TVP Historia Czwartek, 23.01.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1556 - trzęsienie ziemi w prowincji Szanksi w Chinach, 830 tys. ofiar; 1881 - premiera opery "Eugeniiusz Oniegin" Piotra Czajkowskiego; 1927 - pierwszy Konkurs Chopinowski; 1949 - dekret rządu ograniczajacy publiczne uprawianie kultu; 07:10 CZAS HONORU - ODC. 13 WŁADEK Serial wojenny, 44 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska, Krzysztof Globisz Lena z trudnością adaptuje się do życia po aryjskiej stronie. Czesław prosi Marię o dostarczenie Władkowi zarazków tyfusu. Jeśli chłopak zachoruje, zostanie przewieziony do szpitala, skąd łatwiej będzie go odbić. Karol dowiaduje się, że jego siostra nie żyje. Niemcy cały czas go oszukiwali. Antek rozpoznaje zdjęcie Karola. Wie, że jest on zdrajcą. Karol odwiedza Wandę, przyznaje się, że ją oszukiwał, ale ostrzega też, że grozi jej aresztowanie i nalega, żeby wyjechała z Warszawy. Rozpoczyna się akcja odbicia Władka. 08:00 PO PRLU - REPRYWATYZACJA - SPRAWA NIEZAŁATWIONA I POWRACAJĄCA Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, Janem Śpiewakiem, socjologiem, działaczem społecznym i samorządowym, prezesem stowarzyszenia Wolne Miasto Warszawa, rozmawia o skutkach dekretu Bieruta i będącej jego skutkiem dzikiej reprywatyzacji w Warszawie. Dekret Bieruta władze komunistyczne wprowadziły w 1945 roku i początkowo miał oficjalnie pomóc w odbudowie niemal całkowicie zburzonej stolicy. Szybko jednak akt ten stał się pretekstem do często bezprawnego pozbawiania własności. Po 1989 roku dekret został utrzymany, a jego skutkiem w ostatnich kilkunastu latach jest dzika reprywatyzacja, budząca zastrzeżenia prawne i moralne, której beneficjentami nie są prawowici właściciele nieruchomości. 08:25 HISTORIA POLSKI - ROK 1863 Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Zdjęcia: Waldemar Kolsicki, Rafał Chudziak Wykonawcy: Tomasz Marzecki Aktorzy: Albert Pawłowski, Wojciech Twardowski, Danuta Dolecka Film dokumentalny poświęcony Powstaniu Styczniowemu 1863 r. ; przedstawia sytuację ziem polskich przed powstaniem, jego przebieg oraz skutki po nieudanym zrywie. Jaki był ten drugi w XIX wieku zryw? Nieprzemyślany, niepotrzebny, niezaplanowany czy realistyczny, z szansą na powodzenie? Kim byli główni inspiratorzy Powstania styczniowego? Młodzi idealiści czy konserwatywni działacze polityczni, dążący do ugody i spokojnego życia? 09:40 SENSACJE XX WIEKU - HISTORIA NIKCZEMNOŚCI Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz O życiu Franza Konrada przed drugą wojną światową nie wiadomo wiele. Urodził się w Wiedniu w 1906 roku. 11 miesięcy swojego życia spędził w więzieniu skazany za kradzież. Przestępcza przeszłość nie zaszkodziła jednak Konradowi, kiedy wstępował do niemieckiej partii nazistowskiej NSDAP. Przeciwnie, już wkrótce jego talenty miały okazać się bardzo pożyteczne. Faszystowskie Niemcy potrzebowały środków na zbrojenia. Dzięki Anschlussowi III Rzesza zyskała bogate zasoby złota i walut z austriackich banków oraz zapasy surowców i silny przemysł. Późniejsz ezagarnięcie Czech umożliwiło uzbrojenie 36. Dywizji Wehrmachtu. Eksploatacja podbitego kraju trwała. Z czeskich banków wywieziono do Niemiec 25 mln dolarów w złocie. Rabunkowa polityka państwa faszystowskiego nie znała umiaru. Nie przestrzegano umów międzynarodowych, rabowano także dzieła sztuki i obiekty sakralne. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, ideologia nienawiści dała III Rzeszy nowe źródło funduszy umożliwiających prowadzenie działań na wielką skalę. Wrogowie Niemiec na podbitych terenach mieli zostać starci z powierzchni ziemi, lecz przedtem także ograbieni ze wszystkich wartościowych przedmiotów. Do opanowanych przez faszystów zakątków Europy zjeżdżali ludzie, którzy mieli się zająć tym programowym rabunkiem. Jednym z nich był Franz Konrad. Jego kariera zaczęła się w 1940 roku, gdy jako Leiter fuer Wertersfassung in Warschau Ghetto przybył do Warszawy. Stał się odpowiedzialny za przejęcie przez Rzeszę mienia żydowskiego w wydzielonej dzielnicy stolicy podbitej Polski. Wyszukiwał w majątku Żydów rzeczy wartościowe, nieraz podstępem wydzierał tajemnice o ukrytych dobrach. Zorganizował w Warszawie 15 magazynów zagrabionych przedmiotów. Nie działał wyłącznie na rzecz Niemiec, część łupów, które wpadły mu w ręce, chował na własny użytek i wywoził do zamku Fischorn w pobliżu Zell am See. Wkrótce Konrad zyskał ponure miano "króla getta" i w swojej złodziejskiej karierze awansował do stopnia Hauptsturmfuehrera SS. W 1942 roku los Konrada zetknął go z SS - Gruppenfuehrerem Hermannem Fegeleinem, dowódcą dywizji Waffen - SS "Florian Geyer". Esesman potrzebował zręcznego administratora grabieży podczas wojny ze Związkiem Radzieckim. Ofiarą rabusiów Fegeleina padło co najmniej 20 tysięcy ludzi. Wiele łupów Fegelein i Konrad zagarnęli dla siebie. Ale nie dane im było nacieszyć się złupionym bogactwem. W 1944 roku III Rzesza przegrywała wojnę. Fegelein został oddelegowany przez samego Hitlera do zamku Fischorn, gdzie miano ukryć zrabowane przez lata wojny dzieła sztuki i kosztowności. Wśród niezliczonych bogactw, przewożonych w skrzyniach do zamku, był też inny skarb. 10:35 TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi. 11:40 Z WIDOKIEM NA WAWEL - PAMIĘĆ O POWSTANIU Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Pamięć o powstaniu. Od wybuchu Powstania Styczniowego minęło ponad 150 lat, ale pamięć o tym wydarzeniu nie zanika. Jest obecna pod różnymi postaciami i wyraźnie niejednolita. Pamięć o bohaterstwie krzyżuje się z pamięcią o klęsce powstania, tworząc przeciwstawne nurty. W ich obrębie trwa nieustająca dyskusja. GOŚCIE: prof. dr hab. Andrzej Nowak Uniwersytet Jagielloński i dr Krzysztof Kloc Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie. 12:10 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 16/24 Serial sensacyjno - wojenny, 55 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Janusz Bukowski, Olaf Lubaszenko, Cezary Pazura, Danuta Kowalska, January Brunow, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz-Różycka, Ewa Sałacka, Jacek Kałucki, Witold Skaruch, Maciej Kozłowski, Piotr Krukowski, Małgorzata Wachecka, Andrzej Grabarczyk, Małgorzata Gudejko Czarek jedzie do Paryża, aby dostarczyć wywiadowi francuskiemu klucz do szyfru Kriegsmarine. Z rozszyfrowanych depesz wynika, że Niemcy mają informacje o stanie marynarki francuskiej. W zamian za swoją przysługę Czarek chciałby uzyskać pomoc przy wyjaśnianiu sprawy księżny Hohenlohe oraz co najmniej dziwnych ataków prasy angielskiej i amerykańskiej, które dotyczą "korytarza gdańskiego" i związanej z nim polityki polskiej wobec Niemców. Czarek sądzi, że księżna przekazuje Niemcom informacje uzyskane od licznych znajomych, wśród których są przedstawiciele francuskiej prawicy, niemieckich sojuszników Hitlera, angielskich przemysłowców. Dobrze przygotowana akcja wywiadu francuskiego udaje się. Ze znalezionych tajnych dokumentów wynika, iż wszelkich informacji o stanie marynarki francuskiej dostarczał Niemcom komandor Blanchard, a ataki koncernów prasowych sowicie opłacone zostały przez Niemców. Księżna zostaje aresztowana, sprawa nagłośniona. W czasie swojego pobytu we Francji Czarek dowiaduje się, że kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler. 13:20 JAPONIA. TAJEMNICZE IMPERIUM - DROGA SAMURAJA 1/3 (JAPAN: MEMOIRS OF A SECRET EMPIRE) Film dokumentalny, 52 min, USA, 2003 Reżyseria: Michael Chin Scenariusz: Gail Yasunoga Zdjęcia: Michael Chin Imponujący szoguni i samuraje, egzotyczne gejsze i wykwalifikowani rzemieślnicy. Wszyscy oni mieli swój udział w japońskim renesansie, okresie między XVI a XIX wiekiem, kiedy Japonia przekształciła się z kraju, w którym panowały chaos i przemoc, w kraj niemal rytualnego wyrafinowania i pokoju. Stabilizacja ta miała jednak swoją cenę: przez 250 lat Japonia była krajem zamkniętym na Zachód, pod absolutystycznymi rządami Szoguna. Seria "Japonia. Tajemnicze Imperium" odkrywa nieznane wątki historii i relacje z Zachodem. Ukazuje też proces kształtowania się narodu, który stał się jednym z najbardziej wpływowych na świecie. 15:30 SZKOCKI SEN O KANADZIE (THE HECTOR: CANADA’S MAYFLOWER) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Andy Twaddle Wykonawcy: Neil Oliver (prowadzący) Wrzesień 1773. Poobijany trójmasztowiec Hector dokuje w Nowej Szkocji. 11 - tygodniowy rejs statku nie był łatwy. Oto historia tej męczącej pierwszej podróży i walki imigrantów o budowanie nowego życia we wrogim krajobrazie. Prezenter Neil Oliver wykorzystuje pamiętniki, mapy i dzienniki okrętów, aby zrekonstruować podróż i poznać życie pasażerów. Twórcy zabierają nas na pokład naturalnej repliki Hectora, niedawno odrestaurowanej i na spotykanie z potomkami pasażerów. 17:05 EKSPERTYZA - BADANIE SZCZĄTKÓW GENERAŁA SIKORSKIEGO Reportaż, 21 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński, Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Ponowna ekshumacja szczątków generała Władysława Sikorskiego w listopadzie 2008 roku miała dać odpowiedź na szereg nasuwających się od lat wątpliwości. Czy generał został otruty lub zastrzelony przed znalezieniem się na pokładzie liberatora? Czy też jego śmierć nastąpiła w wyniku katastrofy lotniczej? Krakowski Instytut Ekspertyz Sądowych wspólnie z m.in. Zakładem Medycyny Sądowej CM UJ przeprowadził szereg badań kryminalistycznych, w tym: toksykologicznych i genetycznych. Przebadano szczątki generała, ustalono nawet gatunek drewna, którego elementy znaleziono wbite w czaszkę Sikorskiego. Stworzono też jego tzw. portret przyżyciowy. Zamierzano ustalić wygląd generała tuż przed śmiercią. Antropolog z IES zweryfikował w ten sposób metodę stosowaną przez sobie podczas wcześniejszych badań. Czy o śmierci generała Sikorskiego wiemy już wszystko? 17:35 HISTORIA POLSKI - POLACY NA SYBERII - ODDECH TAJGI Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2005 Autor: Jadwiga Nowakowska Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Józef Szymura Wykonawcy: Beatrycze Łukaszewska Polacy na Syberię docierali nie tylko w zesłańczych kibitkach i deportacyjnych transportach. Niektórzy chłopi i robotnicy emigrowali tam dobrowolnie. Kolejny odcinek cyklu opowiada o tych, którzy wyruszyli z Dolnego Śląska, radomskiego, lubelskiego, siedleckiego w połowie XIX wieku na Syberię w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Mieszkańcy Biełostoku, Serofanowki czy Połozowa to potomkowie tych, którzy marzyli o lepszym świecie. Opowiadają oni, jak ich rodziny rozpoczynały życie na syberyjskich pustkowiach. Niezrażeni mrozami, obecnością dzikich zwierząt, budowali solidne domy i zagrody. Do dzisiaj prowadzą założone przez pradziadków gospodarstwa, modlą się w katolickich kościołach. 18:10 WOJNA I JA - CALUM, ODC. 4 (.) Dokument fabularyzowany, 25 min, Niemcy/Czechy/Francja, 2018 Reżyseria: Matthias Zirzow Szkocja 1941. CALUM (12 lat) mieszka z matką, podczas gdy jego ojciec walczy na froncie jako pilot. Nie interesują go ćwiczenia organizowane w kółko w szkole na wypadek nalotu, więc chętnie ucieka ze szkoły, by bawić się z kolegą. Gdy jednak pewnego dnia dochodzi do prawdziwego nalotu, musi stanąć na wysokości zadania. 18:50 CZAS HONORU - ODC. 14 "KRZYŻ WALECZNYCH" S. II Serial wojenny, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk Ranny, chory na tyfus Władek zostaje ukryty w klasztorze. Rappke szuka winnych strzelaniny w szpitalu. Znajduje zwłoki Czesława w miejskiej kostnicy. Na rozkaz standartenfuhrera Gerda Kellera organizuje zasadzkę w czasie pogrzebu. Bronek z Wandą przenoszą się nowego mieszkania. Ich szczęście nie trwa jednak długo, bo Wanda zostaje zadenuncjowana przez sąsiada. W tym czasie w mieszkaniu Heleny, matki Wandy, Niemcy zastawiają pułapkę. Doktor Maria Konarska przedstawia rannemu Kellerowi swoją diagnozę - będzie sparaliżowany. Bronek, Michał i Janek poznają swojego nowego dowódcę, Doktora. Maria już wie, że jej mąż, Czesław, zginął w akcji. Tymczasem Lena Sajkowska, ukochana Janka, zauważa, że jest śledzona przez tajemniczego mężczyznę. 19:50 WOJNA GENERAŁÓW - ODC. 1/6 SINGAPUR (THE BATTLE OF SINGAPORE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Simon Mayall Wykonawcy: Jan Wilkans "Wojna generałów" to seria dokumentalna przedstawiająca nowe spojrzenie na wielkie bitwy II wojny światowej. Pokazuje je z punktu widzenia dowódców obydwu stron konfliktu, ich decyzji, dylematów czy porażek. Filmy analizują podjęte przez nich taktyczne ruchy, które miały wprowadzić w błąd przeciwnika i doprowadzić do jego przegranej. W serii omówione zostaną bitwy o: Singapur, El Alamein, Kursk, Stalingrad, Midway i ofensywa w Ardenach. Były one punktami zwrotnymi drugiej wojny światowej. A wśród generałów znaleźli się niektórzy z najbardziej charyzmatycznych przywódców wojskowych wszech czasów: Rommel, Model, Montgomery, Czujkow, Yamashita i Von Manstein. W tym konkursie wojskowej taktyki stawką były losy tysięcy ludzi oraz reputacja dowódców oraz ich szefów - politycznych przywódców. 20:55 OPOWIEŚĆ O CHINACH - JEDWABNY SZLAK I CHIŃSKIE STATKI. ODC. 2/6 (THE STORY OF CHINA) Film dokumentalny, 55 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Rebecca Dobbs Wykonawcy: Janusz Szydłowski Przez ostatnich 30 lat w Chinach kształtowało się społeczeństwo konsumpcyjne. Po zerwaniu z rewolucyjnym komunizmem Mao, Chiny rozpoczęły marsz ku przyszłości. Wolni Chińczycy przeobrazili swój świat. Sięgnęli po pradawne wierzenia i ideały, które przez wieki dawały im siłę. Okazuje się, że to, co nowe, jest mało kuszące, a to, co stare - bardzo trwałe. Przeszłość Chin, to parę tysięcy lat. Tak daleko wstecz, że nie istnieją żadne teksty pisane, dokumentujące narodziny cywilizacji. Lecz istnieją mity i legendy, przekazywane od stuleci. Prowadzą nas one do centrum niziny Żółtej Rzeki, od której Chiny wzięły nazwę: Zhongguo, kraj Środka. Tam można odnaleźć ślady początków. A kwestią zasadniczą w dziejach chińskiej państwowości było zapanowanie nad niszczycielską Żółtą Rzeką. Archeolodzy odnaleźli ślady wielkiej powodzi sprzed roku 1 900 p.n.e. Można ją powiązać z mitem o pochodzeniu państwa chińskiego, bo do dziś opowiada się o królu, który jako pierwszy, skanalizował wody rzeki po wielkiej powodzi. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - ZRYW 1863 ROKU Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 22 stycznia 1863 roku wybuchło w Królestwie Polskim powstanie. Bezpośrednią przyczyną wybuchu była branka, czyli pobór do wojska rosyjskiego wśród młodzieży miejskiej w Królestwie Polskim. W tym czasie w Królestwie Polskim przebywało ponad sto tysięcy żołnierzy rosyjskich. Przeciwko nim stanęło zaledwie sześć tysięcy powstańców. Uzbrojeni często tylko w broń myśliwską i osadzone na sztorc kosy podjęli walkę partyzancką. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na Litwę, Białoruś i Ukrainę. Dyktatorem powstania mianowano Ludwika Mierosławskiego. Wkrótce zastąpił go Marian Langiewicz. W październiku 1863 roku dyktatorem powstania został Romuald Traugutt. Powstanie Styczniowe było największym i najdłużej trwającym polskim zrywem narodowym. Podczas jego trwania stoczono ponad tysiąc dwieście rozproszonych potyczek i mniejszych bitew. Mimo ogromnej przewagi wroga, powstanie zakończyło się wiosną 1864 roku. Izolowane oddziały powstańcze na Podlasiu walczyły do wiosny 1865 roku. W jakich okolicznościach dochodzi do wybuchu powstania w 1863 roku? Czy Powstanie Styczniowe było nieuniknione? Czy zryw z 1863 roku miał szanse na powodzenie? Jakie ziemie objął? Kto obejmuje dowództwo? Struktury Państwa Podziemnego. Najważniejszą cechą odróżniającą Powstanie Styczniowe od innych polskich powstań, był brak stałej regularnej armii. Dlaczego jednak powstańcy tak długo byli w stanie stawić opór znacznie silniejszej armii rosyjskiej? Sposób prowadzenia wojny [brak dużej bitwy; wojna partyzancka]. Czy słuszna jest teza, że dla realizacji w przyszłości polskich aspiracji niepodległościowych większe znaczenie miała wojna krymska, która skonfliktowała Rosję z Austrią i otworzyła drogę powstaniu w przyszłości dwóch przeciwstawnych bloków polityczno - wojskowych, niż kolejne polskie przegrane powstanie? Car Aleksander uważany jest za reformatora. Czy w przypadku Polski taki wizerunek daje się utrzymać? Jak powstanie zostało przyjęte w Europie? Czy powstańcy mogli liczyć na pomoc? Bilans Powstania Styczniowego: postępująca rusyfikacja, zesłanie tysięcy ludzi na Sybir. Ubocznym skutkiem klęski powstania była depolonizacja ziem zabranych. Ale i jego wpływ na kolejne pokolenia Polaków walczących o odzyskanie niepodległości. 22:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DYREKTORA SANATORIUM NA KRYMIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W czasach komunizmu do krymskich kurortów ściągali wczasowicze i kuracjusze z całego Związku Radzieckiego: wczasy i leczenie w sanatoriach było tanie i dostępne dla wszystkich, dlatego też Półwysep Krymski odwiedzało rocznie 10 milionów przyjezdnych. Dzisiaj gości jest trzykrotnie mniej: biednych nie stać na przyjazd tutaj, bogaci wybierają wypoczynek za granicą. Jak wygląda Krym u progu XXI wieku? Czy dawne kurorty podupadły, czy nadal prosperują świetnie, tyle że obsługują inną klientelę? Pretekstem do opowiedzenia o dzisiejszym dniu czarnomorskich wczasowisk stała się wizyta w jednym z tamtejszych sanatoriów niedaleko Jałty. Placówką kieruje Władymir Rajenko. Niegdyś w jego ośrodku odpoczywały głównie partyjne elity, dziś może tam przyjechać każdy, bez względu na poglądy polityczne. Warunek jest tylko jeden - zasobny portfel. 23:20 WYJĘCI SPOD PRAWA - ODC. 3/4. BEN HALL (ODC. 3) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Michael Davie Scenariusz: Daniela Ortega, Margaret Parker Seria filmów dokumentalnych przedstawiających zbrodnie, które zapisały się w historii kolonialnej Australii. To opowieści zarówno o tych, którzy złamali prawo, jak i o tych, którzy go bronili. Od narodzin legendy Neda Kelly'ego do brutalnej śmierci Bena Halla. Wydarzenia te spowite są tajemnicą oraz zostały zniekształcone przez ludowe przekazy. Mike Munro, popularny australijski prezenter telewizyjny, wraz z zespołem ekspertów, postarają się oddzielić fakty od fikcji. W tym celu wykorzystają zdobycze współczesnej nauki, badania archeologiczne oraz najnowsze metody medycyny sądowej. Dzięki temu odkryją nowe dowody i często głęboko ukrytą, ale i niewygodną, prawdę. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - HISTORIA NIKCZEMNOŚCI Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz O życiu Franza Konrada przed drugą wojną światową nie wiadomo wiele. Urodził się w Wiedniu w 1906 roku. 11 miesięcy swojego życia spędził w więzieniu skazany za kradzież. Przestępcza przeszłość nie zaszkodziła jednak Konradowi, kiedy wstępował do niemieckiej partii nazistowskiej NSDAP. Przeciwnie, już wkrótce jego talenty miały okazać się bardzo pożyteczne. Faszystowskie Niemcy potrzebowały środków na zbrojenia. Dzięki Anschlussowi III Rzesza zyskała bogate zasoby złota i walut z austriackich banków oraz zapasy surowców i silny przemysł. Późniejsze zagarnięcie Czech umożliwiło uzbrojenie 36. Dywizji Wehrmachtu. Eksploatacja podbitego kraju trwała. Z czeskich banków wywieziono do Niemiec 25 mln dolarów w złocie. Rabunkowa polityka państwa faszystowskiego nie znała umiaru. Nie przestrzegano umów międzynarodowych, rabowano także dzieła sztuki i obiekty sakralne. Kiedy wybuchła druga wojna światowa, ideologia nienawiści dała III Rzeszy nowe źródło funduszy umożliwiających prowadzenie działań na wielką skalę. Wrogowie Niemiec na podbitych terenach mieli zostać starci z powierzchni ziemi, lecz przedtem także ograbieni ze wszystkich wartościowych przedmiotów. Do opanowanych przez faszystów zakątków Europy zjeżdżali ludzie, którzy mieli się zająć tym programowym rabunkiem. Jednym z nich był Franz Konrad. Jego kariera zaczęła się w 1940 roku, gdy jako Leiter fuer Wertersfassung in Warschau Ghetto przybył do Warszawy. Stał się odpowiedzialny za przejęcie przez Rzeszę mienia żydowskiego w wydzielonej dzielnicy stolicy podbitej Polski. Wyszukiwał w majątku Żydów rzeczy wartościowe, nieraz podstępem wydzierał tajemnice o ukrytych dobrach. Zorganizował w Warszawie 15 magazynów zagrabionych przedmiotów. Nie działał wyłącznie na rzecz Niemiec, część łupów, które wpadły mu w ręce, chował na własny użytek i wywoził do zamku Fischorn w pobliżu Zell am See. Wkrótce Konrad zyskał ponure miano "króla getta" i w swojej złodziejskiej karierze awansował do stopnia Hauptsturmfuehrera SS. W 1942 roku los Konrada zetknął go z SS - Gruppenfuehrerem Hermannem Fegeleinem, dowódcą dywizji Waffen - SS "Florian Geyer". Esesman potrzebował zręcznego administratora grabieży podczas wojny ze Związkiem Radzieckim. Ofiarą rabusiów Fegeleina padło co najmniej 20 tysięcy ludzi. Wiele łupów Fegelein i Konrad zagarnęli dla siebie. Ale nie dane im było nacieszyć się złupionym bogactwem. W 1944 roku III Rzesza przegrywała wojnę. Fegelein został oddelegowany przez samego Hitlera do zamku Fischorn, gdzie miano ukryć zrabowane przez lata wojny dzieła sztuki i kosztowności. Wśród niezliczonych bogactw, przewożonych w skrzyniach do zamku, był też inny skarb. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W PUSZCE PO LANDRYNKACH Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki W puszce po landrynkach Miejsce akcji warszawska dzielnica Bródno. Zdarzenie, którym postanowiliśmy się zająć, miało miejsce we wrześniu 1939 r. Upamiętnia je stojący na osiedlu, już siedemdziesięciopięcioletni krzyż, który przetrwał wojenną zawieruchę. W początkach wojny, 14 września 1939 r. Niemcy zgromadzili tu zamieszkujących okoliczne domy mężczyzn i rozstrzelali. Dane osób, które tu zginęły, zgromadziła jedna z mieszkających tu wówczas kobiet i ukryła je w puszce po landrynkach, którą następnie zacementowano u podstawy krzyża. Przez wszystkie powojenne lata żaden sąd nie skazał żadnego z żołnierzy ani oficerów Wehrmachtu winnych zbrodni takiej jak ta. Dziś sprawcy dawno już wywinęli się sprawiedliwości ludzkiej i mają do czynienia z tą dalece skuteczniejszą - Boską. Ale czy to oznacza, że można uznać ten czarny rozdział wojennej epopei za zamknięty? Z pewnością nie i jeżeli jest szansa zdobycia nowych informacji na ten temat, należy to zrobić. Puszcza ciągle pamięta Następnie, opuszczając stolicę, kierujemy się na południe, gdzie zieloną plamą rozlewa się na mapie Roztocze. Główną postacią tej opowieści będzie Konrad Bartoszewski Wir. Spotykamy się z członkami grupy rekonstrukcyjnej WIR, w miejscu, które niegdyś funkcjonowało jako schron Konrada Bartoszewskiego. Członkowie grupy szukają środków na rekonstrukcję tego schronu. Jest to jeden z ważniejszych punktów na partyzanckiej mapie tego lasu. Innym, równie ważnym jest punkt o kryptonimie 665. W tym miejscu, w roku 1944 r. znajdował się partyzancki szpital polowy. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi.