TVP Kultura Niedziela, 02.02.2020 07:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ENRICO PRAMPOLINI Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks 100 Lat Awangardy w TVP Kultura! Enrico Prampolini to jedna z najważniejszych osobowości artystycznych międzynarodowej awangardy. W jego twórczości odnaleźć można echa niemal wszystkich prądów nowej sztuki I połowy XX w.: od futuryzmu, który współtworzył wraz z ugrupowaniem Filippa Tommasa Marinettiego, przez dadaizm, konstruktywizm i surrealizm, aż po udział w kręgu paryskich abstrakcjonistów: Cercle et Carr. Był malarzem, rzeźbiarzem, scenotechnikiem, choreografem, architektem, grafikiem, tworzył reklamy, plakaty, fotomontaże, wielkie murale, oprawy plastyczne do kilku filmów. Był organizatorem życia artystycznego w Paryżu, Pradze i Rzymie, a także kuratorem ostatniej międzynarodowej wystawy scenotechniki awangardowej na VI Triennale w Mediolanie (1936). 10:25 OD UCHA DO UCHA - GŁOWA DO GÓRY (KOP OP / HEADS TOGETHER) Film animowany, 20 min, Holandia, 2016 Reżyseria: Joris Oprins, Job Roggeveen, Marieke Blaauw Scenariusz: Joris Oprins, Job Roggeveen, Marieke Blaauw, Lotte Tabbers Wykonawcy: Steye Van Dam, Paulien Cornelisse, Nasrdin Dchar Krótki film animowany. Troje przyjaciół przez przypadek zamienia się głowami, co prowadzi do zabawnych, ale i inspirujących sytuacji. Czy uda im się to utrzymać w tajemnicy i czy kiedykolwiek odzyskają swoje głowy? (źródło: http: //2017.alekino.com) 10:50 OD UCHA DO UCHA - MUNYA I JA (MUNYA IN ME) Film animowany, 20 min, Holandia, 2014 Reżyseria: Mascha Halberstad Scenariusz: Fiona Van Heemstra Zdjęcia: Mascha Halberstad Wykonawcy: Salma Khanfour, Funda Müjde, Ergun Simsek Krótki film animowany. Dziesięcioletnia Munya jest wyśmiewana przez starsze dzieci z powodu swojej wagi. Dzięki muzyce dziewczynka zdobywa się na odwagę, by postawić się swoim prześladowcom. 11:10 OD UCHA DO UCHA - UCIEKŁ WAŁEK ZE STOLNICY Film animowany, 6 min, Polska, 1978 Reżyseria: Eugeniusz Ignaciuk Scenariusz: Wanda Chotomska Zdjęcia: Eugeniusz Ignaciuk Wykonawcy: Wiesław Michnikowski Film lalkowy. Przygody wałka ze stolnicy, który postanowił zwiedzić świat. Wałek szuka nowych wrażeń w spotkaniach z wałkiem maszyny do pisania, wałkiem wyżymaczki oraz walcem drogowym. 11:15 OD UCHA DO UCHA - W SAMOLOCIE Film animowany, 6 min, Polska, 1976 Autor: Julian Tuwim Reżyseria: Stefan Szwakopf Scenariusz: Włodzimierz Matuszewski Zdjęcia: Mariua Niedzwiecka Muzyka: Zbigniew Penherski Przygody babci i jej kury podczas przypadkowego lotu aeroplanem. 12:15 ŻYWOT MATEUSZA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967 Reżyseria: Witold Leszczyński Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz Zdjęcia: Andrzej Kostenko Muzyka: Arcangelo Corelli Występują: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Małgorzata Braunek, Aleksander Iwaniec, Aleksander Fogiel, Maria Janiec, Elżbieta Nowacka, Kazimierz Borowiec Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki". W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak, co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym niedopowiedzeń. Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie, gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich realiów. Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć. Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak" zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary. Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał. Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością. "Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na festiwalu w Colombo. 13:45 BILET DO KINA - 500 DNI MIŁOŚCI ((500) DAYS OF SUMMER) Komedia romantyczna, 91 min, USA 2009 Reżyseria: Marc Webb Scenariusz: Scott Neustadter, Michael H. Weber Zdjęcia: Eric Steelberg Muzyka: Mychael Danna, Rob Simonsen Aktorzy: Joseph Gordon - Levitt, Zooey Deschanel, Geoffrey Arend, Chloe Grace Moretz, Matthew Gray Gubler, Clark Gregg, Patricia Belcher Opowieść o dziewczynie, która nie wierzy w prawdziwą miłość i o zakochanym w niej chłopaku. On - Tom Hansen - miał być architektem, ale ostatecznie ląduje na mało znaczącej posadzie w Los Angeles, w firmie produkującej pocztówki z życzeniami i wymyśla chwytające za serce miłosne teksty. W tej samej firmie zatrudnia się jako nowa asystentka szefa ona - Summer Finn - idealna dziewczyna, na którą niepoprawny romantyk od razu zwraca uwagę i szybko zakochuje się w niej. Znajdują wspólny język na temat muzyki i umawiają się na karaoke. Muzyczna pasja bardzo zbliża ich do siebie. Zaczyna się okres żarliwej miłości, najpiękniejsze dni w życiu Toma. Ale z czasem zainteresowanie Summer chłopakiem słabnie, w końcu dziewczyna oświadcza, że zrywa z nim i co najwyżej mogą zostać przyjaciółmi. To cios dla Toma, który wpada w rozpacz. Summer porzuca też pracę w firmie, a szef przenosi pogrążonego w depresji Toma do innego działu. Ma teraz pisać teksty na smutne okoliczności. Odejście Summer, nie daje chłopakowi spokoju. Rozpamiętuje wszystkie dni spędzone z ukochaną. Ma nadzieję, że w końcu dowie się, jaki błąd popełnił. Tymczasem kolejne wydarzenia powodują u Toma jeszcze większą depresję, zaczyna pić, odchodzi z pracy. Jego przyrodnia siostra Rachel nie wierzy bratu, że Summer była tą jedyną. Próbuje wpłynąć na na niego, tłumacząc, że nie można cały czas żyć przeszłością. W końcu Tom znajduje dość siły, by się otrząsnąć. Przemyślenia nad swoim losem ostatecznie pozwolą mu odkryć prawdziwą życiową pasję. Czy jeszcze znajdzie się miejsce na uczucie do Summer? 15:30 CNOTY I GRZECHY. ANIOŁY I DEMONY W DZIEŁACH CLAUDIA MONTEVERDIEGO (THE DEADLY SINS - ANGELS AND DEMONS IN THE WORKS OF CLAUDIO MONTEVERDI) Koncert, 81 min, Niemcy, 2016 Wykonawcy: Leonardo Garcia Alarcon, La Cappella Mediterranea, Francesca Aspromonte, Mariana Flores, Christopher Lowrey, Emiliano Gonzalez Toro, Mathias Vidal Wyjątkowe widowisko, które powstało w hołdzie Claudio Monteverdiemu. Założyciel orkiestry Cappella Mediterranea otrzymał zgodę na koncert w niesamowitym miejscu - Chiesetta del Doge w Palazzo Ducale w Wenecji. To właśnie w Wenecji Monteverdi był nadwornym kompozytorem. Podczas tego znakomitego wydarzenia można usłyszeć różne arie, recytatywy i madrygały. 17:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - WIŚLICA Reportaż, 6 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Wykonawcy: Krzysztof Grzybowski (prowadzący), Katarzyna Sanocka (prowadzący) W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiego kościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej. 17:15 NIEDZIELA Z... ANDRZEJEM DĄBROWSKIM Dysk./wywiad/debata, 39 min, Polska, 2018 Scenariusz: Aleksandra Czernecka Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadząca) Bohaterem Niedzieli z... jest Andrzej Dąbrowski, Na scenie muzycznej zadebiutował w trio Andrzeja Kurylewicza, później zaś grał m.in. Janem Ptaszynem Wróblewskim, Wojciechem Karolakiem, Krzysztofem Komedą, Januszem Muniakiem, Tomaszem Stańko, Michałem Urbaniakiem i Urszulą Dudziak. Karierę wokalisty jazzowego rozpoczął w 1965 r. koncertem w Krakowskiej Filharmonii. Potem śpiewał jazz w Skandynawii i w Norwegii, gdzie nagrał z zespołem Michała Urbaniaka pierwszą płytę długogrającą oraz singla dla wytwórni Atlas. Śpiewał dwukrotnie na Jazz Jamboree, a także w klubach i na festiwalu w Pradze. Nagrał wiele standardów dla Polskiego Radia, a także dla radia w Hamburgu. Wydał longplaya "Live z Klubu Akwarium". Występował z takimi muzykami jak: Włodzimierz Nahorny, Stan Getz, Zbigniew Namysłowski oraz Michał Urbaniak. Brał udział w wielu festiwalach piosenki, zdobywając nagrody w Rostocku za kompozycję, a w Sopocie główną nagrodę Dnia Międzynarodowego za "Do zakochania jeden krok". W konkursie Interwizji w austriackim Gmunden wraz z Marylą Rodowicz i Zdzisławą Sośnicką zdobył dla Polski II miejsce. Koncertował w całej Europie, w USA z Urszulą Sipińską, a także w ZSRR (Irkuck) z Anną German. Jest także dziennikarzem, kierowcą rajdowym (63 razy na podium, w tym wicemistrzostwo Polski) i fotografem. 18:10 NIEDZIELA Z... ANDRZEJEM DĄBROWSKIM - STUDIO 2 - BALLADY JAZZOWE ŚPIEWA ANDRZEJ DĄBROWSKI Koncert, 24 min, Polska, 1981 Wykonawcy: Andrzej Dąbrowski, Zbigniew Wegehaupt, Andrzej Nowak, Jacek Sobek Ballady jazzowe śpiewa Andrzej Dąbrowski z towarzyszeniem zespołu instrumentalnego. 18:40 NIEDZIELA Z... ANDRZEJEM DĄBROWSKI - VIVA MARIA Kameralne i studyjne (widowisko), 28 min, Polska, 1973 Reżyseria: Kazimierz Oracz Scenariusz: Maria Koterbska, Jan Świąć Zdjęcia: Roman Petrycki, Wojciech Brydziński, Wojciech Słomiak Wykonawcy: Maria Koterbska, Andrzej Dąbrowski Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Damian Damięcki, Maciej Damięcki, Mieczysław Friedel, Wiesław Michnikowski Program rozrywkowy zadedykowany wszystkim Mariom, którego bohaterką jest Maria Koterbska. 20:20 15:10 DO YUMY (3:10 TO YUMA) Western, 88 min, USA 1957 Reżyseria: Delmer Daves Scenariusz na podstawie opowiadania Elmore'a Leonarda: Halsted Welles Zdjęcia: Charles Lawton Jr Muzyka: George Duning Występują: Glenn Ford, Van Heflin, Felicia Farr, Leora Dana, Henry Jones, Richard Jaeckel, Robert Emhardt, Sheridan Comerate, George Mitchell i inni Ambitny "western psychologiczny", wymieniany wśród najlepszych, jakie powstały w latach 50. i jeden z ciekawszych w historii tego gatunku. Do legendy przeszła także piosenka z tego filmu autorstwa Neda Washingtona i George'a Duninga w wykonaniu Frankiego Laine'a. Porównywane często do Oscarowego "W samo południe" Freda Zinnemanna dzieło Delmera Davesa odwołuje się do podobnego schematu fabularnego: samotny przedstawiciel prawa musi stawić czoło kowbojskiej bandzie, której szefa ma dostarczyć do więzienia stanowego w innym mieście. Ale Daves, uchodzący raczej za wroga mitologii westernu, pozwolił sobie na idące znacznie dalej niż w tamtym westernie urealnienie postaci. O ile szeryf Bill Kane z filmu Zinnemanna kierował się honorem i troską o spokój swego miasteczka, o tyle bohater Davesa, ubogi farmer Dan Evans, nie świadczy swych usług bezinteresownie. Gdy grupie łowców głów udaje się schwytać groźnego rewolwerowca Bena Wade'a, Dan Evans i miejscowy pijaczek Alex Potter podejmują się eskortowania go aż do więzienia w Yumie. Dan wie, że dostanie za to 200 dolarów, które są mu potrzebne do zbudowania urządzenia nawadniającego pole. Gdyby miał takie urządzenie, lub gdyby ktoś w miasteczku pożyczył mu pieniądze, o co bezskutecznie prosi wszystkich dookoła, nigdy by się nie zdecydował na tak niebezpieczny krok. Jednak studnia to dla jego rodziny sprawa życia lub śmierci, gdyż w okolicy od trzech lat nie spadła kropla deszczu. Potter i Evans zabierają najpierw Wade'a do miasteczka Contention City, gdzie znajduje się stacja kolejowa. Ale pociąg przyjeżdża tam raz dziennie i godziny dzielące ich od wyznaczonej "rozkładem" 15.10 obaj konwojenci mają spędzić w hotelowym pokoju, pilnując więźnia. Banda Wade'a szybko odkrywa miejsce pobytu swego przywódcy i postanawia go odbić. Rewolwerowcy zabijają Pottera i otaczają hotel. 22:00 SCENA ALTERNATYWNA - SANTABARBARA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Joanna Makowska Santabarbara to projekt, który zapoczątkowali Łukasz, Marek, Szczepan i Nikodem Pospieszalscy. Santabarbara jest połączeniem syntetycznych brzmień z akustyczną perkusją oraz męskimi wokalami. Nadrzędną rolę w każdym utworze pełni melodia i harmonia. Muzycy inspirują się m.in. Jamesem Blake ' em, zespołami Radiohead, Metronomy, wpływ na ich twórczość ma także muzyka czysto elektroniczna, a nawet techno. W Scenie alternatywnej Santabarbara wykona: Disko, Infinite Fact, Samba, Niuan oraz aranżację "Białego Krzyża" Krzysztofa Klenczona. 23:15 DOKUMENT.PL - WERKA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Paweł Łoziński, Paweł Łoziński Scenariusz: Paweł Łoziński Skąd się bierze ludzkie poświęcenie? I gdzie są jego granice? Życie bohaterki dokumentu nie jest usłane różami. Od świtu do nocy jej dzień wypełniają kolejne obowiązki, pośród których praca w fabryce zapałek to tylko epizod. Kobieta pragnie naprawić błędy przeszłości. Wraz z mężem decydują się zaopiekować niepełnosprawną Weroniką. Kameralnie, cicho, z dala od wielkich słów, rozgrywa się codzienna walka wymagająca prawdziwego poświęcenia. 00:15 KINO NOCNE - MAMA (MOMMY) Dramat, 132 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Xavier Dolan Aktorzy: Anne Dorval, Antoine-Oliver Pilon, Suzanne Clement, Alexandre Goyette Diane to młoda duchem i nieco wyzywająca w swoim dziewczyńskim stylu czterdziestosześcioletnia wdowa, której nie udało się do tej pory w pełni zawodowo ustabilizować i odnaleźć. Kiedy po wznieceniu pożaru jej piętnastoletni syn Steve zostaje zwolniony z kliniki dla dzieci z problemami psychicznym, aby nie trafić do zamkniętego zakładu, musi wprowadzić się do jej domu. Dorosła nastolatka i wyrostek z ADHD zaczynają wspólnie odrabiać kolejne burzliwe lekcje koegzystowania, a ich efekty bywają niekiedy katastrofalne. 02:40 LEGENDY ROCKA - INXS (ROCK LEGENDS (S. 5) - INXS) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Lyndy Saville Wykonawcy: Inxs Cykl dokumentalny prezentujący najważniejszych artystów muzyki rockowej. Bohaterem tego odcinka jest australijski zespół muzyczny INXS. Znany początkowo ze swojego stylu new - wave zespół, w późniejszym okresie inkorporował w swoją twórczość elementy funk i dance. Sława, jaką otoczony został INXS, wpłynęła na popularyzację innych grup z Australii. Przez 20 lat liderem formacji pozostawał Michael Hutchence, który swoją prezencją sceniczną przykuwał dużą uwagę, przez co stał się głównym punktem kapeli. W historii zespołu nie brakowało także tragicznych momentów, bowiem w listopadzie 1997 r. samobójstwo popełnił wokalista Michael Hutchence. 03:35 ZABIĆ SEKALA (JE TREBA ZABIT SEKALA) Dramat, 109 min, Polska/Francja/Czechy/Słowacja 1998 Reżyseria: Vladimir Michalek Scenariusz: Jiri Krizan Zdjęcia: Martin Strba Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Bogusław Linda, Olaf Lubaszenko, Agnieszka Sitek, Jiri Bartoska, Vlasta Chramostova, Josef Somr, Ludovit Cittel, Milan Riehs, Anton Sulik, Jiri Holy, Martin Sitta i inni Środkowoeuropejskim "W samo południe" nazwała film Vladimira Michalka dziennikarka liczącego się branżowego magazynu "Variety". Rzeczywiście, kilka podobieństw narzuca się nieodparcie. Akcja "Zabić Sekala" toczy się w odludnej osadzie, niemiłosiernie prażonej przez letnie słońce. Osią fabuły są swego rodzaju przygotowania do finałowego pojedynku na śmierć i życie dwu antagonistów - samotników. Nie trzeba dodawać, że od wyniku starcia zależą dalsze losy wsi. Czarny charakter, tytułowy Sekal, zwany przez współziomków "bękartem", jest nieślubnym synem jednego z miejscowych gospodarzy. Przez wiele lat pogardzany, wreszcie znalazł sposób, by pomścić swoje upokorzenie. Trwa II wojna światowa. W pobliżu stacjonują Niemcy. Nie pojawiają się wprawdzie na ekranie ani razu, lecz ich złowrogą "obecność" daje się wyczuć w atmosferze panującej w Lakoticach, w strachu wypisanym w oczach chłopów. Przyczyną owego lęku jest nie tylko bliskość okupanta, lecz przede wszystkim Sekal, który wysługuje się hitlerowcom, denuncjując niepokornych gospodarzy. Ofiary donosów lądują w obozie koncentracyjnym, Sekal zaś przejmuje ich majątki. W miarę bogacenia się jego apetyt rośnie. Rośnie też, co zrozumiałe, przerażenie gospodarzy, w większości dość zamożnych. Szybko dochodzą do wniosku, że jedynym sposobem odzyskania względnego bezpieczeństwa jest zabicie "bękarta". Kto jednak ma tego dokonać? Wybór pada na Jurę Barana, kowala przybyłego niedawno do wioski. Jura to były partyzant, poszukiwany przez gestapo, a w dodatku protestant, co w katolickiej wsi nie jest mile widziane. Podobnie jak Sekal, ma opinię "obcego", kogoś gorszego. Niech więc jeden "wyrzutek" zabije drugiego, a chłopi piłatowym gestem umyją ręce. Do takich wniosków dochodzi potajemnie gromada. Pojawia się wszakże poważny problem. Jura nie pali się do zbrodni. Wtedy gospodarze składają mu propozycję nie do odrzucenia. Albo zabijesz Sekala, albo wydamy gestapowcom ciebie i twoją rodzinę. Urokliwe plenery do filmu ekipa Michalka znalazła w okolicach wioski Varvazov, położonej niedaleko zamku Orlik na południu Moraw. Tereny te uchodzą za jedne z najpiękniejszych w Czechach. Kolorystyka "Zabić Sekala" ogniskuje się wokół kilku kluczowych dla filmu barw - złota (zboże na zalanych słońcem polach), srebra (to samo zboże w świetle księżyca), czerni (garnitury, spódnice, noc), bieli (ściany budynków i zagród, koszule, oświetlone słońcem ścieżki) i czerwieni (zachód i wschód słońca, krew). Bardzo mocną stroną filmu "Zabić Sekala" jest aktorstwo, zarówno wykonawców polskich, jak i czeskich. Nagroda Jury Ekumenicznego dla filmu i nagroda aktorska dla Olafa Lubaszenki na MFF w Karlovych Varach (1998), Syrenka Warszawska dla najlepszego filmu zagranicznego w polskich kinach (1998), Orzeł (1999) i nagroda za scenariusz na FPFF w Gdyni (1998) dla Jiriego Krizana, Orzeł (1999) dla Olafa Lubaszenki w kategorii: najlepsza rola męska, Czeski Lew (1999) dla Michała Lorenca (muzyka), Agnieszki Sitek (drugoplanowa rola kobieca) i Olafa Lubaszenki (pierwszoplanowa rola męska).