TVP Kultura Poniedziałek, 23.03.2020 08:50 RZYMSKIE WAKACJE (ROMAN HOLIDAY) Komedia, 113 min, USA 1953 Reżyseria: William Wyler Scenariusz: Ian McLellan Hunter i John Dighton Zdjęcia: Franz Planer i Henri Alekan Muzyka: Georges Auric Aktorzy: Gregory Peck, Audrey Hepburn, Eddie Albert, Hartley Power, Harcourt Williams, Margaret Rawlings, Tullio Carminati, Paolo Carlini i inni "Rzymskie wakacje" to jedna z najbardziej czarujących komedii lat 50. , jeden z najlepszych filmów w dorobku Williama Wylera i jedna z najlepszych, choć praktycznie pierwsza znacząca rola w karierze Audrey Hepburn, która zasłużenie otrzymała za nią Oscara ("to arystokratka w każdym calu, aż po koniuszki palców", zachwycał się 22 - letnią wówczas aktorką Wyler po premierze filmu). "Rzymskie wakacje" uhonorowano ponadto statuetkami Akademii także za scenariusz i kostiumy, a w sumie film otrzymał aż 10 nominacji do tej nagrody. Film Williama Wylera to - jak pisali amerykańscy recenzenci - opowieść o Kopciuszku, tyle że a rebours. Śliczna dziewczyna, Anne, jest już bowiem księżniczką, córką władcy nie nazwanego w filmie państwa, która odbywa podróż po stolicach Europy. Wychowana w luksusie, lecz zarazem według sztywnych reguł dworskiej etykiety, nie ma prawa decydować o swym postępowaniu, sposobie spędzania czasu, ubierania się. Sztab doradców, guwernantek i lokajów czuwa nad nią przez 24 godziny na dobę. Podczas kilkudniowego pobytu w Rzymie zmęczona takim trybem życia dziewczyna jest już na skraju załamania nerwowego. Zaordynowane jej środki uspokające mają pomóc w odzyskaniu równowagi. Korzystając z chwili nieuwagi służby, Anne wymyka się z ambasady, by choć przez chwilę zasmakować "normalności". Śpiącą na ławce dziewczynę znajduje przystojny dziennikarz Joe Bradley, który ofiarowuje jej gościnę w swym skromnym mieszkanku. Anne nie wyjawia mu, kim jest i dopiero następnego dnia zdjęcie w prasie pod notatką informującą o odwołaniu przez księżniczkę Anne wszystkich oficjalnych spotkań, pozwala Joemu poznać prawdziwą tożsamość jego lokatorki. Bradley wpada na pomysł, który może mu bardzo pomóc w dalszej karierze dziennikarskiej. Postanawia przygotować sensacyjny materiał o "prywatnym" dniu księżniczki nieoficjalnie zwiedzającej Wieczne Miasto. Do pomocy bierze swego kolegę reportera, który ma fotografować Anne z ukrycia. Ustaliwszy szczegóły, wyrusza z księżniczką, podającą się nadal za skromną pensjonarkę, na całodniową wycieczkę po mieście. W tym samym czasie sprowadzona pośpiesznie przez ambasadę armia detektywów usiłuje odszukać zaginioną Anne, zanim dojdzie domiędzynarodowego skandalu. 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 12 ZŁOTA LILIJKA. ROK 1932 Serial historyczny, obyczajowy, 75 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Ewa Ziętek, Jan Frycz, Teresa Lipowska, Czesław Stopka, Tadeusz Szaniecki, Krzysztof Stroiński, Dorota Pomykała, Piotr Skiba, Lidia Bienias Rok 1932. Śląska gospodarka boryka się z poważnymi problemami. Z miesiąca na miesiąc powiększa się obszar nędzy. Bieda i problemy z pracą nie omijają Pasterników. Robert po awanturze z majstrem ląduje na bruku. Ratując się przed biedą, dołącza do górników nielegalnie wydobywających węgiel z biedaszybów. W jego ślady idzie Tomasz. By zarobić na chleb, gotów jest ryzykować nawet kłopoty z policją regularnie niszczącą biedaszyby. Brak pracy popycha Gustka, syna Roberta, do szukania zarobku w przemycie i hazardzie. Na tym tle dochodzi do rodzinnego konfliktu. Nie wiedzie się też Bolkowi, synowi Tomasza. Brak pieniędzy uniemożliwia mu naukę w gimnazjum. Wspólnie z kuzynem Ryśkiem zaczyna sprzedawać węgiel z biedaszybów na placu targowym. 12:30 MAŁA SPRAWA Film społeczno - obyczajowy, 42 min, Polska 1975 Reżyseria: Janusz Kondratiuk Scenariusz: Jerzy Grzymkowski Zdjęcia: Andrzej Myszkowski Muzyka: Helmut Nadolski Występują: Jerzy Łapiński, Jan Stawarz, Wojciech Alaborski, Zbigniew Buczkowski, Włodzimierz Bednarski, Stanisław Michalik, Lech Sołuba, Ewa Pielach, Zbigniew Skowroński i inni Zrealizowany w 1975 r. film Janusza Kondratiuka doczekał się premiery dopiero we wrześniu 1980 r. , kiedy to robotnicy mówili już innym głosem i władza musiała się zacząć liczyć z ich zdaniem. Ale pięć lat wcześniej, gdy film powstawał, w najlepsze trwała gra pozorów, wzajemne oszukiwanie się, przemilczanie problemów, kolorowanie sprawozdawczości, doraźność i prowizorka. Tak się dzieje właśnie w "Małej sprawie", której akcja rozgrywa się w pewnej fabryce. Do dyrekcji zakładu dociera poufna wiadomość o spodziewanej wizycie partyjnego dygnitarza. Na przygotowanie się do "niespodziewanej" wizyty dyrekcja i załoga mają tylko parę godzin, od razu więc zaczyna się gorączkowa krzątanina: robotnicy "pokazowego" działu dostają z magazynu nowe kombinezony, inni malują świeże pasy na trasach przejazdu wózków, trwa nerwowa naprawa zepsutych od dawna kranów i pryszniców w łaźni, sprzątanie szatni itp. Grupa zaufanych pracowników pracuje nad tekstem stosownego powitania, które w imieniu załogi ma wygłosić najstarszy robotnik w zakładzie, Wasiak. Zaskoczony tym niepotrzebnym jego zdaniem wyróżnieniem mężczyzna na próżno usiłuje się bronić, ale klamka już zapadła: ma nauczyć się na pamięć drętwego tekstu i "spontanicznie" go wygłosić, gdy stanie przed szacownym gościem. Wszyscy inni, jeśli zostaną zapytani, mają chwalić osiągnięcia zakładu. Na razie, jeszcze rozluźnieni i doskonale wyczuwający absurd całej sytuacji, podśmiewają się na boku z zażenowaniem albo urządzają sobie rewię mody w nowych, "artystycznie" przybrudzonych drelichach. Kierownik jednego z działów, młody inżynier, chce wykorzystać przyjazd gościa do opowiedzenia mu o bolączkach fabryki: problemach z kooperantami, nieterminowych dostawach, nieracjonalnym wykorzystaniu maszyn itp. Podobny zamiar ma jeden z robotników, który chce wreszcie wygarnąć dygnitarzowi, co mu leży na sercu. Ale dyrektor stanowczo się temu sprzeciwia: zakład ma niebawem rozpocząć produkcję eksportową, a tu same narzekania. Gość może jeszcze pomyśleć, że zakład nie podoła eksportowemu wyzwaniu, a - co gorsza - że on, dyrektor, nie nadaje się do kierowania tak ważną fabryką. Lepiej słuchać, klaskać, potakiwać. Wydaje się, że tak właśnie wszystko przebiegnie. Nie do końca. 13:25 POSZUKUJĄC LENNONA (LOOKING FOR LENNON) Film dokumentalny, 93 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Roger Appleton Film dokumentalny o Johnie Lennonie, który prezentuje szczegółowe i często nieznane wcześniej informacje na temat jego życia. Całość bogato ilustrowana jest materiałami archiwalnymi i dokumentami, do których dostęp mieli nieliczni. Film koncentruje się raczej na życiu prywatnym niż twórczości muzyka, rzucając nowe światło na pewne wydarzenia. 15:20 NIEDZIELA Z... ADAMEM STRUGIEM Dysk./wywiad/debata, 41 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Agnieszka Szydłowska (prowadząca) Bohater tego odcinka "Niedzieli z..." pokochał muzykę tradycyjną za sprawą swojej babci, która podśpiewywała przy pracach domowych. Adam Strug twierdzi, że muzyka tradycyjna jest najpiękniejsza i kto z niej czerpie, nigdy się twórczo nie wypali. Sam traktuje muzykę śmiertelnie poważnie. Agnieszka Szydłowska i jej goście przypomną muzyczną drogę artysty i projekty, w jakie był zaangażowany. Rozmowy będą dotyczyć m.in. muzyki tradycyjnej, polskiej sceny folkowej i świadomości kulturowej. Będzie to również próba znalezienia odpowiedzi na pytania: Jaka jest dzisiejsza scena muzyki etnicznej w Polsce? Jak można ją promować? Jak wspomagać? 16:15 WESTERPLATTE Dramat wojenny, 92 min, Polska 1967 Reżyseria: Stanisław Różewicz Scenariusz: Jan Józef Szczepański Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Zygmunt Hbner, Arkadiusz Bazak, Józef Nowak, Tadeusz Pluciński, Tadeusz Schmidt, Andrzej Zaorski, Bohdan Niewinowski, Bogusz Bilewski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Nalberczak, Zdzisław Mrożewski, Marian Rułka, Mieczysław Stoor, Bolesław Płotnicki, Józef Łodyński, Zbigniew Józefowicz, Zdzisław Szymański, Roman Wilhelmi, Mieczysław Milecki, Jerzy Kaczmarek i inni "Westerplatte - półwysep u wejścia do portu gdańskiego - polska składnica amunicyjna na terenie Wolnego Miasta Gdańska, zbudowana na mocy postanowienia Rady Ligi Narodów. Jej załogę stanowił oddział wartowniczy w sile jednej kompanii piechoty i grupa pracowników cywilnych - razem 182 ludzi. Jedyna straż polska u ujścia Wisły - 5 wartowni, 1 działo polowe, 2 działka przeciwpancerne, 4 moździerze. Westerplatte stało się pierwszą zaporą na drodze zaborczego pochodu Hitlera przez Europę. Tu padły pierwsze strzały II wojny światowej" - tymi słowami rozpoczyna się "Westerplatte" Stanisława Różewicza, uznane przez polskich krytyków za jeden z najwybitniejszych rodzimych filmów o wojnie. Reżyser, ochrzczony nawet mianem "piewcy Września" dał tu znakomitą próbkę swego stylu, znanego już choćby z "Wolnego miasta" czy "Świadectwa urodzenia". Po raz pierwszy "Westerplatte" pokazano na festiwalu filmowym w Moskwie, z którego film wrócił ze Srebrnym Medalem. Polska premiera miała miejsce w 28 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Utwór Różewicza - w opozycji do stylistyki "szkoły polskiej" - pozbawiony jest romantycznej otoczki. Scenariusz powstał na podstawie skrzętnie zgromadzonej i zbadanej dokumentacji, w której niepoślednią rolę odegrały zapiski majora Henryka Sucharskiego - dowódcy westerplatczyków. Aktorów dobierano według podobieństwa do kreowanych bohaterów. Sposób narracji i staranność realizacji zbliża film do stylistyki dokumentalnej. W "Westerplatte" brak wyrazistego, pierwszoplanowego bohatera. Zastępuje go zbiorowość. Osią konstrukcyjną fabuły jest nasilający się spór między majorem Henrykiem Sucharskim i jego zastępcą kapitanem Franciszkiem Dąbrowskim. Pierwszy, widząc bezsens długotrwałego oporu, chciał przede wszystkim ocalić życie swych żołnierzy; drugi - wierząc, że Westerplatte jest dla całego narodu symbolem bohaterstwa i wytrwania, zamierzał bronić się do ostatniej kropli krwi. Film Stanisława Różewicza z drobiazgową dokładnością ukazuje 7 dni i nocy walki z niemieckim najeźdźcą. Mistrzowskie zdjęcia Jerzego Wójcika wiernie oddają stan nieustannego napięcia, psychiczną ewolucję bohaterów od wiary w rychłą pomoc do tłumionej rozpaczy i poczucia osamotnienia. 18:00 LEGENDY POLSKIEGO TEATRU - ZYGMUNT HUBNER - GRA Z RZECZYWISTOŚCIĄ Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2018 Reżyseria: Edyta Wróblewska Scenariusz: Edyta Wróblewska Zygmunt Hübner, człowiek, który wymyka się wszelkim definicjom. Z jednej strony niezwykle spójny w swoich przekonaniach i poglądach, z drugiej człowiek o wielu twarzach, człowiek orkiestra, pełniący wiele funkcji, odgrywający na co dzień wiele trudnych ról - dyrektor teatrów, reżyser, aktor, pedagog, publicysta, artysta. Człowiek, który całe swoje życie spędził w realiach PRL - u, jednocześnie zachowując wolność myślenia i dzieląc się tą wolnością z ludźmi, którzy go otaczali. Ktoś, kto, mimo zakłamanej rzeczywistości dookoła, zachował bezwzględną przyzwoitość. W jaki sposób sprawić, żeby film o nim nie był pomnikiem pełnym nadętego patosu, ale opowiadał o człowieku z krwi i kości, który był w ciągłym poszukiwaniu, toczył bezustanną dyskusję z samym sobą, stawiał ważne pytania publiczności przychodzącej na jego przedstawienia, proponował mądrą rozmowę czytelnikom swoich felietonów, polemizował z ówczesną władzą, inspirował aktorów, którzy u niego grali? Jak bez popadania w nadmierny zachwyt opowiedzieć o jego nieprzeciętnej osobowości, służącej za artystyczny i moralny autorytet ludziom, którzy go znali? W końcu, jak sprawić, żeby film był interesujący nie tylko dla wąskiego grona pasjonatów teatru, ale dla szerokiego spektrum widzów współczesnych, tych ze starszego i z młodszego pokolenia? Można to osiągnąć, jeśli w bardzo bogatej twórczości Hübnera poszuka się wątków, które są uniwersalne, pytań, które nadal pozostają aktualne, pomimo ogromnej zmiany, jaka nastąpiła w Polsce na przestrzeni 25 lat od czasu jego śmierci, oraz odpowiedzi, które ani nie były wtedy, ani nadal nie wydają się jednoznaczne. Gdy te wątki zilustruje się fragmentami najwybitniejszych przedstawień reżyserowanych przez Hübnera, urywkami z filmów, w których grał, cytatami z jego felietonów oraz archiwalnymi fragmentami pokazującymi szarą i absurdalną codzienność PRLu, to wówczas będzie szansa, że głos Hübnera zabrzmi dziś wiarygodnie i współcześnie. 20:30 PANORAMA KINA POLSKIEGO - BIKINI BLUE (BIKINI BLUE) Dramat, 80 min, Wielka Brytania/Polska, 2016 Reżyseria: Jarosław Marszewski Aktorzy: Tomasz Kot, Lianne Harvey, Ruby Bentall, Filip Pławiak Akcja filmu rozgrywa się w Wielkiej Brytanii w roku 1953. Głównymi bohaterami są małżonkowie: polski żołnierz Eryk Szumski i Dora, młoda Angielka. Pewnego dnia w ich sielskie życie wkrada się choroba Eryka i ścigająca, zatajona przed żoną, przeszłość. Po nieudanej próbie samobójczej Eryk przebywa w Mabledon Park, szpitalu psychiatrycznym przeznaczonym dla byłych polskich żołnierzy dotkniętych wojenną traumą. Dora wyrusza w podróż, która ma wyjaśnić dzielącą ich tajemnicę. 22:00 POWIDOKI - HOMER Dysk./wywiad/debata, 11 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Barbara Schabowska - Maszenda (prowadząca), Piotr Nowak (prowadzący) W kolejnym odcinku programu prowadzący dyskutują na temat twórczości Homera. Próbują znaleźć odpowiedź na pytanie, jakim bohaterem jest Odyseusz? Na czym polega jego niezwykłość? Z jakiego powodu Odyseusz tak bardzo podobał się Grekom? 22:15 ANTYFONIE - BIURO DŹWIĘKU KATOWICE Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Jacek Staniszewski, Andrzej Załęski W kolejnym odcinku Antyfonii odwiedzimy Biuro Dźwięku Katowice założone w 2014 roku pod kierownictwem Zuzanny Waltoś i kuratelą Piotra Ceglarka i Jana Dybała. Jest to projekt wspierający rozwój lokalnej sceny muzyki elektronicznej w Katowicach. Piotr Ceglarek zajmuje się sztuką nowych mediów: video, muzyką elektroniczną, programowaniem i projektowaniem generatywnym. Współtworzył grupę audiowizualna RGBoy oraz Teleport Katowice. Drugim bohaterem odcinka jest Jan Dybała Jr twórca multimedialny. Od 2009 roku prowadzi studio kreatywne Atelier S10. Współtworzył katowickie zespoły/kolektywy: RGBoy, Teleport Katowice, Elektronik Zoo, Larmo Soundsystem. 22:45 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - INDIE: OSTATNIE OBJAZDOWE KINA (TOURING TALKIES - THE LAST INDIAN TRAVELLING CINEMAS) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy/Francja, 2013 Reżyseria: Thibault Ferie Dokument opowiada historię ostatniego objazdowego kina, którego założyciele, prowadzący rodzinny interes od pokoleń, podróżują po południowych Indiach, odwiedzają okoliczne miejscowości i prezentują ich mieszkańcom najciekawsze rodzime produkcje filmowe. Objazdowe kina w Indiach cieszą się popularnością od blisko stu lat. Jednak wraz z rozwojem nowych technologii, legendarna indyjska tradycja kultywowana przez dekady powoli zaczyna wymierać. Jaki los czeka właścicieli objazdowego kina? 23:50 ŻELAZNA KLASYKA - SOBOWTÓR (KAGEMUSHA) Dramat historyczny, 152 min, Japonia/USA, 1980 Reżyseria: Akira Kurosawa Scenariusz: Akira Kurosawa, Sasato Ide Zdjęcia: Shji Ueda, Takao Sait Muzyka: Shinichir Ikebe Aktorzy: Tsutomu Yamazaki, Ken'Ichi Hagiwara, Kota Yui, Shuji Otaki, Hideo Murota, Takayuki Shiho Shingen Takeda, potężny szogun, stał się tak sławny jak legendarne było jego motto wyszyte na proporcach: Szybki jak wiatr, cichy jak las, gwałtowny jak ogień, nieporuszony jak góra. Ranny poleca członkom swego klanu znaleźć sobowtóra, który go zastąpi, utrzymując jego śmierć w tajemnicy. Ma to powstrzymać wrogów przed atakiem. Człowiek wybrany do tej roli zwany był kagemusha (wojownik - cień). Jednakże ten kagemusha okazał się być zwykłym, drobnym przestępcą, który musi jakimś sposobem przekształcić się w wielkiego, charyzmatycznego przywódcę 25.000 samurajów. To wielkie epickie widowisko o konfliktach wstrząsających XVI - wieczną, feudalną Japonią było nominowane w 1980 roku do dwóch Oscarów (Najlepsza Scenografia, Najlepszy Film Obcojęzyczny) i było współzwycięzcą Festiwalu Filmowego w Cannes. Stanowi przełomowe dzieło w świetnej karierze Akiry Kurosawy. [opis dystrybutora dvd] 03:10 KINO NOCNE - PUŁAPKA Film sensacyjny, 115 min, Polska 1997 Scenariusz i reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Przemysław Skwirczyński Muzyka: Janusz Stokłosa Aktorzy: Marek Kondrat, Joanna Benda, Bogusław Linda, Zbigniew Zamachowski, Anita Lipnicka, Dorota Pomykała, Małgorzata Potocka, Ewa Sałacka, Jerzy Bończak, Zygmunt Malanowicz, Leon Niemczyk, Piotr Dejmek, Michael Gooray, Ewa Szykulska, Paweł Nowisz Na początku lat 80. , wkrótce po studiach reżyserskich w PWSFTViT, Adek Drabiński, absolwent warszawskiej ASP, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Spędził tam kilkanaście lat, realizując filmy reklamowe, dokumentalne, wideoklipy oraz odcinki seriali telewizyjnych. W 1992 r. nakręcił pełnometrażowego, kostiumowego "Szulera", który przyniósł mu nagrodę za najlepszy debiut na festiwalu filmowym w Gdyni i rok później Srebrne Grono w Łagowie. Po pięciu latach milczenia Drabiński zrealizował drugi film fabularny, "Pułapka", którym nawiązuje do swego ulubionego gatunku, tzw. film noir. Scenariusz powstał wiele lat wcześniej jeszcze w Ameryce, ale z różnych przyczyn nie doczekał się tam realizacji. Po powrocie do Polski autor nieco go przerobił, nadając mu bardziej komediowy charakter i dysponując budżetem w wysokości 16 miliardów starych złotych przystąpił do pracy. Zdjęcia kręcono w Warszawie i Chicago, a także w nadmorskich plenerach Gdańska i Helu. W głównych rolach wystąpiła plejada gwiazd polskiego kina z Markiem Kondratem na czele. Po wieloletniej emigracji do kraju powraca zza oceanu Maciek, niegdyś dobrze zapowiadający się aktor młodego pokolenia. W Ameryce nie zdobył sławy, próbuje więc ułożyć sobie na nowo życie w Polsce. Ale przez ten czas nad Wisłą wszystko się zmieniło: ludzie, układy, zwyczaje. Maciek ma problemy z odnalezieniem się w zupełnie obcej rzeczywistości. Dawni kumple to teraz bardzo zajęci biznesmeni, a spotykane kobiety nie mają ochoty na słuchanie zwierzeń emigranta. Zagubiony, osamotniony Maciek coraz częściej zagląda do kieliszka. Gdy kolejne próby powrotu do zawodu kończą się fiaskiem, Maciek nieoczekiwanie otrzymuje propozycję pracy w charakterze... stróża samotnego domu stojącego nad brzegiem morza. Ma tam pilnować znajdującego się w piwnicy składu szmuglowanego alkoholu i czekać na wiadomość. Jaką? Od kogo? Tego nie wie. Początkowo wydaje się, że stróżowanie nad morzem nie będzie zbyt ryzykownym zajęciem. Wokół panuje cisza i spokój. Maciek poznaje swoją sąsiadkę Ewę: mieszkającą samotnie tajemniczą, długonogą piękność. Kilka dni później znajduje na plaży elegancki garnitur, a wraz z nim wypchany pieniędzmi portfel. Te pozornie odległe od siebie, nieistotne fakty połączą się niebawem w niebezpieczny ciąg wydarzeń, a Maciek uświadomi sobie, że został wplątany w skomplikowaną grę, w której ma być tylko pionkiem.