TVP Kultura Niedziela, 12.01.2020 07:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - WŁADYSŁAW STRZEMIŃSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Paulina Kurc - Maj 100 lat awangardy w TVP Kultura! Władysław Strzemiński należał do najważniejszych postaci konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX wieku. Był malarzem, projektantem druku funkcjonalnego, ale także teoretykiem sztuki, twórcą teorii unizmu. Należał do awangardowych ugrupowań BLOK (1924 - 26), współtworzył Praesens (1926 - 29) i a.r. (1929 - 36). Dzięki niemu powstała także Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Nowoczesnej, stanowiąca najcenniejszą część zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. W 1948 roku zaprojektował dla kolekcji Salę Neoplastyczną, stanowiącą unikalny przykład kształtowania przestrzeni według idei wywodzących się z neoplastycyzmu. 10:25 OD UCHA DO UCHA - KARNAWAŁ ZWIERZĄT (THE CARNIVAL OF THE ANIMALS) Film animowany, 30 min, Francja, 2010 Wykonawcy: Orkiestra Radia France Bohaterowie książki "Karnawał zwierząt", którą co wieczór pewien tata czyta swemu dziecku, za sprawą doskonałej animacji Emmanuelle Tchoukriel wkomponowują się w koncert. Co się dzieje ze zwierzętami, co z muzykami, a co z chłopcem? Czy to dobra lektura (i muzyka) do snu? 11:40 HAMLET (HAMLET) Dramat kostiumowy, 129 min, USA 1990 Reż. Franco Zeffirelli Scenariusz na podstawie sztuki Williama Szekspira: Christophe De Vore, Franco Zeffirelli Zdjęcia: David Watkin Muzyka: Ennio Morricone Wyk. Mel Gibson, Glenn Close, Alan Bates, Paul Scofield, Ian Holm, Helena Bonham - Carter, Stephen Dillane, Nathaniel Parker, Sean Murray i inni Franco Zeffirelli niejeden już raz podejmował się trudnego zadania przenoszenia na ekran dzieł Szekspira. Zaczął w 1966 r. od Poskromienia złośnicy"z gwiazdorską parą Taylor - Burton w rolach głównych. Później był"Romeo i Julia"z młodziutkimi wykonawcami, nieomal rówieśnikami Szekspirowskich kochanków. Już wtedy Zeffirelli myślał również o sfilmowaniu"Hamleta"i zaczął nawet, wespół z Christophem De Vore, pisać scenariusz. Sam w przeszłości grał duńskiego księcia w studenckim przedstawieniu, a w 1964 r. wyreżyserował teatralne przedstawienie"Hamleta". Ale dopiero pod koniec lat 80. projekt jego ekranizacji zaczął nabierać realnych kształtów. Zeffirelli dość swobodnie potraktował literacki pierwowzór. Zrezygnował z kilku wątków, pominął problemy walki o władzę, tyranii i gier politycznych i skoncentrował się na postaci Hamleta. Łącząc sceny, przesuwając akcenty znaczeniowe, stworzył wartką, bliską współczesnemu kinu akcji, choć jednocześnie utrzymaną w surowej, późnośredniowiecznej konwencji opowieść o losach duńskiego księcia szukającego zemsty na stryju Klaudiuszu, który zabił jego ojca, bezprawnie objął tron i pojął za żonę uwikłaną w zbrodniczy spisek wdowę po swym bracie. Głębokie przeświadczenie, że w kinie należy przybliżać wielką klasykę młodemu odbiorcy, nakazywało też reżyserowi szukać do głównej roli aktora, z którym taka publiczność mogłaby się utożsamiać. Wybór padł na 34 - letniego wówczas Mela Gibsona, Amerykanina wychowanego w Australii i znanego głównie z kina akcji:"Mad Maxa"czy"Zabójczej broni". Ale jego kandydatura wywołała opory producentów, którzy nie wierzyli w powodzenie tak karkołomnego pomysłu bsadowego i żadna wytwórnia nie chciała wyłożyć ponad 15 mln dolarów potrzebnych na realizację. Ostatecznie Gibson - Hamlet i, odtwarzająca postać jego matki, królowej Gertrudy, Glenn Close zgodzili się zagrać za symboliczne stawki. Na ekranie partnerowały im znakomitości kina angielskiego: Alan Bates (król Klaudiusz), Ian Holm (Poloniusz), Paul Scofield (duch ojca Hamleta) i Helena Bonham - Carter (Ofelia). Na potrzeby roli Gibson rozjaśnił włosy i zapuścił brodę. Starannie wypracowywał ostateczną koncepcję roli. "Był to bolesny proces, długo szukałem właściwego sposobu. W końcu postanowiłem zagrać Hamleta jako dynamicznego melancholika. Ale nie melancholika w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, kogoś, kto snuje się przygnębiony i nic nie robi, ale melancholika z epoki elżbietańskiej - kogoś o zmiennych nastrojach". Krytyka bardzo wysoko oceniła kreację Mela Gibsona, który stworzył portret człowieka desperacko próbującego się określić, znaleźć swoje miejsce w życiu. Uwikłany w przedziwny, zabarwiony kazirodztwem związek uczuciowy z matką, niszczy Ofelię, która go kocha i którą sam darzy uczuciem, niejako mszcząc się na niej w ten sposób za cały ród niewieści, znienawidzony wskutek zdrady królowej Gertrudy. Pełen wahań i wątpliwości, głęboko rozdarty, nie potrafi odnaleźć się w świecie, który nie pasuje do jego moralnych standardów. "Hamlet" Zeffirellego to barwne widowisko wysmakowane w każdym szczególe scenograficznym, pełne przestrzeni i rozmachu. Zdjęcia plenerowe kręcono w Anglii i Danii, a królewską siedzibę Elsynor "zagrały" trzy zamki: w Dover oraz w Blackness i Dunnottar. Urodę filmu doceniła Amerykańska Akademia Filmowa, przyznając mu nominacje do Oscara za scenografię i kostiumy. We Włoszech dzieło Zeffirellego uhonorowano prestiżową nagrodą Davida dla najlepszego filmu zagranicznego 1991 r. 14:00 AMATOR Dramat obyczajowy, 107 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Krzysztof Knittel Aktorzy: Jerzy Stuhr, Małgorzata Ząbkowska, Ewa Pokas, Jerzy Nowak, Stefan Czyżewski, Tadeusz Bradecki, Marek Litewka, Bogusław Sobczuk, Tadeusz Huk, Alicja Bienicewicz, Antonina Barczewska, Feliks Szajnert, Roman Stankiewicz i inni Jeden z najwybitniejszych filmów zaliczanych do tzw. kina moralnego niepokoju. Jego głównym bohaterem jest Filip Mosz - kapitalnie grany przez Jerzego Stuhra - zaopatrzeniowiec w zakładzie przemysłowym gdzieś w podkrakowskim miasteczku. Momentem przełomowym w jego życiu staje się kupno amatorskiej kamery filmowej. Filip bowiem, jako człowiek bez reszty oddany rodzinie, pragnie uwiecznić narodziny i rozwój swej córki. Wieść o zakupie Mosza obiega zakład pracy. Filip otrzymuje propozycję nakręcenia filmu z okazji pięciolecia istnienia przedsiębiorstwa. Dyrektor zakładu obejmuje nawet protektorat nad nowo powstałym amatorskim klubem filmowym. Kieślowski z niezwykłą przenikliwością ukazuje powolną ewolucję Filipa, który z człowieka "schowanego" we własną prywatność i ceniącego ponad wszystko "święty spokój" przeobraża się w społecznika i artystę wrażliwego na ludzką krzywdę i niesprawiedliwość. Amatorskim filmom Mosza daleko bowiem do propagandy sukcesu. Wręcz przeciwnie - samorodny reżyser bezkompromisowo pokazuje wynaturzenia dookolnej rzeczywistości. Cena prawdy jest wszakże wysoka. "Amator" już od momentu premiery budził żywe zainteresowanie. Poruszone w nim problemy roli i miejsca sztuki w świecie, granic odwagi i odpowiedzialności w życiu społecznym były swoistą odpowiedzią Kieślowskiego na niepokoje trawiące pod koniec lat siedemdziesiątych pokolenie ówczesnych trzydziestolatków. Świetne kreacje aktorskie, dobre zdjęcia i muzyka spotkały się z uznaniem jurorów licznych festiwali filmowych. "Amatora" uhonorowano m. in. pierwszą nagrodą i nagrodą FIPRESCI na międzynarodowym festiwalu w Moskwie w 1979 r. oraz Złotymi Lwami na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku. Rok później film otrzymał Nagrodę Jury Ewangelickiego na MFF w Berlinie Zachodnim i nagrodę "Złoty Hugo" na MFF w Chicago. 16:05 SYLWESTER W FILHARMONII Koncert, 45 min, Polska, 2019 Scenariusz: Eliza Orzechowska Wykonawcy: Katharina Melnikova, Quentin Desgeorges, Anna Bernacka, Zuzanna Sosnowska, Chór Filharmonii Narodowej, Joseph. R Olefirowicz, Orkiestra Filharmonii Narodowej Transmisja sylwestra z Filharmonii Narodowej w Warszawie. W sylwestrowy wieczór zespoły Filharmonii Narodowej w towarzystwie znakomitych solistów zmieniają swoje oblicze. Podczas tego wyjątkowego koncertu zaprezentują się w niecodziennym, lżejszym repertuarze. Przez cały 2019 rok muzyczny świat świętował dwusetne urodziny niekwestionowanego mistrza operetki Jacques' a Offenbacha, który pozostawił po sobie niemal setkę dzieł tego gatunku oraz operę fantastyczną "Opowieści Hoffmanna". Nie bez powodu Rossini nazwał go Mozartem Pól Elizejskich. Komponował w zawrotnym tempie, a jego styl cechuje lekkość i finezja. Tegoroczny koncert sylwestrowy będzie zatem świetną okazją do przypomnienia największych przebojów Offenbacha, ale także do wysłuchania tych mniej znanych, ale bardzo efektownych i przepełnionych poczuciem humoru arii i scen zespołowych. 17:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - SANDOMIERZ Reportaż, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadzący) W tym odcinku odwiedzamy Sandomierz. To jeden z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. W dobie Piastów i Jagiellonów pełnił szczególną rolę polityczną, gospodarczą oraz kulturalną. Stanowi świadectwo kultury materialnej i duchowej średniowiecza i epoki nowożytnej w wymiarze ogólnokrajowym. 17:15 NIEDZIELA ZE... SKALDAMI Dysk./wywiad/debata, 39 min, Polska, 2019 Scenariusz: Dorota Petrus Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadzący) Bohaterami "Niedzieli z..." są tym razem Skaldowie - jeden z najpopularniejszych polskich zespołów przełomu lat 60. i 70. XX wieku. Skaldowie to grupa pop - rockowa, która działa z przerwami od 1965 do dziś, odnosząc liczne sukcesy. Agnieszka Szydłowska, wraz z bohaterami oraz zaproszonymi przez nich gośćmi, rozmawia m.in. o koncertowaniu w Polsce i poza granicami, o relacjach i wspólnym muzykowaniu z członkami rodziny, o tym, jak się pisze piosenki, które stają się przebojami i stale są aktualne. 18:10 NIEDZIELA ZE... SKALDAMI - WIELCY, WIĘKSI, NAJWIĘKSI - PIOSENKI SKALDÓW W TEATRZE STU Artystyczne/estradowe (widowisko), 43 min, Polska, 1994 Reżyseria: Krzysztof Jasiński Scenariusz: Krzysztof Jasiński Wykonawcy: Łucja Prus, Andrzej Zieliński, Jacek Zieliński, Jan Budziaszek, Grzegorz Górkiewicz, Konrad Ratyński, Jerzy Tarsiński, Andrzej Zieliński, Jacek Zieliński, Skaldowie Benefis zespołu Skaldowie w 50. rocznicę urodzin Andrzeja Zielińskiego zrealizowany w Teatrze STU w Krakowie. 19:05 NIEDZIELA ZE... SKALDAMI - KULIG Film muzyczny, 30 min, Polska, 1968 Reżyseria: Stanisław Kokesz Scenariusz: Henryka Lankiewicz Zdjęcia: Wacław Florkowski, Zbigniew Karpowicz Muzyka: Andrzej Zieliński Wykonawcy: Maryla Rodowicz, Wojciech Korda, Ada Rusowicz, Zespół Alibabki, Zespół Skaldowie, Zespół Niebiesko-Czarni Aktorzy: Bogumił Kobiela Program rozrywkowy z udziałem Bogumiła Kobieli, Maryli Rodowicz i czołowych zespołów lat 60.: Alibabek, Skaldów i Niebiesko - Czarnych. Bogumił Kobiela gra tu roztargnionego turystę. Warto przypomnieć ten prawie 40 - letni program ze względu na gagi znakomitego komika, tatrzańskie plenery zimowe i niezapomniane przeboje. 19:40 NIEDZIELA ZE... SKALDAMI - ŚPIEWAJĄ SKALDOWIE Koncert, 9 min, Polska, 1969 Wykonawcy: Zespół Skaldowie, Łucja Prus Program artystyczny, w którym zespół Skaldowie wykonuje dwie piosenki: "Od wschodu do zachodu słońca" oraz "W żółtych płomieniach liści" razem z Łucją Prus. 23:15 DOKUMENT.PL - BALLADA O KOZIE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Bartosz Konopka Scenariusz: Bartosz Konopka Zdjęcia: Piotr Rosołowski Muzyka: Piotr Braun, Wojciech Waglewski Film powstał w ramach I edycji kursu dokumentalnego w Mistrzowskiej Szkole Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy (opieka artystyczna), a wyprodukowany został przez telewizję Planete (scenariusz filmu wygrał konkurs Planete na projekt filmu dokumentalnego). Doświadczalne kozy z Akademii Rolniczej we Wrocławiu zostają przekazane mieszkańcom gminy Świdnica jako pomoc społeczna. Każda rodzina na swój sposób przeżywa perypetie związane z tym prezentem. Kozy miały dać im tylko mleko i ser, dały znacznie więcej - pobudziły do działania, wzajemnych uczuć, a nawet uniesień artystycznych. I chociaż to brzmi jak bajka - wszystko wydarzyło się naprawdę. 00:20 BILET DO KINA - MARY REILLY (MARY REILLY) Horror, 94 min, USA 1995 Reż. Stephen Frears Scenariusz: Christopher Hampton Zdjęcia: Philippe Rousselot Muzyka: George Fenton Wyk. Julia Roberts, John Malkovich, George Cole, Michael Gambon, Kathy Staff, Glenn Close, Michael Sheen, Linda Bassett i inni Opublikowana w 1886 roku słynna powieść Roberta Louisa Stevensona o doktorze Jekyllu i demonicznym panu Hyde doczekała się wielu adaptacji filmowych, a niektóre z nich pozostawiły trwały ślad w światowej kinematografii. Tym razem niesamowita historia widziana jest z perspektywy tytułowej Mary Reilly, służącej słynnego naukowca, który prowadzi w swym laboratorium tajemnicze eksperymenty, mające na celu rozdzielenie dobrych cech charakteru człowieka od złych. Akcja rozgrywa się w XIX - wiecznym Londynie. Mary Reilly (Julia Roberts) jest od niedawna na służbie u doktora Jekylla (John Malkovich). Pan domu od razu zwraca uwagę na młodą dziewczynę, faworyzuje ją, dopuszcza do niektórych swoich tajemnic, co wzbudza zawiść reszty służby, a przede wszystkim kamerdynera Poole'a (George Coole), który dotychczas cieszył się największym uznaniem. Niewinnej, kruchej i delikatnej Mary wydaje się, że znalazła pod dachem doktora bezpieczną przystań. Jest oddaną i lojalną służącą, choć Jekyll wielokrotnie wystawiał jej zaufanie na ciężką próbę. Mary nie ma wyboru, nie ma szans na lepsze życie. Pochodzi z nizin społecznych i musi z pokorą przyjmować wszystko, co daje jej los. W dzieciństwie przeżyła koszmar. Gdy miała zaledwie kilka lat, ojciec zamknął ją w ciasnym, ciemnym pomieszczeniu z wygłodniałym szczurem. Została dotkliwie pogryziona, do tej pory widać blizny na rękach i szyi. Nie ma żalu do ojca, dawno zapomniała o bólu i upokorzeniach. Nosi w sercu jedynie gorycz, która stała się już częścią jej samej. To właśnie umiejętność przebaczania i szpetne blizny spowodowały, iż doktor Jekyll zwrócił uwagę na Mary Reilly. Jeżeli dziewczyna nie czuje nienawiści do swego ojca, nie odwróci się również od niego, gdy pozna jego mroczny sekret. Doktor opracowuje recepturę eliksiru, po wypiciu którego z dobrodusznego człowieka przeistacza się w demonicznego Hyde'a. Wkrótce Jekyll zbiera całą służbę w jadalni, oświadczając, że od tej pory będzie miał asystenta, który ma mu pomagać w eksperymentach. Od kiedy pojawia się tajemniczy Mr Hyde, w domu zaczynają się dziać makabryczne rzeczy. Nieświadoma niebezpieczeństwa Mary z ufnością pomaga swemu panu. Twórca "Mary Reilly", Stephen Frears, siedem lat wcześniej podbił filmowy rynek obsypanym Oscarami dramatem kostiumowym "Niebezpieczne związki". W ekipie realizującej film ponownie znaleźli się: autor scenariusza Christopher Hampton, znakomity operator Philippe Rousselot, scenograf Stuart Craig, kompozytor George Fenton. Znani z głównych ról w "Niebezpiecznych związkach" są również John Malkovich i Glenn Close (tym razem zagrała drugoplanową postać szefowej domu publicznego, której demoniczny Hyde ścina głowę). 02:15 ZASTRZELIŁA MNIE PANI. ŻYCIE I ŚMIERĆ SAMA COOKE'A (LADY YOU SHOT ME - LIFE AND DEATH OF A SOUL STAR) Film dokumentalny, 92 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: David Czarnetzki "Zastrzeliła mnie pani. Życie i śmierć Sama Cooke'a" (Lady You Shot Me - Life and Death of a Soul Star) to film dokumentalny opowiadający historię jednego z najbardziej wpływowych muzyków lat 50. i 60. XX wieku - Sama Cooke ' a. Szczególną uwagę poświęcono jego tajemniczej śmierci. Teorii na ten temat jest wiele - stracił życie w akcie samoobrony czy może było to morderstwo, jak twierdzi rodzina i przyjaciele? Próba rozwikłania tej zagadki, nawet jeśli się nie powiedzie, mówi nam wiele o życiu, twórczości i wpływie Sama Cooke 'a na rozwój muzyki popularnej.