TVP Historia Sobota, 11.01.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1908 - Wielki Kanion Kolorado otrzymał status Pomnika Przyrody; 1922 - pierwszy raz użyto insulinę do leczenia cukrzycy; 1924 - reforma gospodarcza i walutowa Władysława Grabskiego; 1978 - powstało Towarzystwo Kursów Naukowych "latający uniwersytet"; 07:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. 08:30 CZARNE CHMURY - ODC. 3/10 - ZAWIŚĆ Serial przygodowy, historyczny, 50 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka W kuźni zjawiają się elektorscy rajtarzy. Nieunikniona w tej sytuacji potyczka kończy się szczęśliwie dla uciekinierów. Pułkownik Dowgird i Kacper, przebrani w zdobyczne mundury, ruszają w dalszą drogę. Pilno im na dwór królewski, ale nie mogą puścić płazem jawnej niesprawiedliwości. Stają w obronie chłopa, zabieranego siłą do elektorskiego wojska. Wybawiony z opresji nieszczęśnik zaprasza ich na ślub i wesele. Uroczystość zakłóca pojawienie się rajtarów kapitana Knothego. Dowgird zwycięża w pojedynku, rozwścieczony Knothe z zemsty podpala wioskę. Pułkownik ze swoim wiernym wachmistrzem szukają schronienia we młynie, gdzie nieoczekiwanie zjawia się ich drugi prześladowca, rotmistrz Zaremba. Niegdyś przyjaciel pana Krzysztofa, dziś dowódca ścigającego go oddziału dragonów, staje do pojedynku z pułkownikiem Dowgirdem. 09:30 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - WŁOSZCZYZNA NA POLSKIM STOLE Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa ruszy do Torunia, gdzie spotka się ze znanym już z naszych programów profesorem Jarosławem Dumanowskim, historykiem, zajmującym się dziejami polskich kulinariów. Swoją wizytę w mieście rozpoczną od domu, w którym ongiś mieszkał Włoch Filip Kallimach, nauczyciel synów króla Kazimierza Jagiellończyka i sekretarz króla Jana Olbrachta. Lecz mało kto wie, że w młodości Kallimach przyjaźnił się z autorem, a nawet występuje na kartach pierwszej europejskiej drukowanej książki kucharskiej Bartolomeo Platiny. Istnieją też pewne tropy pozwalające przypuszczać, że włoskiej kuchni próbował w domu Kallimacha młodziutki Mikołaj Kopernik. Tak więc jak się okazuje, włoszczyzna zagościła na polskich stołach już przed przybyciem królowej Bony. A dla Karola to wyzwanie, aby odtworzyć starodawne przepisy i dostosować je do współczesnych gustów. Zrobi to na dachu jednego z toruńskich hoteli, skąd rozciąga się widok na dom Kopernika. Karol przygotuje trzy dania: 1/ selerowe rosti z serem i konfiturą z czerwonej cebuli; 2/ zapiekane kalafiory z serem i marynowaną marchewką; 3/ gulasz z bakłażana z pieczonymi warzywami. 11:10 OLBRZYMY OCEANÓW - CZ. 2/3 (OCEAN GIANTS. DEEP THINKERS) Serial dokumentalny, Wielka Brytania Kolejny odcinek serii przedstawiającej zadziwiający świat wielorybów i delfinów traktuje o umiejętnościach komunikowania się i nieprzeciętnej inteligencji tych zwierząt. Naukowcy prowadzą długoletnie obserwacje i badania w naturalnym środowisku ssaków wodnych. Badacze rejestrują ich zachowania, by następnie wnikliwie analizować filmy i nagrania dźwięków. Autorami uchwyconych na taśmie filmowej niepowtarzalnych zdjęć i ujęć są znani operatorzy Doug Allan i Didier Noirot. W tym odcinku obserwacjom podlegają m.in. delfiny butlonose, których mózg należy największych w świecie zwierząt. Jest większy nawet od mózgu człowieka. Butlonos jest uznawany za jedno z najinteligentniejszych zwierząt świata. Od kilkudziesięciu lat badania nad porozumiewaniem się delfinów prowadzi Denise Herzing, biolog i behawiorystka, która jest światowej klasy znawczynią mowy tych zwierząt. To jej zdaniem już za parę lat poznamy mowę delfinów. Wraz z operatorami Dougiem i Didierem Herzing penetruje wody u wybrzeży Bahamów. Ich zainteresowanie budzi rodzina delfinów wraz z matką i jej młodym. Samice delfinów opiekują się maluchami przez pierwsze pięć lat ich życia, ucząc najpotrzebniejszych umiejętności, jak porozumiewanie się między sobą. Oprócz ludzi, delfiny jako jedyne w świecie zwierząt posługują się własnymi imionami do nawoływania się. Badania naukowców przynoszą coraz to nowe odkrycia na temat obdarzonych niezwykłą inteligencją wielorybów i delfinów. Nie sposób jednak wytłumaczyć naukowo tajemniczej więzi łączącej te zwierzęta z człowiekiem. Ale kiedy pewnego dnia będziemy mogli się z nimi porozumiewać, może same o tym opowiedzą. 13:25 POLSKIE 100 LAT - NAUKA I KULTURA W II RZECZPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Po odzyskaniu niepodległości w Polsce było 33 procent analfabetów. Państwo konsekwentnie realizowało obowiązek bezpłatnego powszechnego nauczania, który w latach trzydziestych objął ponad 90 procent dzieci. Na początku lat 20. było 17 szkół wyższych, a pod koniec lat 30. już 32 szkoły wyższe, kształcące 50 tysięcy studentów. Powstanie suwerennego państwa wpłynęło pozytywnie na rozwój życia kulturalnego oraz na jego demokratyzację i upowszechnienie. Sprzyjał temu rozwój czytelnictwa książek i różnego rodzaju periodyków oraz gazet codziennych. Odzyskanie niepodległości zbiegło się z rozwojem nowych form życia literackiego i artystycznego. 13:55 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 36 JAK POWSTAJE PAPIER? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Papier to rzecz na tyle zwyczajna, że właściwie nie zwracamy na niego większej uwagi na co dzień. Nie wyobrażamy sobie jednak życia bez papieru. Dlatego warto poznać tajniki jego historycznej produkcji. W tym celu Radosław Kotarski rusza do Dusznik Zdroju i sam ręcznie wytwarza arkusze papieru. Przy tej okazji zastanawia się, dlaczego produkcję papieru nazywamy czerpaniem i jak możliwe jest wykonanie znaku wodnego. Nie obędzie się bez wytężonej pracy. 14:35 BIZANCJUM: OPOWIEŚĆ O TRZECH MIASTACH - ODC. 2/3 (BYZANTIUM: A TALE OF THREE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Anna Cox Bizancjum, Konstantynopol, Stambuł. Jedna metropolia była stolicą trzech imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i tureckiego. Każde z nich przyniosło inne wyznanie, przekonania i tradycje, i każde pozostawiło swoje piętno na architekturze miasta, które jest jedyną na świecie metropolią położoną na dwóch kontynentach oraz, u boku Jerozolimy i Rzymu, jednym z najwspanialszych świętych miast świata. Jego nazwa - Bizancjum - pochodzi od imienia Byzasa, legendarnego greckiego króla, syna Posejdona. Zdobywcy i pielgrzymi, kupcy i podróżnicy przybywali do miasta dla władzy, rozrywki i religii. Nic więc dziwnego, że Bizancjum nazywano miastem pragnień. Obecnie Stambuł roi się od minaretów muzułmanów, którzy przejęli miasto. Z nich muzułmańscy mieszkańcy miasta wzywani są na modlitwy. To jeden z przejawów zmienności tego miejsca. Jednak zanim pojawiły się minarety, ulice zapełniały świątynie greckich i rzymskich bogów i chrześcijańskie kościoły. 15:35 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: WŁADYSŁAW I ŁOKIETEK Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Władysław Łokietek, syn księcia Kazimierza Pierwszego kujawskiego. Urodził się w roku 1260 lub 1261. Po śmierci Przemysła II w 1296 roku sprawował władzę w Wielkopolsce. Został stąd jednak wygnany, a jego miejsce zajął król czeski Wacław II. Po powrocie z wygnania w 1304 roku podjął walkę o odzyskanie władzy. Sukcesywnie jednoczył ziemie polskie. Mimo niepowodzeń - między innymi utraty Pomorza Gdańskiego i buntu niemieckiego mieszczaństwa w Krakowie - doprowadził do zjednoczenia dwóch dzielnic i jako pierwszy władca Polski koronował się w Krakowie w 1320 roku. W granicach Polski znalazła się Wielkopolska i Małopolska. Kiedy Łokietek umierał w 1333 roku, zjednoczona Polska nie obejmowała już Śląska, Pomorza Zachodniego i Gdańskiego, Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. 16:20 TAJEMNICZY KSIĘŻYC (THE MOON) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2006 Reżyseria: Ruth Whippman W filmie zaprezentowano materiały archiwalne i zdjęcia z misji Apollo, NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej, wywiady z licznymi osobami na temat aktywności księżycowej oraz pełen rachunek relacji człowieka z Księżycem oraz innymi naturalnymi satelitami. Program przedstawia historię wierzeń i mitów związanych z Księżycem, a także postęp naukowy, jaki stał się udziałem ludzkości - od starożytnego kultu Księżyca, do wyścigu kosmicznego w latach 60. Obecnie fascynacja człowieka Księżycem ponownie przeżywa swój rozkwit: na pustyni Utah Towarzystwo Księżycowe wybudowało pełnowymiarowe symulacje księżycowe, a firma Space Adventures oferuje bilety na Księżyc dla super bogatych pasjonatów. 17:25 MARZYCIELE - JÓZEF MEHOFFER Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Drogi Józefa Mehoffera od dzieciństwa krzyżowały się z drogami Stanisława Wyspiańskiego. Byli rówieśnikami, razem chodzili do tych samych szkół, uczyli się malarstwa u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, podróżowali po Europie, w Paryżu mieli wspólną pracownię, razem tworzyli witraże w kościele Mariackim. Mehoffer był wszechstronny, zajmował się grafiką, malarstwem, tworzeniem witraży i polichromii. Uprawiał także grafikę użytkową, projektował książki, plakaty, banknoty. Jednym z ostatnich dzieł Józefa Mehoffera jest droga krzyżowa, która znajduje się w kaplicy Męki Pańskiej w Bazylice Franciszkanów w Krakowie. 18:00 ZMIENNICY - ODC. 3/15 - DZIEWCZYNA DO BICIA Serial komediowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przmysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Bronisław Pawlik, Paweł Nowisz, Piotr Pręgowski, Kazimierz Kaczor, Wojciech Pokora, Maria Klejdysz, Krzysztof Zaleski, Zofia Merle, Jan Mayzel, Andrzej Grąziewicz, Marian Opania, Anna Sobik i inni Kasia pracuje jako kierowca w firmie kierowanej przez prezesa Koniuszkę. Do jej obowiązków należy m. in. wożenie żony prezesa na zakupy, do fryzjera, odbieranie ze szkoły ich rozwydrzonego syna itp. Kasia ma tego coraz bardziej dosyć. Podczas grzybobrania, w którym bierze udział kilkanaście osób z firmy Koniuszki, dochodzi do zbiorowego pijaństwa. W Kasi przelewa się czara goryczy. Zbrzydzona prymitywizmem biesiadników w jednej chwili porzuca pracę. Tymczasem w szpitalu pan Stanisław i dyrektor Michalik stają się przyjaciółmi. Przechodzą nawet na "ty". Krashan wchodzi na ścieżkę przestępstwa. Wiezie do Polski całą torbę kiełbasy nafaszerowanej narkotykami. 19:05 MĘCZEŃSTWO KRESÓW WSCHODNICH 1918 - 1956 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2017 Reżyseria: Adrian Grad Scenariusz: Adrian Grad Zdjęcia: Kamil Niesłony Kresy to nie tylko część geograficzna, ale kulturowa, a przede wszystkim historyczna Polski. Wschodnie części Polski były tyglem narodowym, ale także, w okresach słabości czy braku ochronnych funkcji państwa polskiego, obszarem, na którym dochodziło do szczególnie brutalnych represji narodu polskiego, aż do jego eksterminacji włącznie. Film pokazuje cały ciąg tych tragicznych zdarzeń, począwszy od najbardziej brutalnej, choć zapomnianej historii Akcji Polskiej, która kosztowała życie około 100.000 Polaków. Nikt na świecie nie mówił wtedy o tym ludobójstwie, a hekatomba późniejszej II wojny światowej pozwoliła zapomnieć o jednej z pierwszych eksterminacji Europy XX wieku. Dziś pamiętamy tylko o Katyniu, coraz więcej o Wołyniu, ale cały ciąg historycznych zdarzeń na terenach wschodnich pokazuje dopiero ten film, wskazując dzieje tej części Polaków zwanych Kresowianami. Dzieje to tragiczne i pełne zbrodni, pokazujące, jak polska narodowość broniła się przed ideologią i żywiołem zewnętrznym na części terytorium obrazowo określonym przez Tymothy' ego Snydera mianem Skrwawionych Ziem. 20:10 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 6/6 NAZISTOWSKI MESJASZ (ODC. 6/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 6 Lato 1941 roku. Niemcy przygotowują się do "Operacji Barbarossa" - inwazji na ZSRR. Jeżeli zniszczą potęgę radziecką, Hitler uzyska dominację w Europie. Jak zaczęła się przemiana Adolfa Hitlera w nazistowskiego przywódcę, człowieka odpowiedzialnego za najbardziej wyniszczający konflikt w historii świata? Cofamy się do roku 1923, gdy przebywał w więzieniu. Wtedy napisał swój manifest "Mein Kampf" i rozmyślał o tym, jak przekonać cały kraj do swoich zbrodniczych planów. Pewny tego, że jest zbawcą i wybrańcem narodu. 21:10 POLSKIE DROGI - ODC. 2/11 - OBYWATELE GG Serial wojenno - obyczajowy, 85 min, Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Roman Stankiewicz, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Monika Goździk, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Mieczysław Kalenik Podchorąży Władysław Niwiński z kapralem Leonem Kurasiem, już w cywilnych ubraniach, zatrzymują się na wiejskiej plebanii. Wpadają w ręce Niemców, ale dzięki sprytowi kaprala wykupują się. Kuraś zostaje jednak złapany na dworcu kolejowym i wysłany do stalagu. Niwiński udaje się do Krakowa. Tymczasem w Warszawie Johann Heimann - już w mundurze SS - szuka śladów po rodzinie Niwińskich, chce bowiem pomścić śmierć ojca. Władysław spotyka w Krakowie uratowanego przez siebie profesora, który oferuje mu pomoc w znalezieniu mieszkania i wyrobieniu nowych dokumentów. Wkrótce dochodzi do aresztowania profesora podczas osławionej niemieckiej akcji na Uniwersytecie Jagiellońskim. 22:45 KOCHANY I NIENAWIDZONY. DRAMAT ŻYCIA I ŚMIERCI TWÓRCY "KRZYŻAKÓW" Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Zdjęcia: Tomasz Wójcik Muzyka: Joanna Badełek Wykonawcy: Aleksander Ford, Jerzy Stefan Stawiński, Kazimierz Kutz, Stanisław Różewicz, Kazimierz Koźniewski, Emil Karewicz, Andrzej Wajda, Mieczysław Kalenik, Beata Tyszkiewicz, Zbigniew Pitera, Mieczysław Jahoda Aleksander Ford miał 72 lata, kiedy 4 kwietnia 1980 r. w Naples na Florydzie popełnił samobójstwo. Nie po raz pierwszy targnął się na życie, ale tym razem skutecznie. Film Stanisława Janickiego, znanego historyka kina, krytyka filmowego, popularyzatora polskiego kina przedwojennego i reżysera dokumentalisty, autora wydanej w 1967 r. książki o Aleksandrze Fordzie, jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego do tego doszło. Ford (rocznik 1907) zadebiutował jako reżyser filmów dokumentalnych w 1928 r. Dwa lata później był współzałożycielem Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego "Start", a w 1935 r. - Spółdzielni Autorów Filmowych SAF. Już jego pierwsze dokumenty i fabuły zwiastowały duży talent, oryginalność i wrażliwość artystyczną. Po klęsce wrześniowej 1939 r. znalazł się w ZSRR. W 1943 r. współorganizował Czołówkę Filmową 1. Dywizji WP im. Tadeusza Kościuszki, przekształconą później w Wytwórnię Filmową WP, której był komendantem. W 1945 r. został pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa "Film Polski". Stał się wtedy bodaj najważniejszą osobą w polskiej kinematografii, człowiekiem, od którego wiele zależało, który miał znajomości w najwyższych kręgach władzy. I choć po 1947 r. zajmował mniej eksponowane stanowiska, znajomości i wpływy pozostały; hołubiony przez władze Ford był nadal ważną figurą. Ceniono go zresztą także ze względu na dokonania artystyczne. Jego uhonorowana w 1954 r. nagrodą za reżyserię na festiwalu w Cannes "Piątka z ulicy Barskiej" była tego najlepszym dowodem. Do historii polskiego kina przeszedł jednak jako twórca ekranizacji "Krzyżaków", pierwszej w kraju "superprodukcji", zrealizowanej - też po raz pierwszy - w systemie CinemaScope i na taśmie Eastmancolor. Ford, profesjonalista w każdym calu i człowiek szalenie ambitny, chłonął zresztą wszystkie nowinki, starał się nadążać za nowymi trendami technicznymi i artystycznymi. Przy całym bagażu akademickiego wykształcenia, starał się być twórcą awangardowym. Jako człowiek był skomplikowany wewnętrznie, zagadkowy, budził kontrowersyjne opinie. Jedni uwielbiali go za życzliwość, serdeczność, chęć niesienia pomocy innym, umiejętność pracy z aktorami. Inni widzieli w nim człowieka pamiętliwego i zajadłego, nadmiernie dbającego o swoje interesy mistrza autokreacji, z trudem podejmującego decyzje i zazdrosnego o sukcesy innych. Kiedy w 1968 r. rozpętała się w Polsce antysemicka nagonka, Ford jako Żyd, a w dodatku człowiek związany z ekipą, która z tego powodu została odsunięta od władzy, znalazł się nagle w całkowitym osamotnieniu. Przestano się z nim liczyć, odmówiono możliwości dalszej pracy artystycznej, na dzień przed rozpoczęciem zdjęć wstrzymano produkcję jego filmu o Korczaku. Zadawnione konflikty i urazy teraz stały się pretekstem do odwetu. Nikt nie stanął w jego obronie. Po roku bezczynności i znoszenia ostracyzmu środowiskowego amerykańska żona reżysera, Elinor, namówiła go na wyjazd za granicę. Ford przenosił się z nią i trojgiem dzieci do Austrii, potem do Niemiec, Izraela, by w końcu osiąść w Danii. Udało mu się tam nakręcić film "Pierwszy krąg", nawiązał też współpracę z imigracyjnym teatrem Ateneum 77. To wszystko było jednak za mało, by w pełni wykorzystać jego potencjał twórczy. Reżyser tęsknił za pracą na planie, za krajem. Jego prośba o zgodę na powrót do Polski została jednak odrzucona. Do tych problemów doszedł narastający kryzys małżeński, zakończony rozwodem. Po latach Elinor stwierdziła, że gdyby Aleksander pozostał w kraju, prawdopodobnie zniósłby te niepowodzenia. O Aleksandrze Fordzie opowiadają ludzie, którzy go znali prywatnie i zawodowo, najbliżsi krewni i dalsi znajomi: żona Elinor, córki Konstancja i Justyna, syn Roman, a także Stanisław Różewicz, Jerzy Stefan Stawiński, Kazimierz Kutz, Zygmunt Król, Andrzej Wajda, Kazimierz Koźniewski, Beata Tyszkiewicz, Bella Bibrowska, Mieczysław Jahoda, Jerzy Płażewski, Krzysztof Teodor Toeplitz, Edward Zajicek, Jerzy Kawalerowicz, Emil Karewicz i Mieczysław Kalenik. 23:50 AMERYKA ZA KÓŁKIEM (DRIVING AMERICA) Film dokumentalny, 86 min, USA, 2014 Reżyseria: Russell Pflueger Samochody miały ogromny wpływ na kształt amerykańskiej kultury. Przypadkowe sukcesy, kosztowne porażki i strzeżone tajemnice projektowe wytyczyły drogę dzisiejszej muzyce czy rynkowi dóbr. Ten kompleksowy film opowiada o historii motoryzacji i jej wyjątkowym wpływie na Amerykę, w jaki sposób samochody poruszały serca Amerykanów, napędzały ich marzenia i kształtowały ich życie. Dokument przedstawia osobiste historie ikon światowej popkultury, komików, pisarzy i legend motoryzacji. To kompleksowa historia właśnie o miłości Amerykanów do samochodów. 01:30 TRZY LOSY, JEDNA POLSKA - BRACIA POMARAŃSCY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2018 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Zdjęcia: Jacek Grzelak, Mariusz Kaźmierski Bohaterami reportażu są trzej bracia Stefan, Józef i Zygmunt Pomarańscy. Ich losy są jakże typowe dla owego fenomenu pokolenia wskrzesicieli Niepodległej. Służba w Legionach i Polskiej Organizacji Wojskowej, wojna polsko - bolszewicka, praca i działalność społeczna w międzywojniu, Wrzesień 1939 i konspiracja, tragiczny koniec w hitlerowskich kacetach. Józef Piłsudski mawiał o nich "moi ulubieni żołnierze" i zapewne czekała ich świetlana wojskowa przyszłość w II Rzeczpospolitej, gdyby nie zdjęli mundurów i nie postanowili służyć Polsce codzienną sumienną pracą, której tak wiele było w młodej ojczyźnie. 02:35 DOKTÓR MUREK Dramat, 92 min, Polska, 1939 Reżyseria: Juliusz Gardan Scenariusz: Tadeusz Dołęga - Mostowicz Zdjęcia: Seweryn Steinwurzel, Aleksander Suchcicki Muzyka: Władysław Szpilman Aktorzy: Franciszek Brodniewicz, Janina Wilczówna, Ina Benita, Jadwiga Andrzejewska, Nora Ney, Aleksander Zelwerowicz, Mieczysława Ćwiklińska, Lidia Wysocka, Kazimierz Junosza - Stępowski, Bronisław Dardziński, Maria Żabczyńska, Wanda Jarszewska, Zygmunt Chmielewski, Jerzy Kaliszewski, Tadeusz Kański Scenariusz filmu powstał na kanwie prozy Tadeusza Dołęgi - Mostowicza "Dr Murek zredukowany" i "Drugie życie doktora Murka". Obie powieści należą do najciekawszych w bogatym dorobku pisarza, głównie ze względu na śmiałą krytykę niektórych, współczesnych autorowi mechanizmów społecznych. O celności i ostrości pióra twórcy "Kariery Nikodema Dyzmy" świadczy fakt, że sanacyjna cenzura wycięła ze scenariusza co odważniejsze, demaskatorskie fragmenty. W rezultacie powstał politycznie neutralny, lecz inteligentnie rozegrany dramat sensacyjny. Główny bohater filmu, tytułowy doktor Murek, w wyniku intryg traci posadę w prowincjonalnym magistracie. Postanawia wyjechać do Warszawy. W stolicy zarabia na życie wywożąc śmiecie. Nawiązuje kontakt z miejscowym półświatkiem. Niebawem wspólnie z przestępcą o pseudonimie "Czarny Kazik" dokonuje napadu na willę prezesa Czabrana. Arleta, kochanka "Czarnego Kazika", zabija swego konkubenta, by żyć z Murkiem. Ten jednak, choć korzysta z wdzięków dziewczyny, zamierza zostać zięciem Czabrana.