TVP Historia Sobota, 14.03.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1801 - umiera Ignacy Krasicki, biskup warmiński, pisarz, kapelan królewski, dowcipny uczestnik obiadów czwartkowych; 1964 - powstaje "List trzydziestu czterech" postulujący zmianę wydawniczej i cenzorskiej polityki władz; 1968 - Edward Gierek, sekretarz partii na Śląsku, zwołał wielki wiec; mowa o studentach - wichrzycielach, którzy "dowiedli, że obcym służą interesom"; 07:05 DAWNE ŚWIATY - ODC. 3/8 GRECJA. CO ZOSTAŁO Z MITÓW? (THE GREEK MIRACLE) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2007 Na początku dziejów nic nie wskazywało na to, że Hellada stanie się kolebką jednej z najwspanialszych cywilizacji. Kraina ta, podzielona na liczne wyspy pokryte niewielkimi nizinami i górami, była pozbawiona bogactw mineralnych. Jedynym atutem okazało się morze. Wnikało głęboko w wybrzeża i stało się intensywnym szlakiem wymiany, kształtując przyszłość Greków. Ich wynalazki, myśli, wartości rozpowszechniły się w przestrzeni i w czasie. Od liczydła po karty do głosowania; od igrzysk olimpijskich po filozofię i erudycję - Grecja antyczna jest wciąż obecna we współczesnym świecie. Czy można mówić o greckim cudzie? Uznać, że na tej ziemi wszystko wymyśliły istoty wyższe? Stwierdzić, że ich model jest wzorcowy? Rzeczywistość jest bardziej złożona. Grecja antyczna nie była harmonijną i zjednoczoną krainą, na jaką wskazują romantyczne ruiny i białe świątynie. Był to świat gwałtowny, pełen ognia i krwi, prawie zawsze w stanie wojny. Hellas znaczy Grecja antyczna, ale dawni Hellenowie nie mieli poczucia wspólnoty etnicznej ani kulturowej. Jednoczył ich język, ale stanowili zespół luźnych społeczności, co odróżniało ich od tych, którzy nie znali greki. Dopiero Rzymianie nazwali ich Grekami, od nazwy jednego z plemion - Graeci (gretsi). Od dziesięcioleci rządy greckie starają się osłabić konotacje bizantyjskie i osmańskie, forsując nazwy Hellas na kraj i Hellenowie na jego mieszkańców. W duszy Greków zakorzeniona jest świadomość ciągłości ze starożytnością, ciągłości krwi i kamienia. 08:35 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 11/12 Serial komediowy, 42 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Wraz z wyborami pojawia się apetyt na władzę. O fotelu burmistrza zaczyna marzyć inny kandydat, miejscowy przedsiębiorca - Śliwiak. A i obecny burmistrz wcale nie myśli oddawać posady. W walce politycznej hołdują zasadzie - wszelkie chwyty dozwolone. W studiu fotograficznym Stasiek Niemotko, gość z Ameryki, zgodził się zostać szefem sztabu wyborczego Śliwiaka. Burmistrz w walce z konkurencją wyborczą może liczyć na synów, których kiedyś, dzięki swojej władzy wyniósł na stanowiska. Na łące, pośród zarośli, burmistrz czyta sekretarce Dzidce wiersze. Rozmarzony, w twórczym uniesieniu, niewinnie składa głowę na jej okazałym biuście. Ksiądz w kuchni zwierza się komendantowi z nowego zmartwienia. Dzwon na wieży kościelnej fałszywie zabrzmiał. Boi się, że to zły znak i prosi komendanta o wzmocnienie patroli w miasteczku. 09:50 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - WŁOSZCZYZNA NA POLSKIM STOLE Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa ruszy do Torunia, gdzie spotka się ze znanym już z naszych programów profesorem Jarosławem Dumanowskim, historykiem, zajmującym się dziejami polskich kulinariów. Swoją wizytę w mieście rozpoczną od domu, w którym ongiś mieszkał Włoch Filip Kallimach, nauczyciel synów króla Kazimierza Jagiellończyka i sekretarz króla Jana Olbrachta. Lecz mało kto wie, że w młodości Kallimach przyjaźnił się z autorem, a nawet występuje na kartach pierwszej europejskiej drukowanej książki kucharskiej Bartolomeo Platiny. Istnieją też pewne tropy pozwalające przypuszczać, że włoskiej kuchni próbował w domu Kallimacha młodziutki Mikołaj Kopernik. Tak więc jak się okazuje, włoszczyzna zagościła na polskich stołach już przed przybyciem królowej Bony. A dla Karola to wyzwanie, aby odtworzyć starodawne przepisy i dostosować je do współczesnych gustów. Zrobi to na dachu jednego z toruńskich hoteli, skąd rozciąga się widok na dom Kopernika. Karol przygotuje trzy dania: 1/ selerowe rosti z serem i konfiturą z czerwonej cebuli; 2/ zapiekane kalafiory z serem i marynowaną marchewką; 3/ gulasz z bakłażana z pieczonymi warzywami. 10:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAURITIUS I RODRIGUES. KRÓLOWE OCEANU INDYJSKIEGO (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Mauritius to położona między Afryką a Azją wyspa o kolonialnej przeszłości. Najważniejszymi elementami jej krajobrazu są białe, piaszczyste plaże i piękne laguny. Mauritius charakteryzuje się olbrzymią różnorodnością etniczną i kulturową. Osiedlali się tu Europejczycy, Afrykanie, Hindusi i Chińczycy. Siostrzaną wyspą Mauritiusu jest Rodrigues. Obie, wraz z wyspą Reunion, należą do archipelagu Maskarenów. Rodrigues leży 560 kilometrów od północno - wschodniego brzegu Mauritiusu. To niewielka wyspa o długości zaledwie 18 kilometrów. Rzadko docierają do niej turyści, dlatego zdołała zachować swoją kreolską duszę. Wyspa ucierpiała z powodu intensywnej deforestacji, prowadzonej tu od czasów kolonialnych. Na jej zachodnim wybrzeżu znajduje się Anse Quito - sanktuarium żółwi olbrzymich. Aurele Andre wkłada mnóstwo energii w odnowę gatunku, który całkiem zniknął z Rodrigues. Tu żółwie są bezpieczne. 11:30 HISTORIA JEDZENIA PO AMERYKAŃSKU - MIĘSOŻERCY. ODC. 2/6 (ODC. 2/6) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2014 Reżyseria: Braden Mcilvaine Scenariusz: Eric Nelson JEDZENIE. Było kołem napędowym prawie wszystkiego, co kiedykolwiek zrobiliśmy jako gatunek, a jednak jest jednym z najczęściej pomijanych aspektów w historii ludzkości. Na początku głód zmuszał nas do polowania, potem do uprawy roli i osiedlenia się, co miało ogromny wpływ na pojawienie się pierwszych cywilizacji. Żeby zaspokoić głód, przepływaliśmy oceany, podbijając kolejne ziemie, ale to nadal nie wystarczyło. Ludzie stawali się coraz bardziej wyrafinowani, więc coraz bardziej wyrafinowane stawały się ich potrzeby. W poszukiwaniu smaku, ale i wygody, wykorzystaliśmy naukę i technologię. Dla naszych zachcianek: mięsa czy cukru, śmieciowego jedzenia czy piwa, apetyt ludzkości zmienił planetę, wpłynął na naszą historię i zapewne nadal będzie wpływał na naszą przyszłość. Z serii dowiadujemy się, między innymi, jak konserwy mięsne pomogły pokonać Hitlera, w jaki sposób kiełbasa dotarła do każdego zakątka Cesarstwa Rzymskiego i jaki był udział przypraw w stworzeniu światowej gospodarki. 13:30 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA WCHODZIE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Tomasz Marzecki, Kazimierz Kaczor Po zerwaniu przez Moskwę stosunków polsko - sowieckich, pod auspicjami przebywających w ZSRR polskich komunistów zaczęto tworzyć 1. Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Powstające oddziały miały stać się zalążkiem nowych, pozostających pod wyłącznym kierownictwem Sowietów Polskich Sił Zbrojnych. Kadrę oficerską w większości mieli stanowić Sowieci. Wiosną 1944 roku utworzono 1. Armię Wojska Polskiego, która uczestniczyła w wyzwoleniu Warszawy, w walkach o Wał Pomorski i w zdobyciu Berlina. Latem 1944 roku, na terenach zajętej przez Sowietów Polski, rozpoczęto formowanie 2. Armii Wojska Polskiego, która w 1945 roku wzięła udział przy forsowaniu Nysy Łużyckiej i krwawych walkach pod Budziszynem. Los żołnierzy obu polskich armii często bywał tragiczny. Źle dowodzeni, często walczący bez odpowiedniego wsparcia ponosili olbrzymie straty. Mimo to mężnie przelewali krew, ginąc jeszcze kilka dni po zakończeniu wojny. Wielu z nich zmuszonych było do prowadzenia bratobójczych walk z polskim podziemiem niepodległościowym, a wszelkie próby niesubordynacji były karane z całą surowością. 14:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 45 KRUCHY SKARB Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Polskie hutnictwo szkła od dawien dawna było prawdziwym skarbem naszych ziem. Dzięki wytrwałej i trudnej pracy hutników ludzie mogli po raz pierwszy przejrzeć się w zwierciadle i dowiedzieć się, jak wyglądają. Na biesiadnych stołach na stałe zagościły szklane naczynia, bez których nie wyobrażamy sobie życia. Jak zatem tradycyjnie wyrabiano produkty szklane? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski wyrusza do Krosna, polskiej stolicy szkła. 15:45 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: ZYGMUNT I STARY Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) Zygmunt I Stary był synem Kazimierza IV Jagiellończyka i Elżbiety Habsburżanki. Urodził się pierwszego lub drugiego stycznia 1467 roku w Kozienicach. Jako piąty z królewskich synów, starannie wykształcony Zygmunt miał niewielkie szanse na objęcie tronu. Długo omijały go godności, na jakie mógł liczyć królewski potomek. Dopiero najstarszy brat Zygmunta Władysław król czeski i węgierski dał mu najpierw księstwo głogowskie, a później opawskie. W 1503 roku Zygmunt w imieniu Władysława objął namiestnictwo na Łużycach. Do wielkiej polityki Zygmunt wkroczył trzy lata później, gdy jego brat Aleksander, nie doczekawszy się potomka, złożony śmiertelną chorobą, uczynił go swoim następcą na Litwie i w Koronie. Zygmunt miał czterdzieści lat, gdy był koronowany w Krakowie. Współcześni pisali, że był łaskawy i dobrotliwy wobec poddanych... W obietnicach tak stały, że niczego nie cenił wyżej nad wierność. Od początku panowania Zygmunt Stary zmuszony był do prowadzenia wojen obronnych z Moskwą i Krzyżakami. Choćtych ostatnich pokonał, to nie włączył Prus do Polski. Zadowolił się hołdem lennym Wielkiego Mistrza Zakonu, Albrechta Hohenzollerna. Rok później inkorporował do Polski Mazowsze. W czasie jego panowania Jagiellonowie stracili Węgry i Czechy. Zygmunt I zmarł w Krakowie 1 kwietnia 1548 roku, po ponad czterdziestu latach panowania. Spoczywa w katedrze na Wawelu. 16:25 ERA KOSMICZNA: HISTORIA NASA - NA KSIĘŻYC. ODC. 2/4 (THE SPACE AGE: NASA'S STORY) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: John Dunton - Downer Wykonawcy: Jan Wilkans "Era Kosmiczna: historia NASA" to ciekawe spojrzenie na dążenia ludzkości do zrozumienia wszechświata, a jednocześnie historia pięćdziesięciu lat działania NASA. Opowieść o bohaterach, triumfach i tragediach, związanych z eksploracją kosmosu. To również zrekonstruowane, niezwykle wnikliwe i wciągające, wywiady z ludźmi, którzy tam byli: astronautami, takimi jak Neil Armstrong czy Buzz Aldrin, a także członkami ich rodzin, pracownikami NASA i dziennikarzami. Serial opowiada o najważniejszych momentach podboju Kosmosu - od rywalizacji o wysłanie pierwszego człowieka w przestrzeń kosmiczną do pierwszych kroków na Księżycu. Ukazuje również ryzyko i tragedie, nierozerwalnie związane z triumfami: wielkie napięcie towarzyszące misji Apollo 13 czy tragedię promu Challenger. To inteligentna, inspirująca i opowiedziana w przystępny sposób historia podróży człowieka w Kosmos. 17:25 MARZYCIELE - ŁAWECZKA NA PLANTACH Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Lwowska szkoła matematyczna skupiona była wokół Stefana Banacha i Hugona Steinhausa. Ulubionym miejscem dyskusji matematyków lwowskich była Kawiarnia Szkocka we Lwowie, gdzie powstała legendarna Księga Szkocka - zeszyt, w którym zapisywano tzw. problematy. Szereg z tych spontanicznych notatek miało dużą wartość naukową. W szkole lwowskiej wychowała się cała plejada młodych talentów, mieli własny organ poświęcony analizie funkcjonalnej - Studia Mathematica. 17:55 CHŁOPI - ODC. 6/13 - OGIEŃ Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Tadeusz Janczar, Wirgiliusz Gryń, Aleksander Fogiel, Wiktor Sadecki, Barbara Byrska, Józef Nowak, Janusz Paluszkiewicz Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie do Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar. 19:00 PRZERWANA MISJA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Petro Aleksowski Scenariusz: Petro Aleksowski Pierwszy polski dokument pokazujący misję Afganistan przez pryzmat strat poniesionych przez trwale poszkodowanych polskich żołnierzy. Głównymi bohaterami dokumentu są czterej młodzi mężczyźni, dla których marzeniem życia była armia i spełnieniu tego marzenia podporządkowali swoje życie. Sprawdzianem męskości i żołnierskich umiejętności miał być wyjazd na misję. Utrzymywane w tajemnicy, skrywane w pamięci żołnierzy prawdziwe oblicze polskiej misji jest bazą dla konstrukcji akcji i dramaturgii filmu. Bohaterowie podejmując decyzję o wyjeździe na misje byli w związkach rodzinnych, a mimo to zdecydowali sami, bez konsultacji z najbliższymi. Dziś, kiedy trzeba zapłacić za swoją decyzję, kosztami tej spłaty obciążają właśnie najbliższych. Autor filmu, nawiązując dialog, w którym zadaje pytania niewygodne dla weteranów, staje się dla nich kolejnym wyzwaniem zmuszając do pierwszych od czasu wypadku tak szczerych wyznań. Film bogato zobrazowany oryginalnymi zdjęciami nakręconymi przez żołnierzy w Afganistanie. 20:55 POLSKIE DROGI - ODC. 11/11 - W OBRONIE WŁASNEJ Serial wojenno - obyczajowy, 104 min, Polska 1977 Reżyser: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Zygmunt Kęstowicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Maciej Góraj, Henryk Talar i inni Nadchodzi wiosna 1944 roku. Władysław Niwiński przebywa w Warszawie, szkoli oddziały GL. Znajomość z Martą, zawarta w lasach Zamojszczyzny, przeradza się w miłość. Wkrótce młodzi biorą cichy ślub. W warszawskim getcie wybucha powstanie. Oddział Niwińskiego spieszy z pomocą walczącym. Podczas akcji Władek zostaje ciężko ranny. Marta, która oczekuje jego dziecka, opiekuje się nim bezustannie. Jej troska i czujność, gdy w szpitalu zjawiają się Niemcy, ratują mu życie. Leon Kuraś nadal rozpaczliwie poszukuje swojej Bożenki, nawiązuje nawet kontakt z agentem gestapo, Emilem Michankiem. Gdy żołnierze podziemia wykonują na kolaborancie wyrok śmierci, Kuraś zostaje aresztowany pod zarzutem zabicia funkcjonariusza tajnej policji. Niemcy próbują wydobyć od niego adres Niwińskiego, obiecując w zamian pomoc w odnalezieniu córki, wywiezionej wraz z innymi dziećmi z sierocińca do Rzeszy. Aresztowanego rozpoznaje Johann Heimann, który trafił do więzienia jako inkasent Nowaczyk, z zadaniem rozpracowania polskiej siatki konspiracyjnej. Heimann obiecuje Kurasiowi wolność, jeśli wyda Niwińskiego. Katowany Leon milczy. Urszula, która dostawała z gestapo przesyłki z zakrwawioną bielizną męża, znajduje jego nazwisko na liście zakładników skazanych na rozstrzelanie. 22:55 WOLNE PISMO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Cezary Nowicki Zdjęcia: Piotr Trela Muzyka: Krzysztof Suchodolski "Wolne pismo" - tak brzmiał podtytuł "Arki", dwumiesięcznika literacko - politycznego wydawanego w Krakowie w latach 1983 - 1995, a następnie w Warszawie. Do roku 1990 w tzw. drugim obiegu ukazało się 28 numerów tego periodyku, zapewniając mu opinię jednego z najważniejszych i najbardziej opiniotwórczych wydawnictw podziemnych. Ówczesnemu redaktorowi naczelnemu, znanemu poecie i działaczowi politycznemu Janowi Polkowskiemu, udało się skupić wokół siebie grono ciekawych, niezależnie myślących autorów, wśród których znaleźli się m. in. Jadwiga Staniszkis, Jacek Bartyzel, Tadeusz Nyczek, Bronisław Maj, Krzysztof Kąkolewski, Ryszard Legutko i Jarosław Marek Rymkiewicz. Cechą wyróżniającą "Arkę" było oryginalne nawiązywanie do tradycji polskiej i zagranicznej (głównie amerykańskiej) myśli konserwatywnej oraz liberalnych koncepcji gospodarczych, sytuujące ją poza opozycyjnym głównym nurtem, zdominowanym przez środowiska skupione wokół lewicowego KOR - u. Chętnie zapraszano też autorów o innych poglądach, takich jak Jan Nowak Jeziorański czy Adam Michnik. Z tym ostatnim wiąże się anegdota, ukazująca jak w soczewce warunki, ale i mentalny klimat, w jakich podziemną "Arkę" redagowano. Pewnego razu Bronisław Maj miał odebrać Michnika i poetę Ryszarda Krynickiego z dworca. Wioząc ich swoim maluchem, zauważył we wstecznym lusterku ścigający ich znajomy samochód z agentami SB. Poinformował o tym pasażerów, lecz ci nie zwracali nań większej uwagi, gdyż właśnie zawzięcie debatowali na temat: kto jest księciem polskich poetów. Herbert - zawyrokował Krynicki, po czym zapadła cisza. W takim razie, kim jest Miłosz? - rzucił zza kierownicy podenerwowany sytuacją Maj. Znów zapadła cisza, aż odezwał się Michnik: " Jaaaak to kim, caaaarem!" Autorzy filmu dotarli do bardzo wielu ludzi, związanych zarówno z "Arką", jak i "Czasem Krakowskim" - dwoma najszerzej znanymi pismami, kierowanymi przez Jana Polkowskiego. Wszyscy zgodnie podkreślają, że jego ambicją była zawsze jak najdalej posunięta niezależność: polityczna, ideologiczna, organizacyjna, towarzyska i - co może najtrudniejsze - finansowa. Fakt, że udawało się to tak długo ("Czas" definitywnie zbankrutował w roku 1997) stanowi swoisty fenomen w dobie powstawania rodzimych prasowych koncernów w typie Agory czy inwazji na polski rynek medialnych korporacji - gigantów z Zachodu. Mimo bezkompromisowości i niełatwego, jak sugeruje Jan Rokita, charakteru, miał Polkowski zawsze dar skupiania wokół siebie młodych, utalentowanych ludzi. Wielu z nich zrobiło później efektowne kariery, jak np. Dorota Terakowska czy Katarzyna Kolenda - Zaleska. Wśród największych zasług środowiska wolnych pism "Arki" i "Czasu Krakowskiego" na zawsze pozostanie też walny współudział w przywróceniu polskiemu życiu intelektualnemu myśli konserwatywno - liberalnej oraz odkrycie Józefa Mackiewicza, dziś coraz powszechniej uznawanego za jednego z najwybitniejszych polskich prozaików współczesnych. Warto o tym pamiętać, gdy rodzi się pokusa myślenia, że wszystkie dobra duchowe i kulturowe, które obecnie są na wyciągnięcie ręki, nie zostały okupione niczyimi wyrzeczeniami, poświęceniem, a czasem narażaniem zdrowia i życia. 02:05 ISKRA W KAMIENIU Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maciej Muzyczuk, Aneta Chwalba Scenariusz: Maciej Muzyczuk, Aneta Chwlba Próba pokazania Marca 68 w inny sposób niż to dotychczas bywało. Autorzy budują opowieść nie tylko na relacjach osób, które były w centrum wydarzeń, ale opierają się także na wspomnieniach tych, którzy stali się uczestnikami tamtego protestu niejako po drodze. Film nie koncentruje się na wydarzeniach w Warszawie, ale pokazuje także Marzec z perspektywy innych miast. Wśród bohaterów jest m. in.: Andrzej Górski, który był w 1968 roku zwykłym warszawskim rozrabiaką, a później stał się opozycjonistą. Są także komandosi z ekipy związanej z Adamem Michnikiem: Seweryn Blumsztajn i Jan Lityński, jak również outsiderzy tamtego środowiska - Henryk Szlajfer i Józef Dajczgewand. Swoje odmienne widzenie Marca przekazuje także członek komitetu strajkowego Uniwersytetu Warszawskiego, dziś zupełnie poróżniony z resztą środowiska, Antoni Macierewicz. Mamy też głos przeciętnego studenta, który uczestniczył w warszawskim wiecu 8 marca (Michał Tarkowski) oraz osoby, która obserwowała wiec i późniejsze pałowanie z perspektywy okien mieszkania przy Krakowskim Przedmieściu (Marian Wróblewski). 03:10 JADZIA Komedia, 88 min, Polska, 1936 Reżyseria: Mirosław Krawicz Scenariusz: Karol Jarossy, Emanuel Schlechter Zdjęcia: Zbigniew Gniazdowski Muzyka: Alfred Scher Aktorzy: Jadwiga Smosarska, Józef Orwid, Ziutek Kudła, Aleksander Żabczyński, Mieczysława Cwiklińska, Michał Znicz, Stanisław Sielański, Ludwik Liedtke, Wanda Zawiszanka, Eugeniusz Koszutski, Wacław Zdanowicz, Mieczysław Winkler, Klara Belska, Maria Bożejewiczówna, Józef Redo Ulotność sztuki teatralnej sprawiła, że do naszych czasów przetrwała pamięć o Jadwidze Smosarskiej jedynie jako o największej "pierwszej naiwnej" przedwojennego filmu. W rzeczywistości ta piękna aktorka łączyła pracę na planie z występami na wielu scenach kraju. Urodziła się w Warszawie, tu też zmarła. Pierwszy raz wystąpiła na scenie jeszcze jako pensjonarka w amatorskim teatrze studentów Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki w roli - nomen omen - Dziewicy Pierwszej w "Nie - Boskiej komedii" Krasińskiego w 1916 r. Zawodowo debiutowała jako Lili w "Ciotce Karola" w warszawskim Teatrze Letnim. Dopiero potem, w 1920 r. , ukończyła w stolicy Szkołę Dramatyczną. Od początku została zauważona. Po przedstawieniu dyplomowym krytyk napisał: "Największym talentem wydaje się nam p. Smosarska, która posiada piękną aparycję, szczerość interpretacji, ładny, dźwięczny głos obok niezaprzeczonego nerwu scenicznego". Te właśnie aktorskie walory sprawiły, że odniosła sukcesy na scenie, a także w filmie. Romans z dziesiątą Muzą rozpoczęła od kina niemego, w 1919 r. w filmie "Dla szczęścia" wg Stanisława Przybyszewskiego. Potem zagrała w dwunastu innych. Z obrazu na obraz rosła jej popularność. W niemej wersji "Trędowatej" wyciska morze łez. Na próżno zżymał się Antoni Słonimski: "Trędowata", bożyszcze kucht i szwaczek, ma powodzenie graniczące z masowym obłędem". Po filmie"Jadzia", w którym zagrała w 1936 r. rolę tytułową, nazywała ją tak cała Polska. Kilkakrotnie została mianowana przez publiczność"Królową polskiego ekranu". Od 1939 r. przebywała w Stanach Zjednoczonych. Tam również występowała, zajmowała się działalnością społeczno - kulturalną wśród Polonii. W 1970 r. na rok przed śmiercią, powróciła do Warszawy. Nie zrobiła międzynarodowej kariery, jak Pola Negri, ale była niezaprzeczalną królową polskiego ekranu lat międzywojennych. Akcja filmu"Jadzia"rozgrywa się w Warszawie w środowisku mieszczańskim. Jadzia Maliczówna, jest sprzedawczynią w sklepie sportowym należącym do jej rodziny. Z oferowanych przez sklep towarów najważniejsza stanie się rakieta tenisowa. Za kilka dni ma się odbyć mecz tenisowy z udziałem Jadwigi Jędruszewskiej, na który czeka cała Warszawa. Firma Malicz zabiega, by tenisowa idolka zagrała rakietą właśnie u niej wyprodukowaną. Konkurencja jednak nie próżnuje. Wielka firma"Oksza"staje do przetargu, stosując nie zawsze uczciwe metody. Rozpoczyna się swoista walka"o rękę" panny Jadzi Jędruszewskiej, która zresztą jest łudząco podobna do Jadzi Malicz. Sytuacja zmienia się, gdy z zagranicy powraca młody Jan Oksza i przejmuje firmę. Wprowadza nowatorskie metody handlu i reklamy. Gdy poznaje Jadzię Maliczównę, bierze ją omyłkowo za słynną sportsmenkę. Sam przedstawia się jako rzeźbiarz. Gdy dziewczyna odkrywa jego kłamstwo, postanawia utrzeć nosa przystojnemu młodzieńcowi.