TVP Historia Piątek, 21.02.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1431 - początek procesu Joanny d'Arc; 1914 - odczyt Józefa Piłsudskiego w Paryżu, podczas ktorego przepowiadał wielką wojnę; 1916 - początek bitwy o Verdun; 1989 - wyrok na Vaclava Havla; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 34 "ZAMACH" Serial wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Piotr Adamczyk Doktor, Bronek, Janek, Michał, Władek i Tadeusz ukrywają radiostację w magazynie. Staszek widzi szansę odzyskania radiostacji. Nawiązuje kontakt z Jankiem, który jest wściekły na brata, że współpracuje z Sowietami. Na spotkaniu zjawia się Sorokin, który proponuje wymianę broni za radiostację. Janek przekazuje propozycję dowódcy. Lena mówi Romkowi o szansie wyjazdu do Rosji i że to Niemcy przyznali im nowe mieszkanie. Romek przychodzi na umówione spotkanie z Morycem i przystępuje do Żydowskiego Związku Wojskowego. Tadeusz znajduje ukryty w radiostacji mikrofilm z nazwiskami sowieckich agentów. Przekazuje go Halbemu. Prosi, by wstrzymał się z aresztowaniami. Wanda chce opuścić klasztor. Prosi Bronka, by znalazł dla niej mieszkanie. Maria pracuje jako lekarka na Pawiaku. Opatruje przesłuchiwanych więźniów. Władek przekazuje gryps od matki Michałowi. Wiedzą, że ona żyje. Michał chce, żeby Celina dokonała wyboru. Inga i Rainer przychodzą do restauracji, w której zjawia się Halbe. Rainer nie przyznaje się, że zna Ingę. Tadeusz aranżuje walkę z Krzysztofem o mistrzostwo Warszawy. Sajkowscy znajdują ukryte w mieszkaniu pieniądze. Janek dowiaduje się, że mieszkanie dla rodziny Leny przydzielono na podstawie niemieckiego rozkazu. Prosi dowódcę, by sprawdził Tadeusza, który to załatwił. Tadeusz zostaje rozpoznany przez innego, podstawionego skoczka z Anglii. Tadeusz dołącza do grupy na akcję likwidacji Rainera. 08:45 HISTORIA POLSKI - EDWARD GIEREK - NIKT MNIE JUŻ O NIC NIE PYTAŁ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2003 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Leszek Furman Projekt budowy pomnika Edwarda Gierka oraz nadawanie jego imienia placom, ulicom i obiektom użyteczności publicznej są pretekstem do przyjrzenia się z perspektywy czasu osobie I sekretarza oraz realiom życia polityczno - społecznego lat 70. Bogate materiały archiwalne, m. in. kroniki filmowe z okresu propagandy sukcesu i spotkania przywódcy partii z robotnikami w zakładach pracy przywołują klimat epoki Gierka. Komentarzem do prezentowanych zdjęć są refleksje samego bohatera filmu zarejestrowane w 1996 roku przez Janusza Rolickiego w wywiadzie zatytułowanym "Spowiedź Edwarda Gierka". Stary już wówczas, schorowany człowiek opowiada o swojej roli w dziejach partii i kraju oraz o ideałach, w które wierzył i starał się realizować. Jego opinie uzupełnione są wypowiedziami historyka z Instytutu Studiów Politycznych PAN, działacza opozycji oraz ludzi, którzy osobiście znali I sekretarza. Ze wspomnień syna, prof. dr hab. Adama Gierka wyłania się mniej oficjalny, bardziej prywatny wizerunek tej nadal budzącej żywe emocje postaci. Poznajemy także motywy działania ludzi, którzy chcą uczcić pamięć Edwarda Gierka poprzez m. in. wzniesienie mu monumentu. "Gierek, to człowiek, który w powojennej historii kraju najwięcej uczynił dla Polski" - tłumaczy jeden z nich. Edward Gierek został mianowany I sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w grudniu 1970 roku i sprawował tę funkcję do września 1980 roku. W pierwszej połowie jego kadencji stopa życiowa społeczeństwa wzrosła o blisko pięćdziesiąt procent. Wielu Polaków dobrze pamięta tamten okres dobrobytu i człowiekowi, który był jego sprawcą są w stanie wiele wybaczyć, nawet braki w sklepach i kartki żywnościowe. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 10:35 NASZA HYPATIA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Kamiński Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Zbigniew Jarosz, Andrzej Misaczek, Roman Piotrowski, Michał Bożek, Jeremi Grzywa Hypatia z Aleksandrii, filozofka późnego hellenizmu, żyjąca na przełomie IV i V wieku, to bohaterka najsławniejszego dzieła prof. Marii Dzielskiej. Dzieła, które zostało wybrane historyczną książką roku w USA (1995). "Hypatia z Aleksandrii" w połowie lat 90. była obecna w każdej dużej amerykańskiej księgarni. Przyniosła Marii Dzielskiej uznanie międzynarodowych środowisk naukowych, krytyki i czytelników. Film przedstawia sylwetkę zmarłej tragicznie prof. Marii Dzielskiej, zajmującej się historią starożytną. Pani Profesor stosująca w życiu zasady etyki starożytnej przyjaźniła się z wieloma znanymi osobistościami. Film oparty na relacjach osób jej bliskich, znających ją, przyjaciół, sąsiadów. 12:00 KOMEDIANTKA - ODC. 3/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Orłowska coraz lepiej radzi sobie w nowych warunkach. Mimo, że wciąż pracuje jako chórzystka, udaje się jej wejść do towarzyskiej elity teatru "Tivoli". Daje lekcje fortepianu córce dyrektorowej. Zaprzyjaźniona aktorka zaprasza ją na wycieczki i nocne eskapady do barów. Uroda Janki zwraca uwagę coraz większej liczby mężczyzn związanych z teatrem Cabińskiego. Dziewczyna jednak konsekwentnie odrzuca wszelkie zaloty. Ku swemu rozczarowaniu odkrywa też, że świat artystyczny pełen jest ludzi o miernym talencie, obłudnych, pozbawionych godności. Sfrustrowana występami w chórze Janka nocami próbuje wielkie role Szekspirowskie. Nic jednak nie wskazuje na to, by miała okazję zagrać je na scenie. W coraz bardziej szarym życiu Orłowskiej jasnym punktem staje się znajomość z młodym dramaturgiem, bezskutecznie próbującym wystawić swoją sztukę na jednej z warszawskich scen. 13:05 LATAJĄCA MASZYNA AMERYKAŃSKICH KONFEDERATÓW (CONFEDERATE FLYING MACHINE) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Emily Bernhard Scenariusz: Jonathan Wickham Marzec 1865. Oblężenie Petersburga, podczas wojny secesyjnej w USA, trwało już prawie rok. Tuż przed świtem, atakujący żołnierze Konfederacji, usłyszeli nad głowami dziwny ryk. Zaskoczenie było tak duże, że obserwujący otwierali usta ze zdziwienia. Ogromny, dymiący ptak zniszczył baterie maszyn oblężniczych Unii. Losy bitwy odwracają się, dając zwycięstwo żołnierzom Konfederacji. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, jak bliska tej alternatywnej historii była rzeczywistość. 40 lat przed tym, zanim bracia Wright przeszli do historii, model napędzanego parą samolotu, startującego z dachu pociągu, na krótko wzbił się w powietrze. Lekarz z Mississippi, Richard Oglesby Davidson zbierał pieniądze na budowę maszyny latającej "Artis Avis", która mogłaby przelecieć nad polem bitwy. Teraz, 150 lat później, inżynier i wynalazca, Maris Ensing, zamierza zbudować kopię tego samolotu, na podstawie oryginalnych projektów z lat 50. i 60. XIX wieku, żeby sprawdzić, czy może unieść się w powietrzu. 17:45 HISTORIA POLSKI - POLACY NA SYBERII - POLSCY ROCKEFELLERZY Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2005 Autor: Jadwiga Nowakowska Reżyseria: Jadwiga Nowakowska Scenariusz: Jadwiga Nowakowska Zdjęcia: Józef Szymura Wykonawcy: Beatrycze Łukaszewska Mało kto uświadamia sobie dzisiaj, że legendarne fortuny polskiej rodziny Poklewskich - Koziełł były jednymi z największych w Rosji. Stanowiły na pewno jeden z największych majątków, jakiego w nowoczesnych czasach dorobił się Polak. Dlatego nie bez powodu Poklewscy - Koziełłowie nazywani są polskimi Rockefellerami. Na ślady ich działalności trafiamy w takich miastach, jak np. Tiumeń, Tomsk, Tobolsk, Talica, Jekaterynburg. To Alfons Poklewski - Koziełł jako pierwszy zorganizował żeglugę parową po rzekach: Ob, Irtysz i Tura. Uruchomił pierwszą w Rosji fabrykę fosforu, otworzył kilkanaście zakładów przemysłowych i browarów. W swoich przedsiębiorstwach masowo zatrudniał polskich zesłańców. Do dzisiaj potomkowie pracujących u niego robotników wspominają znakomitą atmosferę i świetną organizację, jaka panowała w zakładach. Rodzina Poklewskich jest nadal na Syberii otaczana przez miejscową ludność pamięcią i szacunkiem. 18:20 WOJNA I JA - EVA, ODC. 8 (.) Dokument fabularyzowany, 25 min, Niemcy/Czechy/Francja, 2018 Reżyseria: Matthias Zirzow Auschwitz 1945. EVA (14 lat) trafia do Auschwitz, gdzie próbuje odnaleźć przyjaciół z chóru w Teresinie. Udaje jej się odnaleźć Renatę, która jednak nie jest już zdolna do ciężkiej pracy fizycznej, do której są zmuszani więźniowie w obozie. Aby uratować przyjaciółkę, Evie udaje się przekonać nadzorców obozu, by pozwolili im na wspólne występy. Dziewczęta zyskują dzięki temu czas i drobne przywileje. Obóz ma być jednak wkrótce zlikwidowany. Czy uda im się przeżyć likwidację i dotrwać do wyzwolenia? 19:00 CZAS HONORU - ODC. 35 "OPERACJA GENERAŁ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Michał Rogalski Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maciej Zakościelny Ranny Rainer dochodzi do siebie w szpitalu. Odwiedza go Halbe - przynosi mu cygara, jak wcześniej Kellerowi. Tannenberg wykorzystuje sytuację i przejmuje obowiązki Rainera. Helena nawiązuje kontakt z chłopcem. Dowiaduje się, że ma na imię Adam. Zostają rozdzieleni w czasie ulicznej łapanki. Chłopiec nie wraca do mieszkania. Inżynier Garstecki znajduje w radiostacji mikrofilm. Dowódca za pośrednictwem Janka umawia się z Sowietami. Zgadza się wymienić radiostację, jednak nie na broń, ale na gen. Radziszewskiego, który jest w rękach NKWD. Celina mówi Krzysztofowi, że nie wyjdzie za niego. Wściekły Krzysztof napada na Michała. Zdesperowany, chce go zabić. Bronek dowiaduje się od Dowódcy, że jego ojciec wyszedł z Pawiaka dzięki łapówce. Za namową dowódcy, odnawia z nim kontakt. Przekazuje mu list z propozycją spotkania. Woyciechowski obiecuje pomóc Bronkowi w znalezieniu mieszkania dla Wandy. Lena coraz bardziej boi się Mongoła. Widząc go na ulicy, mdleje ze strachu. Romek chce ratować siostrę. Daje jej fiolkę z zakażonymi tyfusem wszami. Lena wsuwa ją do kieszeni płaszcza Mongoła. Tadeusz pomaga Bronkowi w przeprowadzce Wandy i Niny. Nina robi im zdjęcia, które przekazuje Rainerowi. Inga widzi Halbego z Tadeuszem. Dochodzi do zrzutu spadochronowego z gen. Radziszewskim. Tadeusz zgłasza się, że po wymianie odwiezie go do lokalu. Janek jest przetrzymywany przez Sowietów. Pilnuje go Staszek. Do mieszkania wpadają Niemcy. Staszkowi i Jankowi udaje się uciec. 20:00 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE. ASPEKTY WOJSKOWE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Sochacka - Krasko Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Cykl filmów dokumentalnych opowiadających o najważniejszych wydarzeniach i postaciach w historii Polski od przełomu XIX i XX wieku po rok 2004. We wrześniu 1939 roku, z inicjatywy generała Michała Tokarzewskiego - Karaszewicza, utworzono Służbę Zwycięstwu Polski, w grudniu generał Władysław Sikorski rozwiązał ją i w jej miejsce powołał Związek Walki Zbrojnej z siedzibą w Paryżu. Pod nazwą Szare Szeregi podziemną działalność prowadziło harcerstwo. Środowiska bliskie sanacji powołały Tajną Organizację Wojskową oraz Organizację Orła Białego. Prawie wszystkie partie działające w podziemiu tworzyły swoje organizacje wojskowe, z których zdecydowana większość weszła w skład Armii Krajowej. Głównymi sposobami walki były sabotaż i dywersja. Szkolono wojsko, działały tajne wydawnictwa i tajne nauczanie. Polskie Państwo Podziemne to nie tylko wojenne dokonania ale i wielki niepodważalny kapitał moralny. 20:50 WOJNA, MOJA MIŁOŚĆ Teatr, 72 min, Polska, 2017 Autor: Dominik Rettinger Reżyseria: Wojciech Nowak Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Małgorzata Kożuchowska, Ireneusz Czop, Marek Bukowski, Lesław Żurek, Jan Wieczorkowski, Krzysztof Szczepaniak, Michał Piela, Bartosz Waga, Krzysztof Pluskota, Arkadiusz Janiczek, Karina Seweryn, Aleksandra Justa, Beata Fido, Milena Suszyńska, Kochanka Kowerskiego Melodramat ukazujący ostatnią noc z życia słynnej agentki, jednej z najwybitniejszych kobiet szpiegów II wojny światowej Krystyny Skarbek. Miała niezwykłe życie i tragiczną śmierć. Nie znała lęku, kochała życie, niebezpieczeństwa i adorację mężczyzn. "Mogła zrobić wszystko z dynamitem. Tylko go nie zjadła" - tak o słynnej agentce Krystynie Skarbek pisała jej brytyjska biografka Clare Mulley. Jak głosi legenda, była ulubionym szpiegiem Winstona Churchilla i prawdopodobnym prototypem Vesper Lynd, pierwszej dziewczyny Jamesa Bonda z powieści Iana Fleminga "Casino Royale". Akcja spektaklu toczy się w londyńskim hotelu Shelbourne w noc czerwcową 1952 roku, podczas której rozegrały się dramatyczne w skutkach wydarzenia. "Wojna, moja miłość" jest nie tylko zapisem faktów, ale również portretem kobiety szpiega, która po zakończeniu wojny, nikomu już nie była do niczego potrzebna. Skarbek powraca w scenach retrospekcji do najważniejszych, przeprowadzonych przez siebie akcji wojennych i wiążących się z nimi romansów; m.in. ze swoim współpracownikiem, Andrzejem Kowerskim, agentem brytyjskiej tajnej służby, żołnierzem Wojska Polskiego w czasie obrony Polski w 1939 r. Przywołuje ich wspólną działalność w Budapeszcie, gdzie oboje zajmowali się organizowaniem ucieczek internowanych w węgierskich obozach Polaków i zbieraniem informacji wywiadowczych. Kolejna scena retrospekcji dotyczy misji w okupowanej Francji, na płaskowyżu Vercors, gdzie m.in. Skarbek zorganizowała wykupienie z rąk gestapo aresztowanych szefów siatki sabotażowo - dywersyjnej Jockey. Bohaterka powraca także do swoich lat powojennych, pełnych upokorzeń, kiedy pracowała jako stewardessa na statku pasażerskim Rauhine, gdzie poznała stewarda Dennisa Muldowneya, swego adoratora i późniejszego prześladowcę. Jaką cenę za swoje niepokorne i odważne życie płaciła odważna agentka? Co naprawdę wydarzyło się tamtej nocy? W roli Krystyny Skarbek vel Chistine Granville występuje Małgorzata Kożuchowska, w pozostałych rolach: Ireneusz Czop i Marek Bukowski. 22:10 W PÓŁ DO TRZECIEJ RP - ODC. 22 Reportaż, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk, Dobrosław Rodziewicz Wykonawcy: Dobrosław Rodziewicz (prowadzący), Andrzej Kaczmarczyk (prowadząca) W tym odcinku przypominamy wybrane wydarzenia ze stycznia 1990 roku, a także klimat tamtych czasów znajdujący odzwierciedlenie w relacjach Wiadomości TVP oraz w publikacjach ówczesnej prasy. Tematy: Co dalej z majątkiem po PZPR? Jak ukraść paczkę kawy w sposób zuchwały? Dlaczego SB przeżyła PRL? 23:40 NIEPAMIĘĆ Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2015 Reżyseria: Piotr Brożek Scenariusz: Piotr Brożek Zdjęcia: Piotr Brożek Dwoje współczesnych, młodych ludzi - malarz arystokrata i "wykształcona chłopka" - wybierze się w podróż przez lubelską i podkarpacką wieś. Podczas wyprawy będą musieli zmierzyć się ze swoimi emocjami i przeszłością swoich rodzin, próbując odpowiedzieć na pytanie, czy pochodzenie decyduje o tym, kim jesteśmy? Czy potomkini ciemiężonych chłopów pańszczyźnianych i potomek arystokratycznych elit nawiążą nić porozumienia? Czy pojednanie między nimi jest możliwe? (filmpolski.pl) 00:40 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II Kameralne i studyjne (widowisko), 44 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad... 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BYŁ ROK 1813 Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/Był rok 1813. Dziś wyruszamy na wyprawę do wsi Rogoźnica w powiecie świdnickim. Jeśli chodzi o interesującą nas epokę, będzie to schyłek imperium Napoleona Bonapartego, rok 1813. Po niefortunnej wyprawie moskiewskiej gwiazda cesarza zaczęła bezpowrotnie przygasać, a Dolny Śląsk, wiosną tego roku stał się teatrum militarnych przesileń. W maju doszło do wielkiej bitwy pod Rogoźnicą, a my postaramy się dziś poszukać pamiątek po tej bitwie. 2/ Nowe funkcje narzędzi wojny. Następnie przeniesiemy się w okolice Opoczna. I znów wszystko zaczyna się od pasjonata, tropiącego w okolicy ślady przeszłości. Dziś przejdziemy wraz z Wiktorem Pietrzykiem - regionalistą, szlakiem militarnych pamiątek sakralnych, czyli wszystkiego, co zostało wykonane z szeroko rozumianych pozostałości po wojnie. Ze zniszczonego sprzętu wojennego powstały rozmaite kapliczki, krzyże, figurki sakralne i tablice pamięci. 02:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STALINGRAD CZ 2 Magazyn, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego klęsce niemieckiej pod Stalingradem. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi.