TVP Historia Piątek, 13.03.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1867 - Rosjanie sprzedają Alaskę Amerykanom za siedem milionów dolarów; 1943 - likwidacja getta w Krakowie, Niemcy przenoszą zdolnych do pracy dorosłych do obozu w Płaszowie; 1968 - studenci w Krakowie protestują przeciw represjonowaniu warszawskich kolegów; 1996 - umiera Krzysztof Kieślowski, wielki twórca filmów, które poruszają ludzi na całym świecie; 07:25 CZAS HONORU - ODC. 49 "WYPRAWA DO RZESZY" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek prosi Krawca o zgodę na uratowanie Wandy w drodze powrotnej z Berlina. Dowódca Rainer wypytuje Janka, czy znaleźli u Holtza złoto. Janek mówi, że w archiwum były tylko dokumenty. Brodowicz mówi chłopakom, że celem akcji w Berlinie jest propaganda. Zadanie polega na podłożeniu bomby na stacji Keiserstrasse. Władek przekonuje Bronka, żeby nie mówili Krawcowi, że widzieli Janka z gestapowcami pod kawiarnią. Władek przypomina Bronkowi, że sam był kiedyś niesłusznie oskarżony o zdradę. U Rainera zjawia się Guido Lichtmann, następca Brehma. Rainer zleca mu śledztwo w sprawie śmierci jego poprzednika. Akcja na dworcu w Berlinie kończy się sukcesem. W drodze powrotnej Władek, Bronek i Michał kradną furgonetkę potrzebną do transportu. Lena i Alan, jako urzędnicy Rzeszy, Manfred Werner i Elfride Kuntz, jadą do Czerniejewa. Na posterunku dowiadują się, gdzie przebywa Wanda. Przestraszony obecnością urzędników Kugel, posłusznie wypuszcza Wandę. Wanda jest zaskoczona widokiem Leny. Ruda widzi Osmańską z obcym mężczyzną w parku. Rainer torturuje Blazera. Chce uzyskać informacje, kto kieruje Stockiem. 08:50 HISTORIA POLSKI - NIEDOKOŃCZONA HISTORIA: MARZEC 68 Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Chojecki Scenariusz: Jacek Chojecki Wykonawcy: Jacek Brzostyński W filmie uczestniczą dzieci liderów i uczestników wystąpień studenckich sprzed 40. lat. Przez pryzmat ich wypowiedzi autorzy filmu budują obraz jednego z ważniejszych kryzysów politycznych w PRL i pokazują jego wpływ na życiorysy bohaterów. Wydarzenia marcowe stały się bowiem momentem przełomowym, który zadecydował o dalszym życiu całych rodzin. Zmuszając często ludzi do zmiany ojczyzny, piętnując rasowo, pozbawiając możliwości rozwoju zawodowego w Polsce, Marzec 68 wpłynął również na następne pokolenia Polaków. Ci młodzi ludzie są obecnie w wieku swoich rodziców z czasów, gdy jako studenci uczestniczyli oni w wydarzeniach marcowych. Większość z nich wychowywała się za granicą. Twórcy dokumentu pytają ich więc o obraz Polski, jaki wytworzył się w ich świadomości, jeszcze zanim ją zobaczyli, chcą wiedzieć, czy i jak ten obraz różnił się od wyobrażeń o Polsce, jakie mieli ich rówieśnicy w różnych krajach. Film jest próbą zdefiniowania ich relacji emocjonalnych i intelektualnych z Polską. Kształtował je przekaz pokoleniowy wyniesiony z domu, rozmowy z bliskimi o Polsce, opowieści rodziców o ich doświadczeniach z tamtych lat, ale sami wyciągali już z tego wnioski na to, jak pokierować własnym życiem. Ta generacja oderwana od korzeni na własnej skórze odczuła oddziaływanie Marca '68, choć nie uczestniczyła bezpośrednio w wydarzeniach sprzed 40 lat. Ich skutki okazały się jednak dużo silniejsze i długotrwałe, niż mogłoby się wydawać. W filmie wypowiadają się dzieci m. in.: Bogusławy Blajfer, Seweryna Blumsztajna, Józef Dajczgewanda, Natana Tenenbauma, Eugeniusza Smolara. Istotnym składnikiem filmu są unikatowe materiały archiwalne. 09:40 SENSACJE XX WIEKU - WIĘZIEŃ SPECJALNY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Specjalny więzień nr 854. Tylko komendant specjalnego obozu na Syberii znał jego nazwisko i powód, dla którego przywieziono go tutaj w maju 1963 roku. Kim był? Artylerzysta Oleg Władymirowicz Pieńkowski walczył w wielkiej wojnie ojczyźnianej. Potem ukończył Akademię Wojskową. W 1948 roku zaproponowano mu studia w Wojskowej Akademii Dyplomacji, która była w istocie szkołą szpiegów. W 1953 roku jako wykształcony szpieg rozpoczął pracę w IV Zarządzie ds. Bliskiego Wschodu w Ankarze. 10:40 AWACS - SAMOLOT KTÓRY WIDZI WSZYSTKO Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2017 Reżyseria: Włodzimierz Kuligowski Scenariusz: Włodzimierz Kuligowski Zdjęcia: Marcin Peresada, Ładysław Lipkowski Muzyka: Bartłomiej Zajkowski W bazie NATO stacjonują AWACS - y, wspierające działania Sojuszu i ONZ w przywracaniu pokoju na całym świecie. Są też stałym elementem antyterrorystycznych operacji. Od niedawna na tych samolotach latają również Polacy. Z mniej typowych działań wymienić należy m.in.: letnie Igrzyska Olimpijskie w Atenach, zimowe Igrzyska Olimpijskie w Turynie, pogrzeb papieża Jana Pawła II, wizyta papieża Benedykta XVI w Polsce, finały piłkarskich mistrzostw świata w Niemczech. Udział AWACS - E - 3 w wydarzeniach, w których uczestniczą ogromne liczby ludzi, ma na celu zmniejszenie groźby samobójczego ataku terrorystycznego wykonanego przy użyciu innej maszyny latającej. Po raz pierwszy w historii tych samolotów, ekipa TVP wejdzie na pokład i sfilmuje dwa loty nad Europą, m.in. nad Rumunią i Polską, gdzie odbywają się manewry NATO. W filmie zostaną pokazane m.in. przygotowania do lotu, praca pilotów i żołnierzy obsługujących 14 stanowisk na pokładzie, tankowanie paliwa w powietrzu, zbliżenia z powietrza obserwowanych miejsc i państw. Widz pozna także historię powstania AWACS - u. 12:10 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 10/21 - POCZTÓWKA ZE SPITZBERGENU, CZYLI OCZAROWANIE Serial komediowy, 55 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Jan Nowicki, Wojciech Pokora, Irena Kwiatkowska, Elżbieta Wieczorkowska, Krzysztof Majchrzak, Wiktor Zborowski, Zofia Czerwińska, Antonina Girycz, Roman Kłosowski, Wacław Kowalski i inni Inżynier Gajny wysyła panie Karwowską i Puciatą na sympozjum hydrologiczne do Jabłonny. Na miejscu okazuje się - ku oburzeniu Gajnego - że kwitnie tam raczej życie towarzyskie niż naukowe. Magda poznaje wybitnego hydrologa, profesora Koziełło, przedstawiciela Polski przy ONZ. Światowej klasy uczony jest przy tym czarującym młodym człowiekiem, toteż przejściowo wywiera istotny wpływ na sposób widzenia świata pani inżynierowej, zwłaszcza że darzy ją szczególnym zainteresowaniem. Odkrywa przed nią zupełnie nowe możliwości organizacji pracy, czasu wolnego, poszerzania zainteresowań. Po powrocie do domu Magda ma do Stefana pretensje o wszystko. Pouczony przez kobietę pracującą inżynier Karwowski zaczyna stosować metody Koziełły. 13:20 ERA KOSMICZNA: HISTORIA NASA - NA KSIĘŻYC. ODC. 2/4 (THE SPACE AGE: NASA'S STORY) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: John Dunton - Downer Wykonawcy: Jan Wilkans "Era Kosmiczna: historia NASA" to ciekawe spojrzenie na dążenia ludzkości do zrozumienia wszechświata, a jednocześnie historia pięćdziesięciu lat działania NASA. Opowieść o bohaterach, triumfach i tragediach, związanych z eksploracją kosmosu. To również zrekonstruowane, niezwykle wnikliwe i wciągające, wywiady z ludźmi, którzy tam byli: astronautami, takimi jak Neil Armstrong czy Buzz Aldrin, a także członkami ich rodzin, pracownikami NASA i dziennikarzami. Serial opowiada o najważniejszych momentach podboju Kosmosu - od rywalizacji o wysłanie pierwszego człowieka w przestrzeń kosmiczną do pierwszych kroków na Księżycu. Ukazuje również ryzyko i tragedie, nierozerwalnie związane z triumfami: wielkie napięcie towarzyszące misji Apollo 13 czy tragedię promu Challenger. To inteligentna, inspirująca i opowiedziana w przystępny sposób historia podróży człowieka w Kosmos. 14:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TAJLANDIA. KWIAT AZJI (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wybitne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Tajlandia to kraina uśmiechu i serdeczności, pięknej przyrody i nowoczesnych miast. Fascynuje swoim pięknem, kulturą i duchowością. Jest gościnnym i niezwykle różnorodnym krajem. Wyruszamy w podróż śladami dawnego Królestwa Syjamu. Bangkok, stolica Królestwa Tajlandii, rozwija się szybko i prężnie. Liczy blisko 8 milionów mieszkańców. Dzielnice Silom i Siam Square imponują rozmachem i nowoczesną architekturą. Tradycyjne życie mieszkańców Bangkoku toczy się wokół ulicznych kramów z jedzeniem i słynnych tuk - tuków, bezustannie krążących po mieście. W świątyni Wat Pho znajduje się największa kolekcja posągów Buddy w całej Tajlandii. To jeden z pierwszych ośrodków edukacji publicznej w kraju. 15:30 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 1/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus) była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 17:45 HISTORIA POLSKI - WYCIECZKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2007 Reżyseria: Maria Dłużewska Scenariusz: Maria Dłużewska Dzisiejszy Cmentarz Komunalny powstał w 1912 roku i był cmentarzem prawosławnym. Pierwsze groby były mogiłami żołnierzy rosyjskich. W 1918 roku przekształcono go w cmentarz wojskowy, wytyczono aleję główną i podzielono na kwatery. W jednej z nich, w 1921 roku, zgromadzono prochy żołnierzy poległych w I wojnie światowej i w obronie Warszawy w 1920 roku. Centralnym elementem Alei Zasłużonych była kolumna, symbol bohaterów 1920 roku. Chowano tam również legionistów. W latach 1933 - 35 powstała kwatera powstańców styczniowych. W 1939 roku pochowano tu obrońców z okresu polskiego września. W 1945 roku na Cmentarzu Wojskowym pogrzebano szczątki żołnierzy 1939 roku, żołnierzy konspiracji i powstańców, których zwłoki ekshumowano z ulic i skwerów Warszawy. Wtedy też zaczęły powstawać kwatery powstańcze. Tu odbył się pogrzeb Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, jego żony Basi Drapczyńskiej - Baczyńskiej, żołnierzy Szarych Szeregów, Tadeusza Gajcego, którego szczątki odnalazła na barykadzie matka, umieściła w skrzynce i przewiozła na cmentarz. Bardzo szybko sytuacja polityczna zaostrzyła się jednak na tyle, że powstańcy musieli być chowani niemal konspiracyjnie. Po kryjomu pochowano również poległego w 1944 roku Józefa Szczepańskiego "Ziutka", autora "Czerwonej zarazy". 19:00 CZAS HONORU - ODC. 50 "OSTATNIA PODRÓŻ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wanda i Bronek cieszą się, że znowu są razem. Bronek umieszcza Wandę i Helenę w bezpiecznym mieszkaniu. Załatwia dla nich papiery. Na Kercelaku Michał pierwszy raz od lat widzi matkę. Romek pociesza zrozpaczoną Lenę. Mówi, że powinna myśleć o dziecku. Lena martwi się, że przesłuchania złamią Janka. O akcji na niemieckiej stacji jest głośno w gazetach. Krawiec mówi, że zna plan Rainera wobec Janka. Potwierdza, że Janek nikogo nie zdradził. Krawiec prosi Władka, żeby przekazał matce, by spróbowała zdobyć informacje w willi gubernatora. Fischer żałuje, że nie zlikwidował Rainera. Jest pewny, że to on stoi za zniknięciem Blazera. Osmańska przynosi zakupioną na bazarze kopię obrazu Jana Vermeera Dziewczyna z perłą. Ruda mówi Władkowi, że widziała Osmańską, jak spotyka się jakimś mężczyzną w parku. Idą do magazynu, gdzie Władek rozpoznaje kompana Osmańskiej. Jest nim Rosjanin Dykow. Rainer składa Jankowi propozycję. Jako genialny fałszerz ma rozpracowywać podrobione dokumenty. Bronek przyprowadza Bogusia do mieszkania Wandy i Heleny. Mówi, że chłopak zamieszka z nimi. Władek znajduje w mieszkaniu Osmańskiej kilka fałszywych paszportów jednej kobiety, które zostały wystawione na różne nazwiska. Michał jest wściekły na Karolinę. Władek nie pozwala mu się zdradzić. Każe nadal grać rolę narzeczonego. Tylko tak mogą wpaść na trop dokumentów, które nadal posiada Osmańska. Władek mówi dowódcom, że Osmańska ich oszukała. Lena sprawdza adres podany przez Osmańską w Poznaniu. Dowiaduje się od dozorcy, że prawdziwa Osmańska zmarła w obozie. Maria zakrada się do gabinetu Fischera. Kiedy przeszukuje jego biuro, ten przyłapuje ją. Z kłopotów wybawia kobietę Fischerowa. Tłumaczy, że wysłała Marię po wagę. Nieufny Fischer sprawdza Marię. Dowiaduje się, że jest matką znanych Niemcom działaczy polskiego podziemia. Lena wraca z Poznania z informacjami o Osmańskiej, jednak wpada w ręce gestapo, co wykorzystuje Rainer. Chce zmusić Janka do zdrady. 20:00 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA WCHODZIE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Tomasz Marzecki, Kazimierz Kaczor Po zerwaniu przez Moskwę stosunków polsko - sowieckich, pod auspicjami przebywających w ZSRR polskich komunistów zaczęto tworzyć 1. Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Powstające oddziały miały stać się zalążkiem nowych, pozostających pod wyłącznym kierownictwem Sowietów Polskich Sił Zbrojnych. Kadrę oficerską w większości mieli stanowić Sowieci. Wiosną 1944 roku utworzono 1. Armię Wojska Polskiego, która uczestniczyła w wyzwoleniu Warszawy, w walkach o Wał Pomorski i w zdobyciu Berlina. Latem 1944 roku, na terenach zajętej przez Sowietów Polski, rozpoczęto formowanie 2. Armii Wojska Polskiego, która w 1945 roku wzięła udział przy forsowaniu Nysy Łużyckiej i krwawych walkach pod Budziszynem. Los żołnierzy obu polskich armii często bywał tragiczny. Źle dowodzeni, często walczący bez odpowiedniego wsparcia ponosili olbrzymie straty. Mimo to mężnie przelewali krew, ginąc jeszcze kilka dni po zakończeniu wojny. Wielu z nich zmuszonych było do prowadzenia bratobójczych walk z polskim podziemiem niepodległościowym, a wszelkie próby niesubordynacji były karane z całą surowością. 20:55 CENA Teatr, 82 min, Polska, 2018 Autor: Waldemar Łysiak Reżyseria: Jerzy Zelnik Muzyka: Wojciech Konikiewicz Scenografia: Marek Chowaniec Aktorzy: Marek Barbasiewicz, Sławomir Orzechowski, Jarosław Gajewski, Marcin Kwaśny, Wojciech Brzeziński, Zbigniew Lesień, Krzysztof Wakuliński, Łukasz Lewandowski, Radosław Pazura, Zbigniew Suszyński, Piotr Bajor, Aleksander Mikołajczak, Bogdan Kalus, Sławomir Pacek, Andrzej Baranowski Adaptacja głośnej książki Waldemara Łysiaka, której pierwsze wydanie ukazało się na rynku wydawniczym w 2000 roku. Jak piszą recenzenci w swojej powieści utrzymanej w konwencji thrillera autor próbuje załatwić sprawę problemu wyboru mniejszego zła, bierze na warsztat moralne konflikty tego świata, zdrady i próby odkupienia win, co się wydaje praktycznie niemożliwe. Akcja "Ceny" rozgrywa się w jednym pomieszczeniu, protagoniści sztuki to kilkunastu biesiadników uczestniczących w wieczerzy, rozmawiających ze sobą, wahających się i na różne sposoby szukających wskazówek. 22:55 SZEROKIE TORY - RUCH FEMEN NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2011 Autor: Barbara Włodarczyk Są młode, wykształcone, barwne i kontrowersyjne. Ich akcje zawsze wywołują burze. Szokują i prowokują - hasłami i wyglądem. Mowa o aktywistkach Femen - ukraińskiego ruchu kobiecego. Dziewczyny z Femen walczą z prostytucją, seksturystyką, ale też z cynizmem polityków i naruszaniem praw obywatelskich. Ich bronią jest nagość. Bo jak twierdzą, żeby przykuć uwagę i wstrząsnąć opinią publiczną, trzeba stosować radykalne środki. Femen ma w internecie kilkanaście tysięcy zwolenników. I nie mniej przeciwników. Niemal każda ich akcja kończy się aresztowaniem, ale one ciągle wymyślają nowe happeningi. Reportaż jest żywą i barwną opowieścią o ukraińskich buntowniczkach, o ich celach, akcjach, zwolennikach i przeciwnikach. Główną bohaterką reportażu jest Ania Hucoł, szefowa Femen. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - WIĘZIEŃ SPECJALNY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Specjalny więzień nr 854. Tylko komendant specjalnego obozu na Syberii znał jego nazwisko i powód, dla którego przywieziono go tutaj w maju 1963 roku. Kim był? Artylerzysta Oleg Władymirowicz Pieńkowski walczył w wielkiej wojnie ojczyźnianej. Potem ukończył Akademię Wojskową. W 1948 roku zaproponowano mu studia w Wojskowej Akademii Dyplomacji, która była w istocie szkołą szpiegów. W 1953 roku jako wykształcony szpieg rozpoczął pracę w IV Zarządzie ds. Bliskiego Wschodu w Ankarze. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - GDZIE TE MOGIŁY Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Przystępujemy do poszukiwań grobów żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza w okolicach Wytyczna i Michałowa. Prawie 80 lat to dużo czasu, aby spisać czyny, opłakać i pochować poległych, rozdzielić splendory i honory. Niestety to stwierdzenie nie da się odnieść do zdarzeń z września 1939 r. które zaczęły się na wschodniej granicy Rzeczpospolitej, a zakończyły w okolicach Wytyczna na lubelskim Polesiu. KOP jako pierwszy stawił opór Armii Czerwonej. Teraz wnukowie naszych bohaterów wychodzą w pole i pytają, gdzie te mogiły? 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - M - MAGINOTA LINIA Magazyn, 22 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program dokumentalny poświęcony kompleksowi podziemnych fortyfikacji o nazwie Four - a - Chaux, wybudowanych na linii Maginota pochodzącej z okresu międzywojennego.