TVP Historia Niedziela, 02.02.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1709 - na wyspie Juan Fernandez znaleziono rozbitka Aleksandra Selkirka, którego losy stały się kanwą powieści Daniela Defoe "Robinson Crusoe"; 1935 - pierwszy wykrywacz kłamstw; 1942 - gen. Władysław Anders odmówił żądaniu Żukowa, aby niedoszkolone, niewyposażone i niedożywione jednostki polskie niezwłocznie wysłać na fron; 1962 - osiem planet Układu Słonecznego ustawiło się w jednej linii, komentarz Marii Dąbrowskiej; 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 08:05 ŚWIĘTY AUGUSTYN - ODC. 5/5 - PAŃSTWO BOŻE (SANT'AGOSTINO EP. 5) Serial biograficzny, 40 min, Włochy/Polska 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch Zdjęcia: Fabrizio Lucci Muzyka: Andrea Guerra Występują: Aleksandro Preziosi, Monica Guerritore, Alexander Held, Johannes Brandrupt, Wenanty Nosul, Katy Louise Saunders, Franco Nero, Krzysztof Pieczyński i inni Do Hippony przypływają papieskie statki po Augustyna. Biskup zwleka jednak z wejściem na pokład pod pozorem, że nie załadowano jeszcze wszystkich jego dzieł. W rzeczywistości zamierza udać się do obozu Wandalów z mediacją pokojową. Jednak Waleriusz nie chce nawet o tym słyszeć. Za jego zgodą Fabiusz ogłasza pobór mieszkańców. Augustyn ostro protestuje. Jego zdaniem oznacza to rzeź ludności i zagładę miasta. Jego głos nie na wiele jednak się zdaje. Tymczasem relacje między chrześcijanką Lucyllą a Fabiuszem wyraźnie się ocieplają. Atak Rzymian na obóz Wandalów kończy się klęską. Augustyn udaje się samotnie na rozmowę z wodzem barbarzyńców Genzerykiem. Oferuje siebie w zamian za uwolnienie jeńców. Po powrocie do Hippony przedstawia Waleriuszowi i mieszkańcom warunki kapitulacji ogłoszone przez przywódcę Wandalów. Waleriusz gwałtownie się sprzeciwia i wzywa Hippończyków do dalszego oporu. Augustyn zaś oferuje im miejsce na papieskich okrętach, każąc uprzednio wyładować zmagazynowane tam swoje dzieła. Cudem ocalały z poprzedniej bitwy Fabiusz nawraca się na chrześcijaństwo i wraz z Lucyllą odpływa bezpiecznie do Rzymu. Cesarska flota, ostatnia nadzieja Waleriusza, zostaje pokonana przez Genzeryka. Augustyn zapada na ciężką chorobę i umiera. Hippona zostaje zdobyta, splądrowana i spalona. Jedyną rzeczą, którą Genzeryk rozkazuje ocalić, są pisma Augustyna. 08:50 CZARNE CHMURY - ODC. 10/10 - POŚCIG Serial przygodowo - historyczny, 54 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy:: Leonard Pietraszak, Anna Seniuk, Elżbieta Starostecka, Mariusz Dmochowski, Stanisław Niwiński, Maciej Rayzacher, Józef Nalberczak i inni Porwanie szlachcica i pułkownika w biały dzień, w stolicy wolnego państwa, pod bokiem hetmana i króla, oburza brać szlachecką. Rusza pogoń. Tymczasem w nadgranicznym klasztorze na przyjazd czarnego powozu czeka kapitan Knothe ze swymi rajtarami. Jest tu również rotmistrz Zaremba, zaciekły wróg Dowgirda. Rotmistrz zrozumiał wreszcie, jakiemu panu służy, i postanowił rzucić służbę u elektora brandenburskiego. Dowiedziawszy się o porwaniu Dowgirda, pragnie go odbić, zostaje jednak pojmany i wtrącony do lochu, w którym wcześniej uwięziono pułkownika. Na szczęście, do akcji przystępuje wachmistrz Kacper i jego towarzysze. Przebrani za mnichów organizują zasadzkę na rajtarów i niespodziewanie atakują ludzi elektora. Kapitan Knothe ginie z jego ręki, pan Krzysztof jest wolny. Niebawem popadnie w inną, słodką niewolę. W pałacu hetmana Sobieskiego trwają przygotowania do ślubu dwóch szczęśliwych par - pana Krzysztofa Dowgirda z piękną wychowanicą hetmana Anną, i dzielnego wachmistrza Kacpra z rezolutną Magdą. 09:55 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - NA TROPIE POLSKICH WĘDLIN Magazyn, 23 min, Polska, 2012 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Kazimierz Bielski (technolog ), Józef Malinowski (właściciel masarni) W tym odcinku Karol Okrasa rusza w kulinarną podróż tropem najlepszych polskich wędlin. Najpierw wspólnie ze specjalistą od żywienia spróbują odpowiedzieć sobie na przykładzie wędlin kupionych w sklepie, dlaczego warto czytać etykiety ze składem. Co to znaczy ilość mięsa na wyprodukowanie danej ilości wyrobu, dlaczego należy unikać MOM - u, czyli mięsa oddzielonego mechanicznie i co daje hermetyczne pakowanie mięsa i wędlin w folię z wybitą datą ważności. Zanim rozpocznie się gotowanie, Karol udaje się do lasu, gdzie w zagajniku sosnowym szybko nazbiera kosz młodych maślaków. Następnie przygotuje pierwszą potrawę: gulasz z białej kiełbasy i młodych maślaków z wiejską śmietaną, wzbogacony aromatem owoców nasturcji, czyli tzw. polskich kaparów. Drugą potrawą będzie soczysty i aromatyczny półgęsek podany z sałatą i kwiatami nasturcji (te wiejskie kwiaty kwitną w przydomowych ogródkach). Do tego Karol przygotuje ciepłą konfiturę z jabłek, octu, szafranu i cebuli. 10:25 AKADEMIA ZBRODNI Film dokumentalny, 60 min, TVP 1994 Scenariusz i reżyseria: Waldemar Karwat Konsultacja: Jurij Brodski Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Muzyka: Eugeniusz Rudnik Pieśni sołowieckie: Julia i Wasilij Matonin Wykonawcy: Antonina Soszyna, Walenty Woronowicz, Olga Mane, Jurij Brodski, Zofia Rysiówna, Wojciech Gąssowski, Jerzy Zass Na początku XV wieku zakonnicy Sawwatiusz i Zosima dotarli nad brzeg Morza Białego i w niewielkim czółnie przeprawili się na wyspy, nazwane potem Archipelagiem Sołowieckim. Uznali tę ziemię za świętą i rozpoczęli budowę klasztoru. W ślad za nimi przybyli inni zakonnicy. Wespół z miejscowymi chłopami, w ciągu dziesięcioleci, wspaniale zagospodarowali archipelag. Wzniesiono na nim sobory Zaśnięcia Marii Panny i Przemienienia Pańskiego, ponad dwadzieścia cerkwi, młyny, tartaki, małą hutę, introligatornię, garbarnię, a nawet elektrownię. Jeziora połączono dziesiątkami kanałów. Wodę doprowadzano do klasztorów drewnianymi rurami. W 1920 roku do archipelagu dotarła nowa władza. Mnichów wygnano, a to co stworzyli, zamieniono na łagier. Początkowo osadzano tu skazanych z niewielkimi wyrokami. Starano się nawet, by więźniowie nie ulegali dalszej deprawacji. Próbowano ich "naprawiać". Prowadzono działalność kulturalną i edukacyjną. Tworzono teatry, towarzystwa naukowe i muzeum. Szybko jednak placówki te zniknęły. Archipelag Sołowiecki zamienił się w obóz śmierci. W ciągu 15 lat zamienił się w więzienie o niewiarygodnie okrutnym reżimie. W ciągu dwudziestu lat przez łagry na Wyspach Sołowieckich przewinęło się około miliona skazańców 50 narodowości. Wśród więzionych cudzoziemców zawsze najwięcej było Polaków. Trafiali tam polscy oficerowie, księża, potomkowie XIX - wiecznych zesłańców, Polacy zatrzymani w ZSRR i posądzeni o szpiegostwo. Niewielu skazańców przeżyło łagrowe piekło. Pod byle pretekstem przedłużano im pierwotnie niskie wyroki. Byli bezprawnie rozstrzeliwani. Marli z wycieńczenia, głodu i chorób. Piękna ziemia, tak troskliwie zagospodarowana niegdyś przez zakonników, zamieniła się w mogiłę, a świątynie, które wznieśli na chwałę Pana - w miejsca kaźni. Archipelag Sołowiecki stał się szkołą zbrodni, która wychowywała kadry - wartowników i funkcyjnych - dla innych obozów. Opracowywano tam metody wykorzystawania niewolniczej pracy więźniów, rozstrzeliwania ludzi i pozbywania się trupów, a nawet wzory odzieży dla skazańców. Zdobyte tam doświadczenia wykorzystywano we wszystkich łagrach białomorsko - bałtyckich, we wszystkich sowieckich łagrach. Sołowieccy kaci wkrótce zostali zlikwidowani - zamordowani, unicestwieni przez system. Waldemar Karwat w doskonale udokumentowanym filmie pokazuje straszliwą historię wysp sołowieckich i przeprowadza analizę powstawania akademii zbrodni podtrzymującej system, który złamał psychikę narodu, zaszczepiając w ludziach strach tkwiący w nich do dziś. Reżyser wykorzystuje różnorodne archiwalia, przywołuje wstrząsające relacje więźniów, którzy z sołowków uszli z życiem, cytuje wspomnienia, prosi o opinie historyków. Całość dopełnia pieśniami, opowiadającymi o życiu skazańców. Operator Mikołaj Nestrowicz znakomicie wydobywa piękno Archipelagu Sołowieckiego niesamowicie kontrastujące ze zbrodnią, która się pośród niego dokonała. 11:35 ZŁOTO JUKONU - ODC. 3/3 (ODC. 3/3) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Ben Crichton Scenariusz: Ben Crichton Wykonawcy: Piotr Banasz, Dan Snow (prowadzący) W tej epickiej przygodzie zespół odkrywców próbuje zdobyć złoto na zamarzniętej północy Kanady. Idąc tą samą drogą, co pierwotni poszukiwacze złota, wyruszają w niebezpieczną i ekscytującą podróż. Muszą pokonać zdradziecką przełęcz, poruszać się po rozległych, lodowych jeziorach i walczyć z potężną rzeką Jukon w drewnianej łodzi. 12:40 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA WĘDRÓWKA ŁOSOSI ODC. 2/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT SALMON RUN.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Większość ludzi zapytana o zwierzęta obdarzone wyjątkowo dobrym węchem nigdy nie pomyślałaby, że mogą się wśród nich znaleźć łososie. A jednak. Ryby te potrafią odróżnić jedną kroplę wody z ich rodzinnej rzeki w ośmiu milionach litrów wody morskiej! Po co im tak czułe powonienie? Na to m. in. pytanie odpowiada druga część Wielkich widowisk natury cyklu dokumentalnego Telewizji BBC. Każdej wiosny u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej ponad pół miliarda łososi rozpoczyna prawdziwą odyseję w wodach Pacyfiku. Mają do przepłynięcia blisko pięć tysięcy kilometrów, by wrócić na tarło do rzek, w których przyszły na świat. Celem wędrówki jest danie życia potomstwu. Przy okazji jednak zapewnienie pożywienia milionom innych zwierząt i roślin. Do dziś nie wiadomo z całą pewnością, w jaki sposób udaje się łososiom odnaleźć drogę powrotną przez otwarty ocean. Najpopularniejsza hipoteza mówi, że to zasługa umiejscowionych w mózgu tych ryb cząsteczek żelaza, które działają jak kompas, umożliwiając kierowanie się liniami ziemskiego pola magnetycznego. Jakkolwiek byłoby droga łososi do krainy dzieciństwa nie jest usłana różami. Wręcz przeciwnie. Już w oceanie czyhają na nie liczne niebezpieczeństwa. Łososie stanowią przysmak nie tylko dla ludzi, lecz także dla orek, uchatek grzywiastych, niektórych gatunków rekinów i bielika amerykańskiego. Jeśli już uda im się dotrzeć do ujścia rodzinnej rzeki i rozpocząć wędrówkę ku jej źródłom, sytuacja bynajmniej nie ulega poprawie. W tzw. lasach mgielnych strefy umiarkowanej, ciągnących się od południowej Kolumbii Brytyjskiej po Alaskę czekają na nie stada wygłodniałych po zimowym śnie niedźwiedzi grizzly. Co gorsza wiele rzek obfituje w płycizny, gdzie łososie stają się dla tych drapieżników łatwym łupem. Jednak jeszcze gorsze są wodospady. Nie są zbyt wysokie, ale niedźwiedzie kontrolują każdy ich skrawek. Jedyna nadzieja w dużej liczebności ryb. Tylko jedna na kilkaset zostaje schwytana. Największe niebezpieczeństwo czeka wszakże - o paradoksie! - u celu wyprawy. Łososie są już bardzo wycieńczone. Samice składają ikrę do wykopanego wcześniej w dnie gniazda. W tym samym czasie samce uwalniają do wody chmurę mleczu. Po akcie rozrodczym wyczerpanie ryb sięga zenitu. Teraz niedźwiedzie mogą się już objadać aż do przesytu. Zresztą nie tylko one. Na wspólną ucztę zlatują się jeszcze stada mew kanadyjskich (preferują ikrę) i hordy wilków. Łososie pacyficzne, które nie posłużyły za pokarm innym zwierzętom umierają z wycieńczenia. Ich rozkładająca się padlina użyźnia rzekę, zapewniając obfite pożywienie rozwijającym się jajom. Szczątki ryb porzucone w lesie przez niedźwiedzie i wilki uwalniają do gleby azot, węgiel i fosfor, które organizmy łososi przyswoiły podczas zamieszkiwania w słonych wodach oceanu. Uzyskane w ten sposób substancje odżywcze pozwalają osiągać imponujące rozmiary takim drzewom jak świerk sitkajski, żywotnik olbrzymi i choina zachodnia. Wśród naukowców powszechna jest opinia, że łososie pacyficzne prawdopodobnie zapewniają pożywienie największej liczbie organizmów na świecie. 13:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WIDMO CZARNOBYLA Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) "Widmo Czarnobyla" 26 kwietnia 1986 roku, Czarnobyl. Największa katastrofa w historii energetyki jądrowej. Świat dowiedział się o niej od szwedzkich naukowców. Sekretarz partii w Kijowie skomentował problem: Ha, też mi problem. My tu obmyślamy, czy sprzedawać wódkę 1 maja. To dopiero problem! W kolejnym odcinku cyklu "Archiwum zimnej wojny" gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są dr inż. Marek Rabiński z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, badacz przyczyn i skutków katastrofy w Czarnobylu, oraz prof. Andrzej Paczkowski, historyk, były członek Kolegium i Rady IPN, współautor pracy zbiorowej "Czarna księga komunizmu". W programie wypowiada się także A. Ross Johnson, w latach 1998 - 2004 dyrektor Radia Wolna Europa. Jest także przytoczona wypowiedź prezydenta Ronalda Reagana. Tematy: Co wydarzyło się w Czarnobylu 26 kwietnia 1986 roku? Jak świat dowiedział się o skutkach katastrofy, jak informacja ta dotarła do Polski? Jakie były reakcje na awarię na świecie - w mediach w Europie, w Związku Sowieckim? Próby ignorowania katastrofy przez władze sowieckie. Jakie mogły być następstwa awarii dla żyjącego i przyszłego pokolenia? Szczegóły dotyczące budowy reaktora jądrowego, próby zapobiegania katastrofie. Konsekwencje polityczne wybuchu w Czarnobylu. Koszty ludzkie i finansowe akcji ratunkowej po katastrofie. Początek ery głasnosti - otwarcia informacyjnego władz. Komplikacje związane z międzynarodowym aspektem wybuchu w Czarnobylu. 14:25 RZYMSKIE WAKACJE (ROMAN HOLIDAY) Komedia, 113 min, USA 1953 Reżyseria: William Wyler Scenariusz: Ian McLellan Hunter i John Dighton Zdjęcia: Franz Planer i Henri Alekan Muzyka: Georges Auric Aktorzy: Gregory Peck, Audrey Hepburn, Eddie Albert, Hartley Power, Harcourt Williams, Margaret Rawlings, Tullio Carminati, Paolo Carlini i inni "Rzymskie wakacje" to jedna z najbardziej czarujących komedii lat 50. , jeden z najlepszych filmów w dorobku Williama Wylera i jedna z najlepszych, choć praktycznie pierwsza znacząca rola w karierze Audrey Hepburn, która zasłużenie otrzymała za nią Oscara ("to arystokratka w każdym calu, aż po koniuszki palców", zachwycał się 22 - letnią wówczas aktorką Wyler po premierze filmu). "Rzymskie wakacje" uhonorowano ponadto statuetkami Akademii także za scenariusz i kostiumy, a w sumie film otrzymał aż 10 nominacji do tej nagrody. Film Williama Wylera to - jak pisali amerykańscy recenzenci - opowieść o Kopciuszku, tyle że a rebours. Śliczna dziewczyna, Anne, jest już bowiem księżniczką, córką władcy nie nazwanego w filmie państwa, która odbywa podróż po stolicach Europy. Wychowana w luksusie, lecz zarazem według sztywnych reguł dworskiej etykiety, nie ma prawa decydować o swym postępowaniu, sposobie spędzania czasu, ubierania się. Sztab doradców, guwernantek i lokajów czuwa nad nią przez 24 godziny na dobę. Podczas kilkudniowego pobytu w Rzymie zmęczona takim trybem życia dziewczyna jest już na skraju załamania nerwowego. Zaordynowane jej środki uspokające mają pomóc w odzyskaniu równowagi. Korzystając z chwili nieuwagi służby, Anne wymyka się z ambasady, by choć przez chwilę zasmakować "normalności". Śpiącą na ławce dziewczynę znajduje przystojny dziennikarz Joe Bradley, który ofiarowuje jej gościnę w swym skromnym mieszkanku. Anne nie wyjawia mu, kim jest i dopiero następnego dnia zdjęcie w prasie pod notatką informującą o odwołaniu przez księżniczkę Anne wszystkich oficjalnych spotkań, pozwala Joemu poznać prawdziwą tożsamość jego lokatorki. Bradley wpada na pomysł, który może mu bardzo pomóc w dalszej karierze dziennikarskiej. Postanawia przygotować sensacyjny materiał o "prywatnym" dniu księżniczki nieoficjalnie zwiedzającej Wieczne Miasto. Do pomocy bierze swego kolegę reportera, który ma fotografować Anne z ukrycia. Ustaliwszy szczegóły, wyrusza z księżniczką, podającą się nadal za skromną pensjonarkę, na całodniową wycieczkę po mieście. W tym samym czasie sprowadzona pośpiesznie przez ambasadę armia detektywów usiłuje odszukać zaginioną Anne, zanim dojdzie domiędzynarodowego skandalu. 16:30 RIESE - TAJEMNICE WYKUTE W SKALE Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Wojciech Malinowski, Maciej Kieres Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Piotr Sędzikowski, Marcin Grobelny, Artur Stoiński Dokument fabularyzowany o kompleksie "Riese" (Olbrzym) w Górach Sowich to projekt filmowo - edukacyjny, który przybliża widzowi niezwykłą historię podziemnego miasta i wspaniałego zamku. Akcja filmu rozpoczyna się w roku 1941, kiedy to Niemcy hitlerowskie, wskutek nasilających się nalotów alianckich, przeniosły dużą część produkcji zbrojeniowej w rejon Sudetów i Gór Harzu. Wówczas to powstał projekt zakładający wydrążenie w skałach Gór Sowich potężnych bunkrów i podziemnych budowli oraz przekształcenie Zamku Książ w kwaterę główną Hitlera. Plany zakładały potężne prace: utworzenie wielkich przestrzeni wydrążonych pod zamkiem, budowę olbrzymich tuneli i sal podziemnych w kilku miejscach w Górach Sowich, przekształcenie całej siatki okolicznych dróg, a także połączenie całości siecią kolei wąskotorowej. Nadzór nad budowami prowadziły dwie organizacje: od jesieni 1943 r. była to spółka Industriegemeinschaft Schlesien AG, a od kwietnia 1944 r. - organizacja Todt. Do ich dyspozycji przekazano kilkadziesiąt tysięcy więźniów oraz jeńców wojennych, którzy pracowali dzień i noc, w nieludzkich warunkach, by jak najszybciej ukończyć prace. Film ma pokazać nie tylko rozmach przedsięwzięcia, ciekawą historię, ale również martyrologiczny aspekt tych wydarzeń, poprzez wspomnienia i wypowiedzi więźniów z całej Europy wykonujących tu niewolniczą pracę. Była to najkosztowniejsza budowa kwater wojskowych i obiektów strategicznych ówczesnych Niemiec. Rozmach budowlano - inżynierski był na najwyższym wówczas dostępnym poziomie. Wedle danych z września 1944 roku produkcja tych schronów (wraz ze schronami w Wilczym Szańcu i w Pullach pod Monachium) obejmowała 257 tysięcy m³ betonu zbrojonego stalą, 213 tysięcy m³ tuneli, 58 km dróg z sześcioma mostami, 100 km rurociągów. Prace zostały wykonane tylko w części, gdyż przerwało je wkroczenie Armii Czerwonej. Wiele podziemnych konstrukcji zostało wtedy zniszczonych, do dziś jednak zachowały się prowadzące do nich tunele. 17:40 ZMIENNICY - ODC. 10/15 - KRZYK CISZY Serial komediowy, 58 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Jan Muszyński Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Mieczysław Hryniewicz, Tomasz Dedek, Stanisława Celińska, Gustaw Lutkiewicz, Mariusz Benoit, Marzena Trybała, Katarzyna Skawina, Krystyna Tkacz, Mieczysław Czechowicz, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski i inni Dowiedziawszy się o śmierci znanego powieściopisarza Jana Oborniaka, redaktor naczelny wydawnictwa "Opoka", Samelko oraz pani redaktor Lusia zamierzają jak najszybciej wydać jego ostatnie dzieło "Krzyk ciszy". Okazuje się jednak, że rękopis zaginął. Redaktor Lusia udaje się na poszukiwania, korzysta z usług taxi nr 1313. Kasia, przebrana jak zwykle za Mariana, oraz Lusia docierają do rodzinnego domu autora. Ale ich perypetie tu się nie kończą. 18:50 KOMEDA, KOMEDA Film dokumentalny, 70 min, Polska, 2012 Reżyseria: Natasza Ziółkowska - Kurczuk, Marek Hendrykowski Film dokumentalny "Komeda, Komeda" poświęcony jest wybitnemu twórcy muzyki jazzowej Krzysztofowi "Komedzie" Trzcińskiemu. Film ukazuje genialnego kompozytora, łącząc go z obrazem miasta, z którego artysta i które ukształtowało jego wrażliwość oraz muzyczną wyobraźnię. 20:15 SŁYNNE JEDNOSTKI SPECJALNE - ŚWIĘTY ZASTĘP Z TEB. ODC. 1/10 (ANCIENT ASSASSINS) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Chris Lethbridge Wykonawcy: Janusz Szydłowski Od wieków historia pełna jest opowieści o odważnych wojownikach i elitarnych jednostkach bojowych, które walczyły, aby chronić władców, pokonywać wrogie armie i ratować imperia. Seria ta opowiada o najbardziej zabójczych formacjach wojskowych w historii, od starożytnej Grecji po Japonię. Przy pomocy rekonstrukcji filmowych i wypowiedzi ekspertów przypomina ich misje i dzieje. Władcy zawsze potrzebowali elitarnych oddziałów bojowych; mężczyzn czy kobiet doskonale wyszkolonych, zręcznych w posługiwaniu się bronią, zdolnych do infiltracji szeregów wroga, a w razie konieczności do ich eliminacji. Każdy z odcinków serii poświęcony jest jednemu wojownikowi albo jednej wyspecjalizowanej grupie. Bada ich szczególne umiejętności, w jaki sposób się szkolili, jaki mieli cel, co dokładnie uczyniło z nich najbardziej przerażających morderców ich czasów i jak ich działania wpłynęły na współczesną taktykę wojenną. W cyklu będzie można znaleźć odpowiedź, między innymi, na pytania: jak buddyjska mniszka stała się wojowniczką Kung Fu, jak saksońskie siły bojowe ostatecznie pokonały wikingów, jak cygańscy najemnicy Vlada Palownika zatrzymali inwazję osmańską i jak holenderskie plemię doprowadziło do przejęcia Brytanii przez cesarza rzymskiego Klaudiusza. Ta oryginalna, pełna akcji i niesamowitych aktów seria, wciągnie wszystkich miłośników historii. 21:15 DZIEWCZYNA Z EKRANU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Zdjęcia: Andrzej Ciecierski Film poświęcony Teresie Tuszyńskiej, jednej z najpiękniejszych polskich aktorek, a zarazem najbardziej zapomnianych. Wielu znawców kina twierdziło, że tak pięknej twarzy nie było o polskim filmie. Urodziła się w Warszawie w 1942 roku w rodzinie robotniczej. Już od młodych lat ciągnęło ją do środowiska aktorsko - muzycznego. W 1958 roku wygrała konkurs tygodnika "Przekrój" pod hasłem "Film szuka młodych aktorek" i dostała swoją pierwszą rolę w filmie "Ostatni strzał". Z planu filmu jednak ucieka bez podania przyczyny. W 1959 roku gra w filmach: "Biały niedźwiedź" i "Do widzenia do jutra". W następnych latach grę w filmach łączy z pracą modelki w Modzie Polskiej i częstymi wyjazdami za granicę. Występuje w takich filmach jak: "Drugi człowiek", "Tarpany", "Rozwodów nie będzie", "Cała naprzód", "Poczmistrz", " Vreckari" czy "Praskie noce". Była jedyną polska aktorką, której twarz pojawiła sie na antenie amerykańskiego miesięcznika "Show". Stała się prawdziwą gwiazdą. Swój ostatni film nakręciła w 1970 roku, zaledwie 12 lat po debiucie. Po premierze w 1971 roku Tuszyńska zniknęła. Nie ma żadnych jej zdjęć po 1971 roku. Mówiło się, że zupełnie zatraciła się w nałogu alkoholowym. Żyła swoim życiem w ukryciu, skromnie, wręcz w biedzie. Wstydziła się swojego wyglądu, przytyła i prawie nie wychodziła z domu. Zmarła zapomniana w samotności 19 marca 1997 roku z niewyjaśnionej do końca przyczyny. 22:15 CHOPIN. PRAGNIENIE MIŁOŚCI Dramat biograficzny, 116 min, Polska, 2002 Reżyseria: Jerzy Antczak Scenariusz: Jerzy Antczak, Jadwiga Barańska Zdjęcia: Edward Kłosiński Muzyka: Fryderyk Chopin Aktorzy: Danuta Stenka, Adam Woronowicz, Bożena Stachura, Andrzej Zieliński, Marian Opania, Jerzy Zelnik, Jadwiga Barańska, Anna Radwan, Piotr Adamczyk Filmowa opowieść o życiu Fryderyka Chopina. Twórcy ekranowej biografii główny nacisk kładą na burzliwy związek Chopina z najgłośniejszą francuską pisarką epoki romantycznej, George Sand. Ilustrację do melodramatycznej historii stanowi muzyka genialnego kompozytora. W rytm rozbrzmiewających w tle utworów rozgrywa się wielkie widowisko o miłości i nienawiści, zdradzie i odtrąceniu, straconych złudzeniach i nadziei. Biografię Chopina już wcześniej przenosili na ekran filmowcy niemieccy, francuscy, amerykańscy, brytyjscy, a także polscy. W fabularnych filmach o nim nie mogło zabraknąć ważnej postaci w jego życiu, George Sand. W niemieckim "Nocturno der Liebe" z 1918 r. zagrał Chopina Conrad Veidt, 9 lat później we francuskim niemym filmie "La valse de l'adieu" wystąpił Pierre Blanchard. Historię miłości polskiego kompozytora i francuskiej pisarki utrwalił na ekranie w 1945 r. reżyser Charles Vidor. Amerykańska wersja nosiła tytuł "A Song to Remember", a w głównych rolach wystąpili: Cornel Wilde i Merle Oberon. Pierwszy polski film fabularny o Chopinie "Młodość Chopina" Aleksandra Forda, obejmujący jedynie lata młodzieńcze kompozytora, został nakręcony w 1952 r. z Czesławem Wołłejko w roli głównej. Polskim widzom znane są również dwa inne filmy: brytyjska "Improwizacja" z 1991 r. z Hugh Grantem jako Chopinem, któremu partneruje Judy Davis, oraz "Błękitna nuta" Andrzeja Żuławskiego nakręcona we Francji w tym samym roku, w której wystąpił znany polski pianista, Janusz Olejniczak, a jako George Sand pojawiła się Marie - France Pisier. "Chopin - pragnienie miłości" składa się jakby z trzech części. Pierwsza przedstawia Chopina w Warszawie. Wielki patriota nienawidzi księcia Konstantego, ale ulega naciskom ojca, który prosi go, by spełniał kaprysy szaleńca i tyrana. Młody Fryderyk posłusznie zjawia się więc na każde żądanie, by swoją muzyką koić napady szału księcia. W końcu i ojciec się zbuntuje. Na wieść o zbliżającym się wybuchu powstania listopadowego wysyła umuzykalnionego syna do Paryża, poświęcając posag dwóch córek. Jest rok 1831, w mieście nad Sekwaną szaleje epidemia cholery, która zbiera śmiertelne żniwo. To wówczas na ulicy zawalonej trupami Fryderyk po raz pierwszy zobaczy zbulwersowaną sytuacją sławną francuską pisarkę George Sand, która również zwróci na niego uwagę. Przez pierwsze miesiące nikt nie interesuje się młodym, zdolnym twórcą z Polski, który jest tam tylko niechcianym artystą na emigracji. Ale już wkrótce otworzą się przed nim wszystkie drzwi Paryża. Przyjaciel Albert dzięki swoim szerokim kontaktom organizuje koncert u baronowej Rothschild. Etiudy Chopina gra sam wielki Liszt, wywołując zachwyt śmietanki towarzyskiej Paryża. Sława kompozytora rośnie, staje się on ulubieńcem salonów. Kolejny etap w paryskim życiu Fryderyka Chopina to znajomość z George Sand, która zmienia cały jego świat. Początkowo artysta broni się przed tą miłością, wciąż pamiętając o przysiędze złożonej w Polsce Marii, której rodzice wahają się z przyjęciem chorowitego pretendenta do ręki córki. Ale słabe zdrowie Chopina i jego niezdecydowanie nie przeszkadzają pisarce George Sand, nie zważa również na różnicę wieku. Targana wielkimi uczuciami i namiętnością, jest gotowa dla niego do największych poświęceń. Chorego na gruźlicę artystę wywozi na Majorkę, gdzie ciepły klimat ma pomóc mu w odzyskaniu sił, otacza troskliwą opieką, znosi jego egoizm, kaprysy.Po raz pierwszy do Nohant Chopin przyjeżdża w 1839 r. , przez następne osiem lat będzie tu spędzał letnie wakacje. Komponuje najpiękniejsze utwory, a George Sand nareszcie zaczyna normalnie oddychać po nieudanym małżeństwie i równie burzliwych romansach. Szczęście kochanków burzy jednak coraz bardziej zazdrosny o matkę Maurycy, który nienawidzi Chopina. Oliwy do ognia dolewa dorastająca córka George, Solange, która zaczyna rywalizować z matką o względy jej kochanka. 00:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - IZABELA I KASTYLIJSKA (ISABELA OF CASTILLE) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film opowiada o losach największej królowej w historii Hiszpanii Izabeli I Kastylijskiej, znanej jako Izabela Katolicka. Była ona niezwykłą postacią, kobietą pełną pasji, żyjącą w świecie, w którym sztuka arabsko - hiszpańska osiągnęła apogeum. Nieustępliwa i autorytarna Izabela wzięła ślub, którym zjednoczyła Hiszpanię. Jej mężem został wielki Fryderyk Aragoński. Imię Izabeli jest także ściśle związane z inną wielką postacią, Krzysztofem Kolumbem. W roku 1492 nikt nie wierzył Kolumbowi. Jedynie Izabela zaryzykowała i wsparła jego szaloną wyprawę za Atlantyk, jak się okazało do Nowego Świata. Izabela, choć niemal godna ołtarzy, splamiła swoje ręce krwią, inicjując działalność hiszpańskiej Inkwizycji oraz nakazując wydalenie Żydów i muzułmanów z Półwyspu Iberyjskiego. 02:05 POLSKIE 100 LAT - NIEMIECKA POLITYKA OKUPACYJNA NA ZIEMIACH POLSKICH Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Od pierwszych dni okupacji polityka niemiecka wobec społeczeństwa polskiego miała niezwykle represyjny charakter. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, któremu podlegały SS i gestapo, Heinrich Himmler oświadczył, że zagłada Polaków jest podstawowym obowiązkiem narodu niemieckiego, a Polacy zostaną starci z powierzchni ziemi. Terror, publiczne egzekucje, wywózki do obozów koncentracyjnych, w tym do nowo powstałego obozu w Auschwitz stały się ponurą codziennością. Głównym celem Niemców była likwidacja polskich elit i inteligencja. Pozbawieni najwartościowszej części społeczeństwa, Polacy mieli stać się posłusznymi niewolnikami dla niemieckiej rasy panów. 02:40 TELEWIZJA - HISTORIA TELEWIZJI. POCZĄTKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1992 Reżyseria: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Scenariusz: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Zdjęcia: Zbigniew Maziarz, Przemysław Chrząstek, Zygmunt Januszewski, Jacek Szostak Film dokumentalny przedstawiający historię telewizji w latach 1949 - 1959. Opowieść o początkach polskiej telewizji jest poprzedzona krótkim rysem historycznym, dotyczącym okresu przedwojennego w Polsce i na świecie. Obraz początków telewizji wyłania się z wypowiedzi osób, które ją tworzyły: twórców telewizyjnych i artystów. Ilustracją są materiały archiwalne, fotografie z prób, fragmenty spektakli i programów telewizyjnych. W dokumencie wykorzystano piosenki: "Pionierska brygada szturmowa" (muz. Władysław Szpilman, sł. Franciszek Pałka), "Wesoły pociąg" (muz. Marek Sart, sł. Kazimierz Winkler), "Kasztany" (muz. Zbigniew Korepta, sł. Krystyna Wodnicka) oraz materiały archiwalne TVP i WFDiF.