TVP Historia Środa, 18.03.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 18 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1858 - urodził się Rudolf Diesel; 1921 - podpisano traktat ryski; 1931 - opatentowano w USA maszynkę elektryczną do golenia; 1942 - gen. Władysław Anders interweniował u Stalina w związku z drastycznym zmniejszeniem racji żywnościowych dla Wojska Polskiego; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 52 "ZŁOTY KONWÓJ" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Brodowicz przekazuje chłopakom ostatnią wiadomość z Londynu. Likwidacja Osmańskiej okazała się fatalnym błędem. Była podwójną agentką i pracowała dla MI6. Brodowicz przedstawia następny plan - napad na konwój Fischera i Stocka. Krawiec daje Władkowi i Michałowi zgodę na pomoc w uwolnieniu Marii. Fischer wzywa Rainera, któremu mówi, że matka Władysława i Michała Konarskich przebywa w jego domu. Chce, by po wyjeździe jego matki, Rainer wziął Marię na przesłuchania. Otto zjawia się w willi Fischera ze sfałszowanym rozkazem zabrania lekarki do pomocy w szpitalu. Rainer melduje się w centrali gestapo w Berlinie u Brigadefuhrera Kirstena. Mówi przełożonemu o swoich podejrzeniach wobec Fischera i Stocka. Kirsten każe Rainerowi odzyskać skradzione złoto. Sam obiecuje zająć się Fischerem i Stockiem. W więzieniu Lena rodzi syna. Oddział pod dowództwem Krawca rozpoczyna ostrzał konwoju. Fischer i Stock zdają sobie sprawę, że wpadli w zasadzkę. Rozpoczyna się krwawa walka na śmierć i życie. Romek rani nożem gubernatora, który spada z mostu do rzeki. W furgonetce Polacy znajdują skrzynie wypełnione złotem. Tryumf jest krótki. Wojna nadal trwa. 09:00 HISTORIA POLSKI - HISTORIA "MŁOTA" CZYLI DWIE POLSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2003 Autor: Krzysztof Wojciechowski Leniwie płynące rzeki, znieruchomiałe starorzecza, stawy, zielone łąki, moczary, potoki z wierzbami nad brzegiem. Bukolicznie, cicho, sennie. Ale na Podlasiu nie zawsze było spokojnie. W rodzinnej tradycji mieszkańców tych stron nadal żyją wydarzenia 1863 roku jakby wyjęte z obrazów Grottgera, a pamięć najstarszych Podlasian przechowuje obrazy wojny polsko-bolszewickiej, sowieckiej, a potem niemieckiej okupacji, wreszcie - szczególnie dramatycznych, bo bratobójczych walk toczonych w tym regionie jeszcze przez kilka lat po 1945 roku. Tragicznych w dwójnasób, bowiem nie wszystkie wystrzeliwane kule raziły ludzi stojących po drugiej stronie granicy oddzielającej ostatnich żołnierzy II Rzeczypospolitej i Państwa Podziemnego od funkcjonariuszy przyniesionego na radzieckich bagnetach reżimu. Ofiarą niektórych partyzanckich pocisków byli towarzysze broni... Tak właśnie z ręki podwładnego zginął bohater filmu - Władysław Łukasiuk, pseudonim "Młot". Jego siostra, Maria Sobolewska, pomagała bojownikom. Piekła im chleb, robiła konieczne zakupy w miasteczku. Do czasu. Zadenuncjowana przez sąsiada trafiła w ręce oprawców z organów bezpieczeństwa. Mimo nieludzkiego bicia, tortur i trzech miesięcy spędzonych w karcerze, młoda dziewczyna nie załamała się, odmówiła współpracy z UB. Wyrokiem sądu została skazana - "za zdradę ojczyzny" - na dziesięć lat więzienia, z czego sześć przesiedziała. Po powrocie zastała dobytek rozgrabiony. Ale dobrzy ludzie pomogli. Nie udało się jej jednak trafić na ślad mogiły brata. Zamordowany w lesie przez podkomendnego został pogrzebany na bezludziu, gdzieś nad Nurcem. Ludzie z sokołowskiego UB, powiadomieni przez zdrajcę, odkopali ciało i wywieźli w nieznane do dziś miejsce. To nie jedyna zagadka. Nie do końca wiadomo, kto zabił "Młota". Pada nazwisko dwóch braci walczących w oddziale Władysława Łukasiuka. Czy któryś z nich popełnił zbrodnię? Dlaczego? Na zlecenie bezpieki, czy też z powodów osobistych? Z zemsty? A może nie wytrzymał nerwowo atmosfery zaszczucia, rozłąki z bliskimi, osaczenia w leśnej głuszy przez swoich przecież rodaków, krajan, znajomków? Maria Sobolewska milczy, jej rówieśni sąsiedzi zasłaniają się niepamięcią, bądź wręcz odmawiają odpowiedzi. Po co rozgrzebywać stare sprawy? Lepiej nie mówić, lepiej nie wiedzieć. Ale prawda, choć bolesna, ujrzy światło dzienne. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - ZŁOTO ROMANOWÓW Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony jednej z najbardziej szokujących i intrygujących świat tragedii, która wydarzyła się w piwnicy kupieckiego domu w Jekaterynburgu. W lipcu 1918 roku bolszewicy zamordowali carską rodzinę: cara Mikołaja II, jego żonę Aleksandrę, dzieci oraz kilka osób służby. Nie wiadomo, gdzie zapodziała się gigantyczna fortuna carskiej rodziny. A zapewne to był powód, dla którego cara, jego żonę i dzieci więziono i zamordowano. Jednakże ślady ujawnione w ostatnich latach pozwalają wskazać kierunek poszukiwań. Przedstawienie tamtych tragicznych wydarzeń jest podstawą do pokazania przełomowego czasu dla historii Rosji - wojny, rewolucji i upadku dynastii. 10:30 POKOLENIA Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2020 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Zdjęcia: Mieczysław Chudzik Film pokazujący współczesnych potomków Ślązaków w Teksasie, próbujący odpowiedzieć na pytania: kim są, czy śląskie korzenie są dla nich ważne, czy znają jeszcze język ich przodków? To właśnie Ślązacy w 1854 roku założyli najstarszą polską osadę w Stanach Zjednoczonych i nazwali ją Panna Maria. Pionierzy spodziewali się, że uciekając spod pruskiego jarzma, znajdą się w ziemi obiecanej. Tymczasem zetknęli się z suszą, ciężką pracą na stepie, jadowitymi wężami i skorpionami. Wielu naszych rodaków zapłaciło życiem za osiedlenie się w nowym kraju. Piętnaście lat temu ekipa TVP Katowice była w Teksasie; realizowała wówczas reportaże z obchodów 150. rocznicy pierwszego wyjazdu Ślązaków do USA. Dziś reżyserka filmu i operator wracają w to samo miejsce, próbują spotkać się z tamtymi bohaterami, obserwują, co zmieniło się w Pannie Marii. Bohaterem i zarazem przewodnikiem po Teksasie jest ksiądz FranciszekKurzaj, który od lat jest duszpasterzem Ślązaków w Teksasie. 12:10 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 13/21 - KOZIOŁ OFIARNY, CZYLI ROTACJA Serial komediowy, 52 min, Polska 1974 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Janusz Kłosiński, Saturnin Żórawski, Piotrek Kąkolewski, Wojciech Pokora, Mieczysław Waśkowski i inni W resorcie odbywa się reorganizacja. W związku z tym dochodzi do nieuchronnej rotacji stanowisk. Na stanowisko nowego dyrektora zjednoczenia kandyduje wielu inżynierów, jednak komputer uznaje, że najwłaściwszymi kwalifikacjami charakteryzuje się inż. Stefan Karwowski. Szczęśliwa Madzia zostaje wreszcie panią dyrektorową. Nowi koledzy żartują ze Stefana, nazywając go "komputerowym dyrektorem". Inżynier Gajny znajduje w tym potwierdzenie swoich teorii, że Karwowski zawsze potrafi się podwiązać pod właściwą grupę ludzi. Stefan powoli przystosowuje się do nowej sytuacji i swego nowego statusu. 14:25 WOLNE PISMO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2009 Scenariusz i reżyseria: Cezary Nowicki Zdjęcia: Piotr Trela Muzyka: Krzysztof Suchodolski "Wolne pismo" - tak brzmiał podtytuł "Arki", dwumiesięcznika literacko - politycznego wydawanego w Krakowie w latach 1983 - 1995, a następnie w Warszawie. Do roku 1990 w tzw. drugim obiegu ukazało się 28 numerów tego periodyku, zapewniając mu opinię jednego z najważniejszych i najbardziej opiniotwórczych wydawnictw podziemnych. Ówczesnemu redaktorowi naczelnemu, znanemu poecie i działaczowi politycznemu Janowi Polkowskiemu, udało się skupić wokół siebie grono ciekawych, niezależnie myślących autorów, wśród których znaleźli się m. in. Jadwiga Staniszkis, Jacek Bartyzel, Tadeusz Nyczek, Bronisław Maj, Krzysztof Kąkolewski, Ryszard Legutko i Jarosław Marek Rymkiewicz. Cechą wyróżniającą "Arkę" było oryginalne nawiązywanie do tradycji polskiej i zagranicznej (głównie amerykańskiej) myśli konserwatywnej oraz liberalnych koncepcji gospodarczych, sytuujące ją poza opozycyjnym głównym nurtem, zdominowanym przez środowiska skupione wokół lewicowego KOR - u. Chętnie zapraszano też autorów o innych poglądach, takich jak Jan Nowak Jeziorański czy Adam Michnik. Z tym ostatnim wiąże się anegdota, ukazująca jak w soczewce warunki, ale i mentalny klimat, w jakich podziemną "Arkę" redagowano. Pewnego razu Bronisław Maj miał odebrać Michnika i poetę Ryszarda Krynickiego z dworca. Wioząc ich swoim maluchem, zauważył we wstecznym lusterku ścigający ich znajomy samochód z agentami SB. Poinformował o tym pasażerów, lecz ci nie zwracali nań większej uwagi, gdyż właśnie zawzięcie debatowali na temat: kto jest księciem polskich poetów. Herbert - zawyrokował Krynicki, po czym zapadła cisza. W takim razie, kim jest Miłosz? - rzucił zza kierownicy podenerwowany sytuacją Maj. Znów zapadła cisza, aż odezwał się Michnik: "Jaaaak to kim, caaaarem!" Autorzy filmu dotarli do bardzo wielu ludzi, związanych zarówno z "Arką", jak i "Czasem Krakowskim" - dwoma najszerzej znanymi pismami, kierowanymi przez Jana Polkowskiego. Wszyscy zgodnie podkreślają, że jego ambicją była zawsze jak najdalej posunięta niezależność: polityczna, ideologiczna, organizacyjna, towarzyska i - co może najtrudniejsze - finansowa. Fakt, że udawało się to tak długo ("Czas" definitywnie zbankrutował w roku 1997) stanowi swoisty fenomen w dobie powstawania rodzimych prasowych koncernów w typie Agory czy inwazji na polski rynek medialnych korporacji - gigantów z Zachodu. Mimo bezkompromisowości i niełatwego, jak sugeruje Jan Rokita, charakteru, miał Polkowski zawsze dar skupiania wokół siebie młodych, utalentowanych ludzi. Wielu z nich zrobiło później efektowne kariery, jak np. Dorota Terakowska czy Katarzyna Kolenda - Zaleska. Wśród największych zasług środowiska wolnych pism "Arki" i "Czasu Krakowskiego" na zawsze pozostanie też walny współudział w przywróceniu polskiemu życiu intelektualnemu myśli konserwatywno - liberalnej oraz odkrycie Józefa Mackiewicza, dziś coraz powszechniej uznawanego za jednego z najwybitniejszych polskich prozaików współczesnych. Warto o tym pamiętać, gdy rodzi się pokusa myślenia, że wszystkie dobra duchowe i kulturowe, które obecnie są na wyciągnięcie ręki, nie zostały okupione niczyimi wyrzeczeniami, poświęceniem, a czasem narażaniem zdrowia i życia. 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - I SPADŁA Z NIEBA GWIAZDA WIELKA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dziś wyprawa mocno nietypowa. Zajmiemy się bowiem ciałem niebieskim, ale na tyle nietypowym, że wryło się ono w pamięć mieszkańców okolic Pułtuska,. Na świecie mówi się o nim meteoryt pułtuski. Meteoryt spadł w tych okolicach w styczniu 1968 r. Ważne jest dla nas, na ile to ciało niebieskie posuszyło lokalną pamięć i zaowocowało legendami. Cząstki tego meteorytu miejscowi znajdują do dziś. Trzynaście okazów znajduje się w Muzeum Regionalnym w Pułtusku. Legenda głosi, że miejscowi dziedzice Zambrzyccy, dzięki odłamkom meteorytów, które znalazły się na ich ziemi, spłacili wszystkie swoje długi, a pozostałą część skarbu ukryli na wypadek gorszych czasów. 17:40 HISTORIA POLSKI - SNY STRACONE, SNY ODZYSKANE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski Zdjęcia: Kamil Król, Arkadiusz Gołębiewski Dokumentalny film "Sny stracone, sny odzyskane" odsłania dramat polskich rodzin poddawanych surowym represjom, jakie stosowały władze wobec ludności cywilnej w odwecie za pomoc niesioną partyzantce niepodległościowej po 1944 r. Zakończenie walk z niemieckim okupantem dla ogromnej rzeszy Polaków wcale nie oznaczało końca wojny. Po niemieckiej okupacji nastała równie brutalna okupacja sowiecka. Narastający terror spowodował, że w kraju zaczęły się odradzać struktury polskiego podziemia, a las stał się jedynym schronieniem dla "żołnierzy wyklętych". Po wojnie trwał zbrojny opór Polski podziemnej. Oddziały 6. Brygady Wileńskiej AK, choć stale ubywało jej partyzantów, działały na Podlasiu, do jesieni 1952 r. Nie byłoby to jednak możliwe bez poparcia miejscowej ludności. Wielu mieszkańców Podlasia zapłaciło za to najwyższą cenę, a ich rodziny były szykanowane i cierpiały w milczeniu wiele lat. Zrealizowany przez Arkadiusza Gołębiewskiego dokument przedstawia tragiczne losy represjonowanej rodziny Borychowskich ze wsi Borychów w gminie Repki. Marian Borychowski, partyzant ZWZ - AK, udzielał schronienia swoim towarzyszom walczącym z komunistami. Aresztowany, poddawany okrutnym torturom, ostatecznie został zamęczony przez UB w lutym 1951r. w osławionym warszawskim więzieniu przy Rakowieckiej. Jego ciała do tej pory nie odnaleziono. W 2007 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski. Żona, Czesława Borychowska, dostała wtedy karę 10 lat więzienia. Na mocy amnestii zwolniono ją po 4 latach. Do ostatnich swoich dni była prześladowana przez władze. Zmarła w 1984 r. , nie doczekawszy oczyszczenia z zarzutów. Przed kamerą występują sędziwe już dzisiaj dzieci Borychowskich, którym nie dane było zaznać szczęśliwego dzieciństwa i młodości w wolnej ojczyźnie. W 1950 r. cała rodzina została aresztowana przez funkcjonariuszy UB. Najpierw zabrali do Sokołowa rodziców, w nocy przyjechali po dzieci. Najstarsza z rodzeństwa, Janina Tobiszewska z d. Borychowska, po kilkumiesięcznym areszcie i brutalnym śledztwie została skazana na półtora roku. Była prześladowana do lat 80. Jej siostra, Stanisława Gierczyk, w chwili zatrzymania przez UB miała 12 lat. Po trzech tygodniach aresztu trafiła do domu dziecka. Trzy tygodnie przesiedział w areszcie również 10 - letni wówczas Stanisław Borychowski. On także dorastał w domu dziecka, podobnie jak najmłodsza z rodzeństwa, Teresa Zawadzka, którą ubecy zatrzymali w wieku zaledwie 7 lat. Cała czwórka ze łzami w oczach wspomina tamten okrutny czas, aresztowanie rodziców i kolejne lata pełne cierpień i upokorzeń. Żyli w milczeniu i zapomnieniu, z pokorą znosili swój los, o tamtych tragicznych i bolesnych sprawach bali się mówić nawet własnym dzieciom. Ku czci poległych 30 września 1950 r. partyzantów 6. Brygady Wileńskiej AK w 2001 r. został odsłonięty w Borychowie pomnik, na którym wymienione jest również nazwisko zmarłego męczeńską śmiercią Mariana Borychowskiego. Dokument był prezentowany na festiwalu w Niepokalanowie w 2009 r. , a także podczas obchodów 60. rocznicy śmierci kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młot, 17 września 2009 r. w Siedlcach. Uroczystości zaszczyciły swą obecnością bohaterki "Snów straconych, snów odzyskanych", córki Mariana Borychowskiego, Janina i Teresa. 18:15 RAJD PODKOWY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2008 Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk To jedna z tych niezwykłych historii, jakie wydarzyły się podczas ostatniej wojny. Oto 23 partyzantów z Zamojszczyzny z ogromnym dorobkiem bojowym w walce najpierw z Niemcami, potem z Sowietami, pod wodzą porucznika Tadeusza Kuncewicza "Podkowy" postanowiło, wyruszając spod Szczebrzeszyna, dotrzeć do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Najpierw zdobyli na popeerowskich propagandzistach samochód studebacker, potem zewnętrznie zakamuflowali się jako regularny oddział berlingowskiego wojska i zaopatrzeni w dokumenty grupy poszukującej na terenie Niemiec polskiego zrabowanego taboru kolejowego ruszyli w drogę. Najpierw do Katowic, potem do Zgorzelca, bez kłopotu mijając dziesiątki punktów kontrolnych NKWD. Szczęście opuściło ich pierwszej nocy na ziemi niemieckiej, kiedy to nie mając map, pobłądzili i weszli na teren Czechosłowacji. Tam w miejscowości Klasztorec zatrzymali się u niemiecko - czeskiej rodziny, ale wytropił ich czechosłowacki oficer Służby Bezpieczeństwa. Po dłuższych pertraktacjach zgodzili się pojechać za nim do pobliskiego miasteczka i wojskowej komendantury. Po drodze podkowiacy zabili go i jego szofera. Towarzyszącą Czechom dziewczynę puszczono wolno. I szczęśliwie - jak się zdawało - dotarli partyzanci do amerykańskiej jednostki pancernej. Amerykanie jednak uprzedzeni przez Czechów o dramatycznym zdarzeniu po drodze wydali Polaków w ręce czechosłowackiej bezpieki. Po drodze podkowiacy jeszcze raz próbowali uciekać, ale skończyło się to masakrą. Zginęło sześciu, a dwóch kolejnych zmarło z głodu w więzieniu. Reszta siedziała bez rozprawy dwa lata i dopiero w 1947 roku "Podkowa" i reszta oddziału wrócili do Polski. Partyzanci wyszli na wolność na mocy amnestii, a "Podkowa" trafił na 10 lat do więzienia. Tę tragiczną historię rekonstruujemy, korzystając z dokumentów UB i pamięci przyjaciół Tadeusza Kuncewicza. 19:05 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 1 "JESZCZE NIE DZIŚ" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Czas honoru. Powstanie" to specjalna seria popularnego serialu TVP, wieńcząca sześć sezonów emitowanych od 2008 roku. Akcja toczy się podczas powstania warszawskiego. odc. 1 "Jeszcze nie dziś" Ostatnie dni lipca 1944 roku. Przez Warszawę ciągną wynędzniali niemieccy żołnierze powracający z frontu wschodniego. Powstanie wisi w powietrzu. Warszawska młodzież rwie się do walki. Folksdojcze chcą uciekać z miasta. W niemieckiej armii panuje coraz większy sceptycyzm na temat przyszłych losów wojny i Warszawy. Rainer wręcz drwi z aktualnych planów niemieckiej armii. Bronek i Władek zostają dowódcami plutonów AK. Wraz z Michałem i Jankiem dostają zadanie specjalne, mają odebrać kuriera z Londynu z bardzo ważnymi informacjami dla dowództwa powstania. Udała się akcja wykupienia Leny z Pawiaka. Janek po raz pierwszy w życiu widzi swego syna, małego Jasia. Pełen obaw o losy rodziny prosi Romka, by wywiózł siostrę za miasto. Helena nie podziela entuzjazmu młodych warszawiaków. Próbuje wpłynąć na Bronka, by odwiódł Wandę od udziału w walkach. Wanda nie zamierza słuchać matki - razem z Celiną uczestniczy w szkoleniu dla sanitariuszek. Gubernator Warszawy Ludwig Fischer wzywa Rainera do siebie i włącza go do akcji prewencyjnej, mającej zapobiec wybuchowi powstania. 21:00 SEKRETY AMERYKAŃSKIEJ MAFII - ODC. 2/6 (INSIDE THE AMERICAN MOB) Film dokumentalny, 44 min, USA, 2013 Reżyseria: Ryan Miller Wykonawcy: John Ventimiglia 22:35 SZCZUR Film sensacyjno - obyczajowy, 96 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki, Jan Englert Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Jan Englert, Mariusz Benoit, Marek Kondrat, Michał Pawlicki, Janusz Bukowski, Ewa Szykulska, Elżbieta Czyżewska, Tomasz Sapryk, Sylwester Maciejewski, Agnieszka Różańska Głównym bohaterem filmu jest biznesmen Jarek. Ostatnio prześladuje go pech. Chcąc zrobić przyjemność swojej dziewczynie, organizuje konkurs "Najpiękniejsza" i usiłuje wymusić na jury wygraną dla swej ukochanej. Popada jednak w tarapaty finansowe. A wierzycieli ma nie byle jakich - gang Szefa, mafię czeczeńską i UOP. Wszystkim winien jest też nie byle jakie kwoty. W odruchu desperacji próbuje ucieczki za granicę. Gdy się to nie udaje, trafia do bezdomnych, koczujących w podziemiach warszawskiego Dworca Centralnego. Ich przywódca roztacza nad Jarkiem opiekę. Biznesmen ze zdumieniem spostrzega, że jedynym prawdziwym przyjacielem jego dobroczyńcy jest...szczur o imieniu Lwie Serce. Za pierwszym odkryciem przychodzą następne. Kiedy żona Jarka nie chce oddać mu pieniędzy, przechwytuje teczki UB, będące w posiadaniu jego tajemniczego opiekuna. Postanawia wykorzystać je do własnych celów. Jan Łomnicki zrealizował swój film w konwencji dramatu sensacyjnego, choć są tu również elementy komedii, moralitetu i kina społeczno - obyczajowego. W wartki tok akcji reżyser wplótł liczne, nierzadko krytyczne obserwacje otaczajacej go rzeczywistości. Zadbał też o czytelne przesłanie "Szczura". Dałoby się ono streścić w zdaniu: "Władza niszczy i degeneruje moralnie każdego, kto ją posiada". 00:25 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - I SPADŁA Z NIEBA GWIAZDA WIELKA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dziś wyprawa mocno nietypowa. Zajmiemy się bowiem ciałem niebieskim, ale na tyle nietypowym, że wryło się ono w pamięć mieszkańców okolic Pułtuska,. Na świecie mówi się o nim meteoryt pułtuski. Meteoryt spadł w tych okolicach w styczniu 1968 r. Ważne jest dla nas, na ile to ciało niebieskie posuszyło lokalną pamięć i zaowocowało legendami. Cząstki tego meteorytu miejscowi znajdują do dziś. Trzynaście okazów znajduje się w Muzeum Regionalnym w Pułtusku. Legenda głosi, że miejscowi dziedzice Zambrzyccy, dzięki odłamkom meteorytów, które znalazły się na ich ziemi, spłacili wszystkie swoje długi, a pozostałą część skarbu ukryli na wypadek gorszych czasów. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Magazyn, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki.