TVP Kultura Piątek, 06.03.2020 08:25 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - DARIUSZ PRZYBYLSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Fryderyki to najważniejsze nagrody muzyczne w kraju. W tym roku ceremonia wręczenia złotych statuetek odbędzie się już po raz 26. Tegoroczną edycję wydarzenia zainauguruje Gala Muzyki Poważnej, która odbędzie się 8 marca w katowickim NOSPR. O festiwalu oraz nominowanych do tej prestiżowej nagrody porozmawiamy z Dariuszem Przybylskim - kompozytorem oraz członkiem Rady Akademii Fonograficznej ZPAV. 08:45 TRÓJKA DO WZIĘCIA Dramat obyczajowy, 39 min, Polska, 2006 Reżyseria: Bartek Konopka Scenariusz: Piotr Borkowski, Bartek Konopka Zdjęcia: Piotr Rosołowski Muzyka: Wojciech Waglewski Aktorzy: Klaudia Barcik, Małgorzata Hajewska-Krzyssztofik, Krzysztof Czeczot, Michał Włodarczyk, Marek Kasprzyk, Violtetta Arlak, Łukasz Mechanicki, Andrzej Konopka 16 - letnia Inga dzieli czas między trenowanie piłki nożnej a chłopaka, który jej wiernie kibicuje. Jej beztroskie życie przerywa wiadomość o śmiertelnej chorobie matki. Z dnia na dzień Inga zostaje sama z dwójką młodszego rodzeństwa. Musi uciekać przed opieką społeczną, która chce ich umieścić w pogotowiu opiekuńczym. Inga tuła się z dziećmi od chłopaka do ciotki. Chcąc nie chcąc, staje się dla nich matką. Za to poświęcenie spotka ją niezwykła nagroda? Film powstał w ramach Programu 30 minut, który jest wspólną inicjatywą Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy, TVP Kultura oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od roku 2006 rolę MKDiN przejmuje Polski Instytut Sztuki Filmowej, stając się partnerem Programu. Celem Programu jest umożliwienie młodym filmowcom debiutu fabularnego w profesjonalnych warunkach. Uczestnikami Programu są młodzi reżyserzy przed debiutem pełnometrażowym. Reżyser filmu, Bartek Konopka ukończył filmoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim i reżyserię na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. Studiował też dziennikarstwo podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim, był uczestnikiem kursu dokumentalnego w Szkole Wajdy. W 2003 wygrał międzynarodowy konkurs telewizji Planete na scenariusz filmu dokumentalnego. Film "Ballada o kozie" miał premierę na Berlinale 2004. Zebrał wiele wyróżnień w kraju i za granicą, w tym pięć nagród publiczności. Był pokazywany w kilkunastu oddziałach Planete na świecie i w kilku telewizjach europejskich. 09:35 PATRZĘ NA CIEBIE, MARYSIU Film obyczajowy, 67 min, Polska 1999 Scenariusz i reżyseria: Łukasz Barczyk Zdjęcia: Kacper Lisowski Występują: Maja Ostaszewska, Michał Bukowski, Redbad Klynstra, Dorota Landowska, Magdalena Olszewska, Marek Walczewski, Małgorzata Niemirska, Maria Maj, Leon Niemczyk, Sławomir Sulej, Łukasz Barczyk, Mariusz Orski, Sylwester Maciejewski, Anna Łopatowska, Wojciech Kuliński, Agnieszka Dygant, Magdalena Komar, Ewa Oksza - Łapicka, Julia Olszewska, Piotr Augustyniak, Andrzej Jurek, Zbigniew Kasprzyk i inni Debiut telewizyjny Łukasza Barczyka, wówczas dwudziestosześciolatka, absolwenta reżyserii łódzkiej PWSFTviT. Główni bohaterowie filmu to dwoje młodych ludzi, od dwu lat dzielących życie i mieszkanie. Michał Okrężny (Michał Bukowski) jest obiecującym psychiatrą z lekarskiej rodziny, Marysia Orzechowska (bardzo dobra rola Mai Ostaszewskiej) właśnie kończy studia geologiczne. Ich wolny związek zdaje się pomału wchodzić w fazę kryzysu. Marysia coraz mocniej pragnie stabilizacji, małżeństwa, dziecka. Michał wręcz przeciwnie, jest pełen obaw i wątpliwości. Czuje, że nie podoła finansowym i życiowym obowiązkom głowy rodziny. Nad uczucie przedkłada rozsądek, którego - zdaniem partnerki - ma w nadmiarze. Jednak wreszcie "łamie się" i proponuje ukochanej ślub. Wkrótce Marysia oświadcza, że jest w ciąży. Michał, lekarz z wykształcenia, z najwyższym trudem ukrywa zdumienie. Przecież byli zabezpieczeni. Niespodziewana wiadomość sprawia, że w młodym psychiatrze niepostrzeżenie narasta stres. Wewnętrzne napięcie dodatkowo potęguje duże tempo pracy oraz niezwykle rzadka dolegliwość nowego pacjenta, który nie widzi, choć aparat wzroku ma całkowicie zdrowy. Na domiar złego niewidomy to znany aktor Artur, niedługo zaczynający zdjęcia do kolejnego filmu. Producent naciska więc na Michała, by jak najszybciej doprowadził gwiazdora do pełnej formy. Okrężnego zadręcza też koleżanka - dziennikarka, by zaaranżował jej wywiad z niecodziennym pacjentem. Jakby tego było nie dość, Michał wbrew swej woli zostaje wplątany w małżeńskie problemy Artura. Łukasz Barczyk dostosował formę swego debiutu do jego treści. Całość stylizowana jest na film kręcony po amatorsku na wideo. Kamera, wędrując za bohaterami, nierzadko za nimi "nie nadąża". Głos mówiącej postaci dobiega wtedy zza kadru. Montaż sprawia wrażenie chaotycznego, trochę niechlujnego. Reżyser ukazuje swych bohaterów głównie w bliskich planach. Ze szczególnym upodobaniem koncentruje się na twarzach, doszukując się w nich prawdy o emocjach pary pierwszoplanowych postaci. Wizualne "rozedrganie" filmu dobrze oddaje stan ducha Marysi i Michała. Ona boi się stracić jego uczucie poddane ogniowej próbie zbliżającego się ślubu i rodzicielstwa, w pewnym momencie przestaje też być pewna wierności partnera. On, narażony na wieloraką presję ze strony otoczenia, z coraz większym wysiłkiem stara się zapanować nad własnymi odczuciami i odruchami. Czy wytrzyma? Debiutancki film Barczyka stanowił intrygującą próbę psychologicznego opisu sytuacji młodych Polaków wchodzących w życie u progu XXI stulecia. Szanse i niebezpieczeństwa, z jakimi się stykają, różnią się w znacznej mierze od tych, przed którymi stali ich rodzice. Inne są dziś hierarchie wartości, inne drogi kariery, inny system gospodarczo - polityczny. Rzuceni na głęboką wodę dwudziestoparolatkowie muszą dostosować do nowych warunków wyniesione z domu wyobrażenia o samodzielności, odpowiedzialności, sukcesie. Film Barczyka to ciekawa próba pokazania, w jaki sposób to czynią. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 1/10 JEST DLA KOGO ŻYĆ. ROK 1863 Serial historyczny, 72 min, Polska 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski, Sławomira Łozińska, Stefan Szmidt, Mariusz Dziędziel, Wincenty Grabarczyk, Tadeusz Szaniecki, Tomasz Zaliwski, Jan Frycz, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Eugeniusz Kujawski i inni Wielu krytyków porównywało "Blisko, coraz bliżej" z "Najdłuższą wojną nowoczesnej Europy". Oba seriale były skonstruowane na podobnej zasadzie, oba też opowiadały o walce Polaków z niemieckim zaborcą. O ile jednak akcja "Najdłuższej wojny..." toczyła się w Wielkopolsce, o tyle fabuła "Blisko, coraz bliżej" dotyczy Śląska. Opowieść rozciąga się na lata 1863 - 1922. Jej głównymi bohaterami są przedstawiciele rodziny Pasterników, mieszkający w fikcyjnej wsi Wielowice pod Pszczyną. Rejon ten, zwany "trójkątem trzech cesarzy" leżał na styku trzech zaborów. Protagonistą pierwszych trzech odcinków jest Franciszek Pasternik (w tej roli Franciszek Pieczka), dalsze części opowiadają o losach jego licznych dzieci i jeszcze liczniejszych wnuków. Widz śledzi ich dzieje na tle wielkich przemian i wydarzeń historycznych, wpływających na życie śląskich Polaków. Jest zatem Kulturkampf, rugi pruskie, rewolucja 1905 roku, I wojna światowa i powstania śląskie. Jednym z pragnień reżysera Zbigniewa Chmielewskiego (znany m.in. z seriali "Dyrektorzy" i "Daleko od szosy") było możliwie wierne oddanie językowych przemian na Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia. Z pieczołowitością ukazał więc, jak oryginalna śląska gwara stopniowo nasiąka germanizmami, aż do momentu, gdy niemiecki staje się obowiązujący w szkołach, kościołach, urzędach. Część dialogów prowadzona jest też po francusku, a to z tego powodu, że żołnierze z kontyngentu francuskiego wchodzili w skład Komisji Międzysojuszniczej, nadzorującej przebieg plebiscytu na Śląsku. W serialu celowo zabrakło zdjęć dokumentalnych. Całość jest inscenizowana. Specjalnie dla potrzeb cyklu zbudowano wieś z okresu powstania styczniowego. Każdy odcinek niósł za sobą konieczność wykreowania nowej epoki - innej architektury, mody, otoczenia. By sprostać temu zadaniu, poniesiono znaczne nakłady finansowe. W skompletowaniu setek kostiumów pomogła też "DEFA" - Wytwórnia Filmowa z ówczesnej NRD. Do napisania scenariusza zaangażowano Albina Siekierskiego - znanego pisarza, specjalistę od spraw Śląska. Miał on wówczas za sobą m.in. współpracę z Kazimierzem Kutzem ("Paciorki jednego różańca") oraz liczne sztuki teatralne i scenariusze, w większości związane z tematyką śląską. Pisząc scenariusz sagi o Pasternikach, obficie czerpał z własnej autobiografii, a także z barwnych opowieści swych krewnych - rodowitych Ślązaków. Akcja serialu rozpoczyna się w momencie wybuchu powstania styczniowego w zaborze rosyjskim. Jeden z synów Pasternika chce wziąć w nim udział. Jednak ojciec kategorycznie mu tego zabrania. Jego życiową dewizą jest bowiem: "Tu żyć, być i tu walczyć o Polskę". Wierny tym słowom wie jednak, że do odzyskania niepodległości nie wystarczą entuzjazm i piękne hasła. Potrzeba jeszcze ludzi światłych, wykształconych, którzy nie dadzą się ogłupić pierwszej lepszej propagandzie. Wysyła więc syna do seminarium, by uczył się na księdza. Zdaje sobie sprawę, że z ambony będzie on mógł przepajać serca słuchaczy szczerym patriotyzmem i umiłowaniem rodzimych tradycji. 12:25 KONIEC ŚWIATA Film obyczajowy, 57 min, Polska, 1988 Reżyseria: Dorota Kędzierzawska Scenariusz: Dorota Kędzierzawska Zdjęcia: Zdzisław Najda Aktorzy: Emilia Ziółkowska, Antoni Majak, Piotr Kędzierzawska, Barbara Ludwiżanka Filmowa obserwacja mikroświata dwojga starych ludzi, zamkniętych w czterech ścianach swego pokoju, którzy po wielu latach wspólnego małżeństwa toczą cichą wojnę. Film jest fabularnym debiutem Doroty Kędzierzawskiej. Na festiwalu w Mannheim w 1989 roku film zdobył Złoty Dukat, nagrodę FIPRESCI oraz szereg wyróżnień. 15:20 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - DARIUSZ PRZYBYLSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2020 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Fryderyki to najważniejsze nagrody muzyczne w kraju. W tym roku ceremonia wręczenia złotych statuetek odbędzie się już po raz 26. Tegoroczną edycję wydarzenia zainauguruje Gala Muzyki Poważnej, która odbędzie się 8 marca w katowickim NOSPR. O festiwalu oraz nominowanych do tej prestiżowej nagrody porozmawiamy z Dariuszem Przybylskim - kompozytorem oraz członkiem Rady Akademii Fonograficznej ZPAV. 15:40 POBOCZE Film dokumentalny, 17 min, Polska, 2015 Reżyseria: Julia Sokolnicka Zdjęcia: Mateusz Wołoczko Muzyka: Marcin Siegieńczuk W poetyckiej wycieczce samochodowej przez polskie zimowe krajobrazy, intymne portrety podróżników są skonfrontowane z groteskową architekturą. Nieruchome ujęcia uchwycają absurdalne obiekty i ludzi zadumanych nad tym, co jest naprawdę istotne. 18:55 ZAGINIONE SKARBY - ZAGINIONY RĘKOPIS "MAZURKA DĄBROWSKIEGO" Film animowany, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Zdjęcia: Sławomir Frank Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki Zaginiony rękopis Mazurka Dąbrowskiego. Jakie były wojenne losy rękopisu Pieśni Legionów sporządzonego dłonią Józefa Wybickiego? Dwie historyczne wersje, które weryfikują powojenne poszukiwania Jana Nowaka Jeziorańskiego i Radia Wolna Europa. 22:15 FABRYKA HITÓW - ŚWIAT JEST WASZ (SOUNDBREAKING: THE WORLD IS YOURS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Jeff Dupre, Maro Chermayeff Seria ośmiu odcinków prezentująca ewolucję muzyki, odkąd zaczęto ją nagrywać. W każdym odcinku zgłębiane są różne tajniki towarzyszące rejestrowaniu utworów, które tłumaczą uznani producenci muzyczni i pionierzy tej branży. Seria jest także bogata w wypowiedzi i archiwalia światowej sławy artystów. Odcinek "Świat jest wasz" (The World is Yours) przybliża zjawisko samplingu i powstanie na jego podstawie zupełnie nowych gatunków muzycznych. 00:05 TERAZ ANIMACJE! - STRZYGOŃ I JAK SOBIE Z NIM RADZIĆ Film animowany, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Kajetan Obarski Scenariusz: Kajetan Obarski Animacja powstała w ramach zainicjowanego przez Instytut Adama Mickiewicza projektu, którego celem jest popularyzacja polskiej mitologii ludowej. Strzygoń to człowiek, który ma dwie dusze. Po śmierci jedna pozostaje w ciele, a druga ożywia trupa i błąka się po świecie, strasząc wszystkich wkoło, przyjmując postać demona. Aby strzygoń z grobu nigdy nie powstał, należy uciąć mu głowę i położyć w nogach. 00:10 TERAZ ANIMACJE! - ANTARKTYDA (ANTARCTICA) Film animowany, 9 min, Belgia, 2016 Reżyseria: Jeroen Ceulebrouck Scenariusz: Jeroen Ceulebrouck Muzyka: Bart Maris Film animowany Grupa poszukiwaczy przygód utknęła gdzieś pośrodku Antarktydy. Podróżnicy próbują znaleźć pomoc, a ich wyprawa staje się wyczerpującym fizycznie i psychicznie wyzwaniem. (źródło: etiudaandanima.pl) 00:20 TERAZ ANIMACJE! - MARCHEWKOWE POLE Film animowany, 15 min, Polska, 2016 Reżyseria: Kacper Zamarło Scenariusz: Kacper Zamarło Muzyka: Mikołaj Stroiński Film animowany. Schyłek mroźnej zimy. Jałowa, szara prowincja. Siedmioletni chłopiec, pozostawiony bez należytej opieki, poszukuje towarzysza do zabawy. Pogardzany i wyśmiewany przez rówieśników, postanawia ulepić śnieżnego bałwana. Chłopiec otacza go opieką, bałwan staje się protezą upragnionego przyjaciela. Jednak wkrótce sprawy przybierają niebezpieczny obrót. Animowana opowieść o empatii, tłumieniu emocji i dojrzewaniu, łącząca tradycyjne i cyfrowe techniki animacji. (źródło: polishshorts.pl) 02:40 KINO NOCNE - NAGI LUNCH (NAKED LUNCH) Dramat psychologiczny, 111 min, Wielka Brytania/Kanada 1991 Scenariusz na podstawie powieści Williama S. Burroughsa i reżyseria: David Cronenberg Aktorzy: Peter Weller, Judy Davis, Ian Holm, Julian Sands, Roy Scheider, Monique Mercure, Nicholas Campbell, Michael Zelniker i inni Napisana pod koniec lat 50. powieść Williama S. Burroughsa, amerykańskiego pisarza związanego z ruchem beatników lat 60. , ukazała się najpierw w Paryżu (1959), a dopiero trzy lata później w Nowym Jorku, z miejsca wywołując skandal obyczajowy. Wyrokiem Sądu Najwyższego USA do połowy lat 60. rozpowszechnianie książki było zakazane z powodu zbytniej obsceniczności. Davidowi Cronenbergowi ("Mucha", "M. Butterfly", "Crash") jako pierwszemu udało się uzyskać prawa do jej sfilmowania. Pisząc scenariusz, włączył fakty z życia Burroughsa, m.in. nieumyślne spowodowanie przez pisarza śmierci swojej żony. Film, podobnie jak powieść, zaczyna się jako spowiedź narkomana Billa Lee (takim pseudonimem posługiwał się Burroughs), ale stopniowo przekształca się w ciąg halucynacyjnych wizji. Nowy Jork, rok 1953. Pisarz i eksterminator karaluchów Bill Lee odkrywa, że jego żona Joan narkotyzuje się środkami owadobójczymi. Wierząc, że może mu to pomóc w pisaniu, Bill również zaczyna zażywać tę samą substancję. Wkrótce zostaje zatrzymany przez dwóch policjantów z brygady antynarkotykowej, którzy zamykają go w towarzystwie olbrzymiego owada. Ku przerażeniu Billa owad oznajmia mu, że Joan jest agentką Interstrefy i należy ją zabić. Kolega z pracy doradza mu z kolei wizytę u doktora Benwaya, który specjalizuje się w leczeniu narkomanii i który podaje Billowi dziwny czarny proszek jako antidotum. Po powrocie do domu Bill zastaje swoich przyjaciół, Hanka i Martina. Gdy odkrywa, że Joan ma romans z Hankiem, proponuje żonie "zabawę w Wilhelma Tella". Niechcący ją zabija i wystraszony szuka schronienia w barze dla homoseksualistów. Poznaje młodego i przystojnego Kiki, który przedstawia go potworowi zwanemu Mugwump. Dziwaczna kreatura sugeruje Billowi konieczność udania się do Interstrefy, skąd ma przysyłać tajne raporty. 04:40 TAŚMY KULTURY - ZASADY GRY Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 "Regulamin jest ważniejszy jak człowiek..." - mówi bohater filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Z punktu widzenia nocnego portiera". Może i tak, ale bez przesady.