TVP Kultura Piątek, 27.03.2020 08:40 FINITY CALLING (FINITY CALLING) Film animowany, 14 min, Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Jasper Kuipers Scenariusz: Jasper Kuipers Krótki film animowany. Pokój bez drzwi, w którym biesiaduje sześć postaci. Ich kamienne ciała są ozdobione kosztownościami, a oni sami są skazani na wieczną zabawę swoim jedzeniem. Ogólnie panujący spokój jest przerywany za każdym razem, kiedy ktoś łamie z góry narzucone zasady. Wtedy bohaterowie wzajemnie się karcą. Wszystko zaczyna wymykać się spod kontroli. Film nagrodzony m. in. podczas festiwalu Animafest 2018 w Zagrzebiu (Dominika Mianowska, Momakin) 09:05 SÓL ZIEMI CZARNEJ Dramat, 99 min, Polska 1969 Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Olgierd Łukaszewicz, Jan Englert, Jerzy Cnota, Wiesław Dymny, Jerzy Binczycki, Bernard Krawczyk, Jerzy Łukaszewicz, Andrzej Wilk, Daniel Olbrychski, Jerzy Trela, Henryk Talar, Antoni Zwyrtek, Helena Bełkowska, Izabella Kozłowska, Tadeusz Madeja, Henryk Maruszczyk, Jan Bógdoł, Wiesław Grabek, Marian Dziędziel, Andrzej Siedlecki, Ryszard Zaorski i inni Filmowa ballada Kazimierza Kutza, a zarazem udana próba kreacji "mitu śląskiego", traktowanego wcześniej trochę po macoszemu zarówno przez polską literaturę, jak i kino. Akcja "Soli ziemi czarnej" toczy się w 1920 roku podczas II Powstania Śląskiego. Bierze w nim udział siedmiu braci Basistów - górników z dziada pradziada, wychowanych w duchu patriotycznym. Polska to dla nich głównie piękna, lecz nie do końca jasna wizja lepszego, szczęśliwszego życia. Narratorem filmowej opowieści Kutz uczynił najmłodszego z braci, Gabryela. Dla niego udział w powstańczych walkach to zarazem inicjacja w dorosłość i pierwsza męska przygoda. Przypadek sprawia, że Gabryel podczas swej eskapady do obozu wroga poznaje niemiecką sanitariuszkę. Między młodymi szybko rodzi się uczucie. Jednak wkrótce walki wybuchają ze zdwojoną siłą i chłopak musi wracać do swoich. Po początkowych sukcesach powstańców szala zwycięstwa zaczyna przechylać się na stronę niemiecką. W filmie Kutza oprócz aktorów o ustalonej renomie wystąpiło też wielu nieznanych, na stałe zatrudnionych w śląskich teatrach. Dla dodania historii autentyzmu reżyser sięgnął też do "naturszczyków" - rodowitych Ślązaków. Użycie miejscowej gwary miało zaś na celu podkreślenie plebejskiego, ludowego nurtu powstania. Artystyczna wartość "Soli ziemi czarnej" od początku nie podlegała dyskusji. W przejmującej wizji reżysera krytycy szybko dostrzegli nową jakość w polskiej narodowej mitologii. Nawiązując do poezji romantyków i powieści Sienkiewicza, Kutz ukazał nieznane dotychczas oblicze polskiego patriotyzmu - niechętnie szafującego wielkimi słowami, za to chętnie składającego daninę krwi na ołtarzu ojczyzny. Dzieło, miejscami komiczne, miejscami głęboko wzruszające zapoczątkowało znaną "śląską trylogię", na którą złożyły się także zrealizowane przez reżysera później "Perła w koronie" (1972) i "Paciorki jednego różańca" (1979). 11:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 16 NASI SĄ DALEKO. ROK 1943 Serial historyczny, obyczajowy, 73 min, Polska, 1986 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Zbigniew Zaniewski, Czesław Stopka, Krzysztof Stroiński, Ewa Ziętek, Teresa Lipowska, Tadeusz Szaniecki, Eugeniusz Kujawski, Lidia Bienias, Maria Mielnikow-Krawczyk, Adrianna Biedrzyńska Paulina za radą Tomasza podpisuje niemiecką listę narodowościową. Gestapo prowadzi śledztwo w sprawie dziwnej choroby, na którą zapadają Ślązacy służący w Wehrmachcie. Efektem jest aresztowanie i w końcu śmierć doktora Kulickiego. Zygmunt w obawie przed służbą w wojsku szuka ratunku u ojca ukrywającego się na terenie GG. 12:25 DZIECI ŚMIECI Dramat, 56 min, Polska, 1986 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Maciej Dejczer Zdjęcia: Krzysztof Pakulski Muzyka: Jerzy Hajdun Aktorzy: Bartosz Sikorski, Krzysztof Tyniec, Mirosława Marcheluk, Bronisław Wrocławski, Tomasz Kępiński Dyplomowy film Macieja Dejczera, ukończony w 1986 r. , czekał na pierwszą telewizyjną emisję 4 lata. Uhonorowany nagrodą kanału 4 londyńskiej telewizji za najlepszy film dyplomowy na festiwalu szkół filmowych w 1987 r, pokazywany był zaledwie kilka razy w zamkniętym gronie. Dopiero po Felixie dla filmu "300 mil do nieba" przypomniano sobie o poprzednich dokonaniach mało znanego reżysera. Kilkunastoletni Witek rezygnuje ze szkoły i postanawia sprzedawać gazety, by zarobić na bilet do Anglii, dokąd wyjechał jego jedyny przyjaciel. Początkowo praca przebiega bez przeszkód. Wkrótce jednak pojawiają się problemy. Chłopiec wpada w sidła szajki wykorzystującej dzieci do nielegalnych a dochodowych przedsięwzięć. Zmuszony jest przejść różne kręgi przestępczego wtajemniczenia. Rozpaczliwie broni wartości wpojonych mu przez rodzinę. Niestety, nie ma już odwrotu. Zostaje schwytany przez policję i niebawem wypuszczony. Wzbudza to podejrzenia jego "pracodawców"... 13:40 KAROL SZYMANOWSKI - IV SYMFONIA "KONCERTUJĄCA" OP. 60 Koncert, 28 min, Polska, 2009 Wykonawcy: Antoni Wit, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej, Jan Krzysztof Broja (pianista) Rejestracja IV Symfonii "Koncertującej" op. 60. Karola Szymanowskiego w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Antoniego Wita, z udziałem jednego z najciekawszych pianistów polskich młodego pokolenia, Jana Krzysztofa Broji. Symfonię tę Karol Szymanowski napisał w latach 1930 - 32 z myślą o Arturze Rubinsteinie jako wykonawcy partii solowej. W nastęnych latach jednak kompozytor najczęściej sam występował jako solista, próbując w ten sposób podreperować własne finanse. Utwór łączy cechy gatunku symfonii i koncertu fortepianowego, partia solowa współgra z brzmieniami orkiestry, w materiale muzycznym kompozytor wykorzystuje rytmy i melodie ludowe - finał kompozycji utrzymany jest w charakterze żywiołowego oberka. 14:10 KAROL SZYMANOWSKI III SYMFONIA "PIEŚŃ O NOCY" OP. 27 Koncert, 26 min, Polska, 2003 Wykonawcy: Tadeusz Strugała (dyrygent), Wiesław Ochman, Polska Orkiestra Radiowa, Chór Filharmonii Narodowej III Symfonia "Pieśń o nocy" op. 27 Karola Szymanowskiego na orkiestrę symfoniczną, chór mieszany i tenor solo w wykonaniu Polskiej Orkiestry Radiowej, Chóru Filharmonii Narodowej pod kierunkiem Henryka Wojnarowskiego, z udziałem tenora Wiesława Ochmana. 15:05 WYSPY SZCZĘŚLIWE Film obyczajowy, 44 min, Polska, 1972 Reżyseria: Stanisław Brejdygant Scenariusz: Edward Żebrowski Zdjęcia: Jan Hesse Aktorzy: Gustaw Holoubek, Aleksandra Śląska, Irena Malkiewicz, Zbigniew Zapasiewicz Czarno-biały film telewizyjny z doskonałą obsadą, która w dużej mierze zadecydowała o sukcesie dramatu Stanisława Brejdyganta. Jednak to nie jedyny atut perfekcyjnie zrealizowanego obrazu. Reżyser zadbał o każdy szczegół współtworzący atmosferę i klimat trzymającej w skupieniu opowieści o samotności, sensie życia i głębszych wartościach, o złudnych marzeniach i zaprzepaszczonych nadziejach. Bohaterami są małżonkowie z kilkunastoletnim stażem, ustabilizowani życiowo i zawodowo. Z pozoru tworzą udany i zgodny związek. Dorobili się ładnego mieszkania, samochodu, mogą zapewnić dobrobyt jedynemu dziecku. Mimo finansowego zabezpieczenia i wymarzonego potomka, nie znajdują jednak w małżeństwie spokoju i szczęścia. Wielka miłość, która połączyła ich przed laty i nadawała sens wspólnej egzystencji, dawno wygasła. Dziś pozostało już tylko rozczarowanie, tęsknota za utraconymi nadziejami i marzeniami. On jest lekarzem neurologiem, pracuje w przychodni, ma wielu pacjentów, rutynowo wykonuje swoje codzienne obowiązki. Coraz bardziej pogrąża się w odrętwieniu i marazmie. Chciałby odmienić swój los. I nadarza się okazja, ale czy sfrustrowany doktor potrafi wykorzystać być może ostatnią życiową szansę? Jako lekarz mógłby zawrzeć długoletni kontrakt w jednym z egzotycznych krajów, na tytułowych "wyspach szczęśliwych"... 16:00 GUSTA I GUŚCIKI (GOUT DES AUTRES, LE) Komedia obyczajowa, 108 min, Francja 2000 Reżyseria: Agnes Jaoui Scenariusz: Agnes Jaoui, Jean-Pierre Bacri Występują: Jean-Pierre Bacri, Anne Alvaro, Alain Chabat, Agnes Jaoui, Gerard Lanvin, Christiane Millet, Wladimir Yordanoff i inni Debiut reżyserski francuskiej aktorki i scenarzystki Agnes Jaoui okazał się przedsięwzięciem ze wszech miar udanym, co potwierdziły m.in. 4 Cezary 2001 dla najlepszego filmu, za scenariusz, drugoplanową rolę kobiecą (Anne Alvaro) i męską (Gerard Lanvin), Felix 2000 za scenariusz, Grand Prix des Ameriques na MFF w Montrealu oraz nominacja do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego. Jaoui, spostrzegawcza i inteligentna obserwatorka ludzkich zachowań, na ekranie konfrontuje ze sobą krańcowo różnych bohaterów, tworząc barwną i zabawną mozaikę ludzkich typów i gustów. Te ostatnie odgrywają tu rolę zasadniczą - to w nich zawiera się pośrednio całe życie człowieka: środowisko, z którego się wywodzi, szkoła, do której chodził, bagaż genetyczny i społeczny. To właśnie gust decyduje o naszej przynależności do określonej "kasty", wyznacza granice towarzyskie. Pokonanie "bariery" własnego gustu jest trudne, ale - jak przekonuje film - nie niemożliwe. Bohater filmu, Jean-Jacques Castella, wyrafinowanym gustem nie grzeszy. Jest przedsiębiorcą, który do wszystkiego doszedł sam ciężką pracą. Stara się jednak być nowoczesny: do prowadzenia firmy zatrudnia dyplomowanego menedżera, ubezpiecza znaczące kontrakty, co wiąże się z koniecznością wynajmowania ochroniarza, podejmuje naukę angielskiego. Jego niepracująca żona Angelique zabija nudę egzystencji bogatej pani domu miłością do zwierząt i pracą dekoratorki wnętrz o dość specyficznym poczuciu piękna. Naukę angielskiego Castella traktuje dość niefrasobliwie: wynajętą nauczycielkę, Clarę Devaux, która zjawia się w jego biurze, obraża i odsyła do domu. Tego samego dnia daje się zaciągnąć żonie do teatru, którego nie lubi, ale idzie, bo w jednej z drobnych ról występuje jego siostrzenica. Przedstawienie "Bereniki" Racine'a staje się prawdziwym przełomem w jego życiu: jest urzeczony tekstem sztuki, a jeszcze bardziej faktem, że w głównej roli występuje jego nauczycielka. Zakochuje się w niej, zaczyna regularnie bywać w teatrze, przykłada się do lekcji, traktując lektorkę z całym szacunkiem należnym "kapłance sztuki". Stara się również wejść w krąg jej znajomych i przyjaciół, nie wyczuwając, że jest przez nich traktowany z lekceważeniem i kpiną "należną" nieokrzesanemu nuworyszowi. W kawiarni, w której bywają artyści, a wraz z nimi i Castella, jego kierowca, Deschamps, spotyka kelnerkę, Manie, z którą kiedyś łączył go przelotny romans. Teraz dziewczynie bardziej podoba się ochroniarz Castelli, Moreno, i to z nim zaczyna sypiać. Pod wieloma względami oboje doskonale się rozumieją, ale Moreno jako były policjant nie może zaakceptować faktu, że Manie dorabia do pensji handlując narkotykami. Zakochany Castella robi postępy w angielskim, kupuje abstrakcyjny obraz od znajomego Clary, czym naraża się żonie, która nie godzi się na powieszenie płótna w domu. Otwierający się na inny świat mężczyzna odchodzi w końcu od Angelique, ale żyjąca na wyżynach sztuki Clara ciągle pozostaje dla niego nieosiągalna. 18:55 ZAGINIONE SKARBY - TRYPTYK "EMALIA Z LIMOGES" Film animowany, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Zdjęcia: Sławomir Frank Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek opowiada o Tryptyku "Emalia z Limoges". Emalia limuzyjska została skradziona w czasie okupacji z gołuchowskiej kolekcji księżnej Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej. Przybliżona zostaje zupełnie nieznana historia największego w Europie zbioru dzieł mistrzów emalierstwa. Odcinek przedstawia mechanizmy największego w historii rabunku dzieł sztuki, które miało miejsce podczas okupacji. 22:35 CZARODZIEJE ZZA KULIS (LES ENCHANTEURS. LA MONNAIE/DE MUNT) Film dokumentalny, 88 min, Belgia, 2016 Reżyseria: Frederic Laffont Scenariusz: Jose Van Dam Film dokumentalny poświęcony operze brukselskiej La Monnaie. Każdego wieczora, kiedy kurtyna się podnosi, na scenie dzieje się magia. Za tym wszystkim stoi wiele osób. Pracę wielu z nich widzimy, jednak część jest dla nas niewidzialna, choć jest równie istotna. Czym jest i jak funkcjonuje opera? Kto i w jaki sposób wykonuje tam swoją pracę? Odpowiedzi na te wszystkie pytania można znaleźć w dokumencie "Czarodzieje zza kulis" ("Les enchanteurs. La Monnaie/De Munt"). 01:05 TERAZ ANIMACJE! - KWADRATURA KOŁA Film animowany, 4 min, Polska, 2018 Reżyseria: Karolina Specht Scenariusz: Karolina Specht Muzyka: Paweł Cieślak Krótki film animowany. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że Kwadrat żyje wśród chaosu i zmian. Przy drugim zauważamy, że układy w których funkcjonuje, ciągle powtarzają się, wprowadzają rutynę, hipnotyzują, nie pozwalając zrobić żadnego ruchu. Pewnego razu do schematu wkrada się nowy element, który na chwilę pozwoli Kwadratowi nieco inaczej spojrzeć na rzeczywistość. "Kwadratura koła" to opowiadana za pomocą graficznych metafor, na wpół abstrakcyjna opowieść o pewnym niemożliwym uczuciu. Film zdobył Grand Prix "Kryształowy Animusz" w Konkursie Polskich Filmów Animowanych podczas 11. MFFA Animator w Poznaniu. (źródło: filmpolski.pl) 01:10 TERAZ ANIMACJE! - NORMA Film animowany, 7 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agata Mianowska Scenariusz: Agata Mianowska Krótki film animowany. Dwie młode dziewczyny próbują sprostać współczesnym kanonom piękna. Każda z nich jest inna, jednak żadna nie czuje się dobrze we własnej skórze. Norma i jej sąsiadka różnymi metodami starają się uzyskać poczucie samoakceptacji. (źródło: polishshorts.pl) 01:15 TERAZ ANIMACJE! - LINIE ŻYCIA (ONCE UPON A LINE) Film animowany, 6 min, USA, 2016 Reżyseria: Alicja Jasina Scenariusz: Alicja Jasina Krótki film animowany. "Linie życia" (Once Upon a Line) to historia o mężczyźnie, który prowadzi monotonne życie, póki nie spotka pewnej rudej kobiety. Wtedy jego świat staje do góry nogami - dosłownie i w przenośni. (źródło: europeanfilmfestival.szczecin.pl) 03:45 KINO NOCNE - MILCZENIE (TYSTNADEN) Dramat psychologiczny, 91 min, Szwecja 1963 Scenariusz i reżyseria: Ingmar Bergman Zdjęcia: Sven Nykvist Muzyka: Jan Sebastian Bach Występują: Ingrid Thulin, Gunnel Lindblom, Jorgen Lindstrom, Haakan Jahnberg, Birger Malmsten, Eduardo Gutierrez, Lissi Alandh, Leif Forstenberg i inni Trzecie, po filmach "Jak w zwierciadle" i "Goście Wieczerzy Pańskiej", dzieło Ingmara Bergmana z tryptyku powstałego w latach 1961 - 63, w którym podejmuje on problem stosunku człowieka wobec Boga. Ukazuje świat rozpaczy, zagubienia, niemożności porozumienia się, lęku przed śmiercią, świat, w którym Bóg milczy. Dwie siostry: Ester i Anna z 10 - letnim synkiem Johanem wracają z wakacji pociągiem do Szwecji. W drodze ciężko chora Ester dostaje nagle ataku i zaczyna pluć krwią. Kobiety przerywają podróż, zatrzymują się w nieznanym kraju, którego języka nie rozumieją, w mieście, gdzie ludzie z poważnymi twarzami pośpiesznie przemykają ulicami, wśród przejeżdżających czołgów. W ogromnym hotelu, gdzie mają nocować, są niemal jedynymi gośćmi. Pustka i ponura atmosfera hotelu udzielają się siostrom, reprezentującym dwie strony ludzkiej natury - ciało i ducha, zmysłowość i intelekt, dwa skrajnie odmienne typy osobowości. Starsza Ester - sfrustrowana intelektualistka o nieco męskiej powierzchowności, ogarnięta obsesją rychłej śmierci, szuka zapomnienia i ukojenia fizycznych cierpień w alkoholu, negując własny seksualizm. Anna - pozornie bardziej wyzwolona, zeskłonnościami do nimfomanii, usiłuje znaleźć spełnienie i wolność w erotycznych przygodach. Nienawidzi przy tym siostry, czując się przez nią zdominowana. By ją upokorzyć i dać upust źle skrywanej agresji Anna na oczach siostry kocha się ze sprowadzonym do hotelu przypadkowo poznanym mężczyzną. Następnego dnia Anna opuszcza wraz z synem hotel, pozostawiając umierającą siostrę na łasce starego kelnera. Dzięki niemu Ester poznaje znaczenie kilku słów w miejscowym języku i zapisuje je małemu Johanowi na kartce. Ten prosty gest pozostawia cień nadziei na porozumienie w świecie zagubionych i samotnych ludzi. U podstaw scenariusza "Milczenia" legły wspomnienia Bergmana z dzieciństwa i jego fascynacja podróżami i nieznanymi miejscami. Początkowo bohaterami filmu mieli być dwaj mężczyźni, ostatecznie reżyser zdecydował się na kobiety - dwie siostry. Zarówno ówczesna żona Ingmara Bergmana - Kahi Laretei, jak i szef Svensk Filmindustri - producenta jego filmów odradzali mu realizację "Milczenia". Ich złe przeczucia szybko znalazły potwierdzenie. Premiera filmu wywołała skandal, twórca odsądzany od czci i wiary otrzymywał dziesiątki listów z wyrazami oburzenia i potępienia, a nawet obelgami i pogróżkami. W wywiadach Bergman konstatował ze smutkiem, że w powodzi oskarżeń o nieobyczajność wypaczono całkowicie właściwy temat i sens filmu, który zresztą dzisiaj nikogo już nie szokuje.