TVP Historia Czwartek, 19.03.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - odkrycie ruin Knossos; 1918 - Józef Piłsudski uwięziony w Magdeburgu otrzymał tysiące pocztówek imieninowych demonstracyjnie wysłanych doń przez rodaków; 1968 - spotkanie Gomułki z "aktywem" PZPR - padały hasła antyżydowskie; 1981 - brutalna interwencja ZOMO po sesji Rady Narodowej w Bydgoszczy; 07:20 CZAS HONORU - POWSTANIE - ODC. 1 "JESZCZE NIE DZIŚ" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jan Hryniak Scenariusz: Jarosław Sokół Aktorzy: Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jakub Wesołowski, Maciej Zakościelny "Czas honoru. Powstanie" to specjalna seria popularnego serialu TVP, wieńcząca sześć sezonów emitowanych od 2008 roku. Akcja toczy się podczas powstania warszawskiego. odc. 1 "Jeszcze nie dziś" Ostatnie dni lipca 1944 roku. Przez Warszawę ciągną wynędzniali niemieccy żołnierze powracający z frontu wschodniego. Powstanie wisi w powietrzu. Warszawska młodzież rwie się do walki. Folksdojcze chcą uciekać z miasta. W niemieckiej armii panuje coraz większy sceptycyzm na temat przyszłych losów wojny i Warszawy. Rainer wręcz drwi z aktualnych planów niemieckiej armii. Bronek i Władek zostają dowódcami plutonów AK. Wraz z Michałem i Jankiem dostają zadanie specjalne, mają odebrać kuriera z Londynu z bardzo ważnymi informacjami dla dowództwa powstania. Udała się akcja wykupienia Leny z Pawiaka. Janek po raz pierwszy w życiu widzi swego syna, małego Jasia. Pełen obaw o losy rodziny prosi Romka, by wywiózł siostrę za miasto. Helena nie podziela entuzjazmu młodych warszawiaków. Próbuje wpłynąć na Bronka, by odwiódł Wandę od udziału w walkach. Wanda nie zamierza słuchać matki - razem z Celiną uczestniczy w szkoleniu dla sanitariuszek. Gubernator Warszawy Ludwig Fischer wzywa Rainera do siebie i włącza go do akcji prewencyjnej, mającej zapobiec wybuchowi powstania. 08:15 PO PRLU - RELACJE POLSKO - NIEMIECKIE PO ROKU 1989 Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, profesorem Adamem Rotfeldem, dyplomatą, politykiem, badaczem stosunków międzynarodowych, były ministrem spraw zagranicznych, obecnie związanym z Polskim Instytutem Spraw Zagranicznych, rozmawia o relacjach Polski z Niemcami. Zachodni sąsiad jest obecnie naszym największym partnerem gospodarczym i krajem, który odgrywa kluczową rolę w Europie. Nową erę w stosunkach z Niemcami wyznaczył podczas mszy świętej w Krzyżowej gest pojednania premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla. To wydarzenie miało miejsce w przededniu obalenia muru berlińskiego, w jego wyniku doszło do definitywnego końca sowieckiego imperium. Od tego momentu Polska wstąpiła do NATO i Unii Europejskiej. Jak wyglądały, jak ewoluowały relacje polsko - niemieckie w tym czasie? 08:50 HISTORIA POLSKI - SNY STRACONE, SNY ODZYSKANE Film dokumentalny, 26 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski Zdjęcia: Kamil Król, Arkadiusz Gołębiewski Dokumentalny film "Sny stracone, sny odzyskane" odsłania dramat polskich rodzin poddawanych surowym represjom, jakie stosowały władze wobec ludności cywilnej w odwecie za pomoc niesioną partyzantce niepodległościowej po 1944 r. Zakończenie walk z niemieckim okupantem dla ogromnej rzeszy Polaków wcale nie oznaczało końca wojny. Po niemieckiej okupacji nastała równie brutalna okupacja sowiecka. Narastający terror spowodował, że w kraju zaczęły się odradzać struktury polskiego podziemia, a las stał się jedynym schronieniem dla "żołnierzy wyklętych". Po wojnie trwał zbrojny opór Polski podziemnej. Oddziały 6. Brygady Wileńskiej AK, choć stale ubywało jej partyzantów, działały na Podlasiu, do jesieni 1952 r. Nie byłoby to jednak możliwe bez poparcia miejscowej ludności. Wielu mieszkańców Podlasia zapłaciło za to najwyższą cenę, a ich rodziny były szykanowane i cierpiały w milczeniu wiele lat. Zrealizowany przez Arkadiusza Gołębiewskiego dokument przedstawia tragiczne losy represjonowanej rodziny Borychowskich ze wsi Borychów w gminie Repki. Marian Borychowski, partyzant ZWZ - AK, udzielał schronienia swoim towarzyszom walczącym z komunistami. Aresztowany, poddawany okrutnym torturom, ostatecznie został zamęczony przez UB w lutym 1951r. w osławionym warszawskim więzieniu przy Rakowieckiej. Jego ciała do tej pory nie odnaleziono. W 2007 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski. Żona, Czesława Borychowska, dostała wtedy karę 10 lat więzienia. Na mocy amnestii zwolniono ją po 4 latach. Do ostatnich swoich dni była prześladowana przez władze. Zmarła w 1984 r. , nie doczekawszy oczyszczenia z zarzutów. Przed kamerą występują sędziwe już dzisiaj dzieci Borychowskich, którym nie dane było zaznać szczęśliwego dzieciństwa i młodości w wolnej ojczyźnie. W 1950 r. cała rodzina została aresztowana przez funkcjonariuszy UB. Najpierw zabrali do Sokołowa rodziców, w nocy przyjechali po dzieci. Najstarsza z rodzeństwa, Janina Tobiszewska z d. Borychowska, po kilkumiesięcznym areszcie i brutalnym śledztwie została skazana na półtora roku. Była prześladowana do lat 80. Jej siostra, Stanisława Gierczyk, w chwili zatrzymania przez UB miała 12 lat. Po trzech tygodniach aresztu trafiła do domu dziecka. Trzy tygodnie przesiedział w areszcie również 10 - letni wówczas Stanisław Borychowski. On także dorastał w domu dziecka, podobnie jak najmłodsza z rodzeństwa, Teresa Zawadzka, którą ubecy zatrzymali w wieku zaledwie 7 lat. Cała czwórka ze łzami w oczach wspomina tamten okrutny czas, aresztowanie rodziców i kolejne lata pełne cierpień i upokorzeń. Żyli w milczeniu i zapomnieniu, z pokorą znosili swój los, o tamtych tragicznych i bolesnych sprawach bali się mówić nawet własnym dzieciom. Ku czci poległych 30 września 1950 r. partyzantów 6. Brygady Wileńskiej AK w 2001 r. został odsłonięty w Borychowie pomnik, na którym wymienione jest również nazwisko zmarłego męczeńską śmiercią Mariana Borychowskiego. Dokument był prezentowany na festiwalu w Niepokalanowie w 2009 r. , a także podczas obchodów 60. rocznicy śmierci kpt. Władysława Łukasiuka ps. Młot, 17 września 2009 r. w Siedlcach. Uroczystości zaszczyciły swą obecnością bohaterki "Snów straconych, snów odzyskanych", córki Mariana Borychowskiego, Janina i Teresa. 09:20 RAJD PODKOWY Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2008 Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Zdjęcia: Tomasz Smyk To jedna z tych niezwykłych historii, jakie wydarzyły się podczas ostatniej wojny. Oto 23 partyzantów z Zamojszczyzny z ogromnym dorobkiem bojowym w walce najpierw z Niemcami, potem z Sowietami, pod wodzą porucznika Tadeusza Kuncewicza "Podkowy" postanowiło, wyruszając spod Szczebrzeszyna, dotrzeć do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech. Najpierw zdobyli na popeerowskich propagandzistach samochód studebacker, potem zewnętrznie zakamuflowali się jako regularny oddział berlingowskiego wojska i zaopatrzeni w dokumenty grupy poszukującej na terenie Niemiec polskiego zrabowanego taboru kolejowego ruszyli w drogę. Najpierw do Katowic, potem do Zgorzelca, bez kłopotu mijając dziesiątki punktów kontrolnych NKWD. Szczęście opuściło ich pierwszej nocy na ziemi niemieckiej, kiedy to nie mając map, pobłądzili i weszli na teren Czechosłowacji. Tam w miejscowości Klasztorec zatrzymali się u niemiecko - czeskiej rodziny, ale wytropił ich czechosłowacki oficer Służby Bezpieczeństwa. Po dłuższych pertraktacjach zgodzili się pojechać za nim do pobliskiego miasteczka i wojskowej komendantury. Po drodze podkowiacy zabili go i jego szofera. Towarzyszącą Czechom dziewczynę puszczono wolno. I szczęśliwie - jak się zdawało - dotarli partyzanci do amerykańskiej jednostki pancernej. Amerykanie jednak uprzedzeni przez Czechów o dramatycznym zdarzeniu po drodze wydali Polaków w ręce czechosłowackiej bezpieki. Po drodze podkowiacy jeszcze raz próbowali uciekać, ale skończyło się to masakrą. Zginęło sześciu, a dwóch kolejnych zmarło z głodu w więzieniu. Reszta siedziała bez rozprawy dwa lata i dopiero w 1947 roku "Podkowa" i reszta oddziału wrócili do Polski. Partyzanci wyszli na wolność na mocy amnestii, a "Podkowa" trafił na 10 lat do więzienia. Tę tragiczną historię rekonstruujemy, korzystając z dokumentów UB i pamięci przyjaciół Tadeusza Kuncewicza. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 10:55 SOPOCIANIE. CZAS NADZIEI Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2013 Reżyseria: Justyna Mazur Scenariusz: Justyna Mazur, Karolina Babicz Film dokumentalny, zrealizowany w ramach projektu "Sopocianie 1945 - 1948" ma być kameralnym, skupionym na sprawach codziennych "zbiorowym" portretem mieszkańców kurortu. Jego celem jest przywołanie zapomnianego i rzadko wspominanego okresu w historii miasta. Przedwojenna społeczność miasta przestała istnieć, część mieszkańców wyjechała, część nie żyła, pozostali, razem z przybyszami ze wszystkich niemal regionów Polski uczyli się żyć w powojennym świecie. Pierwsze lato po wojnie to tworzenie się nowej społeczności kurortu, budowanie relacji międzyludzkich, oswajanie się z nową przestrzenią, stopniowe wracanie do codzienności. Film składa się z wypowiedzi sopocian, fragmentów Polskiej Kroniki Filmowej oraz materiałów archiwalnych TVP. Uzupełnieniem są liczne fotografie z tego okresu, fragmenty z gazet lokalnych i wywiadów radiowych. 12:30 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 14/21 - SPRAWA MAŁKIEWICZA, CZYLI KAMIKADZE Serial komediowy, 46 min, Polska 1975 Reżyseria: Jerzy Gruza Zdjęcia: Jacek Stachlewski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Leon Niemczyk, Zofia Czerwińska, Ryszard Pietruski, Grzegorz Warchoł, Jan Pietrzak i inni Inżynier Stefan Karwowski, który został właśnie dyrektorem Przedsiębiorstwa Robót Drogowych, zamierza powołać na stanowisko kierownika odcinka jednego z pracowników. Jego zdaniem, kandydat w pełni odpowiada stawianym wymaganiom. Jest jednak pewien szkopuł - wybrany inżynier był swego czasu zamieszany w "sprawę Małkiewicza". Nikt jednak nie pamięta już, o co chodziło. W domu pan Stefan też styka się z tajemniczą "sprawą" - jego syn Marek zostaje usunięty ze szkoły w związku ze sprawą syna Małkiewicza. Kompletnie zdezorientowany dyrektor Karwowski postanawia osobiście skontaktować się z inżynierem Małkiewiczem i wyjaśnić tę dziwną historię. 14:35 WOJNA STULETNIA - WYSŁANNICY BOGA 1415 - 1453 ODC. 3/3 (THE HUNDRED YEARS WAR) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Serena Davies, Graham Johnston Wykonawcy: Elżbieta Groszek Wojna stuletnia to nazwa, nadana przez XIX - wiecznych historyków, serii konfliktów zbrojnych, które z przerwami toczyły się przez 116 lat, w XIV i XV wieku, pomiędzy Anglią i Francją. Podstawową przyczyną konfliktu był spór feudalny wokół statusu króla angielskiego wobec króla francuskiego. Historyk kultury, dr Nina Ramirez, próbuje przybliżyć skutki działań wojennych, które odbijały się w każdym aspekcie życia obydwu państw: artystycznym, kulturalnym i religijnym. Wojna stuletnia zapoczątkowała ostateczny rozwód między Francją i Anglią, czego skutki można dostrzec do dziś. 16:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAWSZE JEST JAKAŚ NADZIEJA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Wyjechały z koszar w Górze Kalwarii na wrześniowa wojnę. Piękne i mocarne moździerze 22 mm. Holowane przez ciągniki C7P gigantyczną kolumną po trzy zestawy na działo. Potem zniknęły w pyle frontowych dróg. I tak już zostało. Dziś nie możemy dotknąć tej potężnej artyleryjskiej pięści armii II Rzeczpospolitej. Pod muzealne dachy nie trafił żaden egzemplarz. Są jednak ludzie, którzy nie zgadzają się z takim stanem rzeczy. W poznańskim Muzeum Broni Pancernej właśnie odbywa się renowacja wydobytego spod wody moździerza, odnalezionego w Norwegii. Odwiedzimy też ekspozycję Muzeum Wojska Polskiego, by podziwiać nowe eksponaty z kolekcji dotyczącej armii II Rzeczpospolitej. O niezwykłych zakupach poczynionych przez Muzeum w zeszłym roku krążą w środowisku pasjonatów historii legendy. 17:15 LWÓW - MIASTO I LUDZIE NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ - ODC. 6/9 Reportaż, 20 min, Polska, 2018 Zdjęcia: Tomasz Smyk Odcinek 6 - Jechać do Lwowa - w środku nocy Tytuł odcinka nawiązuje do wiersza Adama Zagajewskiego Jechać do Lwowa. Bohaterami tego odcinka serii są pisarze, poeci, dramaturdzy związani ze Lwowem: Fredro, Konopnicka, Zapolska, Lem, Herbert, Makuszyński, Hemar, Zagajewski. Narracja zawiera ich literackie opowieści o mieście, a także o tęsknocie do niego. Zdjęcia filmowe przedstawiające miejsca związane z życiem i twórczością literatów są montowane z bogatym materiałem ikonograficznym. Reportaż zaczyna się od fragmentu audycji Radia Lwów, gościem jest urodzony we Lwowie Adam Zagajewski, który wspomina historię swojej rodziny związaną ze Lwowem. Dr Joanna Pacan - Świetlicka (przewodnik po Lwowie i muzykolog) oraz Alina Wozijan (dziennikarz Kuriera Galicyjskiego) opowiadają o literackich tradycjach Lwowa. Alina Wozijan skupia się na losach Fredy i jego romansie zakończonym rozwodem i małżeństwem z żoną hrabiego Skarbka, co również miało swoje odbicie w twórczości pisarza. Joanna Pacan - Świetlicka opowiada o kobietach - pisarkach, przede wszystkim o Marii Konopnickiej i Gabrieli Zapolskiej. Następnie w programie sekwencja na temat Katechizmu polskiego dziecka Władysława Bełzy, a także J. K. Ordona, bohatera z poematu Adama Mickiewicza. Kamera pokazuje m.in. groby pisarzy na Cmentarzu Łyczkowskim. Kolejna scena przypomina "Moralność Pani Dulskiej" - to fragment audycji z Radia Lwów i filmowe obrazy kamienic, w których mogłaby dziać się akcja dramatu Zapolskiej. W następnej odsłonie Ossolineum - kamera pokazuje współczesne ujęcia placówki: czytelnię, katalogi, magazyny. Wiktoria Malicka, pełnomocnik Ossolineum we Lwowie, przedstawia znaczenie tej placówki przed II wojną światową oraz współcześnie. Alina Wozijan cytuje fragmenty "Wysokiego zamku" Stanisława Lema, a kamera przybliża miejsca, o których wspomina pisarz. Kapela Lwowska Fala wykonuje popularną piosenkę "Tylko w Lwowie", a następnie jej solista Edward Sosulski prezentuje gwarę lwowska, a Alina Wozijan tłumaczy jej pochodzenie. Dziennikarka Anna Gordijewska oprowadza widzów po redakcji Kuriera Galicyjskiego, a dziennikarz Krzysztof Szymański opowiada o swojej pracy - zajmuje się wyszukiwaniem ciekawych historii przedwojennego Lwowa i publikuje je na łamach pisma. Sekwencję kończą ujęcia ukazujące miasto, a towarzyszy im piosenka "Sen o Lwowie". Na koniec Alina Wozijan przywołuje obraz Lwowa zapisany przez Zbigniewa Herberta, który potraktował miasto metaforycznie i nie wymienia nawet jego nazwy. Mówi też o Marianie Hemarze, który tęsknotę do Lwowa zawarł w piosenkach pisanych już na obczyźnie. 17:40 HISTORIA POLSKI - ŁUPASZKO CZ. 1 Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2000 Reżyseria: Mariusz Pietrowski Scenariusz: Mariusz Pietrowski Zdjęcia: Grzegorz Szczygielski, Sławomir Woźniak Muzyka: Bohdan Mazurek Opowieść o losach Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", jednego z najwybitniejszych partyzanckich dowódców liniowych. Część pierwsza dokumentu obejmuje lata 1910 - 1948, czyli od narodzin bohatera do jego aresztowania. Urodził się w marcu 1910 roku w Wilnie. Był najmłodszym dzieckiem w bardzo licznej i zżytej rodzinie. Miał ogromny respekt dla ojca, bardzo kochał matkę, od dzieciństwa chciał naśladować jednego ze starszych braci - kawalerzystę, który za postawę bojową w szeregach Orląt Lwowskich został odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Idąc jego śladem, ukończył szkołę podchorążych i po otrzymaniu stopnia porucznika został skierowany do 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich, gdzie dowodził szwadronem. W wojnie obronnej 1939 roku bił się w szeregach Armii Prusy, a następnie w grupie operacyjnej gen. Władysława Andersa. Po klęsce nie złożył broni. W 1940 roku znalazł się w Związku Walki Zbrojnej na terenie Wilna. W 1943 roku, w rejonie jeziora Narocz, zorganizował oddział partyzancki AK, przekształcony jesienią w V Brygadę Śmierci. Wysokie walory dowódcze i organizacyjne, dbałość o żołnierzy i miejscową ludność postawiły go w rzędzie najpopularniejszych dowódców polskiej partyzantki na Wileńszczyźnie. Jego partyzancki pseudonim "Łupaszko" stał się głośny także poza tym rejonem. Dostrzegając jego waleczność i umiejętności, przełożeni awansowali go w 1944 roku do stopnia rotmistrza, a następnie - majora. Odnosił sukcesy w walkach z jednostkami wojsk niemieckich i litewskich oraz partyzantką sowiecką. W sierpniu 1944 roku, otoczony przez wojska sowieckie w rejonie Porzecza, rozwiązał brygadę. Przedostał się na Białostocczyznę, gdzie nawiązał kontakt z Komendą Okręgu AK Białystok. W kwietniu następnego roku odtworzył tam V Brygadę Wileńską. We wrześniu, na rozkaz Komendy Okręgu WiN Białystok, przeprowadził częściową demobizację swojej brygady i wyjechał do Gdańska. Nawiązał tam kontakt z ppłk. Antonim Olechnowiczem "Pohoreckim", komendantem "eksterytorialnego" Okręgu AK Wilno, któremu się podporządkował. Od kwietnia 1946 roku dowodził oddziałami partyzanckimi występującymi jako V i VI Brygada Wileńska, które operowały na północnych terenach Polski - od Pomorza Zachodniego po Białystok. 30 czerwca 1948 roku aresztowali go agenci UB. W listopadzie 1950 roku Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na karę śmierci. W filmie majora Zygmunta Szendzielorza "Łupaszkę" i jego żołnierzy wspominają m. in.: Aldona Rymsza, Lidia Lwow - Eberle, Rajmund Drozd, Henryk Sobolewski, Edward Jarkowski, Józef Tondryk i dr Henryk Piskunowicz - historyk. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 2 NA POLSKIEJ ZIEMI Serial wojenny, 47min, Polska 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jan Englert, Katarzyna Gniewkowska, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Krzysztof Stelmaszyk, Krystian Wieczorek, Łukasz Konopka, Michał Kowalczyk, Paulina Chapko, Leon Charewicz i inni Oddział dywersyjny podejmuje kolejną próbę dotarcia nad terytorium Polski. Tym razem się udaje, chociaż cała piątka omyłkowo ląduje ok. 20 km od planowanego miejsca zrzutu. Nie obywa się też bez poważniejszych kłopotów - spadochron Władka zaczepia się o gałęzie drzew, chłopak musi skakać ze sporej wysokości i skręca nogę. Co gorsza, spadochroniarze natykają się na niemiecki patrol: są zmuszeni zabić dwóch żołnierzy, nie wiedząc, że wśród drzew ukrył się trzeci z nich. Zakopują też pasy z przywiezionym złotem i kierują się w stronę Warszawy. Ponieważ przygotowana przez gestapo obława na "zrzut" z Anglii kończy się fiaskiem, rozwścieczony standartenfuhrer Gerd Keller dochodzi do wniosku, że Karol Ryszkowski go oszukał. Oddaje go w ręce sadysty Rappkego, który torturuje go podczas przesłuchań. Niewiele pomaga interwencja majora Halbe z Abwehry. Dopiero kiedy zostaje odnaleziony jeden ze spadochronów, Karol odzyskuje zaufanie Niemców. Wanda prosi doktor Marię o skontaktowanie jej z działaczami podziemia. Chce się włączyć do walki. Lekarka początkowo odmawia, sytuacja zmusza ją jednak do skorzystania z oferty Wandy. Kiedy gestapo przeszukuje szpitale w poszukiwaniu zbiegłego Antka, ciężko ranny i wciąż bardzo osłabiony chłopak zostaje ukryty w mieszkaniu Wandy i jej matki Heleny (Ewa Wencel). Oddział majora Konarskiego trafia do pierwszego punktu kontaktowego, którym jest mieszkanie niejakiego Rogalskiego (Leon Charewicz). Wskutek nieporozumienia dywersanci biorą Rogalskiego za zdrajcę, o mały włos nie dochodzi do strzelaniny. Poznają też łączniczkę Olę (Paulina Chapko), studentkę medycyny i podopieczną doktor Marii, która ma im pomóc w przemieszczaniu się po Warszawie. 20:00 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 2/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 21:00 NIEZWYKŁE MIASTA - AMSTERDAM. ODC. 1/3 (SECRET CITIES SERIA 1) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Wykonawcy: Janina Ramirez (prowadząca), Alastair Sooke (prowadzący) Fascynujące historie zabytków sztuki, które ukształtowały trzy olśniewająco piękne miasta. Amsterdam, Sankt Petersburg i Barcelona są odwiedzane przez turystów, którzy spacerują po wydeptanych ścieżkach wokół wielkich galerii, pałaców i placów. Ale w tej serii historyk sztuki Janina Ramirez i krytyk sztuki Alastair Sooke odkrywają istotę każdego miasta w świeży i fascynujący sposób, schodząc z utartych szlaków, odwiedzając wybrane przez siebie zabytki, które ich zdaniem trzeba zobaczyć. W Amsterdamie badają kontrasty w sercu miasta, które podsycały mistrzów takich jak Rembrandt i Vermeer. W Petersburgu odkrywają, w jaki sposób sztuka została wykorzystana do zwiększenia władzy przywódców. W Barcelonie pokazują miasto naznaczone katalońską walką o pełną niezależność. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - GORZKIE ZWYCIĘSTWO Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Po zakończeniu II wojny światowej żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie szukali dla siebie i często już swoich rodzin - miejsca do zamieszkania. Wielu z nich nie miało dokąd wrócić. Tereny, z których pochodzili, znalazły się w granicach Związku Sowieckiego. Niektórzy zdecydowali się jednak na powrót do rządzonej przez komunistów Polski. Początkowo przyjmowani z honorami, dość szybko przekonali się, czym jest nowy ustrój. Ilu polskich żołnierzy walczyło na froncie zachodnim? Ilu zdecydowało się na powrót do nowej Polski? Jaki los spotykał ich żony - Angielki, Szkotki, Włoszki? Co wiemy o tych, którzy pochodzili z Kresów wschodnich i zdecydowali się po wojnie wrócić w rodzinne strony, wówczas już na terenie Związku Sowieckiego? Jakie motywy stały za decyzją o powrocie? Czy nowej władzy w Polsce zależało na ich powrocie? Jak powroty mogły być wykorzystywane propagandowo? Przykłady przedwojennych dowódców, którzy zdecydowali się na powrót i podjęcie służby w nowym, ludowym Wojsku Polskim. Jak odnajdywali się w armii dowodzonej przez "popów"? Procesy polityczne, w których zostali sądzeni i skazywani na śmierć lub wieloletnie więzienie - na przykład as lotnictwa, Skalski, skazany na karę śmierci w tzw. procesie kiblowym - ostatecznie wyroku nie wykonano; więziony do 1956 roku. Losy żołnierzy gen. Prugar - Ketlinga. Jak zamierzali powrócić do kraju? 22:40 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. ANTYPUTYNIŚCI Reportaż, 25 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Kiedyś Putin bardzo jej się podobał, bo w porównaniu z Jelcynem dobrze wyglądał i nie pił. Dziś nazywa go łobuzem i złodziejem. Jewgienia Czirikowa jest jedną z liderek protestów opozycji w Moskwie. Ma 36 lat, dwa fakultety, filigranową posturę, niebywałą energię i wielką odwagę. Na wiecach skanduje hasło: "Rosja bez Putina", oskarża Kreml o korupcję i wyniszczanie kraju. Na swoim blogu bez ogródek demaskuje interesy biznesmenów związanych z Władimirem Putinem. W ubiegłym roku grożono jej odebraniem dwójki dzieci za rzekome zaniedbania. Reportaż jest barwną opowieścią o Czirikowej oraz ludziach, którzy zaczęli wychodzić na protesty i krytykować Putina. Kamera towarzyszy bohaterce w niezwykle "gorącym dniu", w którym odbywa się wielotysięczny wiec niepokornych. Jewgienia Czirikowa polemizuje ze zwolennikami Putina, przemawia na mitingu, bierze udział w marszu. Reportaż doskonale oddaje pełną emocji atmosferę przedwyborczej Rosji, pokazuje najbarwniejsze postaci protestów oraz zwolenników i przeciwników zmian. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZAWSZE JEST JAKAŚ NADZIEJA Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Wyjechały z koszar w Górze Kalwarii na wrześniowa wojnę. Piękne i mocarne moździerze 22 mm. Holowane przez ciągniki C7P gigantyczną kolumną po trzy zestawy na działo. Potem zniknęły w pyle frontowych dróg. I tak już zostało. Dziś nie możemy dotknąć tej potężnej artyleryjskiej pięści armii II Rzeczpospolitej. Pod muzealne dachy nie trafił żaden egzemplarz. Są jednak ludzie, którzy nie zgadzają się z takim stanem rzeczy. W poznańskim Muzeum Broni Pancernej właśnie odbywa się renowacja wydobytego spod wody moździerza, odnalezionego w Norwegii. Odwiedzimy też ekspozycję Muzeum Wojska Polskiego, by podziwiać nowe eksponaty z kolekcji dotyczącej armii II Rzeczpospolitej. O niezwykłych zakupach poczynionych przez Muzeum w zeszłym roku krążą w środowisku pasjonatów historii legendy. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GENERAŁ MRÓZ Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony hitlerowskiej agresji na ZSRR. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.