TVP Historia Czwartek, 05.03.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1558 - Francisco Fernandez ofiarował królowi Hiszpanii tytoń; 1953 - pilot z bazy pod Słupskiem uciekł na Bornholm MiG - iem 15bis; 1953 - śmierć Stalina; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 43 "SONDERKOMMANDO TIGER" Serial telewizyjny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek, Ruda i Ernest przeglądają archiwum Holtza. Znajdują zaszyfrowany dokument, który może być spisem transakcji przeprowadzanych przez Holtza. Janek mówi Rudej, że Władek wrócił do Warszawy. Brehm robi postępy w śledztwie, okazuje się, że ofiary współpracowały w załogach obozów koncentracyjnych. Rainer zaczyna bać się, że podzieli los zamordowanych Niemców. Otto przywozi dr Marię do willi Fischera. Fischerowa jest oburzona faktem, że ma się nią zajmować brudna Polka. Bronek zmusza Teresę do ujawnienia, gdzie wywieziono Wandę. Dowiaduje się, że Wandę zabrano na roboty do Rzeszy do Czerniejewa. Krawiec i Brodowicz przesłuchują Osmańską. Kobieta daje im zdjęcie silnika pulsacyjnego nowej broni testowanej przez Niemców. Brehm nie znajduje akt kolejnej ofiary. Podejrzewa, że Neumeier był u Schoebbla nieformalnie. Brehm zabiera Rainera do prosektorium. Pokazuje mu ślady tortur na ciele Neumeiera i mówi, że Neumeier służył w Sonderkommando Tiger. Rainer postanawia pojechać do ich jednostki. Helena zgłasza się do Arbeitsamtu. W sytuacji bez wyjścia zgadza się dobrowolnie wyjechać na roboty. Przekupuje Schweriga, by skierował ją do Czerniejewa. Brodowicz informuje oddział, że w Pustkowie zlokalizowano poligon, na którym Niemcy przeprowadzają testy nowej broni. Osmańska flirtuje z Michałem. Janek zabiera Romka do mieszkania Leny. Nie ma odwagi powiedzieć mu o śmierci Sajkowskich. 08:15 PO PRLU - IMIGRANCI W POLSCE PO 1989 ROKU Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Imigranci w Polsce po 1989 roku. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, dr hab. Agatą Górny, socjologiem, zastępcą dyrektora Ośrodka Badań nad Migracjami, Uniwersytetu Warszawskiego, rozmawia o tym, w jaki sposób i jak wielu imigrantów trafiało do Polski w pierwszych latach po upadku komunizmu. Dla wielu ten okres budki z wietnamskim jedzeniem, żebrzące romskie dzieci i handel na bazarze z przybyszami zza wschodniej granicy to jest jednak tylko stereotypowy obraz, a jak ten czas wyglądał w obserwacji naukowców? 08:45 HISTORIA POLSKI - WITOLD Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1990 Scenariusz: Tadeusz Pawlicki Zdjęcia: Tadeusz Roman, Andrzej Wyglądała, Wojciech Ozdowski, Janusz Zembrzuski Wykonawcy: Bogusław Kokotek, Katarzyna Zientecka, Roman Jabłoński, Krystyna Borucińska Bohaterem filmu jest Witold Pilecki, człowiek, który w czasie wojny dobrowolnie znalazł się w Auschwitz, aby zorganizować tam komórkę AK. Zadanie to wykonał, udało mu się z obozu wydostać, potem walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie zorganizował w Polsce dla gen. Andersa siatkę informacyjną. Został aresztowany przez UB 5 maja 1947. Rok później został stracony w więzieniu na Rakowieckiej. Film przedstawia tragedię człowieka, który zdołał wyrwać się z rąk gestapo, ale pokonany został przez aparat przemocy PRL. 09:25 REPORTAŻ JEDYNKI - GENERAŁ "NIL" I ROTMISTRZ PILECKI - W POSZUKIWANIU BOHATERÓW Reportaż, 23 min, Polska, 2012 Scenariusz: Magdalena Belka, Łukasz Frątczak Na warszawskich Powązkach Wojskowych poszukiwane są groby Żołnierzy Wyklętych; jest odsłaniana jedna z najbardziej strzeżonych tajemnic PRL - owskich służb. Badacze są niemal pewni, że uda się znaleźć miejsca pochówku m.in. generała Augusta Emila Fieldorfa - sławnego Nila i rotmistrza Witolda Pileckiego. Od członków rodzin pobrano materiał genetyczny do porównań. Rodziny Żołnierzy Wyklętych czekają wiele lat na efekty prac IPN - u. Czy w końcu będą mogli zapalić świeczkę na grobach swoich bliskich? 10:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA CICERO Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (rowadzący) Był październik 1943 roku. Niemcy przegrały dwie wielkie bitwy na froncie wschodnim. Losy wojny odwróciły się. Wielka Armia Czerwona zaczęła spychać na zachód Wermacht. W Wielkiej Brytanii alianci zachodni przygotowywali się do inwazji na kontynent, która miała nastąpić w połowie 1944 roku. Nie zapadła jednak decyzja, gdzie wyladują wojska alianckie. Dla Niemców poznanie miejsca inwazji miało cenę wygrania wojny. 11:00 KRZYŻACY. POWSTANIE, POTĘGA I UPADEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2011 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski Polsko - francuski dokument "Krzyżacy" ("Les Chevaliers Teutoniques") o historii narodzin, rozkwicie, a następnie upadku zakonu. Przedstawia jego działalność w Ziemi Świętej w czasie wypraw krzyżowych i rolę, jaką odgrywał w odzyskaniu Jerozolimy przez cesarza niemieckiego Fryderyka II. Pokazuje zmagania Krzyżaków z poganami w Transylwanii i wyjaśnia powody ich przybycia do Polski. Poznajemy zasady funkcjonowania państwa zakonnego, jego najważniejszych wielkich mistrzów oraz główne zamki. Konflikt z Polską jest wpisany w kontekst relacji dyplomatycznych w średniowiecznej Europie. Klęska w bitwie pod Grunwaldem rozpoczyna okres degradacji znaczenia państwa krzyżackiego i doprowadza do jego upadku. 12:00 Z WIDOKIEM NA WAWEL - OFIARY W ROLI SPRAWCÓW Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski (prowadzący) Ofiary w roli sprawców. Wskazanie sprawców Holokaustu przez lata nie sprawiało trudności. Obecnie podnosi się pytanie o współsprawców czy pomocników w tej zbrodni. Jakimi kryteriami oceniać postawy Polaków w tym przypadku? Jak z przeszłością w tym kontekście radzą sobie inne państwa? Goście: prof. dr hab. Tomasz Gąsowski, Akademia Ignatianum w Krakowie dr Mateusz Szpytma - Instytut Pamięci Narodowej 12:35 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 4/21 - PORTRET CZYLI JAK BYĆ KOCHANYM Serial komediowy, 43 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Władysław Kowalski i inni Na budowie Trasy Łazienkowskiej ma pojawić się fotoreporter ze stołecznego dziennika, by sfotografować budowniczych tej sztandarowej inwestycji warszawskiej. Oczywiście, wśród portretowanych bohaterów pracy będzie również inżynier Karwowski. Pani Madzia pragnie, by jej Stefan wypadł jak najlepiej. Wszyscy pracownicy przedsiębiorstwa gorączkowo przygotowują się do niezwykłego wydarzenia, ale - ku ich zdziwieniu - reporterzy nie chcą ich fotografować w wyjściowych garniturach, lecz w waciakach. Kiedy artykuł wreszcie ukazuje się w prasie, otoczenie inżyniera Karwowskiego przyjmuje ten fakt bardzo różnie. 13:30 DZIEJE ARCHEOLOGII WEDŁUG RICHARDA MILESA - POCZĄTEK. ODC. 1/3 (ARCHAEOLOGY A SECRET HISTORY) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nicola Seare Od czasów Rzymian ludzie zawsze chcieli dowiedzieć, jak powstały budowle i jak przetrwały tyle czasu. Trzyodcinkowa seria przybliża dzieje badań archeologicznych. Archeolog Richard Miles przemierza wieki renesansu, oświecenia, aż do dnia dzisiejszego, aby odkryć, jak staraliśmy zrozumieć naszą zamierzchłą przeszłość w ciągu ostatnich 2000 lat historii. 14:35 WOJNA STULETNIA - WOJNA W RODZINIE 1337 - 1360 ODC. 1/3 (THE HUNDRED YEARS WAR) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Serena Davies, Graham Johnston Wykonawcy: Elżbieta Groszek Wojna stuletnia to nazwa nadana przez XIX - wiecznych historyków serii konfliktów zbrojnych, które z przerwami toczyły się przez 116 lat w XIV i XV wieku pomiędzy Anglią i Francją. Podstawową przyczyną konfliktu był spór feudalny wokół statusu króla angielskiego wobec francuskiego. Historyk kultury, dr Nina Ramirez, próbuje przybliżyć widzom skutki działań wojennych, które odbijały się w każdym aspekcie życia obydwu państw, artystycznym, kulturalnym i religijnym. Wojna stuletnia zapoczątkowała ostateczny rozwód między Francją i Anglią, czego skutki można dostrzec do dziś. 16:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SIŁA LOKALNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na styk Mazowsza i Podlasia w okolicy Paproci Dużej, Andrzejewa i Szumowa powracamy często. Zaczęło się od odkrycia zbiorowej mogiły dziesięciu żołnierzy z 201. Ochotniczego pułku, bestialsko pomordowanych przez bolszewików, idących w sierpniu 1920 r. na Warszawę. Potem, gdy dzięki badaniom archiwalnym, zaczęły się pojawiać losy i nazwiska, poczuliśmy mocną więź z tymi nastolatkami w gimnazjalnych i harcerskich mundurkach, w cywilnych marynarkach, gdzie tylko orzełek na czapce sygnalizował ich przynależność do wojska. Dziś, tym, których udało się odnaleźć i przenieść na cmentarz w Szumowie, mieszkańcy okolicznych wiosek mówią: nigdy już nie będziecie sami. 17:15 PRE MORTEM Film wojenny, 33 min, Polska, 2013 Reżyseria: Konrad Łęcki Aktorzy: Beata Tyszkiewicz, Paweł Deląg Krótkometrażowy film fabularny o Katyniu. Film opowiada historię oficerów Wojska Polskiego, którzy zginęli w Katyniu. Występują m.in. Paweł Deląg i Beata Tyszkiewicz. Film "Pre Mortem" pokazuje ostatnie chwile polskich oficerów, którzy nagle zdają sobie sprawę, że ponowne spotkanie z bliskimi w Warszawie pozostanie ich niespełnioną nadzieją. Nawet guzika nie oddamy - tak mówiło wielu z nich. Młodych, silnych, pewnych siebie. Elita Polski z początku lat 40. XX wieku, gotowa bronić swojej ojczyzny. Wierzyli, że nie wyjadą na długo. Wszyscy mówili, że to będzie błyskawiczna wojna, która zakończy się po kilku dniach. Nie zdawali sobie jednak sprawy, że żegnając się ze swoimi żonami, matkami, synami i siostrami, widzą ich po raz ostatni. Czekała ich rzeź. Wojskowi byli ubrani w "dobre polskie mundury", mieli dobre, mało znoszone obuwie. Ginęli dumnie, z honorem, potwierdzając swoją wyższość nad obdartymi, cuchnącymi wódką oprawcami. Ten kontrast, widoczny w filmie Konrada Łęckiego, tym jaskrawiej uświadamia tragizm polskich jeńców, mordowanych ot tak, bez sensu: Just for the fun of it, dla czystej przyjemności. 17:55 HISTORIA POLSKI - MIT O SZARYM Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2012 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Królikowski Zdjęcia: Stanisław Ścieszko, Rafał Wróblewski, Zdzisław Kaczmarek, Stanisław Ścieszko jr, Alexandre C. Jacquart Aktorzy: Mieczysław Gajda, Piotr Seweryński, Michał Szewczyk, Bronisław Wrocławski Kanwę scenariusza filmu stanowi rękopis "Wspomnień" Antoniego Hedy "Szarego", pisany w stalinowskim więzieniu w połowie lat 50. , a dokończony w stanie wojennym, oraz wydany w 1990 roku jako "Wspomnienia Szarego". Dokument fabularyzowany Grzegorza Królikowskiego wprowadza widza w świat Antoniego Hedy (1916 - 2208), legendarnego dowódcy oddziału AK na Kielecczyźnie. Ten niezwykły człowiek wybrał dla siebie pseudonim całkiem zwyczajny - "Szary". Stał się bohaterem narodowym. Dbał o swoich podwładnych, a oni odwdzięczali się swoją miłością do niego, szacunkiem i poważaniem. Nie zdradził żołnierzy nawet wtedy, gdy śledczy UB, pułkownik Różański, złożył mu propozycję nie do odrzucenia. Wielce cenili go także cywile z okolicznych wsi, gdzie stawił opór okupantowi. Nigdy nie zwątpił, nie poddał się, nie dał się złamać, przez cały czas okupacji z narażeniem własnego życia walczył za swoich krajan. W 1943 r. rozbił więzienie w Starachowicach, uwalniając więźniów. Połowa z nich wstąpiła do utworzonego przez niego oddziału partyzanckiego. W 1944 oddział partyzancki AK pod dowództwem Antoniego Hedy dokonał udanej akcji na więzienie w Końskich. Po wojnie, w 1945 r. , wraz ze swymi żołnierzami zaatakował ubeckie więzienie w Kielcach, wyprowadzili na wolność 700 patriotów, nieludzko traktowanych, torturowanych. "Szary" został osadzony w tym samym więzieniu i skazany czterema wyrokami na karę śmierci. Ocalił jednak życie. Z łaski Bieruta karę śmierci zmieniono na dożywocie. W więzieniu cierpiał męki z powodu rozłąki z córkami i żoną, której odmawiano nawet widzenia z nim, nie wiedział, czy jeszcze kiedyś je zobaczy. W 1956 r. został zwolniony warunkowo tylko dzięki uporowi wspaniałej żony i podkomendnym, którzy nachodzili Zenona Kliszkę, ówczesnego wiceministra w Ministerstwie Sprawiedliwości. Wyszedł na wolność, jednak aż nadto wiedział, że nie jest to prawdziwa wolność. Musiał wciąż walczyć, zaczął szukać swoich dawnych podkomendnych. 13 grudnia 1981 r. wpadł w ręce bezpieki. Został umieszczony w areszcie śledczym. Wśród internowanych w Białołęce cieszył się największym autorytetem. Władze chciały się pozbyć Antoniego Hedy, proponowano mu wyjazd wraz z całą rodziną za granicę. Również nie zdradził ojczyzny. Antoni Heda został w końcu zrehabilitowany. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński awansował go do stopnia generała. W filmie wypowiadają się córki Teresa Heda - Snopkiewicz i Maria Hamilton, siostra Maria Łuszczak, bratanek mec. Antoni Cheda, pisarka Danuta Suchorowska - Śliwińska, a także towarzysze broni "Szarego": Henryk Czech "Śmigły", Józef Małek "Tygrys", Janusz Sermanowicz "Dyzma" i inni. Ilustracją są materiały z archiwum rodzinnego oraz zbiory prywatne, a także inscenizowane sekwencje z udziałem aktorów. 19:20 CZAS HONORU - ODC. 44 "TAJNA BROŃ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał, Bronek i Władek osłaniają Osmańską, która wchodzi do obozu Heidelager w Pustkowie. Z rozkazu Krawca została ich agentem. Wanda trafia do gospodarstwa Kugla i jego żony, Elzy. Szybko orientuje się, że Kuglowie to fanatyczni naziści, którzy traktują Polaków jak podludzi. Rainer i Brehm rozmawiają w restauracji o Stocku. Są pewni, że znał Neumeiera. Pod restaurację podbiega mężczyzna. Strzela do wychodzących z knajpy Rainera i Brehma. Zamachowiec zostaje zabity przez jednego z oficerów, który wybiegł z restauracji zaalarmowany strzelaniną. Władek i Bronek w lesie odkopują skrzynkę, w której jest fragment urządzenia sterującego lotem tajnej broni V - 2. Organizują zwiad na poligonie. Chcą zdobyć informacje na temat nowej broni. Zaniepokojony Michał mówi, że Osmańska nie wróciła do mieszkania. Rainer znajduje dokument przy zamachowcu zastrzelonym pod restauracją, z którego wynika, że działał w interesie III Rzeszy. Jednocześnie Fischer oskarża Rainera o nieudolność w prowadzeniu śledztwa. Każe mu natychmiast znaleźć bandytów, którzy zabili Schoebbla i mordują niemieckich oficerów. Grozi mu, że w razie niepowodzenia wyśle go na Wschód. Władek przekazuje Krawcowi element broni oraz rolkę z filmem, na którym znajdują się zdjęcia z poligonu. Ruda mówi Ernestowi, że musi odpocząć. Kiedy idą razem ulicą, widzi ich Władek. Chce podejść do Rudej, ale rezygnuje, zniechęcony widokiem innego mężczyzny u jej boku. Rainer i Brehm domyślają się, że w morderstwa esesmanów są zamieszani sami Niemcy. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - REBELIA BOHDANA CHMIELNICKIEGO Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) "Wielkie rzeczy przez tego człowieka stać się muszą, albo dobre, albo złe, bardzo się trza obawiać" - mówił w 1645 roku hetman Stanisław Koniecpolski o Bohdanie Chmielnickim. Trzy lata później pod jego kierownictwem wybuchła kozacka rebelia. Kozacy, którzy uzyskali wsparcie wojsk tatarskich, odnosili zwycięstwa pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami. Na kilka lat przejęli władze na Ukrainie. W marszu na zachód dotarli pod Lwów i Zamość. Jak narastał konflikt pomiędzy Rzeczpospolitą a Kozakami? Dlaczego doszło do rebelii? Kim był Bohdan Chmielnicki? Czy był czyimś agentem? Kto go wspierał? Co wiemy o Kozakach w Rzeczypospolitej? Czym było Zaporoże i Sicz? Problem kozacki w Rzeczypospolitej: stosunek Kozaków do Rzeczypospolitej; naruszanie przez nich pokoju z Turcją łupieżczymi wyprawami na posiadłości tatarskie i tureckie położone na wybrzeżach Morza Czarnego. Nasi kozacy to była piechota: skąd mieli pieniądze na całą flotyllę czajek? Rejestr. Próba wykorzystania Kozaków do zabezpieczenia granicy południowo - wschodniej. Na ile ustalono rejestr? Czy zadowalało to Kozaków? Udział w kampaniach na początku XVII w. , m.in. udział w wojnie z Moskwą i obronie Chocimia przed Turkami. Przyczyny powstań kozackich. [m.in. obietnica Władysława IV, który planując wyprawę na Turcję, obiecał Kozakom powiększenie rejestru; sejm nie zgodził się na to]. Rebelia Bohdana Chmielnickiego w 1648 r. Jakie państwa były zainteresowane wówczas rebelią na Kresach Rzeczypospolitej? Co dzieje się z Chmielnickim, kiedy plan Władysława IV załamuje się? Czy wyjeżdżał za granicę? Czy to prawda, że przy Chmielnickim stale był przedstawiciel Wenecji i dworu Angielskiego [płk Cameron]? Dlaczego? Przebieg rebelii; rozbicie wojsk polskich pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami. Śmierć Władysława IV - co zmienia? Królem zostaje Jan Kazimierz. Plan utworzenia niezależnego państwa kozackiego. Wznowienie działań wojennych w 1649 roku. Oblężenie Zbaraża. Ugoda w Zborowie - rejestr Kozaków powiększono do 40 tys. Co dała stronom ta ugoda, czy były z niej zadowolone? Bitwa pod Beresteczkiem i zawarcie ugody w Białej Cerkwi [rejestr zmniejszono do 20 tys. i ograniczono władze Chmielnickiego na Ukrainie. Rzezie dokonane przez Chmielnickiego i jego ludzi. Ilu ludzi wymordował? Około 200 tysięcy, w tym połowę stanowili Żydzi. Bitwa pod Batohem - - Tatarzy dokonali rzezi polskich jeńców. Jakie wojska wspierały Chmielnickiego? Skąd miał jazdę, skoro kozacy to była piechota? Chmielnicki dogaduje się z carem. Umowa w Perejasławiu 1654 r. Wojska moskiewskie idą na Rzeczpospolitą. Wkrótce Moskwa wstrzymała działania wojenne. Skutki rebelii. Ugoda hadziacka 1658 r. Jakie skutki miała dla Ukrainy interwencja wojsk rosyjskich? Goście: dr hab. Konrad Bobiatyński, Instytut Historyczny UW dr Przemysław Gawron, Instytut Historyczny UW dr Piotr Kroll, Instytut Historyczny UW 22:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - WYBIERAM WOLNOŚĆ Magazyn, 28 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Pierwsi wysokiej rangi uciekinierzy z sowieckiego raju pojawili się na Zachodzie już kilka lat po bolszewickim przewrocie. Borys Bażanow, osobisty sekretarz Stalina, wybrał wolność w 1928 roku, a dwa lata później uciekł rezydent sowieckiego wywiadu w Konstantynopolu Georgij Agabekow. Z PRL uciekali praktycznie od początku istnienia prosowieckiego rządu. A niektóre ucieczki były spektakularne. Głośne były przypadki funkcjonariuszy reżimu, którzy decydowali się przeskoczyć do przeciwnego obozu. Ujawniali agentów, wywozili tajne plany, dekonspirowali zakulisowe gry. Za wolność płaciło się czasem najwyższą cenę. Sam mur berliński pochłonął setki ofiar. Wiele ucieczek skończyło się jednak powodzeniem. W programie wystąpią historycy IPN: Magdalena Dźwigał, dr Władysław Bułhak i dr Witold Bagieński, a przede wszystkim zobaczymy materiały z udziałem niezwykłych uciekinierów. 23:25 INSTYNKT PRZETRWANIA - ODC. 1/6 MISTRZOWIE Z LASU DESZCZOWEGO (ODC. 1/6 MISTRZOWIE Z LASU DESZCZOWEGO) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2012 Reżyseria: Andie Clare Wykonawcy: Marcin Ciunel W tej sześcioodcinkowej serii widzowie mogą dołączyć do instruktora survivalu Hazena Audela podczas jego epickiej przygody, jaką są odwiedziny najbardziej niedostępnych i zamkniętych społeczności plemiennych na świecie. Dzięki temu dowiedzą się, jak przez tysiące lat społeczności te mogły przetrwać w najtrudniejszych środowiskach naturalnych naszej planety. Hazen odwiedza plemiona w lasach deszczowych Ekwadoru, na pustyni Kalahari w Namibii, odległej wyspie na Oceanie Spokojnym, górach zachodniej Mongolii, zamarzniętej arktycznej części Kanady oraz w równikowej Kenii, aby nauczyć się od nich, jak można przetrwać w tych trudnych warunkach. Dowiaduje się między innymi, co zrobić, aby krew lepiej smakowała, spotyka najgroźniejsze zwierzęta tych rejonów, musi po prostu przetrwać w tej nieprzyjaznej dziczy. Nie pomogą mu w tym żadne najnowocześniejsze gadżety, a jedynie przekazywana z pokolenia na pokolenie starożytna wiedza. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA CICERO Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Był październik 1943 roku. Niemcy przegrały dwie wielkie bitwy na froncie wschodnim. Losy wojny odwróciły się. Wielka Armia Czerwona zaczęła spychać na zachód Wermacht. W Wielkiej Brytanii alianci zachodni przygotowywali się do inwazji na kontynent, która miała nastąpić w połowie 1944 roku. Nie zapadła jednak decyzja, gdzie wyladują wojska alianckie. Dla Niemców poznanie miejsca inwazji miało cenę wygrania wojny. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SIŁA LOKALNEJ PAMIĘCI Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Na styk Mazowsza i Podlasia w okolicy Paproci Dużej, Andrzejewa i Szumowa powracamy często. Zaczęło się od odkrycia zbiorowej mogiły dziesięciu żołnierzy z 201. Ochotniczego pułku, bestialsko pomordowanych przez bolszewików, idących w sierpniu 1920 r. na Warszawę. Potem, gdy dzięki badaniom archiwalnym, zaczęły się pojawiać losy i nazwiska, poczuliśmy mocną więź z tymi nastolatkami w gimnazjalnych i harcerskich mundurkach, w cywilnych marynarkach, gdzie tylko orzełek na czapce sygnalizował ich przynależność do wojska. Dziś, tym, których udało się odnaleźć i przenieść na cmentarz w Szumowie, mieszkańcy okolicznych wiosek mówią: nigdy już nie będziecie sami. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŻUKOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Biografia marszałka Georgija Żukowa. Wykorzystano pamiętniki Żukowa i kroniki filmowe. Przedstawiono udział marszałka w walkach z Japończykami, zbrojenia ZSRR, wielką czystkę w wojsku, wojnę zimową, decydującą rolę Żukowa w zwycięstwie nad armią niemiecką, okoliczności popadnięcia w niełaskę u Stalina.