TVP Kultura Środa, 07.04.2021 08:30 NIEDZIELA Z... TWÓRCZOŚCIĄ PAWŁA KRÓLIKOWSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 40 min, Polska, 2021 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Kolejny odcinek cyklicznego programu "Niedziela z..." poświęcony jest Pawłowi Królikowskiemu. Był wybitnym aktorem filmowym, telewizyjnym, teatralnym, dubbingowym. Widzowie pamiętają go z serialu "Ranczo", w którym wcielił się w rolę Kusego. Występował również w serialach "Na dobre i na złe", "Pitbull" oraz wielu innych. Zmarł 27 lutego 2020 roku, pokonała go choroba. 09:25 DIABELSKI WYNALAZEK (VYNALEZ ZKAZY) Film fabularny kinowy, 79 min, Czechosłowacja, 1958 Reżyseria: Karel Zeman Scenariusz: Frantisek Hrubin, Karel Zeman Zdjęcia: Antonin Horak, Bronislau Pikhart, Jiri Tarantik Muzyka: Zdenek Liska Aktorzy: Lubor Tokos, Arnost Navratil, Miroslav Holub, Vaclav Tregl, Vanislov Kuvlov, Hugh Downs, Vaclav Kyzlink, Jana Zatloukalova "Diabelski wynalazek", największy sukces w historii czeskiej kinematografii, w 1958 roku obiegł cały świat, zdobywając szturmem światowe festiwale i miliony widzów w kinach. Historia diabolicznego milionera pragnącego zdobyć świat za pomocą broni masowego rażenia, luźno oparta na "Strasznym wynalazcy" Juliusza Verne ’ a, to dosłownie cały zestaw nowych środków wyrazu, charakterystycznych dla późniejszej twórczości Karela Zemana: pełno w nim rozmaitych maszyn zderzonych z dziką naturą, ożywionych epokowych rycin (inspirację stanowiły ryciny pierwszych ilustratorów książek Verne ’ a), powstałych przez namalowanie prążków na całych dekoracjach (łącznie z kostiumami), rozmaitych efektów specjalnych (z zastosowaniem najstarszych trików Mliesa). Animacja lalkowa, rysunkowa, poklatkowa czy wycinankowa połączona jest tu z grą aktorów. Świat powietrza, który wypełniają majestatyczne balony, pędzące chmury, słońce, latające cuda techniki, uderzające o brzegi morskie fale, zderza się ze światem podwodnych głębin, przecinanym oryginalnymi łodziami podwodnymi, pełnym dziwacznych morskich stworzeń. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 11:00 LALKA - ODC. 7/9 - CIĄG DALSZY PAMIĘTNIKA STAREGO SUBIEKTA Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław PawlikAlina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Wokulski za wszelką cenę pragnie przypodobać się Izabeli. Postanawia nawet sprzedać sklep. Ignacy Rzecki odnotowuje w swym pamiętniku dwa wydarzenia, które poruszyły opinię publiczną, oba związane ze sprzedażą kamienicy Łęckich baronowej Krzeszowskiej. Nowa właścicielka domu wytoczyła procesy swoim dawnym lokatorom - studentom oraz pani Stawskiej. Oskarżyła ją o kradzież lalki. Odbyła się rozprawa sądowa, podczas której baronowa została ośmieszona. 12:30 NIE MARNUJ JEDZENIA (FOOD FIGHTER) Film dokumentalny, 50 min, Australia, 2018 Reżyseria: Dan Goldberg Ronni Kahn przez lata prowadziła firmę organizującą imprezy i na co dzień obserwowała ogromne ilości zmarnowanego jedzenia. W 2004 roku założyła organizację OzHarvest zajmującą się odbieraniem nadwyżek żywności i przekazywaniem ich potrzebującym. Po 14 latach funkcjonowania OzHarvest działa w 8 australijskich miastach. Co tydzień przekazuje ponad 100 ton pełnowartościowego pożywienia do 1300 organizacji charytatywnych. Działania OzHarvest wymusiły na australijskim rządzie deklarację zmniejszenia skali marnowanego jedzenia o połowę w ciągu najbliższych 12 lat. Organizacja zajmuje się także edukacją konsumentów, a jej ostatni projekt to kampania Fight Food Waste". Powstający przez 2 lata dokument pokazuje pełną pasji Ronni Kahn w jej codziennej walce o ratowanie marnowanego jedzenia i karmienie potrzebujących już nie tylko w Australii, ale w Wielkiej Brytanii, Tajlandii i RPA. 13:30 RZECZ POLSKA - MEBLOŚCIANKA KOWALSKICH Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Tematem odcinka będzie "Meblościanka Kowalskich", którą pokażemy jako obiekt muzealny, część zbiorów Galerii Wzornictwa w Muzeum Narodowym w Warszawie. Sięgniemy także do archiwów telewizyjnych, aby pokazać, w jaki sposób meblościanka prezentowana była w czasach PRL - u, jak ją widziano i jakim językiem opisywano. Wykorzystamy fragmenty popularnych filmów, takich jak "Czterdziestolatek" i "Małżeństwo z rozsądku", aby pokazać, jak mebel wszedł do kultury popularnej i jakie nadawano mu znaczenia. Zajrzymy do współczesnych domów, w których stał się obiektem kolekcjonerskim, a także pokażemy współczesne nawiązania do tego funkcjonalnego i praktycznego rozwiązania, wybierając najciekawsze projekty współczesnych meblościanek. Meblościanka Kowalskich była odpowiedzią polskich projektantów na zapotrzebowania powojennego budownictwa, symbolem tak zwanej małej stabilizacji oraz po odwilżowej nowoczesności, wręcz "socjalizmu z ludzką twarzą", ikonicznym meblem PRL - u. Geneza projektu Kowalskich to 1961 rok, kiedy Bogusława i Czesław Kowalscy, absolwenci Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu, biorą udział w konkursie Zjednoczenia Przemysłu Meblarskiego w Poznaniu pod hasłem "Meble do Małego Mieszkania". Konkurs wymaga zaprojektowania wyposażenia małej przestrzeni mieszkalnej przeznaczonej dla łódzkich tkaczy. Czesław Kowalski wpada na pomysł mebli kasetonowych, które składają się z kilku elementów i pozwalają na zbudowanie z nich różnych konstrukcji. Projekt przechodzi do pierwszego etapu konkursu i drugiego etapu, czyli przeglądu propozycji na Targach Krajowych "Wiosna 62" w Poznaniu. Kowalscy zdobywają co prawda tylko wyróżnienie, ale ich meblościanka rok później trafia do masowej produkcji. O historii meblościanki, korzeniach funkcjonalizmu i idei mieszkania dla każdego, o motywacjach autorów, konkursie i genezie projektu, o jego wadach i zaletach, modyfikacjach, na które autorzy już nie mieli wpływu, opowiedzą nam między innymi: Jan Kowalski, syn projektantów, autor książki, "Meble Kowalskich. Ludzie i rzeczy", historyczka designu Agata Szydłowska, Anna Maga z Ośrodka Wzornictwa Nowoczesnego Muzeum Narodowego w Warszawie, Beata Bochińska - kolekcjonerka designu. Pokażemy materiały archiwalne dokumentujące powstawanie powojennych osiedli, targi, na których prezentowano projekt, wypowiedzi autorów. Meble składały się jak klocki dla dzieci, które może skręcić każdy - mówiła o meblościance Bogusława Kowalska. Nic dziwnego, że porównywane są obecnie do produktów Ikei i cieszą się zainteresowaniem nie tylko historyków wzornictwa, lecz także mieszkańców wielkich miast. Wypowiedź Kowalskiej będzie inspiracją do stworzonej przez Marcina Podolca krótkiej animacji, pokazującej w pierwszej części budowanie osiedli z mieszkaniami o małym metrażu. W drugiej animacja nawiąże wprost do wypowiedzi autorki - pokażemy scenę z rodziną, która tworzy z poszczególnych segmentów różne konfiguracje mebla. W ten sposób przeszłość stanie się znów aktualna. 13:45 MAŁGORZATA MIRGA - TAS. WYJŚCIE Z EGIPTU Reportaż, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Wystawa Małgorzaty Mirgi - Tas "Wyjście z Egiptu" to pokaz trzech cykli prac powstających od 2016 roku. Dwa z nich: "Wesiune thana" (2016 - 2020) i "29" (2018) prezentowane były dotąd na wystawach zbiorowych i indywidualnych w KW Institute for Contemporary Art w Berlinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku i Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu. "Wyjście z Egiptu" (2020) - trzeci cykl, którego tytuł jest jednocześnie tytułem całej ekspozycji, to nowa seria monumentalnych kolaży, stworzonych specjalnie na wystawę w Galerii Arsenał. Powstały na podstawie siedemnastowiecznych akwafort Jacques ’ a Callota znanych pod podwójnym tytułem: "Les Bohemiens" (Cyganie) i "La vie des Egyptiens" (Życie Egipcjan). Cztery grafiki Callota to jedne z najstarszych (i jednocześnie bardzo nielicznych) reprezentacji Romów w sztuce dawnej. Przechwycone i powtórzone przez artystkę stają się na wystawie w Białymstoku jednym z trzech rozdziałów autobiograficznej opowieści o romskiej historii i kulturze. (źródło opisu: www.galeria - arsenal.pl) 14:40 PAMIĘĆ SPRYTNA CZY ZAWODNA? (TRICKY MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Raphael Hitier Film dokumentalny opowiadajacy o tym, jak działa nasza pamięć. Dowiemy się, jakie są fazy rozwoju pamięci w odniesieniu do naszego wieku, doświadczenia i środowiska, w jakim żyjemy. Ostatnie odkrycia neurobiologiczne prezentują zaskakujące wyniki. Zobaczymy, skąd biorą się fałszywe wspomnienia, zniekształcenia, modyfikacje, tzw. deja vu. Nasza pamięć oszukuje nas każdego dnia. Naukowcy udowodnili, że można manipulować pamięcią poprzez tworzenie sztucznych pamiątek, usuwanie, podkreślanie lub przywracanie czegoś na żądanie. Ciekawe teorie, testy w laboratoriach i wyjaśnienia naukowców. 15:45 MILOU W MAJU (MILOU EN MAI) Komedia obyczajowa, 102 min, Włochy/Francja, 1990 Reżyseria: Louis Malle Scenariusz: Louis Malle, Jean - Claude Carriere Zdjęcia: Renato Berta Muzyka: Stephane Grappelli Aktorzy: Renaud Danner, Jeanne Herry - Leclerc, Rozenne Le Tallec, Martine Gautier, Bruno Carette, Michel Piccoli, Miou - Miou, Michel Duchaussoy, Dominique Blanc, Harriet Walter Członkowie rodziny przy łożu śmierci kłócą się o spadek, zabawiają się w ogrodzie i oddają innym przyjemnościom życia, wysłuchując w międzyczasie najnowszych wiadomości o rozwoju wydarzeń w Paryżu, a dzieje się wiele, bo jest rok 1968 i paryscy studenci rozpętują rewolucję. Pogłoski o rozruchach przeradzają się w końcu w obawę, że nadchodzi groźna "lewica". "Milou w maju" to pełna melancholii komedia na temat francuskiego społeczeństwa i tych niezapomnianych dni, zakończonej ostatecznie niepowodzeniem, rewolucji. W filmie możemy zobaczyć znakomitą kreacją Michela Piccoli. 17:55 URODZENI ARTYŚCI - RYSZARD I RADOSŁAW DEMBIŃSCY Reportaż, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Wykonawcy: Emilia Komarnicka - Klynstra (prowadząca), Redbad Klynstra - Komarnicki (prowadzący) Para popularnych aktorów Emilia Komarnicka Klynstra i Redbad Klynstra Komarnicki ponownie rusza w Polskę. Tym razem gospodarze programu odwiedzają ludzi, którzy w uprawianych dziedzinach wykazują się najwyższym profesjonalizmem i miłością do zawodu. Są wśród nich artyści w klasycznym rozumieniu tego słowa, ale również ludzie, którzy do rzemiosła, takiego jak na przykład szycie, projektowanie ogrodów czy konserwacja zabytków podchodzą jak do sztuki. Można więc powiedzieć, że wszyscy są artystami w swoich dziedzinach. Dodatkowo bohaterowie programu to niezwykłe tandemy rodzinne: ojcowie i dzieci, dziadkowie i wnuki czy też małżeństwa, które wiedzę i tajemnice danego fachu przekazują kolejnym pokoleniom. Bohaterami tego odcinka są ojciec i syn: Ryszard i Radosław Dembińscy, muzycy, kompozytorzy i konstruktorzy instrumentów dawnych. 18:55 DICKENSIADA ODC. 2/13 (DICKENSIAN) Serial obyczajowy, 43 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Harry Bradbeer, Mark Brozel, Andy Hay, Philippa Langdale Scenariusz: Sarah Phelps, Cloe Moss Aktorzy: Stephen Rea, Tuppence Middleton, Tom Weston - Jones Boże Narodzenie. Compeyson odwiedza Amelię i proponuje jej, że postara się pogodzić ją z bratem. Inspector Bucket ustala, kiedy popełniono morderstwo i zaczyna eliminować podejrzanych. Amelia spędza święta samotnie. Pani Gamp wkrada się w łaski pana Wegga - zaczyna pielęgnować mu ranę na nodze, w zamian za odrobinę ginu. Sierżant George odwiedza domostwo rodziny Barbary i wręcza Frances tajemniczy list. Amelia prosi Artura o pojednanie - na próżno. Ed Barbary udaje się do pana Scrooge'a. Dochodzi do nieporozumienia. Frances zmusza ojca, by wyjawił Honorii prawdę o stanie finansowym firmy. 21:10 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - POSTRZYŻYNY (POSTRIZINY) Komediodramat, poetycki, 93 min, Czechosłowacja, 1980 Reżyseria: Jiri Menzel Scenariusz: Jiri Menzel, Bohumil Hrabal Zdjęcia: Jaromir Szofr Muzyka: Jiri Sust Aktorzy: Jiri Schmitzer, Magda Vasaryova, Jaromir Hanzlik, Rudolf Hrusinsky, Peter Cepek Doskonała filmowa adaptacja tekstu Bohumiła Hrabala. Jeden z najbardziej znanych filmów Jiriego Menzla. Zarządca browaru Francin i jego śliczna żona przyjmują, na ważnym dla browaru zebraniu, radę nadzorczą. Przy tej okazji zapraszają ich na świniobicie. Niespodziewanie przyjeżdża w odwiedziny szwagier Pepin, z zawodu szewc i wielki miłośnik austriackiego wojska. Jego przyjazd wywołuje wielkie zamieszanie w całym browarze, bez przerwy słychać jego krzyki. Francin, który jest wielkim zwolennikiem nowoczesności, chce wprowadzić w browarze duże zmiany. 22:55 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - CENA WSZYSTKIEGO (THE PRICE OF EVERYTHING) Film dokumentalny, 94 min, USA, 2018 Reżyseria: Nathaniel Kahn Współczesny obraz rynku sztuki, widziany oczami kolekcjonerów, handlarzy, kuratorów i najlepszych artystów m.in.: Jeffa Koonsa, Gerharda Richtera, Njideki Akunyili Crosby oraz Larry’ego Poonsa. Obrazy Basquiata i Gerharda Richtera sprzedają się na aukcjach za dziesiątki milionów dolarów; wielopiętrowa nadmuchana baletnica Jeffa Koonsa góruje nad odwiedzającymi Rockefeller Center; toaleta z czystego złota autorstwa Maurizio Cattelana została zainstalowana w Muzeum Guggenheima, każdy może ją oglądać i z niej skorzystać. Sztuka współczesna to spektakl, wielkie pieniądze i okładki gazet. Społeczeństwo jest mniej zainteresowane estetycznymi i społecznymi funkcjami sztuki, a bardziej znanymi nazwiskami i biznesem, który za nimi stoi. Wielu uważa, że sztuka stała się marionetką w rękach najbogatszych, ekskluzywną inwestycją będącą poza zasięgiem przeciętnego obywatela. Ekskluzywne targi organizowane są na całym świecie, a kolekcjonerzy wydają majątki i ukrywają swoje trofea w pilnie strzeżonych magazynach. Czy znajdujemy się w środku kryzysu sztuki? Czy wartość dzieła naprawdę może być mierzona w dolarach? Czy te wartości są przypisywane, a jeżeli tak, to kto to robi? Czy taki rynek sztuki ma niszczący wpływ na publiczne muzea i nasz dostęp do dóbr kultury? I najważniejsze, co o konsumpcyjnym charakterze rynku myślą sami twórcy? Dokument przedstawia odpowiedzi na te pytania i w dynamiczny i zabawny sposób demistyfikuje elitarny świat sztuki współczesnej. Dzięki wyjątkowym wywiadom z artystami, handlarzami, kolekcjonerami i pracownikami domów aukcyjnych, film zabiera nas do głębi ukrytego świata, gdzie nic nie jest takim jakie się wydaje. Zaczynamy rozumieć, jak właściwie działa rynek sztuki. Konfrontujemy to z wyzwaniami stojącymi przed artystami w świecie, gdzie sukces może przyjść niespodziewanie tylko po to, by sezon później bezpowrotnie odejść. Widzimy świat, w którym nawet najbardziej cenieni twórcy muszą znaleźć sposób na odparcie pokus rynku, jeżeli nadal chcą posiadać kontrolę nad procesem twórczym. "Cena wszystkiego" przedstawia złożony portret późnego kapitalistycznego społeczeństwa. Trzymając krzywe zwierciadło naprzeciw naszej konsumpcyjnej kultury, film ostatecznie potwierdza nadzmysłową siłę samej sztuki i głęboką potrzebę jej obecności w naszym życiu. 00:45 JAZZ - CZTERDZIEŚCI LAT MINĘŁO... PODWÓJNIE CZYLI DUDUSIOWI NA OSIEMDZIESIĄTE URODZINY Koncert, 57 min, Polska, 2008 Wykonawcy: Hanna Banaszak, Lora Szafran, Marysia Sadowska, Ewa Bem, Janusz Szrom, Swing Workshop, Paweł Tartanus 10 kwietnia 2008 Jerzy Matuszkiewicz skończył 80 lat. Program poświęcony jest temu artyście, pieszczotliwie nazywanemu przez przyjaciół "Dudusiem". Jerzy Matuszkiewicz jest obecny na polskiej scenie jazzowej tyle lat, ile liczy sobie cała historia polskiego powojennego jazzu. Jest obecnie najstarszym nadal aktywnym polskim muzykiem jazzowym. W programie biografia Dudusia ukazana jest poprzez wizualizację, warstwę muzyczną tworzą piosenki, muzyka filmowa i jazzowa z kompozytorskiej teki jubilata. W muzycznych urodzinach sławnego Dudusia wzięli udział: Hanna Banaszak, Ewa Bem, Marysia Sadowska, Lora Szafran, Big Stars, Janusz Szrom, Paweł Tartanus oraz sam Jerzy Matuszkiewicz. Solistom towarzyszył Swing Workshop Wojciecha Kamińskiego. Koncert zarejestrowano w sierpniu 2008 na festiwalu Old Jazz Meeting Złota Tarka w Iławie. 02:45 LEKKIE OBYCZAJE - MCIMPERIUM (THE FOUNDER) Film biograficzny, 110 min, USA Reżyseria: John Lee Hancock Scenariusz: Robert Siegel Aktorzy: Michael Keaton, Nick Offerman, John Carroll Lynch, Linda Cardellini, B. J. Novak, Laura Dern, Justin Randell Brooke, Kate Kneeland Jest rok 1954. Większą część swego dorosłego życia Ray Kroc (Michael Keaton) poświęcił karierze handlowca, podróżując po całym kraju. Interesy idą marnie, choć ucieka się do przeróżnych sztuczek. Wszystkie jego pomysły zazwyczaj od razu biorą w łeb. Szanse na realizację marzeń maleją z każdym dniem, a i żona Ethel coraz bardziej sceptycznie przygląda się poczynaniom męża, który nie odnosi żadnych sukcesów handlowych i w dodatku bywa gościem w domu. Jego urządzenia do robienia koktajli w ogóle nie wzbudzją zainteresowania właścicieli lokali gastronomicznych. Pewnego razu zdarza się jednak cud. Przez telefon Ray dowiaduje się od pracownicy z centrali w Chicago, że właśnie nieznana mu wcześniej restauracja z San Bernardino w Kalifornii zamówiła sześć maszyn. Ray jest pewny, że zaszła pomyłka i natychmiast dzwoni do nich. W odpowiedzi słyszy, że rzeczywiście wkradł się błąd, bo zamówili nie sześć a osiem maszyn. W tej sytuacji Ray postanawia sprawdzić na miejscu, o co chodzi i udaje się do San Bernardino, do restauracji McDonalds. I tak poznaje braci Richarda (Dick) i Maurice'a (Mac) McDonaldów, których restauracja słynie w okolicy z szybkiej obsługi. Na realizację zamówienia czeka się najwyżej kilkadziesiąt sekund, co w zwykłych lokalach przeciąga się do 20 minut. Zachwycony ich pomysłem namawia braci do stworzenia całej sieci tego typu restauracji. Po długich rozmowach Dick i Mac zgadzają się na współpracę. W miarę rozwoju fastfoodowego imperium, Ray chce mieć coraz więcej władzy. Jak wiele poświęci, by w końcu stworzyć najbardziej rozpoznawalną markę na świecie, z szybka obsługą, dobrym jedzeniem, wygodnymi w użytkowaniu opakowaniami i familijną atmosferą? Amerykański biznesmen czeskiego pochodzenia, Ray Kroc, stał się jedną z największych osobowości XX wieku. 04:45 KINO NOCNE - WIKI Film obyczajowy, 28 min, Polska, 2018 Reżyseria: Veronica Andersson Scenariusz: Veronica Andersson Zdjęcia: Mats Helgesson Aktorzy: Kamila Kobic, Magdalena Kizinkiewicz, Adam Bobik, Kordian Rekowski, Dominik Pergół, Jacek Olak, Hanna Tkaczyk, Leszek Wiśniewski, Hanna Klepacka, Dariusz Szymanowski, Witold Wieliński, Krzysztof Salawa, Mikołaj Chrostowski, Karolina Gibowska, Marta Markowicz Wiki jest autystyczną i ciekawą świata dziewczyną, która musi zmierzyć się z trudną rzeczywistością. Szczęśliwie na przekór złemu losowi spotyka Mateusza, fana autobusów warszawskiej komunikacji miejskiej, który wprowadza radość do jej szarej egzystencji. (PISF)