TVP Historia Czwartek, 26.12.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 GRUDNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1820 - powstała "Oda do młodości" Adama Mickiewicza; 1898 - Maria Skłodowska - Curie i Pierre Curie ogłosili wyodrębnienie radu i polonu; 1944 - ostatni zrzut "cichociemnych"; 1953 - Maria Dąbrowska w swoim dzienniku o dawno niesłyszanych w Polskim Radiu kolędach, które właśnie nadano; 07:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIECZNA JAPONIA (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do zachodniej Japonii. Japonia to kraj kontrastów, osobliwe połączenie tradycji i nowoczesności. Wizyta w zachodniej części Wysp Japońskich jest jak podróż do serca cywilizacji, której duchowość i styl życia pozostały autentyczne i oryginalne. Kolejne etapy podróży odsłaniają przed nami kulturowe bogactwo i przyrodniczą różnorodność Japonii. 09:25 GOLEC UORKIESTRA W BUKOWINIE Koncert, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Wykonawcy: Golec Uokierstra Recital kolęd przygotowany przez zespół Golec uOrkiestra. Koncert zrealizowany w Bukowinie Tatrzańskiej w zabytkowym kościele. W programie najpiękniejsze kolędy polskie w tradycyjnym opracowaniu muzycznym, w klimacie góralskim. 10:15 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE BITWA O CHODZIEŻ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Reżyseria: Paweł Różycki Jest 1918 rok, Wielka Wojna dobiega końca, a w całej Europie odradza się wiele państw narodowych. Jednym z nich jest Polska. Jednak nie wszystkie regiony Rzeczypospolitej zostają włączone w granice kraju. W Chodzieży, wielkopolskim miasteczku z blisko 600 - letnią historią, konspiratorzy, pod groźbą utraty życia, przygotowują się do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Film przedstawia historię wojsk powstańczych, dowodzonych przez porucznika Włodzimierza Kowalskiego (w tej roli, znany z filmu "Twój Vincent", Robert Gulaczyk), który staje na czele kompanii mających za zadanie zdobyć Chodzież. Po pierwszej nieudanej próbie zdobycia miasta przy pomocy fortelu, organizuje wojska do walki zbrojnej. Potyczki z wojskami niemieckimi sprawiają, że dowiaduje się prawdy o sobie oraz ludziach, którymi dowodzi. Fabularyzowany dokument wzbogacony o materiały archiwalne z powstania opowiada o ludziach, którzy po ponad 120 - letniej niewoli podjęli walkę o przywrócenie północnej Wielkopolski do odradzającej się II Rzeczpospolitej. 11:10 PRACE NA WYSOKOŚCIACH Dokument fabularyzowany, 64 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sylwia Nieckarz, Andrzej Buchowski Zdjęcia: Rafał Bobrowski, Marcin Pawełczak Film dokumentalny o opolskiej katedrze, jej historii, rozbudowie oraz trwających pracach konserwatorskich, które podjęto w 2015 roku ze względu na zły stan techniczny obiektu. Opolska katedra to jeden z najstarszych i najbardziej charakterystycznych zabytków miasta, perła architektoniczna Opolszczyzny, a także bardzo ważne miejsce dla praktykujących mieszkańców regionu. Kolejni proboszczowie od wielu lat starali się remontować świątynię, ale nigdy nie udało im się zdobyć funduszy na remont całego obiektu. Jego stan techniczny pogarsza się w zatrważającym tempie. Według szacunków renowacja całej katedry opolskiej - elewacji i wnętrza - ma trwać 5 lat i kosztować 20 milionów złotych. Fundusze na ten cel mają być pozyskiwane m. in. z ministerstwa kultury, projektów zagranicznych i środków unijnych. Historycy sztuki odkryli ponadto, że obecna gotycka świątynia została zbudowana na zrębach pierwotnego, romańskiego kościoła i była wielokrotnie rozbudowywana i przekształcana. Działania renowacyjne obejmują więc regotyzację świątyni, czyli powrót do jak najbardziej pierwotnego, ceglanego wnętrza, aby opolska katedra stała się wzorem dla innych kościołów. O historii i znaczeniu katedry oraz trwających w niej pracach konserwacyjnych i renowacyjnych opowiadają księża związani z katedrą, historycy sztuki oraz osoby zaangażowane w renowację obiektu - przedstawiciele powołanej przez biskupa opolskiego w 2015 roku Kapituły Odnowy Katedry Opolskiej. Zajmuje się ona pozyskiwaniem pieniędzy od darczyńców i sponsorów. 12:30 LATAJĄCA MASZYNA AMERYKAŃSKICH KONFEDERATÓW (CONFEDERATE FLYING MACHINE) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Emily Bernhard Scenariusz: Jonathan Wickham Marzec 1865. Oblężenie Petersburga, podczas wojny secesyjnej w USA, trwało już prawie rok. Tuż przed świtem, atakujący żołnierze Konfederacji, usłyszeli nad głowami dziwny ryk. Zaskoczenie było tak duże, że obserwujący otwierali usta ze zdziwienia. Ogromny, dymiący ptak zniszczył baterie maszyn oblężniczych Unii. Losy bitwy odwracają się, dając zwycięstwo żołnierzom Konfederacji. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, jak bliska tej alternatywnej historii była rzeczywistość. 40 lat przed tym, zanim bracia Wright przeszli do historii, model napędzanego parą samolotu, startującego z dachu pociągu, na krótko wzbił się w powietrze. Lekarz z Mississippi, Richard Oglesby Davidson zbierał pieniądze na budowę maszyny latającej "Artis Avis", która mogłaby przelecieć nad polem bitwy. Teraz, 150 lat później, inżynier i wynalazca, Maris Ensing, zamierza zbudować kopię tego samolotu, na podstawie oryginalnych projektów z lat 50. i 60. XIX wieku, żeby sprawdzić, czy może unieść się w powietrzu. 13:25 15:10 DO YUMY (3:10 TO YUMA) Western, 88 min, USA 1957 Reżyseria: Delmer Daves Scenariusz na podstawie opowiadania Elmore'a Leonarda: Halsted Welles Zdjęcia: Charles Lawton Jr Muzyka: George Duning Występują: Glenn Ford, Van Heflin, Felicia Farr, Leora Dana, Henry Jones, Richard Jaeckel, Robert Emhardt, Sheridan Comerate, George Mitchell i inni Ambitny "western psychologiczny", wymieniany wśród najlepszych, jakie powstały w latach 50. i jeden z ciekawszych w historii tego gatunku. Do legendy przeszła także piosenka z tego filmu autorstwa Neda Washingtona i George'a Duninga w wykonaniu Frankiego Laine'a. Porównywane często do Oscarowego "W samo południe" Freda Zinnemanna dzieło Delmera Davesa odwołuje się do podobnego schematu fabularnego: samotny przedstawiciel prawa musi stawić czoło kowbojskiej bandzie, której szefa ma dostarczyć do więzienia stanowego w innym mieście. Ale Daves, uchodzący raczej za wroga mitologii westernu, pozwolił sobie na idące znacznie dalej niż w tamtym westernie urealnienie postaci. O ile szeryf Bill Kane z filmu Zinnemanna kierował się honorem i troską o spokój swego miasteczka, o tyle bohater Davesa, ubogi farmer Dan Evans, nie świadczy swych usług bezinteresownie. Gdy grupie łowców głów udaje się schwytać groźnego rewolwerowca Bena Wade'a, Dan Evans i miejscowy pijaczek Alex Potter podejmują się eskortowania go aż do więzienia w Yumie. Dan wie, że dostanie za to 200 dolarów, które są mu potrzebne do zbudowania urządzenia nawadniającego pole. Gdyby miał takie urządzenie, lub gdyby ktoś w miasteczku pożyczył mu pieniądze, o co bezskutecznie prosi wszystkich dookoła, nigdy by się nie zdecydował na tak niebezpieczny krok. Jednak studnia to dla jego rodziny sprawa życia lub śmierci, gdyż w okolicy od trzech lat nie spadła kropla deszczu. Potter i Evans zabierają najpierw Wade'a do miasteczka Contention City, gdzie znajduje się stacja kolejowa. Ale pociąg przyjeżdża tam raz dziennie i godziny dzielące ich od wyznaczonej "rozkładem" 15.10 obaj konwojenci mają spędzić w hotelowym pokoju, pilnując więźnia. Banda Wade'a szybko odkrywa miejsce pobytu swego przywódcy i postanawia go odbić. Rewolwerowcy zabijają Pottera i otaczają hotel. 15:10 MONT SAINT - MICHEL: OPACTWO NA SKALE (MONT SAINT - MICHEL: RESISTANCE THROUGH THE AGES) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2016 Klasztor Mont Saint - Michel we Francji, wznoszący się przy brzegu Atlantyku jak magiczny, baśniowy pałac, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów na świecie. Ten film przedstawia jego XIII - wieczną historię. Autorzy docierają do miejsc, do których zwiedzający nie mają wstępu. Prezentują także opinie ekspertów oraz wizualizacje 3D obiektu. Położony na granicy Bretanii i Normandii, Mont Saint - Michel jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Został wybudowany na dużej granitowej skale na morzu. Do tego imponującego romańskiego opactwa benedyktynów można dotrzeć pieszo, tylko podczas odpływu. Pomimo tego rocznie odwiedza go ponad 2, 5 miliona turystów, co czyni go trzecim najbardziej popularnym zabytkiem we Francji. Dokument pokazuje ogromne wyzwanie inżynieryjne, jakim była budowa tego opactwa, niesamowitej wieży poświęconej Archaniołowi Gabrielowi oraz wioski. Lokalizacja opactwa, które w przeszłości było miejscem kultu i więzieniem, w obliczu klęsk żywiołowych, angielskich ataków czy zniszczenia, od zawsze była jego największym atutem. Opuszczony przez lata, kilkadziesiąt lat temu został na nowo odkryty przez pielgrzymów i turystów. 17:25 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - DROGA DO KRÓLESTWA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Dokument "Droga do królestwa" ukazuje podbój przez Mieszka I ziem nad Odrą i Wisłą, które stały się fundamentem Polski. Jaki obszar zdołał opanować Mieszko I w czasie swoich rządów? Mapę jego państwa wydedukowano z mało precyzyjnego opisu granic, zawartego w dokumencie zwanym Dagome iudex. Interpretacja ta budzi dziś wiele wątpliwości. Film jest próbą weryfikacji popularnej mapy państwa Mieszka I poprzez poszukiwanie jego śladów archeologicznych w różnych regionach naszego kraju. Po drodze pojawiają się pytania: czy piastowski władca miał strategię podboju ziem nad Odrą i Wisłą? Na jakich terenach szczególnie mu zależało? Skąd czerpał środki na zbrojenia i budowę nowych grodów? I wreszcie - czy mógł mieć wizję budowy Polski? Z filmu wyłania się wizerunek naszego pierwszego historycznego władcy odbiegający od podręcznikowego przekazu. Paradoksem jest, że Mieszka I, który nie wiedział, że jest Polakiem i buduje Polskę, uważamy za twórcę Polski. I słusznie! Obszar, który zdołał sobie podporządkować Mieszko I, przejął, a następnie poszerzył jego syn Bolesław Chrobry, przyjmując nazwę Polska dla swego królestwa. 22:25 MAGNAT (MAGNAT) Dramat historyczno-obyczajowy, 171 min, Niemcy/Polska, 1986 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Wykonawcy: Janusz Szydłowski Aktorzy: Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Maria Gładkowska, Jerzy Bińczycki Nagroda Specjalna Jury dla filmu oraz "Brązowe Lwy Gdańskie" dla Bogusława Lindy na FPFF w Gdańsku w 1987 roku. Fresk historyczny zainspirowany tworczością Luchino Viscontiego. Na przykładzie losów magnackiej rodziny von Teuss ukazany został kryzys tożsamości narodowej Śląska w pierwszej połowie XX wieku. Epizody z życia rodziny von Teuss nie są przedstawione w porządku chronologicznym. Akcja zaczyna się w 1900 r. Książe Hans Friedrich von Teuss poślubia piękną Angielkę Daisy. W swoich włościach gości cesarza Wilhelma II. Zadowolony z polowania cesarz nadaje księciu tytuł Wielkiego Łowczego. Oczarowany urodą jego żony, Daisy, spędza z nią noc. Rok 1932. Po wylewie Hans Friedrich jest częściowo sparalizowany. Jego druga żona, Marisca flirtuje z Bolkiem, najmłodszym synem księcia. Na wieść o chorobie ojca przyjeżdżają pozostali synowie: Franzel z Westfalii i Conrad z Warszawy. Hans przekazuje zarzad rodzinnego majątku w ręce najstarszego syna Franzla. Rok 1917. Książę wraca z wiecu polskiej ludności Śląska. Cesarz deklaruje utworzenie na tych terenach Królestwa Polskiego. Hans chce, żeby królem został jego syn Franzel. Daisy przyznaje się mężowi do romansu z cesarzem. Książę usiłuje popełnić samobójstwo. Rok 1922. Powstanie Śląskie. Conrad czuje się Polakiem i walczy w powstańczych szeregach. 02:15 WOJNA O MORZA - PANCERNIKI Z BAZY SCAPA FLOW. ODC. 1/2 (ODC. 1/2) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Andy Twaddle Przez wieki brytyjska Royal Navy walczyła z flotami francuską i hiszpańską. W XX wieku wszystko się zmieniło. Brytyjczycy musieli walczyć z Niemcami, którzy stworzyli potężną flotę. Dwuczęściowy film dokumentalny pokazuje walkę o panowanie na morzu w czasie I wojny światowej z obydwu perspektyw: brytyjskiej i niemieckiej.