski, Wacław Kisielewski, Marek Tomaszewski, Zespół Alibabki, Zespół Hagaw, Zespół No To Co, Zespół Novi Singers Aktorzy: Małgorzata Zielińska, Piotr Nardell Program rozrywkowy z udziałem popularnych piosenkarzy i zespołów muzycznych. 19:45 NIEDZIELA Z... IRENĄ SANTOR - JEJ PORTRET - RECITAL IRENY SANTOR Artystyczne/estradowe (widowisko), 34 min, Polska, 1980 Reżyseria: Barbara Borys Damięcka Scenariusz: Barbara Borys Damięcka Wykonawcy: Irena Santor, Zbigniew Wodecki, Andrzej Sikorowski Recital piosenkarki Ireny Santor, zrealizowany z rozmachem scenograficznym i kostiumowym. Gośćmi artystki są: Zbigniew Wodecki i grupa Pod Budą. 20:30 BUTCH CASSIDY I SUNDANCE KID (BUTCH CASSIDY AND THE SUNDANCE KID) Western, 105 min, USA, 1969 Reżyseria: George Roy Hill Scenariusz: William Goldman Zdjęcia: Conrad L. Hall Muzyka: Burt Bacharach Aktorzy: Paul Newman, Robert Redford, Katharine Ross, Strother Martin, Henry Jones, Jeff Corey, George Furth Film zdobył cztery Oscary w kategoriach: najlepsza muzyka Burta Bacharacha, najlepsza piosenka "Raindrops Keep Fallin' on My Head", najlepszy scenariusz, najlepsze zdjęcia. Opowieść o Dzikim Zachodzie została luźno oparta na faktach. Tytułowi bohaterowie Butch Cassidy i Sundance Kid to wyjęci spod prawa Robert LeRoy Parker i Harry Longabaugh, którym depczą po piętach amerykańscy stróże prawa. Pętla się zacieśnia i staje się jasne, że coraz trudniej będzie wymknąć się sprawiedliwości. Akcja filmu rozgrywa się pod koniec lat dziewięćdziesiątych XIX wieku. To w tym czasie w Wyoming zaczyna działać na własną rękę zgrany duet - sprytny i charyzmatyczny lider Butch Cassidy i jego partner Sundance Kid. Sami organizują napady na pociągi, "biznes" się rozkręca. Podczas kolejnego skoku Buch używa za dużo dynamitu do rozprucia sejfu i w efekcie cały wagon wylatuje w powietrze. Zbierających pośpiesznie pieniądze bandytów zaskakuje sześciu stróżów parawa, którzy nadjeżdżają innym pociągiem. Butch i Sundance Kid wymykają się jednak obławie, ale pościg za nimi trwa. Osaczeni coraz bardziej zdają sobie sprawę, że stróże prawa nie spoczną, dopóki ich obu nie zabiją. Muszą więc zmienić dotychczasowy front działania. Butch przekonuje swego kumpla, by uciekli do Boliwii. Mają zabrać ze sobą Ettę Place, ukochaną Sundance'a. Wierzą, że w kraju, który Butch określa jako raj dla rabusiów, czeka ich wielka przestępcza kariera. Nie wszystko jednak idzie tak, jak sobie wymarzyli. 22:25 SCENA ALTERNATYWNA - BISZ/RADEX Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Bisz/Radex to duet założony przez lidera zespołu Pustki Radka Łukasiewicza oraz uznanego bydgoskiego rapera Jarosława Jaruszewskiego (Bisza). Razem nagrali świetnie przyjęty przez fanów i doceniony przez krytykę album "Wilczy humor". W Scenie alternatywnej wykonają utwory: "Pokaż mi język", "Lascaux", "Margines", "Zysk albo śmierć" i "Światło wody". 22:55 ALTER Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jarosław Ostaszkiewicz Scenariusz: Magdalena Wleklik Wykonawcy: Julia Chmielecka (prowadząca), Adam Podlewski (prowadzący) "Alter" to magazyn o fantastyce i związanymi z nią zjawiskami. Oprócz rozmów z wybitnymi pisarzami i twórcami fantastycznych dzieł, w programie pojawią się też recenzje książek, gier komputerowych, zapowiedzi ciekawych wydarzeń kulturalnych, a także fantastyczne ciekawostki. Do tego porcja pozaziemskich informacji. A wszystko to w wyjątkowy sposób przedstawi para prowadzących: Julia Chmielecka i Adam Podlewski. 23:35 DOKUMENT.PL - PORTRET OSOBISTY Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Małecki Zdjęcia: Piotr Małecki Dokument przedstawia pracę czterech fotografów - Jacka Poremby, Filipa Ćwika, Magdy Hueckel i Andrzeja Świetlika. W filmie artyści opowiadają o swojej pasji, zdradzają tajniki pracy z bohaterem na planie zdjęciowym. 00:25 BILET DO KINA - TAJEMNICA FILOMENY (PHILOMENA) Dramat, 97 min, Wielka Brytania/Francja/USA, 2013 Reżyseria: Stephen Frears Scenariusz: Steve Coogan, Jeff Pope Zdjęcia: Robbie Ryan Muzyka: Alexandre Desplat Aktorzy: Judi Dench, Steve Coogan, Sophie Kennedy Clark, Mare Winningham, Barbara Jefford, Peter Hermann Cztery nominacje do Oscara 2014 (dla najlepszego filmu, za scenariusz i za najlepszą rolę żeńską, za najlepszą muzykę oryginalną) oraz nagroda BAFTA za scenariusz adaptowany. Film zrealizowany na podstawie książki Martina Sixsmitha, która ukazała się w tłumaczeniu polskim pod tytułem "Tajemnica Filomeny". To prawdziwa historia Irlandki Filomeny Lee, która na początku lat 50. ubiegłego wieku jako młodziutka panienka zaszła w niepożądaną ciążę. Okrytą hańbą córkę rodzina umieściła w zakonie, w irlandzkim mieście Roscrea. Tu przyszedł na świat pierworodny syn Filomeny, Anthony, którego w wieku trzech lat zakonnice oddały do adopcji wbrew woli matki, nawet nie informując jej, do jakiej rodziny trafił chłopiec. Teraz Filomena jest już starszą panią na emeryturze. Mimo że od traumatycznych przeżyć minęło tyle lat, nie zapomniała o swoim dziecku, które zawsze pragnęła odnaleźć. W 50. urodziny syna, Filomena rozpoczyna prywatne śledztwo, w czym pomaga jej londyński dziennikarz polityczny Martin Sixsmith, który właśnie stracił posadę rządowego doradcy. Do Martina zwróciła się z prośbą córka Filomeny, opowiadając mu smutną historię swojej matki. Początkowo dziennikarz nie jest zainteresowany tą opowieścią, ale nie mając innego zajęcia, postanawia pomóc kobiecie. Bardzo religijna i skromna Filomena w towarzystwie dziennikarza rozpoczyna poszukiwania od wizyty w klasztorze. Zakonnice odmawiają jednak jakichkolwiek wyjaśnień, tłumacząc się, że wszystkie dokumenty spłonęły w pożarze. W lokalnym pubie Martin dowiaduje się, że akta zostały podpalone celowo, by zniszczyć wszelkie dowody nielegalnego handlu. W zakonie kwitł wówczas proceder sprzedaży dzieci zamożnym Amerykanom. Wszystko wskazuje więc na to, że Anthony został wywieziony za ocean. Filomena i dziennikarz razem wyruszają na poszukiwania do Ameryki. Przez swoje kontakty Martin dowiaduje się, że Anthony dostał nowe nazwisko Michael A. Hess, był prawnikiem i pracował dla George’a H. W. Busha. Okazuje się jednak, że już nie żyje od ośmiu lat. Matka postanawia porozmawiać z ludźmi, którzy go znali Anthony'ego, by dowiedzieć się więcej o swoim synu. 02:15 TERAZ ANIMACJE! - MUNYA I JA (MUNYA IN ME) Film animowany, 20 min, Holandia, 2014 Reżyseria: Mascha Halberstad Scenariusz: Fiona Van Heemstra Zdjęcia: Mascha Halberstad Wykonawcy: Salma Khanfour, Funda Müjde, Ergun Simsek Krótki film animowany. Dziesięcioletnia Munya jest wyśmiewana przez starsze dzieci z powodu swojej wagi. Dzięki muzyce dziewczynka zdobywa się na odwagę, by postawić się swoim prześladowcom. 02:40 ROCK EN SEINE - PJ HARVEY (ROCK EN SEINE - PJ HARVEY) Koncert, 86 min, Francja, 2017 Reżyseria: Francois Missonnier Wykonawcy: Pj Harvey Rock en Seine to jeden z większych festiwali muzycznych w Europie. Odbywająca się od 2003 roku trzydniowa impreza skupia największe gwiazdy muzyki rockowej. W 2017 roku podczas 15. edycji festiwalu na scenie w parku Domaine National de Saint - Cloud wystąpiła znakomita brytyjska artystka PJ Harvey. 04:55 AWATAR, CZYLI ZAMIANA DUSZ Film fantastyczny, 60 min, Polska 1964 Scenariusz i reżyseria: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Lucjan Kaszycki Aktorzy: Wanda Koczeska, Jan Machulski, Henryk Boukołowski, Gustaw Holoubek, Kazimierz Rudzki, Krzysztof Litwin, Lucjan Zitrig, Ryszard Kotys, Stefania Kołodziejczyk, Bronisław Broński i inni Znakomita adaptacja opowiadania Teofila Gautiera (1811 - 72), wybitnego pisarza francuskiego, autora m.in. cenionych poezji ("Emalie i kamee") oraz powieści "Panna de Maupin" i "Kapitan Fracasse". "Awatar, czyli zamianę dusz" zrealizował Janusz Majewski w ramach popularnego w latach sześćdziesiątych telewizyjnego cyklu "Opowieści niesamowite". Jest to zresztą bodaj najwyżej oceniony przez krytykę odcinek serii. Świetnie skonstruowany scenariusz, przekonująca stylizacja na XIX wiek, wyborne aktorstwo (Holoubek, Boukołowski, Machulski, Koczeska) oraz humor, który wytrzymał próbę czasu, to główne atuty tego filmu. Walory "Awataru..." doceniono również za granicą. Film Majewskiego otrzymał nagrodę FIPRESCI na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Telewizyjnych w Monte Carlo (1966) oraz Złoty Asteroid na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Trieście (1967). XIX wiek, Paryż. W pałacu Faubourg Saint Honore mieszka szczerze kochające się hrabiowskie małżeństwo Magdaleny Natalii i Olgierda Łabińskich. Codziennie, niczym tajemne miłosne zaklęcie, cytują sobie werset z Mickiewicza: "Zawsze i wszędzie będę ja przy tobie..." Hrabina wspomina swój pobyt we Florencji i upartego adoratora, niejakiego Oktawiusza de Saville, którego wszakże pozbawiła wszelkich złudzeń. Młodzieniec nie potrafi jednak zapomnieć hrabiny i trawiony niespełnioną namiętnością coraz mocniej zapada na zdrowiu. Po powrocie do Paryża wzywa słynnego doktora Cherbonneau, zwanego "braminem" z racji znajomości arkanów tajemnej wiedzy indyjskiej. Medyk, cieszący się dwuznaczną sławą szarlatana, proponuje znękanemu młodzieńcowi "awatar", czyli zamianę dusz. Wkrótce dusza zadurzonego Oktawiusza przyobleka się w ciało hrabiego Łabińskieggo i odwrotnie. Mimo to kłopoty zakochanego młodzieńca wcale się nie kończą. Hrabina, zorientowawszy się, że jej "mąż" nie pamięta mickiewiczowskich wersetów, zamyka przed nim drzwi do sypialni. Decyzję swą uzasadnia miłością do ojczyzny: "Jestem zbyt wielką patriotką, żeby przyjmować kosmopolitycznych profanów..." Na domiar złego dusza hrabiego zdecydowanie nie może pogodzić się ze swą nową cielesną powłoką.