TVP Kultura Środa, 04.03.2020 08:40 MADAME TUTLI - PUTLI (MADAME TUTLI - PUTLI) Film animowany, 16 min, Kanada, 2007 Reżyseria: Chris Lavis, Maciej Szczerbowski Madame Tutli - Putli, pasażerka nocnego pociągu, jest obciążona całym swoim ziemskim dobytkiem oraz duchami enigmatycznej przeszłości. Podróżuje samotnie, doświadczając zarówno uprzejmości, jak i gróźb nieznajomych. Kiedy zapada ciemność, nawet nie podejrzewa, iż została wplątana w rozpaczliwą, metafizyczną intrygę. Dryfując między realnym a wyimaginowanym światem, targana tajemnicą i podejrzeniem, Madame Tutli - Putli musi stawić czoła własnym potworom. 2008 - nominacja do Oscara w kategorii Najlepszy krótkometrażowy film animowany. 09:05 KTO ZABIŁ? (QUAI DES ORFEVRES/ JENNY LAMOUR) Film kryminalny, muzyczny, 102 min, Francja, 1947 Reżyseria: Henri - Georges Clouzot Scenariusz: Henri - Georges Clouzot Zdjęcia: Armand Thirard Muzyka: Francis Lopez Aktorzy: Robert Dalban, Pierre Larquey, Simone Renant, Louis Jouvet, Bernard Blier, Suzy Delair Śpiewaczka Dora zgadza się na rendez - vous z pewnym impresario. Jej mąż Maurice wdziera się do jego mieszkania i znajduje go martwego. Obawia się, że zamordowała go Dora. Sprawę przejmuje komisarz Antoine i wkrótce aresztuje Maurice`a, nie będąc jednak przekonanym o jego winie. W trakcie przesłuchań oskarżony przyznaje się, bo chce odsunąć podejrzenia od ukochanej żony. Dalsze dochodzenie obciąża jednak jego małżonkę. W końcu policjant wpada na trop włamywacza, który to zabił impresario. 11:00 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 4 WARSZAWA Serial historyczno-obyczajowy, 55 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Michał Żebrowski, Mariusz Bonaszewski, Zbigniew Zamachowski, Joanna Szczepkowska, Joanna Mastalerz, Stanisława Celińska, Maria Gładkowska, Nina Andrycz, Olgierd Łukaszewicz, Aleksandra Justa, Aldona Grochal, Jan Peszek, Andrzej Szenajch Nadchodzi rok 1920. Janusz wraz z siostrą Marią mieszkają w Warszawie w pałacyku jej teściowej. Po sprzedaży kosztowności ocalonych z Ukrainy Maria kupuje bratu czterdziestohektarowy majątek w Komorowie. Tymczasem powiększa się rodzina Gołąbków. Ola rodzi już drugiego syna. Jej dawna miłość - Spychała - robi karierę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Potajemnie też spotyka się z Marią. Nie ma jednak nadziei na zalegalizowanie czy choćby ujawnienie ich związku. Mija sześć lat. Janusz kończy studia na uniwersytecie i wyjeżdża do Paryża, gdzie od kilku lat mieszka Antoniewski. W stolicy Francji Myszyński spotyka Ariadnę, która pędzi tam gorzki żywot "białej" emigrantki. Dawny kochanek Niewolin porzucił ją i ożenił się z inną. Na przyjęciu w świecie dyplomatycznym Janusz rozpoznaje jeszcze jedną znajomą z dawnych lat. Jest nią Hania Wolska - córka stróża z odeskiego domu Szyllerów. Obecnie Hania nazywa się Evans i posiada majątek wart miliony dolarów. Proponuje Januszowi małżeństwo, ten jednak odrzuca ofertę. Następnego dnia znajduje w gazecie nekrolog Ariadny, która popełniła samobójstwo. Myszyński postanawia wrócić do Polski. 12:10 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 5 GOSPODARSTWA I OGRODY Serial historyczno-obyczajowy, 56 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Jakub Przebindowski, Joanna Bogacka, Tomasz Bednarek, Agnieszka Sitek, Anna Korcz, Magdalena Cielecka, Stanisława Celińska, Andrzej Deskur, Michał Żebrowski, Maria Gładkowska, Zbigniew Zamachowski, Małgorzata Foremniak, Jan Frycz, Antek Frycz Rok 1926. W Warszawie dochodzi do tzw. przewrotu majowego. Następnie akcja przenosi się aż do roku 1939. Ewelina Royska i jej syn Walery mieszkają w dworku w Pustych Łąkach koło Siedlec. Krystyna - żona Walerka - przyjeżdża do Eweliny z prośbą o pomoc w uzyskaniu rozwodu. Tymczasem w Komorowie, gdzie gospodaruje Janusz Myszyński, pojawia się Zosia Zgorzelska - poprzednia właścicielka majątku. Nie ma pracy ani pieniędzy. Jednak Janusz odmawia jej pomocy. Nadchodzą wakacje. Rodzina Gołąbków wybiera się na wypoczynek do Pustych Łąk. Po drodze zatrzymują się na wsi u matki pana Franciszka. Antek nawiązuje tam romans z Anielą. Wizyta Gołąbków w Pustych Łąkach okazuje się pomyłką, głównie z powodu awantur prowokowanych przez Walerego. Młody Royski zresztą niebawem wyjeżdża do Siedlec, gdzie zaczyna terroryzować Żydów. Przerażona i wstrząśnięta matka próbuje mu to wyperswadować. Ujawnia, że dziadek Walerego też był Żydem. Janusz pod wpływem nagłego impulsu odwiedza w Krakowie Zosię Zgorzelską i proponuje jej małżeństwo. Jego niespodziewane oświadczyny zostają przyjęte. Wkrótce w Komorowie odbywa się ślub. Tymczasem Olo Biliński zaprzyjaźnia się z Andrzejem Gołąbkiem i synami fabrykantów: Hubertem Hube i Żydem Bronkiem Złotym. Chłopcy wspólnie przygotowują się do matury. Po jej zdaniu Andrzej przyjeżdża na wakacje do Pustych Łąk. Jest świadkiem śmierci babci Michasi. Dzięki wiejskiej dziewczynie Kasi poznaje też smak miłości fizycznej. 13:15 MUZYCZNE TRAUMY (MUZICKE TRAUME / MUSICAL TRAUMAS) Film animowany, 10 min, Serbia, 2018 Reżyseria: Milos Tomić Scenariusz: Milos Tomić, Iva Brdar Muzyka: Vladimir Chab Wykonawcy: Dimitrije Stojanović, Jelena Ilić, Maja Bajić Krótki dokument animowany. Absolwenci szkół muzycznych opowiadają o traumatycznych, ale i momentami zabawnych historiach ze szkolnych lat. 13:25 WYCIECZKA CHÓRU (CHOIR TOUR / KORA TURNEJA) Film animowany, 5 min, Łotwa, 2012 Reżyseria: Edmund Jansons Scenariusz: Edmund Jansons Światowej sławy chór chłopięcy przyjeżdża na koncert do Seulu. Grupa gubi swoją opiekunkę i tak zaczyna się surrealistyczna przygoda. (opis dystrybutora) 13:40 IKONY MUZYKI - ABBA (DISCOVERING MUSIC - ABBA) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville "Discovering Music" to cykl dokumentalny poświęcony różnym artystom muzyki rockowej i popularnej. Bohaterem tego odcinka jest zespół Abba. Założyli go w 1972 roku Anni - Frid Lyngstad, Benny Andersson, Björn Ulvaeus i Agnetha Fältskog. Działalność muzyczna grupy przypada na lata siedemdziesiąte i początek lat osiemdziesiątych. Przyjęta w 1973 roku nazwa zespołu jest akronimem utworzonym z pierwszych liter imion wokalistów. Zespół ABBA uważany jest za jedną z bardziej znaczących na rynku oraz kasowych formacji muzycznych w historii, sprzedał ponad 380 milionów płyt na całym świecie. W 1974 roku grupa wygrała 19. Konkurs Piosenki Eurowizji z przebojem "Waterloo", zapewniając Szwecji pierwsze zwycięstwo w historii konkursu oraz zostając najpopularniejszym uczestnikiem imprezy. 14:45 KOŁO PIÓRA Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marcin Kube Wykonawcy: Mariusz Cieślik (prowadzący) Aktorzy: Marcel Sabat "Koło pióra" to autorski program Mariusza Cieślika, prezentujący najważniejsze zjawiska i wydarzenia ze świata literatury. Tym razem na scenie współczesnej jego gościem jest Anna Bolecka ze swoją powieścią "Medalion z ametystem", której akcja dzieje się w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku. Na scenie klasycznej Wojciech Lada opowie o twórczości słynnego przedwojennego pisarza i podróżnika Ferdynanda Ossendowskiego. 15:25 LIST Dramat 48 min, Polska/Bośnia - Hercegowina, 2001 Scenariusz i reżyseria: Denijal Hasanovic Zdjęcia: Jacek Petrycki Aktorzy: Aldin Bakal, Boro Stjepanovic, Zaim Muzaferija, Amina Begovic, Dżehwa Hadzic, Aldin Mrso Pierwszy pełnometrażowy film fabularny Denijala Hasanovica, urodzonego w 1969 roku w byłej Jugosławii, absolwenta łódzkiej filmówki, który zamieszkał w Polsce. Na młodego twórcę "Listu" spadł prawdziwy deszcz prestiżowych wyróżnień: Złote Grono w konkursie filmów telewizyjnych w Łagowie, nagroda Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej na festiwalu w Gdyni w 2001 r. , Nagroda Specjalna Jury w Koszalinie, Grand Prix - Poznańskie Złote Koziołki za uniwersalną wymowę i czystość przekazu filmowego, Nagroda Jury Dziecięcego "Morcinek" w Poznaniu, Nagroda im. Andrzeja Munka (przyznawana przez PWSFTViT), Grand Prix w Płowdiw, nagroda specjalna na Festiwalu Filmowym dla Dzieci i Młodzieży w Moskwie. Scenariusz "Listu" został nagrodzony w konkursie PWSFTViT i Programu 1. Jest to metaforyczna opowieść o wędrówce małego chłopca do pobliskiego miasteczka przez zniszczoną wojną Bośnię. Bohater filmu, kilkuletni Ado, mieszka wraz z matką i młodszą siostrą w osadzie dla uchodźców. Najlepszy przyjaciel Ado, Enes, stracił nogę podczas działań wojennych, porusza się o kulach. Chłopcy z sąsiedztwa, podobnie jak ich rówieśnicy na całym świecie, wolny czas spędzają kopiąc piłkę. Pewnego razu dochodzi między grupką wyrostków do bójki. Poszło o to, czy uznać gola strzelonego przez Enesa ręką. Kaleka broni się i w czasie szarpaniny jego kula zostaje złamana. W obawie przed domową awanturą Ado i Enes postanawiają szybko działać. Chcą napisać list do Organizacji Narodów Zjednoczonych z prośbą o pomoc w uzyskaniu nowej kuli. Wysłaniem korespondencji z poczty w pobliskiej Lipnicy ma zająć się Ado. Zaczepia jadących do miasteczka, ale nikt nie traktuje jego prośby poważnie. Decyduje się więc wyruszyć w długą drogę sam, mimo wyraźnego nakazu matki, by pilnował siostry. W drodze mały Ado spotyka rozmaitych ludzi. A gdy w końcu dociera do Lipnicy, okazuje się, że list został zniszczony. 16:25 RYSA Dramat psychologiczny, 84 min, Polska 2008 Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa Zdjęcia: Marcin Koszałka Muzyka: Stanisław Radwan Występują: Jadwiga Jankowska - Cieślak, Krzysztof Stroiński, Ewa Telega, Mirosława Marcheluk, Teresa Marczewska, Ryszard Filipski, Stanisław Radwan, Jerzy Schejbal i inni "Obawiam się, że zanika u nas poczucie odpowiedzialności za własne czyny, nasze większe i drobniejsze zdrady, nielojalności. Mówimy: wszystko jest ludzkie, wszystko jest normalne, mylimy przestępcę z ofiarą. A przecież, wydawałoby się, jeszcze niedawno ludzie mieli poczucie grzechu albo przynajmniej dyskomfortu moralno - psychicznego. Dziś wartościowanie czynów uważa się za coś nieprzyzwoitego. Mówi się, że człowiek nie ma prawa oceniać postępowania drugiego człowieka. W tej sytuacji nie widzę innego wyjścia, jak zostać twórcą mieszczańskim. Wiem, że to strasznie brzmi, ale spokojnie - to, co nazywam kinem mieszczańskim, odwołuje się do wartości i zasad etycznych, uznaje je za coś rzeczywistego" - mówił po premierze "Rysy" reżyser Michał Rosa. W tym wielokrotnie nagradzanym filmie zasadą etyczną, wokół której osnuto fabułę jest lojalność. Podczas rodzinnej uroczystości w mieszkaniu krakowskich intelektualistów Joanny i Jana jeden z gości podrzuca kasetę wideo. Na kasecie nagrany jest fragment programu lokalnej stacji telewizyjnej z udziałem mało znanego historyka, który jednoznacznie sugeruje, że mąż Joanny był przed laty współpracownikiem UB. Miał on rzekomo za zadanie ożenić się z Joanną, by inwigilować poczynania jej ojca, emerytowanego polityka - opozycjonisty z dawnego mikołajczykowskiego PSL - u. Jan bagatelizuje całą sprawę, widząc w niej jedynie niską chęć zyskania rozgłosu przez niemającego większych sukcesów badacza. Joanna, żyjąc z mężem pod jednym dachem od czterdziestu lat, również nie daje wiary kasetowym rewelacjom, ale jest o wiele bardziej zbulwersowana. Postanawia odnaleźć historyka z telewizji i zażądać dowodów na jego tezy. Kiedy jej się to wreszcie udaje, okazuje się, że Marczak nie dość, że nie ma wykształcenia historycznego, to jeszcze jest byłym ubekiem z procesem o bicie na koncie. Pomimo to uparcie broni swej wersji o kolaboracji Jana, powołując się na jego własnoręczne deklaracje współpracy, podpisane, kiedy był nastolatkiem. Zdenerwowana Joanna nie rozpoznaje na nich charakteru pisma swego męża. Grozi więc Marczakowi wytoczeniem procesu i wychodzi. Jednak myśl o tym, że fundamentem jej czterdziestoletniego małżeństwa mogłoby być kłamstwo, nie daje jej spokoju. Rozpoczyna prywatne śledztwo, mające rozwiać wątpliwości. Stopniowo też chcąc nie chcąc odsuwa się od męża. Na domiar złego zauważa, że jej zmysły smaku i powonienia zostają wytłumione. Zaniepokojona odwiedza znajomą lekarkę psychiatrę, lecz na pytanie o swoje problemy nie udziela odpowiedzi. Jej próby dotarcia do prawdy o Janie również okazują się bezowocne. Pomimo to nie potrafi zapanować nad rosnącą nieufnością, a nawet fizyczną odrazą do męża. Zaczyna spać w osobnym pokoju, myje spirytusem dotykane przez niego klamki, nawet naczynia po wspólnych posiłkach zmywa w gumowych rękawiczkach. Nie mogąc poradzić sobie w nowej sytuacji, bierze urlop na uczelni, gdzie wykłada biologię. Odrzuca chęć pomocy oferowaną przez zaniepokojonego i rozgoryczonego męża, nie reaguje na perswazje znajomych. Wreszcie pewnego dnia nic nikomu nie mówiąc, wybiera wszystkie pieniądze z rodzinnego konta i wyprowadza się z domu. Wśród artystycznych inspiracji, mających wpływ na taki a nie inny kształt swego filmu Michał Rosa wskazywał na "Ukryte" Michaela Hanekego. Część krytyki dopatrzyła się też podobieństwa "Rysy" do kinowych psychodram Ingmara Bergmana. Powoływano się na kameralną inscenizację, niemal paradokumentalne zdjęcia, dramat o uniwersalnym znaczeniu rozgrywający się w małżeńskim mikrokosmosie. I wstrzemięźliwość w ferowaniu kategorycznych moralnych wyroków, tak jak często niełatwo ferować je w codziennym życiu, nie powodując niczyjej krzywdy. Jak pisał branżowy Film: W "Rysie" nie znajdziemy prostych odpowiedzi. Reżyser pokazuje, że każda historia ma indywidualny charakter, w każdej trzeba szukać prawdy na nowo. I każdy musi się z własną historią zmagać sam. I ten, kto wyparł z pamięci swoją przeszłość, i ten, kto po latach konfrontuje się ze świadomością czynów najbliższych mu ludzi. 18:00 LEONARD BERNSTEIN. OBLICZA GENIUSZA (LEONARD BERNSTEIN - A GENIUS DIVIDED) Film dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Thomas Von Steinaecker Leonard Bernstein jest jednym z najbardziej znanych amerykańskich dyrygentów. Jego najpopularniejszym dziełem jest "West Side Story", ale bynajmniej nie stał się sławny wyłącznie dzięki niemu. Reżyser Thomas von Steinaecker podjął się trudnego zadania. Za cel postawił sobie stworzenie kompletnego obrazu Leonarda Bernsteina i wykonał go znakomicie. Dokument "Leonard Bernstein - A Genius Divided" to wielowymiarowe przedstawienie wybitnego artysty, o którym wypowiadają się m.in. jego syn i córki. 19:30 IDZIE MŁODOŚĆ Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Wystawa "Idzie młode" to efekt współpracy dwóch instytucji: Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Narodowego w Krakowie. Wystawa opowiada o krótkiej, ale bardzo intensywnej historii I Grupy Krakowskiej, istniejącej między rokiem 1930 a 1937. Grupa ta została zainicjowana przez studentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, których połączył sprzeciw wobec tradycjonalistycznej oraz konserwatywnej kadry i metod nauczania. Jak sami o sobie mówili: "Reprezentowaliśmy prowincję nieokrzesaną, głodną, żarliwą, niezblazowaną mieszczańskimi manierami, niezwiązaną koneksjami z krakowskim Olimpem". Należeli do niej m.in. Leopold Lewicki, Henryk Wiciński, Janusz Woźniakowski, Maria Jarema, Jonasz Stern czy Sasza Blonder. Łączyli oni działalność artystyczną z aktywnością propagandową: organizowali odczyty, wydawali odezwy. Jak pisze Anna Budzałek, kuratorka wystawy: "W latach 30. XX wieku, o których tu mowa, entuzjastyczny stosunek do odzyskanej wolności już dawno minął. Światowy kryzys ekonomiczny końca lat 20. ciężko dotknął również Polskę. Widoczna przepaść społeczna między bogactwem niewielkiej grupy obywateli a nędzą całych mas biedoty w miasteczkach i wsiach zrodziła wśród wielu młodych ludzi całkowitą negację zastanego porządku społecznego". Reportaż stanowi próbę pokazania wielotorowej działalności grupy, a także jest okazją do przedstawienia jej najciekawszych członków. Na wystawie zaprezentowano ponad 300 obiektów, w tym rzeźby Marii Jaremy, abstrakcyjne malarstwo Saszy Blondera czy obrazy Leopolda Lewickiego. 19:50 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - MARTA DESKUR Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Urszula Wolak Marta Deskur jest jedną z najciekawszych polskich artystek współczesnych. Od lat 90. zajmuje się malarstwem, fotografią i sztuką wideo. Tematem jej prac często jest ciało kobiety. Tworzy prace wideo o charakterystycznym, onirycznym klimacie. W filmie "Mycie stóp, mycie włosów" podejmuje z jednej strony biblijny temat Marii Magdaleny, która włosami otarła stopy Jezusa, z drugiej mówi o kształtowaniu wizerunku i rolach kulturowych, do pełnienia których zmuszane są młode kobiety. O pracy Marty Deskur opowie Urszula Wolak. 22:30 ZIEMIA, PLANETA LUDZI - BRASILIA: PROJEKT - UTOPIA (BRASILIA: LIFE AFTER DESIGN) Film dokumentalny, 85 min, Wielka Brytania/Kanada, 2017 Reżyseria: Bart Simpson Brasilia, stolica Brazylii, zbudowana w 1960 roku przez Lucio Costę i Oscara Niemeyera na środku pustyni, wpisana na międzynarodową listę dziedzictwa kultury UNESCO i określana mianem fantastycznej wyspy to przykład arcydzieła modernizmu XX wieku. Brasilia jest zaprojektowana na planie nawiązującym do lecącego kondora lub samolotu. W mieście znajdziemy futurystyczne budynki ze stali, szkła i marmuru, wieżowce, monumentalne aleje. Projekt zakłada także prawie całkowity brak chodników, przejść podziemnych pod autostradami i rozdziału poszczególnych stref mieszkalnych, administracyjnych, handlowych i przemysłowych. Budynki są pogrążone w zieleni i oddalone od siebie, a poruszanie się po mieście pieszo jest utrudnione. Modernistyczna i unikalna w skali świata koncepcja Brasilii zyskała co prawda światową sławę i uznanie architektów, publicystów i historyków, ale miasto zostało wybudowane bez uwzględnienia potrzeb jego mieszkańców, praw przyrody i ekonomicznych. Czy pomyślana jako racjonalistyczna utopia miejska przestrzeń, będąca cudem modernistycznego dizajnu, może sprostać wymogom współczesnych dynamicznych miejskich społeczności? Jak wygląda życie w tym precyzyjnie zaprojektowanym mieście? Film próbuje znaleźć odpowiedzi na te pytania, przedstawiając kilku mieszkańców Brasilii. Niektórzy widzą w architekturze Brasilii przyczynę stworzenia wrogiego i nadmiernie pragmatycznego środowiska, które zniszczyło miejską kulturę. Jednak inni widzą jej plusy, przyznając jednocześnie, że istnieje pilna potrzeba przebudowy miasta i jego struktury. Film jest równocześnie namysłem na temat tajemniczej wirtuozerii architektury stolicy Brazylii i życia, które zaczyna się w momencie, gdy misternie zaplanowany architektoniczny projekt się kończy. 00:10 ELLA FITZGERALD CZ. 1 (ELLA FITZGERALD CZ. 1) Koncert, 72 min, Wielka Brytania, 1965 Koncerty Elli Fitzgerald. Artystka gra między innymi z Tommy Flannagan Trio oraz Jonny Spence Orchestra.