TVP Historia Poniedziałek, 03.02.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1953 - ukazała się książka J - Y. Cousteau o badaniu podwodnym mórz i oceanów; 1984 - pierwsze wyjście w przestrzeń kosmiczną bez uwięzi; 1982 - Sąd Marynarki Wojennej skazał za druk ulotek na długoletnie więzienie kilka osób; 1986 - Jan Paweł II u Matki Teresy; 07:25 CZAS HONORU - ODC. 20 "ŚLAD NA FOTOGRAFII" S. II Serial wojenny, 46 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Sajkowski dostaje pierwszą pensję, jednak Mosler zabiera mu większą część pieniędzy. Bronek planuje ucieczkę Wandy z Pawiaka, Elżbieta szkicuje plan Serbii. Rainer i Halbe wpadają na trop komórki fałszującej dokumenty. Michał zaprasza Hanię na randkę. W szpitalu Otto domyśla się, że Maria współpracuje z podziemiem. Radzi jej, w imię dawnej przyjaźni, żeby tak nie ryzykowała. Halbe widzi Michała z Hanią. Grażyna, strażniczka na Pawiaku, próbuje załatwić przeniesienie Wandy do pracy w szklarni, gdzie Bronek mógłby się przebić przez mur od strony getta. Władek z chłopakami rozpoczynają przygotowania do napadu na Reichsbank. Wybierają miejsce napadu ulicznego na konwój. Janek i Bronek sprawdzają kamienicę w getcie, z której można się przebić na Pawiak. Oficerowie łączności sprawdzają radiostację Władka i Kamila. Dochodzi do połączenia radiowego z Londynem. Janek namawia Romka, żeby wystawił mu Moslera. Romek prowokuje Moslera informacją o wielkim szmuglu. Tymczasem na Pawiaku Wanda trafia do izolatki. 08:45 HISTORIA POLSKI - DZIEWCZĘTA Z AUSCHWITZ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2010 Reżyseria: Kinga Wołoszyn - Świerk Scenariusz: Kinga Wołoszyn - Świerk Zdjęcia: Piotr Sędzikowski Spojrzenie na tematykę obozową oczami współczesnych młodych kobiet i ich rówieśnic sprzed 65 lat, byłych więźniarek obozu Auschwitz - Birkenau. Niemiecki nazistowski przemysł zagłady wybierał swoje ofiary niezależnie od pochodzenia, statusu społecznego czy narodowości. W filmie, obok Polek, występują również Czeszka i Niemka. Pomimo tak dużego upływu czasu, wspomnienia obozowe wciąż żyją w pamięci tych kobiet. Nie mogą się od nich uwolnić także najbliższe im osoby. Dla pokolenia, które nigdy nie zaznało wojny i dorastało we względnym dobrobycie, opowieści o obozowym życiu są szokujące. I nie są w nich najważniejsze elementy powszechnie znane z podręczników historii - głód, brak higieny, insekty czy choroby, ale wszechobecne poniżenie godności człowieka schodzące poniżej poziomu zezwierzęcenia. Wspomnienia kobiety, która trafiła do obozu jako 9 - letnia dziewczynka, czy młodej matki rodzącej w koszmarnych warunkach swoje pierwsze dziecko, w zestawieniu ze świadomością, że wszystko to wydarzyło się nie tak dawno w środku Europy, skłaniają do refleksji nad ciemną stroną natury człowieka i drzemiącymi w niej demonami, które tak łatwo było obudzić. W filmie poruszane są również zagadnienia łatwego życia w obozie, zazwyczaj pomijane w dotychczas znanych produkcjach o podobnej tematyce. Czy zwolnienie członkiń obozowej orkiestry kobiecej od ciężkich prac fizycznych miało być rekompensatą za ciągnące się przez całe życie psychiczne obciążenie, wynikające ze świadomości przygrywania skocznych utworów kolumnom maszerującym do komór gazowych? Czym był obozowy dom publiczny? Miejscem rozrywki czy kolejnym trybikiem służącym podniesieniu wydajności pracy w upiornym systemie zagłady? Czy praca kobiet w Puffie oznaczała lepsze jedzenie i ubranie, czy najgorsze z upokorzeń, jakie może spotkać kobietę? Wszelkie uogólnione oceny są w tym wypadku nieuprawnione i niestosowne, a próby odpowiedzi na tego rodzaju pytania prowadzą do zastanowienia się nad postawą, jaką każdy z nas przyjąłby, stojąc wobec takiego bezmiaru ludzkiej tragedii. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 10:35 LODOWA PLANETA - LATO ODC. 3/6 (FROZEN PLANET 3 SUMMER) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2011 Kolejna seria z cyklu przyrodniczych filmów BBC, która na długo pozostają w pamięci widza. Tym razem filmowcy wyruszają w fascynującą podróż do miejsc, w których zawsze panuje temperatura poniżej zera. Zapierające dech w piersiach krajobrazy i wspaniała narracja sir Davida Attenborough to dodatkowe atuty filmu. Sześcioodcinkowa seria pokazuje krainy, które wkrótce zupełnie zmienią swój charakter. Nie ma już odwrotu od tego, by Arktyka i Antarktyda upodobniły się do innych miejsc na ziemi, bo globalne ocieplenie stało się faktem. Filmowcy w swej pracy wykorzystali najnowsze zdobycze technologii. Schodzą pod lód, zbliżają się do polarnych niedźwiedzi, penetrują góry lodowe, podpatrują pingwiny. Obserwują życie, które toczy się tam wbrew wszystkim przeciwnościom. 12:05 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 23/24 Serial historyczno - sensacyjny, Polska 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Muzyka: Andrzej Trzaskowski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Cezary Pazura, Olaf Lubaszenko, Jan Monczka, Tomasz Stockinger, Marta Klubowicz - Różycka, Janusz Bukowski, Miłogost Reczek, Jan Jankowski, Joanna Jankowska, Katarzyna Chrzanowska, Włodzimierz Adamski, Marek Lewandowski, Dariusz Jakubowski, Piotr Grabowski, Maciej Kozłowski, Stanisław Jaskułka, Włodzimierz Maciudziński, Maciej Orłoś, Beata Paluch, Ewa Sałacka, Alicja Jachiewicz, Danuta Kowalska, Hanna Wrycza - Polk, Magdalena Michalak, Małgorzata Wachecka, Maria Probosz, Agnieszka Robótka - Michalska i inni Rok 1938. Franz Relke otrzymuje wiadomość, że w polskiej prasie ukazały się sformułowania z tajnej instrukcji gauleitera Forstera dotyczące postępowania z Polakami w Gdańsku. Przeciek nastąpił w gdańskim oddziale NSDAP, którego szefem jest Willy Neumann. Z nim właśnie Franz ma współpracować, aby znaleźć agenta Polaków. Podejrzany jest Rutkowski, nierzucający się w oczy polski kolejarz mający rozległe kontakty wśród Niemców. Przez agenta NSDAP Geibla, pracującego dla Czarka, Rutkowski przekazuje Polakom informacje. Gestapowcy Neumanna zabijają kolejarza. Czarek otrzymuje wiadomość, że jego informator zginął na skutek zdrady Wernera, polskiego celnika będącego konfidentem gestapo. Postanawia "wrobić" Wernera we współpracę z Polakami i skierować na niego podejrzenia Neumanna. Polscy wywiadowcy podrzucają Wernerowi sfałszowane dokumenty. Neumann daje się nabrać na "zdradę" Wernera i razem ze swoimi ludźmi jedzie go aresztować. W mieszkaniu gestapowcy znajdują sfałszowane dokumenty, pieniądze oraz tajną instrukcję Forstera. Zaskoczony Werner wpada w pułapkę i w czasie ucieczki ginie. 13:10 RZYMSKIE WAKACJE (ROMAN HOLIDAY) Komedia, 113 min, USA 1953 Reżyseria: William Wyler Scenariusz: Ian McLellan Hunter i John Dighton Zdjęcia: Franz Planer i Henri Alekan Muzyka: Georges Auric Aktorzy: Gregory Peck, Audrey Hepburn, Eddie Albert, Hartley Power, Harcourt Williams, Margaret Rawlings, Tullio Carminati, Paolo Carlini i inni "Rzymskie wakacje" to jedna z najbardziej czarujących komedii lat 50. , jeden z najlepszych filmów w dorobku Williama Wylera i jedna z najlepszych, choć praktycznie pierwsza znacząca rola w karierze Audrey Hepburn, która zasłużenie otrzymała za nią Oscara ("to arystokratka w każdym calu, aż po koniuszki palców", zachwycał się 22 - letnią wówczas aktorką Wyler po premierze filmu). "Rzymskie wakacje" uhonorowano ponadto statuetkami Akademii także za scenariusz i kostiumy, a w sumie film otrzymał aż 10 nominacji do tej nagrody. Film Williama Wylera to - jak pisali amerykańscy recenzenci - opowieść o Kopciuszku, tyle że a rebours. Śliczna dziewczyna, Anne, jest już bowiem księżniczką, córką władcy nie nazwanego w filmie państwa, która odbywa podróż po stolicach Europy. Wychowana w luksusie, lecz zarazem według sztywnych reguł dworskiej etykiety, nie ma prawa decydować o swym postępowaniu, sposobie spędzania czasu, ubierania się. Sztab doradców, guwernantek i lokajów czuwa nad nią przez 24 godziny na dobę. Podczas kilkudniowego pobytu w Rzymie zmęczona takim trybem życia dziewczyna jest już na skraju załamania nerwowego. Zaordynowane jej środki uspokające mają pomóc w odzyskaniu równowagi. Korzystając z chwili nieuwagi służby, Anne wymyka się z ambasady, by choć przez chwilę zasmakować "normalności". Śpiącą na ławce dziewczynę znajduje przystojny dziennikarz Joe Bradley, który ofiarowuje jej gościnę w swym skromnym mieszkanku. Anne nie wyjawia mu, kim jest i dopiero następnego dnia zdjęcie w prasie pod notatką informującą o odwołaniu przez księżniczkę Anne wszystkich oficjalnych spotkań, pozwala Joemu poznać prawdziwą tożsamość jego lokatorki. Bradley wpada na pomysł, który może mu bardzo pomóc w dalszej karierze dziennikarskiej. Postanawia przygotować sensacyjny materiał o "prywatnym" dniu księżniczki nieoficjalnie zwiedzającej Wieczne Miasto. Do pomocy bierze swego kolegę reportera, który ma fotografować Anne z ukrycia. Ustaliwszy szczegóły, wyrusza z księżniczką, podającą się nadal za skromną pensjonarkę, na całodniową wycieczkę po mieście. W tym samym czasie sprowadzona pośpiesznie przez ambasadę armia detektywów usiłuje odszukać zaginioną Anne, zanim dojdzie domiędzynarodowego skandalu. 15:15 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - WIELKA WĘDRÓWKA ŁOSOSI ODC. 2/6 (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT SALMON RUN.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Większość ludzi zapytana o zwierzęta obdarzone wyjątkowo dobrym węchem nigdy nie pomyślałaby, że mogą się wśród nich znaleźć łososie. A jednak. Ryby te potrafią odróżnić jedną kroplę wody z ich rodzinnej rzeki w ośmiu milionach litrów wody morskiej! Po co im tak czułe powonienie? Na to m. in. pytanie odpowiada druga część Wielkich widowisk natury cyklu dokumentalnego Telewizji BBC. Każdej wiosny u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej ponad pół miliarda łososi rozpoczyna prawdziwą odyseję w wodach Pacyfiku. Mają do przepłynięcia blisko pięć tysięcy kilometrów, by wrócić na tarło do rzek, w których przyszły na świat. Celem wędrówki jest danie życia potomstwu. Przy okazji jednak zapewnienie pożywienia milionom innych zwierząt i roślin. Do dziś nie wiadomo z całą pewnością, w jaki sposób udaje się łososiom odnaleźć drogę powrotną przez otwarty ocean. Najpopularniejsza hipoteza mówi, że to zasługa umiejscowionych w mózgu tych ryb cząsteczek żelaza, które działają jak kompas, umożliwiając kierowanie się liniami ziemskiego pola magnetycznego. Jakkolwiek byłoby droga łososi do krainy dzieciństwa nie jest usłana różami. Wręcz przeciwnie. Już w oceanie czyhają na nie liczne niebezpieczeństwa. Łososie stanowią przysmak nie tylko dla ludzi, lecz także dla orek, uchatek grzywiastych, niektórych gatunków rekinów i bielika amerykańskiego. Jeśli już uda im się dotrzeć do ujścia rodzinnej rzeki i rozpocząć wędrówkę ku jej źródłom, sytuacja bynajmniej nie ulega poprawie. W tzw. lasach mgielnych strefy umiarkowanej, ciągnących się od południowej Kolumbii Brytyjskiej po Alaskę czekają na nie stada wygłodniałych po zimowym śnie niedźwiedzi grizzly. Co gorsza wiele rzek obfituje w płycizny, gdzie łososie stają się dla tych drapieżników łatwym łupem. Jednak jeszcze gorsze są wodospady. Nie są zbyt wysokie, ale niedźwiedzie kontrolują każdy ich skrawek. Jedyna nadzieja w dużej liczebności ryb. Tylko jedna na kilkaset zostaje schwytana. Największe niebezpieczeństwo czeka wszakże - o paradoksie! - u celu wyprawy. Łososie są już bardzo wycieńczone. Samice składają ikrę do wykopanego wcześniej w dnie gniazda. W tym samym czasie samce uwalniają do wody chmurę mleczu. Po akcie rozrodczym wyczerpanie ryb sięga zenitu. Teraz niedźwiedzie mogą się już objadać aż do przesytu. Zresztą nie tylko one. Na wspólną ucztę zlatują się jeszcze stada mew kanadyjskich (preferują ikrę) i hordy wilków. Łososie pacyficzne, które nie posłużyły za pokarm innym zwierzętom umierają z wycieńczenia. Ich rozkładająca się padlina użyźnia rzekę, zapewniając obfite pożywienie rozwijającym się jajom. Szczątki ryb porzucone w lesie przez niedźwiedzie i wilki uwalniają do gleby azot, węgiel i fosfor, które organizmy łososi przyswoiły podczas zamieszkiwania w słonych wodach oceanu. Uzyskane w ten sposób substancje odżywcze pozwalają osiągać imponujące rozmiary takim drzewom jak świerk sitkajski, żywotnik olbrzymi i choina zachodnia. Wśród naukowców powszechna jest opinia, że łososie pacyficzne prawdopodobnie zapewniają pożywienie największej liczbie organizmów na świecie. 16:15 SPÓR O HISTORIĘ - TWORZENIE WŁADZY W ODRADZAJĄCEJ SIĘ POLSCE Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Odzyskanie niepodległości w 1918 roku nie było aktem jednorazowym. Władza zaborców słabła i ustępowała pod naciskiem Polaków w różnym czasie. 12 września 1917 roku powstała Rada Regencyjna Królestwa Polskiego. 7 października 1918 roku ogłosiła ona orędzie do narodu polskiego, zapowiadając odzyskanie niepodległości przez Polskę. Trzy tygodnie później w Krakowie władzę przejęła Polska Komisja Likwidacyjna, która ogłosiła się tymczasowym rządem dzielnicowym. W dwa dni później oddziały polskie usunęły z Krakowa i innych miast wojska austriackie. We Lwowie, 1 listopada 1918 roku, rozgorzały ciężkie walki z Ukraińcami. 5 listopada 1918 roku polska Rada Narodowa i czeski Narodny Vybor zawarły układ o rozgraniczeniu spornego terytorium Śląska Cieszyńskiego. W nocy z 6 na 7 listopada w opozycji do istniejącej w Warszawie Rady Regencyjnej - powstał w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Rząd lubelski, na czele z socjalistą Ignacym Daszyńskim, wzywał do nieuznawania rozporządzeń Rady Regencyjnej. Z kolei środowiska prawicowe piętnowały działania lewicy. Kraj stał w obliczu możliwej konfrontacji. 10 listopada 1918 roku pociągiem specjalnym z Berlina przybył do Warszawy Józef Piłsudski. Dzień później Rada Regencyjna przekazała zwierzchnią władzę wojskową oraz naczelne dowództwo nad wojskiem polskim Piłsudskiemu. 14 listopada Rada Regencyjna przekazała cała władzę zwierzchnią Naczelnemu Dowódcy Wojsk Polskich Józefowi Piłsudskiego i rozwiązała się. Zmiany polityczne zachodziły także w zaborze pruskim. Od 1916 roku działał tam nielegalny Centralny Komitet Obywatelski, który ujawnił się11 listopada 1918 roku. Następnie zmienił nazwę na Naczelna Rada Ludowa i 5 grudnia 1918 roku został uznany przez Polski Sejm Dzielnicowy za legalną władzę państwową. Naczelna Rada Ludowa swoim zasięgiem działania obejmowała nie tylko Wielkopolskę, ale także Pomorze Gdańskie i Górny Śląsk. 16:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SERCE STAREGO MŁYNA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Serce starego młyna. Umierają cicho i godnie gdzieś na obrzeżach naszej codzienności. Niegdyś ich nieustanny turkot był tętnem małych lokalnych społeczności. Ciągnęły do młynów karawany furmanek, kwitło wokół nich życie towarzyskie. Odeszły z wiekiem XX. Ale niektóre z nich, jak młyn w Błażowej, ciągle mają ciekawe historie do opowiedzenia. Z tym miejscem wiąże się wiele tajemnic. A my, wraz z miejscowymi pasjonatami spróbujemy odnaleźć prawdopodobnie przysypaną ziemią maszynownię, a w niej silnik, dawniej wprawiający koło młyńskie w ruch. Jeśli poszukiwania się powiodą, miejscowemu Muzeum Silników Stacjonarnych i Techniki Rolniczej w Konieczkowej przybędzie nowy eksponat. 17:45 HISTORIA POLSKI - MÓJ TATA MACIEK Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2005 Reżyseria: Małgorzata Szumowska Scenariusz: Małgorzata Szumowska Zdjęcia: Jacek Drosio, Marek Gajczak, Andrzej Jaskowski Muzyka: Paweł Mykietyn, Andrzej Nowak Bohater filmu to zmarły 2 lutego 2004 r. Maciej Szumowski - dziennikarz, reportażysta, dokumentalista, działacz opozycyjny, reżyser filmowy, publicysta, redaktor naczelny "Gazety Krakowskiej", twórca tzw. szkoły dokumentu telewizyjnego, współtwórca niezależnej telewizji, laureat nagrody im. Bolesława Prusa i dwukrotny zdobywca Złotego Ekranu. Film "Mój tata Maciek" zrealizowała jego córka, Małgorzata Szumowska. Z fragmentów wspomnień autorki, materiałów archiwalnych i zarejestrowanych przypadkowo sytuacji układa się obraz człowieka bardzo skromnego, niegoniącego za tanim poklaskiem, sławą, człowieka zawsze szukającego prawdy, bezgranicznie uczciwego, wrażliwego na ludzką krzywdę, zaangażowanego w walkę o wolność i sprawiedliwość. Nie jest to typowy film biograficzny, a raczej subiektywny zapis pamięci córki o nieżyjącym ojcu. Ale jest to równocześnie kawałek historii Polski, w którą Maciej Szumowski długi czas był mocno zaangażowany. W latach 60. i 70. realizował ciekawy cykl "Polska zza siódmej miedzy", który stał się przełomem w filmowym reportażu. Autor udowodnił, że nawet w trudnych czasach można było pokazywać rzeczywistość bez propagandowych zafałszowań. Kiedy w stanie wojennym miał zakaz publikacji, przyjął pracę stróża nocnego, by zarobić na utrzymanie rodziny. W 1989 roku był obecny z kamerą przy Obradach Okrągłego Stołu. Paradoksalnie, w wolnej już Polsce usunął się w cień, nie przyjął żadnych oficjalnych stanowisk, nie spotykał się z dawnymi druhami z opozycji. Założył własną, małą firmę produkcyjną, nakręcił dwa dokumentalne cykle: "Polski poślizg kontrolowany" (dostał za niego nagrodę Balcerowicza) i "Oddam życie za pracę". Z życia publicznego praktycznie całkowicie się wycofał, zaszywając się w czterech ścianach swojej ciasnej kuchni w bloku na jednym z krakowskich osiedli. Z odnalezionych w domu rodziców materiałów archiwalnych, zdjęć, prywatnych nagrań na kasetach VHS Małgorzata Szumowska wybrała część. Poznajemy całą rodzinę Małgorzaty Szumowskiej: jej matkę Dorotę Terakowską - dziennikarkę, pisarkę, siostrę Katarzynę - pisarkę, przyrodniego brata Wojtka - reżysera i wreszcie ojca, Macieja Szumowskiego. Rodzice poznali się w Krakowie, dokąd Szumowski przyjechał na studia z Bielska - Białej. Spotkali się i pokochali, ale swój związek zalegalizowali dopiero po kilkudziesięciu latach, na dwa lata przed śmiercią. Obydwoje nie żyją. Najpierw zmarła matka, trzy tygodnie po niej odszedł ojciec. Mieli po 65 lat. Do rozmów o ojcu Małgorzata Szumowska zaprosiła ludzi młodych, swoich znajomych, przyjaciół. To właśnie im Maciek poświęcił ostatnie 10 lat swego życia. Nie ma w tym filmie oficjalnych wypowiedzi ludzi znanych z pierwszych stron gazet, osób zaangażowanych wraz z Szumowskim w działalność opozycyjną. Ważnym elementem dokumentu są zdjęcia archiwalne obrazujące naszą rzeczywistość od lat 60. ubiegłego stulecia do pierwszych lat nowego wieku. To Polska widziana oczami Macieja Szumowskiego - bez wątpienia jednego z najwybitniejszych dziennikarzy ostatnich dekad. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 21 "GRUPA RAINERA" S. II Serial wojenny, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Grażyna pomaga Wandzie wydostać się z izolatki. Janek szuka kryjówki dla Leny, z pomocą Sitka postanawia ukryć narzeczoną w piwnicy jego kamienicy. Margaret ostrzega Michała, że Niemcy pytali już o niego w odlewni. Ruda zajmuje się obserwacją domu, gdzie zainstalowano radiostację. Rappke wypuszcza na miasto grupę agentów. Jeden z nich trafia do szpitala Marii, inny na Kercelak, gdzie ma handlować dokumentami. Danka przekazuje Margaret zgłoszenie Heleny do pracy w konspiracji. W lokalu Woźniaka goście podejrzewani o kontakt z podziemiem kierowani są do stolika z zainstalowanym podsłuchem. Kamil wtajemnicza w sprawy radiostacji nowego telegrafistę, Stefana. Władek zaprasza Rudą, Kamila i Stefana do restauracji. Woźniak poznaje Władka, dzwoni z informacją do gestapo. Halbe mówi Michałowi, że widział go z kochanką. W zamian za dyskrecję oczekuje zaaranżowania spotkania z Celiną. 22:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WIDMO CZARNOBYLA Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) "Widmo Czarnobyla" 26 kwietnia 1986 roku, Czarnobyl. Największa katastrofa w historii energetyki jądrowej. Świat dowiedział się o niej od szwedzkich naukowców. Sekretarz partii w Kijowie skomentował problem: Ha, też mi problem. My tu obmyślamy, czy sprzedawać wódkę 1 maja. To dopiero problem! W kolejnym odcinku cyklu "Archiwum zimnej wojny" gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są dr inż. Marek Rabiński z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, badacz przyczyn i skutków katastrofy w Czarnobylu, oraz prof. Andrzej Paczkowski, historyk, były członek Kolegium i Rady IPN, współautor pracy zbiorowej "Czarna księga komunizmu". W programie wypowiada się także A. Ross Johnson, w latach 1998 - 2004 dyrektor Radia Wolna Europa. Jest także przytoczona wypowiedź prezydenta Ronalda Reagana. Tematy: Co wydarzyło się w Czarnobylu 26 kwietnia 1986 roku? Jak świat dowiedział się o skutkach katastrofy, jak informacja ta dotarła do Polski? Jakie były reakcje na awarię na świecie - w mediach w Europie, w Związku Sowieckim? Próby ignorowania katastrofy przez władze sowieckie. Jakie mogły być następstwa awarii dla żyjącego i przyszłego pokolenia? Szczegóły dotyczące budowy reaktora jądrowego, próby zapobiegania katastrofie. Konsekwencje polityczne wybuchu w Czarnobylu. Koszty ludzkie i finansowe akcji ratunkowej po katastrofie. Początek ery głasnosti - otwarcia informacyjnego władz. Komplikacje związane z międzynarodowym aspektem wybuchu w Czarnobylu. 23:35 ZAMACH NA KUTSCHERĘ Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2004 Reżyseria: Zbigniew Wawer Film dokumentalny lustrujacy genezę, przebieg oraz następstwa zamachu na kata Warszawy generała SS i Policji Franza Kutscherę. W filmie zrealizowanym z okazji 60. rocznicy akcji wykorzystano unikatowe wypowiedzi jej uczstników, archiwalne fotografie oraz fragmenty filmu fabularnego "Zamach" w reż. Jerzego Passendorfera. 00:10 DZIĘKUJEMY ZA SOLIDARNOŚĆ Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2006 Reżyseria: Ewa Szprynger Scenariusz: Ewa Szprynger Zdjęcia: Mirosław S. Basaj Muzyka: Piotr Rodowicz Wykonawcy: Irena Kuczyńska, Władysław Rodowicz, Jan Kossakowski, Kard. Henryk Gulbinowicz, ks. prałat Józef Maj, Anna Trzeciakowska "Solidarność" wyzwoliła międzynarodową akcję pomocy dla polskiego związku zawodowego. Znaleźli się w niej ludzie różnych partii i organizacji, zawodów, wieku. Skupiła ich nie tylko postawa antykomunistyczna czy jak w przypadku lewicowych działaczy trockistowskich zafascynowanie walką robotników z państwem. Wydaje się, że Europa, żyjąca wówczas wciąż w porządku systemu pojałtańskiego, oczekiwała i potrzebowała oczyszczającego ruchu, który wyzwoliłby ją z układów sięgających czasów II wojny światowej. Intuicyjnie ludzie nawet mało obeznani z historią czuli i rozumieli historyczne znaczenie polskiego protestu. Bezprecedensowa pomoc dla Polski po stanie wojennym jest przedmiotem tego filmu, który ma za zadanie w zwięzłej formie zaprezentować najważniejsze aspekty tej pomocy. Pomimo masowego charakteru akcji solidarnościowych. 00:40 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 01:10 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SERCE STAREGO MŁYNA Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Serce starego młyna. Umierają cicho i godnie gdzieś na obrzeżach naszej codzienności. Niegdyś ich nieustanny turkot był tętnem małych lokalnych społeczności. Ciągnęły do młynów karawany furmanek, kwitło wokół nich życie towarzyskie. Odeszły z wiekiem XX. Ale niektóre z nich, jak młyn w Błażowej, ciągle mają ciekawe historie do opowiedzenia. Z tym miejscem wiąże się wiele tajemnic. A my, wraz z miejscowymi pasjonatami spróbujemy odnaleźć prawdopodobnie przysypaną ziemią maszynownię, a w niej silnik, dawniej wprawiający koło młyńskie w ruch. Jeśli poszukiwania się powiodą, miejscowemu Muzeum Silników Stacjonarnych i Techniki Rolniczej w Konieczkowej przybędzie nowy eksponat. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący), Bogusław Wołoszański Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.