TVP Historia Środa, 26.02.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1806 - rozpoczęto budowę Łuku Triumfalnego w Paryżu; 1896 - roku francuski laureat Nagrody Nobla Antoine Henri Becquerel odkrył promieniownie uranu; 1927 - Sejm uchwalił, że hymnem RP będzie "Mazurek Dąbrowskiego"; 1990 - Vaclav Havel i Michaił Gorbaczow podpisali w Moskwie układ o wycofaniu wojsk radzieckich z Czechosłowacji; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 37 "POCZTÓWKA Z HAJFY" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Karol składa propozycję Halbemu - chce wymienić polskiego generała za sowieckich agentów, którzy są w rękach Niemców. Halbe proponuje Tannenbergowi dojście do polskiego Komendanta Głównego. Tannenberg przechwala się, że już go aresztował. Halbe jest zdziwiony, że Tadeusz współpracuje z Tannenbergiem. Romek pokazuje Lenie pocztówkę z Haify. Tymczasem Janek obiecuje Lenie, że ją wyciągnie z getta, ale potrzebuje więcej czasu. Tadeusz rozmawia w celi ze Szpakowatym. Jest pewny, że to komendant. Tanennberg sprawdza go. Okazuje się, że mężczyzna jest znanym bokserem. Maria opatruje na Pawiaku Milenę. Skatowana kobieta jest w ciąży. Okazuje się, że ma zostać wkrótce wywieziona do Oświęcimia. Maria planuje przyspieszyć poród u kobiety, co uratuje ją od transportu. Na Pawiaku pojawia się nowy lekarz, Schroeder. Zostaje przełożonym Marii. Bronek mówi Jankowi, że nie jest zdrajcą i chce wyjaśnić sprawę. Wypytuje ojca o firmę i powiązania handlowe z Niemcami. Bronek i Woyciechowski chcą stanąć przed sądem wojskowym. Michał mówi Celinie o aresztowaniu Krzysztofa. Tadeusz podsłuchuje Krzysztofa badanego w trakcie przesłuchania. Niemcom nie udaje się wyciągnąć od niego żadnych informacji. Rappke bije Tadeusza dla niepoznaki. Helena zauważa zdjęcie chłopca na wystawie zakładu fotograficznego. Wypytuje o niego dozorczynię kamienicy. Dowódca podejrzewa zdradę w oddziale. W czasie przesłuchań Tannenberg dysponuje szczegółowymi informacjami na temat ostatnich działań oddziału. To nowy plan Tadeusza. Władek chce, by Ruda wyjechała na jakiś czas. Nina mówi Rainerowi o aresztowaniu Tadeusza. Rainer prosi Ingę, by wyciągnęła informacje od Halbego. Halbe namawia Tannenberga, by przyjął propozycję Karola. Maria i Schroeder opatrują Krzysztofa, Dowódcę i Tadeusza. Krzysztof przekazuje gryps przez Marię. Tadeusz, dowódca i Krzysztof jadą na egzekucję. Uciekają przed plutonem. Krzysztof zostaje ranny. 08:45 HISTORIA POLSKI - MOJA SOLIDARNOŚĆ CZ. 2. ZWYCIĘSTWA I ZDRADY Dokument fabularyzowany, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Część 2. "Zwycięstwa i zdrady". Druga cześć filmu dokumentalnego poświęconego działaczom gdańskiej Solidarności. Główny bohater filmu, Andrzej Michałowski, po latach ukrywania się przed bezpieką, trafia do więzienia. Jego niepodległościowa działalność odbija się na nim, jak i na jego bliskich. Funkcjonariusze SB starają się rozbić gdańską Solidarność i utrudnić życie jej działaczom. Film pokazuje zarówno ich gry operacyjne, jak i walkę uczestników solidarnościowej konspiracji z komunistyczną władzą. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - HESS Magazyn, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Tajemnica lotu Rudolfa Hessa do Anglii w roku 1941. Autor zwraca uwagę na wszystkie wydarzenia pozornie niezwiązane z samą wyprawą. Na co liczył? Na czyje zaproszenie przybył do Anglii? Czy o jego wyprawie wiedział Hitler? Czy Winston Churchill musiał stoczyć walkę z opozycją dążącą do szybkiego zawarcia pokoju z Niemcami na warunkach stawianych przez Hitlera? 10:15 FOTOGRAFOWIE Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2019 Niewiele osób zapytanych, co łączy portowe miasto Gdynię ze starym, pełnym zabytków Wilnem, znałoby odpowiedź. Okazuje się, że związki te są znaczne, szczególnie w życiu artystycznym Gdyni. Przyczynili się do tego bohaterowie filmu - wileńscy fotograficy Bolesława i Edmund Zdanowscy. Ich życie zostało przez historię podzielone na dwa etapy. Pierwszy, wileński, związany z atelier ojca polskiej fotografii Jana Bułhaka i drugi, gdyński po 1945 roku. Zdanowscy jako mieszkańcy Gdyni od 1945 roku czynnie i dużym zaangażowaniem uczestniczyli w codziennym życiu artystycznym miasta i regionu. Pozostawili po sobie okazały zbiór fotografii. Ich prace znajdują się w Litewskim Muzeum Malarstwa, Muzeum Narodowym w Kownie, Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Gdańsku, Muzeum Miasta Gdyni oraz w zbiorach prywatnych i rodzinnych. 11:50 KOMEDIANTKA - ODC. 7/9 Serial obyczajowy, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Po nieudanej próbie samobójstwa Janka wraca do Bukowca. Jej rekonwalescencja przebiega powoli. Zarówno ojciec, jak i czuwający nad jej zdrowiem lekarz zachowują w tajemnicy przyczynę "choroby" panny Orłowskiej. Mimo to po Bukowcu krążą różne plotki. Nieszczęście córki głęboko poruszyło starego Orłowskiego. Choć nie przychodzi mu to łatwo, próbuje po raz pierwszy od lat zbliżyć się do córki. Osamotniona i zgnębiona Janka ze zdumieniem wita przemianę ojca. Odkrywa też, że być może jest jedynym naprawdę bliskim jej człowiekiem. Tymczasem stan zdrowia dziewczyny poprawia się na tyle, że pozwala na przyjmowanie gości. Jankę odwiedza stary przyjaciel Głogowski i ciągle w niej zakochany Grzesikiewicz. 13:20 OLBRZYMY EPOKI LODOWCOWEJ - ODC. 1/3 KRÓLESTWO SZABLO ZĘBNYCH (ICE AGE GIANTS) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Tim Martin Wykonawcy: Piotr Balasz Cofnij się w czasie o zaledwie 20 000 lat, a świat jest zupełnie innym miejscem. Ogromne obszary północnej półkuli pokrywają pokrywy lodowe, lodowce rzeźbią wielkie doliny przez krajobraz, a kontynenty łączą się ze spadkiem poziomu morza. Ogromne włochate bestie i okrutne drapieżniki rządzą, a niezwykłe zwierzęta migrują przez rozległe, nieznane krajobrazy. Człowiek tymczasem, walcząc o przetrwanie, staje przed własnymi wyzwaniami. Dzięki wyjątkowemu dostępowi do unikalnych wykopalisk i najnowocześniejszej analizie sądowej oraz możliwościom, jakie stwarza technika komputerowa, podróżujemy do epoki lodowcowej, starając się ukazać tę epokę oczyma żyjących wówczas zwierząt. 14:25 ŁOM Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2001 Reżyseria: Tadeusz Pikulski Scenariusz: Tadeusz Pikulski Współpraca: Elżbieta Jaworska Wykonawcy: Tadeusz Łomnnicki Aktorem został mimo woli. Chciał studiować dramatopisarstwo, ale zdając do Studia Teatralnego przy Starym Teatrze, pomylił drzwi sali egzaminacyjnej... Anegdoty, autorefleksje i opinie innych, wypowiedzi, wywiady i fragmenty programów telewizyjnych z jego udziałem oraz prawdziwy kalejdoskop różnorodnych ról składają się na filmowy portret Tadeusza Łomnickiego, artysty uwielbianego przez publiczność i nieakceptowanego przez środowisko, uwikłanego w politykę, ideologię. Przedstawiając niebywałą osobowość artystyczną, rozterki i dramaty wielkiego aktora, autor telewizyjnego dokumentu wykorzystał bogate materiały archiwalne TVP oraz fragmenty filmów fabularnych - od debiutu kinowego z 1946 r. ("Dwie godziny" w reż. Stanisława Wohla) po ostatni spektakl w Teatrze TV ("Stalin" w reż. Kazimierza Kutza z 1992 r.) i ostatni, nieukończony spektakl w Poznaniu. Tadeusz Łomnicki zmarł na scenie Teatru Nowego 22 lutego 1992 podczas próby "Króla Leara". Aktorstwo uważał za najstarszą ze sztuk, ponieważ zawsze istniała twarz człowieka i jego ciało, ten najczulszy instrument. Lubił swój zawód, ale nie lubił o nim mówić. Wolał zademonstrować, jak "wtapiał się w postać", chociażby Leara ze sztuki Bonda, Artura Ui Brechta czy Łatki z "Dożywocia" Fredry (wielkie kreacje stworzone w Teatrze Współczesnym opatrzył autokomentarzem w programie tv "Sam na sam"). Jak twierdził, w pierwszym dziesiątku lat na scenie przekonywał dyrektorów, reżyserów i siebie, że może być aktorem. Później przyszedł niebezpieczny "okres zachwytu, że się coś potrafi". Miał w dorobku wiele niezapomnianych kreacji teatralnych, w tym Kordiana, bodaj jedyną wielką rolę romantyczną. Widzowie podziwiali, krytycy doceniali jego umiejętności i styl gry. "Jego znużenie, omdlałe członki, wysychające gardło i chrypienie miały nową duszę. Ciało i dusza Łomnickiego i postaci, w które wchodził i które w niego wchodziły, były nierozerwalne" - pisał Jan Kott. Grał u Wajdy, Munka, Skolimowskiego w najważniejszych filmach lat 50. i 60. - "Piątka z ulicy Barskiej", "Pokolenie", "Baza ludzi umarłych", "Eroica", "Niewinni czarodzieje", "Bariera". Niezrównany "Pan Wołodyjowski" z filmów Hoffmana, zaznaczył też swą obecność w kinie lat 70. i 80. ("Gdziekolwiek jesteś, panie prezydencie", "Klucznik", "Lawa" i in.). Czy czuł się sławny? Na to pytanie również odpowiadał żartem. Był cenionym rektorem warszawskiej PWST. "Szkoła kocha swojego rektora, gdy ten gra role eleganckie. Stąpa wtedy lekko, zwraca się do kolegów z kurtuazją. Szkoła drży, gdy rektor gra w teatrze łajdaka. Klnie, miota się, mówi brutalnym Prysypkinem i ordynarnym Głumowem. Od jego wybuchów sekretarka dostaje spazmów" - zanotowała Magdalena Grochola. Zdobywał Srebrne Maski i Złote Ekrany, ale w teatrze wciąż odczuwał niedosyt akceptacji. Żalił się - "Gdyby nie publiczność, gdyby nie jej poparcie, pewnie nie umiałbym zdobyć się na znoszenie tego wszystkiego, na szamotanie się z przeciwnościami. Ale widownia ma do mnie zaufanie. Ona nie wątpi, traktuje mnie serio, jest gorąca i oddana. Pozwala zapomnieć o przeszkodach, a nawet goryczy". W połowie lat 70. doprowadził do założenia swojego wymarzonego Teatru Na Woli. "Warszawka" z przekąsem mówiła o robotniczym teatrze dla "szemranej publiczności", środowisko się dystansowało. "Partia kupiła go, a on uznał, że cena, jaką płaci za możność działania nie jest za wysoka. Jednocześnie był w roli tego dostojnika partyjnego zabawny, grał go serio - nie serio" - zauważył Erwin Axer. W archiwach TVP znalazły się materiały ilustrujące działalność niezwykłej sceny, zarówno spotkania z robotniczą publicznością, jak i fragmenty głośnych spektakli, "Amadeusza" z Łomnickim i Polańskim, czy jawnie antytotalitarnych ztuk, "Gdy rozum śpi" i "Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna". Kazimierz Kutz wyznał - "To mnie bawiło, jak ten partyjny Tadeusz grać będzie partyjną kanalię. Jak partyjne jadło przenosić będzie na scenę". Los Teatru Na Woli przypieczętowało wystawienie "Do piachu". Łomnicki przestał być dyrektorem teatru, wystąpił z partii. Już z żadną sceną nie związał się na stałe, gościnnie zagrał Feuerbacha w sztuce Dorsta, Krappa w "Ostatniej taśmie..." Becketta, Bruscona w "Komediantce" Bernharda. Na scenie był wspaniały. W głębi duszy skrywał rozczarowanie i gorycz. "Sam nie zauważyłem, jak i kiedy wyżarzyło się we mnie i stliło do reszty to, co pozwala działać: niespodzianka, przygoda, nadzieja i wiara". 16:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BADANIA POD GRUNWALDEM. SEZON SZÓSTY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Badania pod Grunwaldem. Sezon szósty. Zakrojone na szeroka skalę, z użyciem najnowocześniejszego sprzętu badawczego, poszukiwania artefaktów bitwy pod Grunwaldem. 17:50 HISTORIA POLSKI - WOJNA TOTALNA CZ. 1 ODC. 1 Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jędrzej Lipski, Piotr Mielech Scenariusz: Jędzrzej Lipski, Piotr Mielech cz. 1, odc. 1 Dokument poświęcony stratom materialnym, jakie w czasie II wojny światowej poniosła Polska. Film jest rzetelną syntezą wiedzy, jaką posiadają naukowcy, historycy i dziennikarze zajmujący się tą tematyką. Realizacja oparta na wykorzystaniu wyników wieloletnich badań i poszukiwań naukowców z Polski, Niemiec, Francji, Holandii. Ich skrupulatna praca w archiwach rozmieszczonych w najodleglejszych zakątkach świata, doprowadziła do ujawnienia wstrząsających faktów, które dotąd nie były znane szerokiej opinii publicznej, nie tylko na zachodzie Europy, ale także w Polsce. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 38 "PRZED SĄDEM" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rozpoczyna się rozprawa sądu podziemnego. Trwają przesłuchania. Bronek i Woyciechowski uparcie utrzymują, że są niewinni. Tadeusz zeznaje pod przysięgą, że nie mówił Bronkowi o akcji likwidacyjnej jego ojca. Dowódca potwierdza dowody winy Bronka i opowiada o zabójstwie fotografa Sołtana. Halbe jest wściekły, że w czasie ucieczki z egzekucji zginął Krzysztof. Nadal mógł być ich szansą dotarcia do Komendanta Głównego. Celina dowiaduje się od Michała o śmierci Krzysztofa. Romek mówi rodzicom, że ma namiary na Klugego, który może załatwić im legalny wyjazd do Palestyny. Zabiera na spotkanie Lenę. Dowiadują się, że cena wyjazdu z getta jest tak wysoka, że znalezione pieniądze wystarczą na ucieczkę jedynie dwóch osób. W obliczu gróźb pomniejszenia getta, udaje im się przekonać rodziców, by wyjechali. Do pracowni futrzarskiej w getcie wpadają Niemcy. Aresztują Mongoła pod zarzutem prowadzenia nielegalnej działalności. Szop zostaje zlikwidowany. Lena i Rutka tracą pracę. Tadeuszowi udaje się namówić chłopaków na kolejną akcję, która pomoże im odzyskać zaufanie dowództwa. Wanda próbuje ratować Bronka. Kieruje podejrzenia Janka w stronę Tadeusza, nowego w oddziale. Zaczyna go śledzić. Szybko odkrywa, że Tadeusz regularnie chodzi do warszawskiego fotoplastykonu, gdzie spotyka się z nieznajomym mężczyzną. U Heleny zjawia się ciocia chłopca. Dowiaduje się, że Adaś zniknął. Helena obiecuje jej, że jak tylko go odnajdzie, rodzina znów będzie razem. Maria opiekuje się na Pawiaku Mileną. Kobieta rodzi. Marii udaje się uratować więźniarkę przed wywózką, jednak gdy sprawa wychodzi na jaw, Maria zostaje wysłana do Oświęcimia. Rainer spotyka się z Tadeuszem. Próbuje go przekonać, że Halbe zabił Kellera. Janek przekazuje Staszkowi pismo z Komendy Głównej, które zaprzecza wydaniu w ręce Niemców sowieckich agentów z listy mikrofilmu. Staszek wraca z nim do Sorokina. Nie zdaje sobie sprawy, że śledzi go Ruda. Janek, Władek, Michał i Bronek wpadają do kryjówki Sowietów. Wywiązuje się strzelanina. Sorokin ginie. Staszek umiera na rękach Janka. Karol wskazuje miejsce ukrycia gen. Radziszewskiego. Tymczasem Tannenberg zastanawia się, dlaczego Sowieci nie pojawili się w miejscu wymiany. 22:35 BRACISZEK Film biograficzny, 98 min, Polska 2007 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański na podstawie książki "Patron maluczkich" pod redakcją o. Bogdana Brzuszka Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Artur Barciś, Grzegorz Gołaszewski, Henryk Błażejczyk, Bartłomiej Bobrowski, Czesław Bogdański, Zbigniew Borek, Krzysztof Chudzicki, Paweł Ciołkosz, Andrzej Gawroński, Andrzej Golejewski, Jan Jeruzal, Zbigniew Konopka, Grzegorz Kulikowski, Janusz Łagodziński, Jerzy Mazur Pierwowzorem postaci braciszka jest sługa boży, franciszkanin, brat Alojzy Kosiba - "Alojzeczek", kwestarz i jałmużnik żyjący w latach 1855 - 1939. W tym życiorysie nie ma ani cudów ani sławy, a jedynie prostoduszne zbieranie przez całe życie okruchów świętości. I nie chodzi tylko o ten tak widoczny "nadmiar" dobroci, gorliwości, modlitwy, lecz również o każdy inny przejaw jego życia. Braciszka poznajemy w ostatnich dniach jego życia, kiedy z właściwą sobie dobrotliwością podejmuje decyzję o odejściu z tego świata, aby swoją śmiercią okupić życie ciężko chorego młodego chłopaka i uratować go. W kolejnych odsłonach zmierzających do finału braciszek żegna się z ziemskim życiem i cieszy się na spotkanie z wiecznością. Pomiędzy tymi scenami - stacjami w retrospekcjach - odkrywamy tę niezwykłą postać. Poznajemy go jako zakonnika zatopionego w żarliwej modlitwie w ciszy klasztoru oraz jako kwestarza zakonnego, oglądamy go w kontaktach z powszednim życiem i ze zwykłymi ludźmi. W tej hagiografii piękne jest skierowanie percepcji ku rzeczom zwyczajnym, powszednim: kotlet mielony "zwędzony" dla biednych, własnoręcznie zrobione koperty jako prezent dla braciszka, pęto kiełbasy, jabłka wypatrzone pod łóżkiem i wiele innych drobiazgów - właśnie ten mikroświat rzeczy i drobnych spraw wprowadza do opowieści wymiar poetycki i swoistą mistykę codzienności. Te z pozoru zgrzebne relacje opisujące życie i czyny braciszka, mają wewnętrzne światło. Życie brata Alojzego zostało opisane przez świadków jego świętości, ludzi równie prostych i prostodusznych jak on sam, i to właśnie oni kreślą perspektywę, w jakiej oglądamy ich świętego. Braciszek jest integralną częścią pewnego pejzażu, nie tylko tego dosłownego, ale i ludzkiego, pewnej mentalności prawie że odwiecznej niczym polny głaz, dlatego wszystko tu ma cechy rytuału, odprawiania ceremonii, jakiejś mszy żywota powszedniego. Wszystko to odbywa się w świątyni polnych dróg, opłotków i obejść wiejskich, do których przybywa wysłannik klasztoru. Klasztor, życie klasztorne jako świat tajemniczy i osobny, zawsze budzący ciekawość, tutaj jawi się bardzo zwyczajnie, zgodnie z ludzką miarą. "Duch św. Franciszka odrodził się w tym klasztorze" - napisał kardynał Karol Wojtyła, otwierając proces beatyfikacyjny brata Alojzego Kosiby. 00:25 "SENSACJE XX WIEKU" - ASTROLOG (ASTROLOG) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Marek Kalita, Robert Wabich, Tomasz Schimscheiner, Mirosław Neinert, Tomasz Dedek W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" dramatyczne losy niemieckiego astrologa Wilhelma Wulffa, uwolnionego z obozu koncentracyjnego, który został następnie doradcą Reichsführera SS Heinricha Himmlera. Powszechnie znane zainteresowanie hitlerowców astrologią i okultyzmem przejawiało się na różnych polach - od poszukiwań antycznych artefaktów po stawianie horoskopów. W swoich działaniach i podejmowanych decyzjach najwyżsi rangą ludzie Hitlera często mieli kierować się tym, co było pisane im w gwiazdach. Ten fakt postanowił wykorzystać Wilhelm Wulff, który wspólnie z masażystą Felixem Kerstenem, ryzykując życie, wykorzystywał słabość nazistowskich przywódców do prowadzenia własnej gry, umiejętnie kierując postępowaniem Himmlera i podejmowanymi przez niego decyzjami. Dzięki temu mógł uratować tysiące więźniów obozów koncentracyjnych. W tym odcinku wystąpili m.in.: Krzysztof Pieczyński (w roli Wulffa) i Marek Kalita (jako Himmler). 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - BADANIA POD GRUNWALDEM. SEZON SZÓSTY Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Badania pod Grunwaldem. Sezon szósty. Zakrojone na szeroka skalę, z użyciem najnowocześniejszego sprzętu badawczego, poszukiwania artefaktów bitwy pod Grunwaldem.