TVP Kultura Poniedziałek, 23.12.2019 08:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - KWIDZYN Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadzący) W kolejnym odcinku będziemy sprawdzać, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak Kwidzyn. Zespół katedralno - zamkowy w Kwidzynie powstał w XIV wieku na potrzeby diecezji pomezańskiej, jako jej centrum religijne i polityczno - administracyjne. Posiada unikatowe wartości architektoniczne i zabytkowe. Jest jednym z najbardziej imponujących zabytków architektury gotyckiej w Polsce z monumentalnym, najokazalszym w kraju gdaniskiem (danskerem). To jedyne na terenie Polski, tak uformowane przestrzennie oraz jednorodne założenie średniowieczne łączące funkcje sakralne, rezydencjonalne i obronne o unikatowych w skali europejskiej rozwiązaniach architektonicznych. 08:15 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - LECH SZTANDAR, FRYDERYK MIDOR Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) W tym wydaniu rozmowa o konkursie Młody Muzyk Roku, którego finał odbył się w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Gościem Katarzyny Sanockiej będą Fryderyk Midor - laureat konkursu oraz Lech Sztandar - prezes Fundacji Młody Muzyk. 08:35 BARDZO STARZY OBOJE Nowela filmowa, 24 min, Polska, 1967 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Kazimierz Brandys, Jerzy Markuszewski Zdjęcia: Marek Nowicki Aktorzy: Kazimierz Opaliński, Barbara Ludwiżanka Sentymentalna opowieść o nieuchronnym upływie czasu, o przemijaniu, bezskutecznej walce człowieka z własnym losem, często wymykającym się spod kontroli i toczącym się wbrew marzeniom i oczekiwaniom. Jest to film o uczuciach ludzi starszych, którzy mimo upływu lat i bagażu rozmaitych doświadczeń życiowych, zachowali pogodę ducha, żywe wspomnienia młodzieńczych lat, kiedy wszystko było jeszcze przed nimi. Pełna zadumy i refleksji opowieść o ludziach, którym kolejne lata życia upłynęły w burzliwym okresie pierwszej połowy XX stulecia. Przeżyli wiele - dwie wojny, zwycięstwo bolszewizmu w Rosji, śmierć Piłsudskiego, spalenie Warszawy. Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego słonecznego letniego przedpołudnia w sielankowej atmosferze. Balbina i Adolf obchodzą 50. rocznicę małżeństwa. Siedzą przed domem na ławeczce w cieniu rozłożystego drzewa, wokół pełno kwitnących kwiatów, słychać śpiew ptaków. Gdy brali ślub, dzień wówczas był równie ciepły i piękny. Ona miała na sobie białą suknię z koronką, do twarzy jej było w welonie. Właśnie wtedy nadeszła wiadomość o zamordowaniu w Sarajewie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Świeżo upieczony małżonek nie podzielił się wtedy tą straszną wieścią z żoną. Przez całe życie starał się chronić ukochaną przed złymi wiadomościami, otaczał troskliwą opieką, stworzył własny zamknięty świat, w którym ona czuła się szczęśliwa i bezpieczna. W 1918 roku urodził się pierworodny syn, potem przyszło na świat kolejne potomstwo. Stasieczek ukończył studia, dziś jest ważnym redaktorem, młodszy Miecio pracuje w ministerstwie. Dzieci również przeszły w życiu wiele. Sędziwi małżonkowie wspominają ich trudne lata wojny. Jeden z synów podupadł na zdrowiu wysłany na przymusowe roboty do Niemiec, drugi walczył w powstaniu. Na wspomnieniach, rozpamiętywaniu dawnych żalów i zaprzepaszczonych nadziei upływa całe przedpołudnie. Zbliża się dwunasta. Może następną podmiejską kolejką przyjadą dzieci z rodzinami na ślubną uroczystość rodziców. Matka przygotowała tyle smakołyków na tę okazję... 09:10 CHLEB, MIŁOŚĆ I... (PANE, AMORE E...) Komedia obyczajowa, 92 min, Włochy, 1955 Reżyseria: Dino Risi Aktorzy: Vittorio De Sica, Sophia Loren, Lea Padovani, Antonio Cifariello Komedia obyczajowa będąca trzecią częścią trylogii o przygodach Antonio Carotenutiego. W roli kochliwego marszałka Vittorio De Sica. W filmie zobaczymy też piękne kobiety, a wśród nich Sofia Loren. 11:00 KRÓLOWA BONA - ODC. 10 Serial historyczny, 55 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Jerzy Zelnik, Anna Dymna, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Piotr Fronczewski, Jerzy Trela, Bogusław Sochnacki, Marek Kondrat, Stanisław Ptak, Wieńczysław Gliński, Mariusz Benoit, Stefan Szmidt Długa i dramatyczna walka Zygmunta Augusta o uznanie jego małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną zostaje uwieńczona pełnym sukcesem. Przestraszeni groźbą abdykacji posłowie poddają się woli króla. 7 grudnia 1550 r. w katedrze wawelskiej odbywa się koronacja Barbary na królową Polski. Szczęście królewskiej pary nie trwa długo. Pół roku później Barbara umiera. Po raz drugi trzydziestoletni monarcha zostaje sam, skłócony z matką i nadal bezdzietny. Kierując się dobrem dynastii, Zygmunt August decyduje się na kolejne małżeństwo. Pragnąc rozbić koalicję cara Iwana z Ferdynandem Habsburgiem, planuje ślub z Katarzyną Austriaczką. 12:05 UCIECZKA - WYCIECZKA - ODC. 5/5 DO PRZYSZŁEGO ROKU Serial dla młodych widzów, 25 min, Polska 1973 Reżyseria: Jadwiga Kędzierzawska Scenariusz: Sławomir Grabski, Jadwiga Kędzierzawska Zdjęcia: Czesław Swirta Występują: Piotr Sot, Marcin Piechowski, Waldemar Górski, Dorota Kędzierzawska, Krystyna Karkowska, Aleksander Sewruk, Zbigniew Józefowicz, Barbara Rachwalska i inni Kończą się wakacje, gospodarze przyjeżdżają ze szpitala, a młody Słowik, sierota, musi wracać do domu dziecka. Przyjaciele obiecują sobie jednak spotkać się podczas następnych wakacji. 13:05 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - LECH SZTANDAR, FRYDERYK MIDOR Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadzący) W tym wydaniu rozmowa o konkursie Młody Muzyk Roku, którego finał odbył się w siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Gościem Katarzyny Sanockiej będą Fryderyk Midor - laureat konkursu oraz Lech Sztandar - prezes Fundacji Młody Muzyk. 13:25 STEVIE WONDER - GENIUSZ SOULU (STEVIE WONDER - SOUL GENIUS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Hannes Rossacher Film dokumentalny przedstawiający historię jednego z najbardziej utalentowanych muzyków - Steviego Wondera. Cudowne dziecko, jak często określano młodego Wondera, podpisało pierwszy kontrakt z wytwórnią Motown już w wieku 11 lat. W trakcie swojej wieloletniej kariery artysta skomponował utwory, które zapewniły mu nieśmiertelność. Oprócz działalności artystycznej i jej wpływu na współczesną muzykę, film koncentruje się także na aktywności politycznej i społecznej gwiazdora. Muzyk angażował się w walkę z apartheidem, popierał także Martina Luthera Kinga oraz Baracka Obamę. W dokumencie głos zabierają m.in. Martha Reeves, Robert Margouleff czy Macy Gray. 15:20 WIECZÓR U ABDONA Film obyczajowy, 38 min, Polska, 1975 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Agnieszka Holland Scenariusz: Agnieszka Holland Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Marek Bargiełowski, Beata Tyszkiewicz, Michał Szwejlich, Michał Bajor, Krystyna Wachelko-Zaleska Opowieść o prowincjonalnym intelektualiście z małego kresowego miasteczka z początku lat dwudziestych, który kocha się w pięknej aptekarzowej. 16:10 ROZMOWY KONTROLOWANE Komedia, 93 min, Polska 1991 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Stanisław Tym Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Tym, Krzysztof Kowalewski, Irena Kwiatkowska, Alina Janowska, Marian Opania, Jerzy Turek, Jerzy Bończak, Bożena Dykiel, Maciej Damięcki, Joanna Żółkowska, Artur Barciś i inni Niemal dokładnie w dziesiątą rocznicę ogłoszenia stanu wojennego na ekrany kin weszła pierwsza polska komedia poświęcona temu dramatycznemu wydarzeniu. Po serii filmów "martyrologicznych" na ten temat, recenzenci pisali, że oto pojawił się "pierwszy film o stanie wojennym, który publiczność prawdopodobnie uzna za swój". Autorzy dość odważnie podeszli do zadania: postanowili rozśmieszyć widzów tym, co jeszcze do niedawna budziło grozę, zburzyli martyrologiczne stereotypy, spojrzeli satyrycznie nie tylko na sprawców stanu wojennego, ale i tych, których on dotknął. Dostało się zarówno władzy i "bezpiece", jak i opozycji. Sprawiedliwie wykpiono metody walki i zachowania obu stron. Jak pisał jeden z krytyków, "obie walczące strony łączyła bowiem jedna gra. W tym filmie stan wojenny wszystkich jakoś urządzał i podnosił. "Resort"potrzebował twardych przeciwników, żeby podkreślić swoją rolę, a ludzie chętnie wyolbrzymiali swoje zagrożenie, żeby na tym tle wypaść bardziej bohatersko". Nawiązując do wielu klasycznych już dzieł filmowej szkoły polskiej, do "Popiołu i diamentu" a jeszcze wyraźniej do "Zezowatego szczęścia", twórcy "Rozmów kontrolowanych" uświadamiają widowni, że film ten "nie jest spóźnioną satyrą na WRON - ę, ale wciąż aktualnym studium polskości rozumianej jako zbiór gestów". "Rozmowy kontrolowane", nagrodzone Złotymi Lwami Gdańskimi za scenariusz na FPFF w Gdyni w 1992 r. , to poniekąd kontynuacja "Misia", wcześniejszej o 10 lat komedii, którą z dziełem Sylwestra Chęcińskiego łączy osoba scenarzysty i odtwórcy głównej roli, Stanisława Tyma. W obu filmach gra on postać Ryszarda Ochódzkiego, prezesa klubu sportowego "Tęcza". W grudniu 1981 r. Ryszard Ochódzki zostaje przyłapany w intymnej sytuacji z żoną pułkownika SB - Molibdena. Ten "w odwecie" wymusza na bohaterze zakup gospodarstwa w Suwalskiem. Ponieważ w tamtym rejonie większość urzędów obsadzonych jest przez "solidarnościowców", Ochódzki musi wstąpić do związku i wymeldować się ze stolicy. W Suwałkach zastaje go stan wojenny. Po spowodowaniu wypadku samochodowego prezes porzuca swój pojazd i pożyczonym autem wraca do stolicy. Zatrzymuje go patrol. W bagażniku samochodu znajduje solidarnościowe ulotki. Bojąc się aresztowania, Ochódzki rzuca się do ucieczki. Przez przypadek unieszkodliwia ścigający go czołg i staje się bohaterem walczącego podziemia. SB ściga go teraz po całej Polsce listem gończym. Tymczasem jeden z kolegów pułkownika Molibdena oznajmia mu, że wie o jego wcześniejszych kontaktach z Ochódzkim. W trosce o własną karierę i bezpieczeństwo Molibden postanawia zabić prezesa klubu "Tęcza". Ochódzkiego może już tylko uratować ucieczka za granicę. W kobiecym przebraniu ma się udać do Szwecji... 18:00 LEGENDY POLSKIEGO TEATRU - HALINA WE WSPOMNIENIACH MARIANA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 1993 Reżyseria: Ludwik Perski Zdjęcia: Zbigniew Skoczek Wykonawcy: Marian Brandys Poznał ją u Broszkiewiczów w Warszawie, a właściwie - w jakiś czas potem - w Zakopanem, i to bardziej z jej niż z własnej inicjatywy. Od opisu tego spotkania Marian Brandys zaczyna opowieść o zmarłej w 1989 r. żonie - wielce utalentowanej aktorce i znanej działaczce opozycji, Halinie Mikołajskiej. Jest to zarazem opowieść o jej rodzinie, środowisku, wspólnych przyjaciołach, sąsiadach, a także o sobie: nieznającym się na teatrze pisarzu, związanym z kobietą, dla której teatr był pasją. Wspomnienia Brandysa uzupełniają fragmenty zarejestrowanych na taśmie spektakli z udziałem Haliny Mikołajskiej oraz jej występów w salach przykościelnych, kiedy w latach 80. zdecydowała się jednak teatr opuścić. Ta wartka, pełna ciepła, zadumy, humoru i ironii opowieść jest ostatnim filmem znanego dokumentalisty Ludwika Perskiego. 20:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - OSTATNIA RODZINA Film biograficzny, 117 min, Polska Reżyseria: Jan P. Matuszyński Scenariusz: Robert Bolesto Zdjęcia: Kacper Fertacz Aktorzy: Andrzej Seweryn, Dawid Ogrodnik, Aleksandra Konieczna, Andrzej Chyra, Zofia Perczyńska, Danuta Nagórna, Alicja Karluk, Magdalena Boczarska Film biograficzny - zdobywca Złotych Lwów na festiwalu w Gdyni - przedstawiający poruszające i dramatyczne losy znanego malarza Zdzisława Beksińskiego i jego bliskich, żony i syna. Akcja rozgrywa się w ciągu 28 lat, a główny wątek skupia się na warszawskim okresie życia rodziny. Beksińscy mają mieszkanie na ursynowskim blokowisku. W 1977 roku ich syn Tomek, dziennikarz muzyczny, znakomity tłumacz i publicysta, przenosi się do własnego lokum niedaleko rodziców, co sprawia, że ich kontakty pozostają bardzo intensywne. W filmie Tomek jawi się jako człowiek nadwrażliwy, wybuchowy, mający skłonności do depresji oraz myśli samobójcze. Syn spędza sen z powiek matce, z którą jest najbardziej związany. Poświęcający się sztuce Zdzisław Beksiński nie jest w stanie zapanować nad wszystkimi rodzinnymi sprawami. Po pierwszej, na szczęście nieudanej próbie samobójczej Tomka, rodzice walczą o syna, ale także o własne, wymykające się spod kontroli życie. Gdy Zdzisław Beksiński podpisuje umowę z właścicielem paryskiej galerii sztuki, a Tomek podejmuje pracę w Polskim Radiu, wydaje się, że rodzinne sprawy zaczynają się powoli normalizować. Ale to tylko pozory. Najgorsze dopiero nadejdzie. 22:40 KRONOS Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu "Kronos" profesor Piotr Nowak wraz z zaproszonymi do studia gośćmi dyskutuje na temat pojęcia - prowincja. Uczestnicy programu próbują odpowiedź na szereg pytań. Gdzie jest prowincja? Jak postrzegana jest prowincja, czy jest to grajdół, wygwizdowo? Co się musi stać, by uznać prowincjonizm za wartość? I czy świat da więcej niż to, co można znaleźć w domu na prowincji? 23:20 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - PIERWSZY FILM - HISTORIA LOUISA LE PRINCE’A (THE FIRST FILM) Film dokumentalny, 106 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: David Wilkinson Scenariusz: Irfan Shah, David Wilkinson Sylwetka Louisa Le Prince ' a, wynalazcy, uważanego za jednego z pierwszych twórców filmowych na świecie. W 1886 skonstruował i opatentował jednoobiektywową kamerę i projektor, na kilka lat przed wynalezieniem kinetoskopu Edisona. Sfilmowana scena przez Le Prince ' a jest uważana za najstarszy znany zapis filmowy, poprzedzający twórczość braci Lumiere. Le Prince na krótko przed oficjalnym pokazem swojego wynalazku w USA zniknął w tajemniczych okolicznościach, jego losy do dziś pozostają nieznane. 03:45 KINO NOCNE - MIĘSO. IRONICA Film satyryczny, 26 min, Polska, 1993 Autor: Piotr Szulkin Scenariusz: Piotr Szulkin Zdjęcia: Dariusz Kuc Wykonawcy: Ewa Frąckiewicz, Zofia Saretok, Włodzimierz Musiał Aktorzy: Iga Konińska, Artur Przybysz, Magda Polesińska, Zygmunt Fok, Karolina Nowakowska, Alfred Freudenheim Piotr Szulkin zapracował sobie na miano enfant terrible polskiego kina nie tylko niekonwencjonalnymi filmami, które nie mieściły się w ramach obowiązujących mód, ale też niezależnością głoszonych publicznie sądów. Jako absolwent szkoły plastycznej (1970 r.) i filmowej (1975 r.) od początku swej twórczości starał się łączyć moralną i intelektualną klarowność swych utworów z oryginalną formą wizualną. "Mięso" w dotychczasowym dorobku autora "Golema", "Wojny światów", "O - bi, O - ba" czy "Feminy" jest dziełem raczej wyjątkowym. Zawiera przekornie złośliwy komentarz do narodowego myślenia i mówienia o losach kraju i Polaków. Reżyser ma wyraźnie dość koturnów, namaszczenia, świec, kirów i symboli. Punktem wyjścia swych rozważań czyni rzecz najbardziej niepoetycką z możliwych: mięso. Ale mięso faktycznie było w PRL zawsze "surowcem strategicznym". Podwyższenie jego cen kończyło się niejednokrotnie zmianą ekipy rządzącej. Traktuje więc Szulkin historyczne perypetie z mięsem jak temat analogiczny do głośnego "Słoń a sprawa polska". Brawurowo łączy rozmaite konwencje filmowe. Film zaczyna się niczym poważny esej socjologiczny, by za chwilę przemienić się w komedię muzyczną lub scenkę z kabaretowego skeczu. Wszystko jest stylizowane "pod epokę", której dany epizod dotyczy. Na ekranie pojawiają się zatem i ZMP - owcy w strojach organizacyjnych i tańczące zakonnice, które świecami walczą z pałkami ZOMO. Twórca niczego się nie boi, żongluje symbolami, kpi ze świętości. Zwolennikom racjonalnego myślenia, którzy chcieliby rzeczywiście wiedzieć, jaki jest związek mięsa ze sprawą polską, Szulkin zapewne odpowiedziałby serio: taki sam jak słonia. 04:25 TAŚMY KULTURY - OWOCE SUKCESU Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 Sukces ma wielu ojców, sukces rodzi owoce. Nawet najsłodszy owoc z czasem gnije i może stać się niejadalny. Czasem zgnić może też drzewo, które je wydało. Wtedy ojcostwo jest już niezaprzeczalne. 04:40 SCENA ALTERNATYWNA - WARSZAWSKA ORKIESTRA SENTYMENTALNA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Warszawska Orkiestra Sentymentalna to zespół rozsmakowany w dawnych melodiach polskiej przedwojennej rewii i kabaretu. Muzyków Orkiestry inspirują piosenki i pieśni z repertuaru Adama Astona, Wiery Gran czy Mieczysława Fogga, aranżacje Henryka Warsa i Rostworowskiego, wykonania orkiestr Golda i Petersburskiego, Karasińskiego i Kataszka. W maju 2017 roku debiutancka płyta WOS "Umówmy się na dziś" otrzymała trzecią nagrodę w konkursie na Folkowy Fonogram Roku organizowanym przez Program 2 Polskiego Radia w ramach festiwalu Nowa Tradycja. Później ukazały się jeszcze trzy albumy: "Tańcz mój złoty", "Śpiewnik kolędowy" i "Płyń Wisełko". W Scenie alternatywnej, Warszawska Orkiestra Sentymentalna wykona utwory z płyt "Umówmy się na dziś i"Tańcz mój złoty". Skład: Gabriela Mościcka - śpiew, akordeon Lena Nowak - klarnet, śpiew Kazimierz Nitkiewicz - trąbka Mateusz Kowalski - perkusjonalia, śpiew Jakub Fedak - wibrafon Łukasz Owczynnikow - kontrabas Krzysztof Baranowski - mandolina, gitara Michał Oblacinski, Katarzyna Dybowska - tancerze