TVP Historia Niedziela, 12.04.2020 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1893 - w Paryżu powstała Olympia, sławny kabaret i teatr muzyczny; 1945 - zmarł F. D. Roosevelt; 1956 - "Po prostu" opisało sklepy "za żółtymi firankami"; 1982 - pierwsza emisja Radia Solidarność; 08:00 STRAŻNICY PIĄTEJ EWANGELII Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2008 Reżyseria: Rafał Tichy Scenariusz: Rafał Tichy, Jarosłsaw Mytych Od ośmiu wieków zakon franciszkanów opiekuje się większością ważnych dla wiary chrześcijańskiej miejsc w Ziemi Świętej. Chroniąc je przed zniszczeniem, strzegąc przed okiem ciekawskich, zarazem zgłębia ich tajemnice. Film łączy dwie idee: przedstawia wkład zakonu franciszkańskiego w strzeżenie skarbów "piątej ewangelii", a zarazem ukazuje w sposób nietypowy najważniejsze miejsca Ziemi Świętej, odkrywając te aspekty, które umykają uwagi zwykłego pielgrzyma czy turysty lub w ogóle nie są dostępne ich oczom. Ojcowie franciszkanie są przewodnikami po tych miejscach. 09:05 ŚWIĘTY AUGUSTYN - CZ. 1 (SANT'AGOSTINO, 1 PUNTATA) Miniserial biograficzny, historyczny, 96 min, Polska/ Włochy/Niemcy 2010 Reżyseria: Christian Duguay Scenariusz: Francesco Arlanch, Sebastian Henckel - Donnersmarck Aktorzy: Alessandro Preziosi, Monica Guerritore, Franco Nero, Alexander Held, Wenanty Nosul, Matteo Urzia, Jerzy Zelnik, Krzysztof Pieczyński Film biograficzny o tematyce religijnej. 2 - częściowa opowieść o życiu świętego Augustyna (354 - 430) z Hippony, jednego z ojców i doktorów Kościoła. Za kanwę scenariusza posłużyły słynne Wyznania świętego, będące jego bardzo szczerą autobiografią. Św. Augustyn urodził się w Tagaście, w rodzinie średniozamożnej. Jego matka była chrześcijanką, ojciec poganinem, rozmiłowanym w rozrywkach. Mimo kiepskiej sytuacji finansowej rodzice wysyłająi go do szkoły w Kartaginie. Św. Augustyn początkowo sam był poganinem, niechętnie odnosił się do chrześcijaństwa. Po nawróceniu zaczyna gorliwie wyznawać wiarę w Jezusa Chrystusa. W 391 roku Augustyn przybywa do Hippony, gdzie biskup Waleriusz wyświęca go na kapłana. Po jakimś czasie zostaje wyniesiony do godności biskupa. Jego wkład w rozwój myśli teologicznej i filozoficznej jest nie do przecenienia, a niezwykle ciekawe i burzliwe życie wzbudza ogromne zainteresowanie. 10:50 OCALIĆ TITANICA (SAVE THE TITANIC WITH BOB BALLAD) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Bob Ballad Scenariusz: Bob Ballard Sto lat po tym, jak Titanica spotkał tragiczny koniec w lodowatych wodach Atlantyku, liniowiec napotyka nowe niebezpieczeństwo. Zagrożenie niosą setki poszukiwaczy skarbów i podwodnych turystów chcących zobaczyć jego wrak. Dlatego Robert Ballard, człowiek, który odkrył szczątki parowca wyrusza na nową misję mającą na celu ochronę ogromnego podwodnego cmentarza - miejsca spoczynku Titanica. Film pokazuje oryginalne plany jego budowy i początki statku, ukazując nieznane dotąd historie bohaterów Titanica i nienapisaną jeszcze historię jego przyszłości. 11:45 ZIEMIA: ŚWIAT ZWIERZĄT - ODC. 1/5 (ODC. 1/5) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Matthew Dyas Scenariusz: Matthew Dyas Serial dokumentalny prezentujący nowatorskie spojrzenie na relację ludzkości ze światem przyrody. Pięcioodcinkowy cykl łączy wątki z dziedziny historii naturalnej z fascynującą historią człowieka. Autorzy zabierają widzów do najdzikszych zakątków Ziemi i ukazują życie zwierząt, które zamieszkują te tereny. Gospodarz serii doktor Muttulingam Sanjayan dzieli się zdobytą w tych poszukiwaniach wiedzą o tym, jak przełomowe wydarzenia z dziedziny historii naturalnej mogą zapewnić klucz do przetrwania ludzkości. Przy kręceniu serii wykorzystano najnowocześniejsze techniki filmowe i efekty wizualne. 12:40 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 6. WYSOKIE LOTY (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Razem z ptakami odbyliśmy niezwykłą wędrówkę po całym świecie. Przez cztery lata filmowaliśmy ponad sto gatunków w czterdziestu krajach na sześciu kontynentach. By uchwycić obraz świata z lotu ptaka, nasi filmowcy zastosowali nowoczesne techniki realizacji i sprzęt. Byli świadkami niezwykłych zachowań, chyba nigdy wcześniej nie obserwowanych. Spojrzeli świeżym okiem na spektakle natury zaliczane do najpiękniejszych w świecie. W czasie realizacji najważniejszą rolę odegrała jednak niezwykła więź między ludźmi i ptakami. To dzieki niej mogliśmy wyruszyć w podróż szlakiem ptasich wędrówek. Wiosna w środkowej Francji. Wkrótce będziemy świadkami niezwykłych wydarzeń. Miłośnik ptaków Christian Moullec zamierza wychować własne stado gęsi. Przez pierwsze dwa lata życia pisklęta mają uważać go za swoją matkę. Będą mu ufać i trzymać się blisko niego. To tzw. imprinting. Wiele osobników przechodzi ten proces już od chwili narodzin. Christian chce ze swojego mikrolotu sfilmować je lecące szlakiem migracyjnym dzikich ptaków. Podjął się wielkiego zadania, które będzie trwało jeszcze długo po zakończeniu zdjęć do naszego filmu. W opisywaniu wielkich ptasich wędrówek po wszystkich kontynentach świata wzięły udział setki zapaleńców i miłośników ptaków. Wspomagani przez nowoczesną technikę, ukazaliśmy życie ptaków w nowym ujęciu. Ekipy filmowe obserwowały i rejestrowały zachowania dzikich ptaków, o których wciąż wiele można się dowiedzieć. Odtąd na świat ptaków będziemy spoglądać innym okiem. 13:45 OGNIEM I MIECZEM Film historyczno - przygodowy, 174 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Andrzej Krakowski Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Izabella Scorupco, Aleksandr Domogarov, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Andrzej Seweryn, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Daniel Olbrychski, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Maciej Kozłowski Kinową wersję dzieła Jerzego Hoffmana obejrzało ponad siedem milionów widzów, nie wspominając już o nagrodach i wyróżnieniach dla twórców filmu. Geneza powstania oraz wieloletnie kłopoty związane z realizacją "Ogniem i mieczem" obrosły legendą. Film Hoffmana przeszedł też do historii jako w pełni udana superprodukcja, która sprostała ogromnym oczekiwaniom zarówno widzów, jak i krytyki. Reżyserowi udało się pozyskać nie tylko rekordowe - jak na polską kinematografię - środki na realizację, lecz także znakomitych aktorów, których kreacje zapadają głęboko w pamięć. Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski z powodzeniem nadali indywidualny rys postaciom Zagłoby, Wołodyjowskiego i Podbipięty, nie wchodząc przy tym w kolizję z duchem powieściowego pierwowzoru. Dla Michała Żebrowskiego rola Skrzetuskiego stała się trampoliną do kariery, której widomym znakiem były tytułowe kreacje w "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy i "Wiedźminie" według prozy Andrzeja Sapkowskiego. Prawdziwym objawieniem był jednak Aleksander Domogarow, rosyjski aktor, odtwarzający postać Bohuna. W opinii wielu to właśnie on stworzył najbardziej przejmującą kreację filmu. Na uwagę zasługuje też niezwykła skrupulatność w odtworzeniu realiów epoki, plastyczne, "epickie" zdjęcia oraz przekonująco zainscenizowane sceny batalistyczne. 16:50 OSTATNIE OKRĄŻENIE Fabularyzowany dokument, 59 min, Polska 1977 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Jerzy Górzański, Krzysztof Wągrodzki Zdjęcia: Jacek Prosiński Aktorzy: Mariusz Benoit, Irena Laskowska, Joanna Szczepkowska, Alfred Freudenheim, Czesław Jaroszyński, Eugeniusz Kujawski, Maciej Maciejewski, Borys Marynowski, Jerzy Rogulski, Zbigniew Stanek, Henryk Talar Ostatnie sześć miesięcy życia wielkiego sportowca, złotego medalisty z Los Angeles, Janusza Kusocińskiego. 28 marca 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Mimo wielu nacisków ze strony Niemców, tortur i prób namówienia go do współpracy, nie ugiął się. Został rozstrzelany 21 czerwca 1940 roku w Palmirach koło Warszawy. Fabularyzowany dokument zrealizował Krzysztof Rogulski, który wówczas był już znany w świecie filmowym. Debiutował w 1969 roku obrazem poświęconym wielkiemu francuskiemu mimowi Marcelowi Marceau. W 1975 roku zwrócił uwagę telewidzów i krytyków filmem fabularnym "Lis" opartym na jednym z wczesnych opowiadań Wojciecha Żukrowskiego, ale prawdziwy sukces przyniosło mu właśnie nakręcone dwa lata później "Ostatnie okrążenie". 18:05 DUMA I UPRZEDZENIE - ODC. 2/6 (PRIDE AND PREJUDICE, EP. 2) Serial obyczajowy, kostiumowy, 53 min, Wielka Brytania 1995 Scenariusz na podstawie powieści Jane Austen: Andrew Davies Reżyseria: Simon Langton Aktorzy: Colin Firth, Jennifer Ehle, Alison Steadman, Benjamin Whitrow, Susannah Harker, Crispin Bonham - Carter, Anna Chancellor, Julia Sawalha, David Bamber i inni Podczas gdy Charles Bingley, bogaty sąsiad pani Bennett, wdowy i matki pięciu dorosłych córek, kocha się w najstarszej z panien - Jane, jego równie zamożnemu przyjacielowi, Fitzwilliamowi Darcy'emu, wpada w oko inna z sióstr - Elizabeth. Dziewczynę odstręcza jednak duma i wyniosłość przystojnego panicza. W niechęci do Darcy'ego podtrzymuje ją młody oficer George Wickham ze stacjonującego w pobliskiej miejscowości pułku piechoty. Zauroczony śliczną Elizabeth pozbywa się rywala, opowiadając dziewczynie plotki o Darcym. Tymczasem William Collins, daleki krewny Bennetów, który po śmierci ojca dziewcząt ma przejąć cały ich rodzinny majątek, nie chce pozostawiać kuzynek bez środków do życia. By jak najmniej odczuły swą finansową degradację, postanawia poślubić jedną z nich. Nie wiedząc o staraniach Darcy'ego i Wickhama, również on rusza w konkury do Elizabeth. 19:10 BITWA O DOM KATOLICKI. WYDARZENIA ZIELONOGÓRSKIE 1960 ROKU. Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Bryll Scenariusz: Witold Głowacki Zdjęcia: Michał Pałka Keff, Jakub Kowalczyk, Piotr Nieporęcki Bitwa o Dom Katolicki. Wydarzenia Zielonogórskie 1960 roku według scenariusza Witolda Głowackiego, w reżyserii Rafała Brylla. 22:20 CHINATOWN (CHINATOWN) Dramat kryminalny, 130 min, USA 1974 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Robert Towne Zdjęcia: John A. Alonso Muzyka: Jerry Goldsmith Występują: Jack Nicholson, Faye Dunaway, John Huston, Perry Lopez, John Hillerman, Darrell Zwerling, Diane Ladd, Roy Jenson, Roman Polański, Dick Bakalyan, Bruce Glover i inni Dzieło Romana Polańskiego, jedno z najgłośniejszych wydarzeń artystycznych 1974 roku, otrzymało aż dziesięć nominacji do Oscara, m.in. w kategoriach najlepszy film, reżyseria, muzyka oraz najlepszy aktor (Jack Nicholson), aktorka (Faye Dunaway). Złotą statuetkę Akademia Filmowa wręczyła Robertowi Towne za scenariusz. Branżowy magazyn "Sight and Sound" oznaczył "Chinatown" czterema gwiazdkami, najwyższą klasyfikacją, którą tenże miesięcznik przyznawał zaledwie kilku filmom w roku. Najlepszy obraz Romana Polańskiego od czasów "Noża w wodzie" - pisali recenzenci amerykańskiej prasy fachowej. Uwagę krytyki zwróciła również znakomicie oddająca atmosferę lat 30. muzyka Jerry'ego Goldsmitha, amerykańskiego kompozytora, zdobywcy kilkunastu nominacji do Oscara. Goldsmith jest autorem popularnych kompozycji do seriali telewizyjnych oraz filmów, m.in. "Freud" "Planeta małp", "Patton", "Star Trek", a także "Omen", za który otrzymał złotą statuetkę. "Chinatown" był pierwszym filmem polskiego reżysera, do którego on sam nie napisał scenariusza. Jednak, jak powiedział w jednym z wywiadów, spędził dwa miesiące, przerabiając tekst z Bobem Towne. Główną rolę Polański powierzył Jackowi Nicholsonowi, jednemu z najwybitniejszych współczesnych artystów amerykańskich. Detektyw J. J. Gittes z "Chinatown" w wykonaniu Jacka Nicholsona jest jakby wyjęty żywcem z "czarnych" klasycznych powieści Dashiella Hammeta i Raymonda Chandlera, przypomina osławionych prywatnych detektywów Sama Spade'a czy Philipa Marlowe'a. Miliardera Noaha Crossa zagrał z kolei 68 - letni wówczas John Huston, słynny reżyser "czarnej serii", twórca m.in. "Sokoła maltańskiego" (1942). W jednego z gangsterów będących na usługach Crossa wcielił się sam Roman Polański. Akcja "Chinatown" rozgrywa się w latach 30. w Los Angeles. Do biura prywatnego detektywa J. J. Gittesa, specjalizującego się w sprawach matrymonialnych, zgłasza się pewna kobieta. Podając się za żonę Hollisa Mulwraya, kierującego przedsiębiorstwem zaopatrzenia w wodę i energię całego okręgu miejskiego, prosi go o zdobycie dowodów zdrady swego męża. Gittes dostarcza jej zdjęcia Hollisa z dziewczyną, które zostają opublikowane w gazecie, sprawa nabiera posmaku skandalu. Wkrótce potem nadchodzi wiadomość o tragicznej śmierci Mulwraya, którego ciało wyłowiono ze zbiornika z wodą w pobliżu miasta. Śledzący sprawę detektyw Gittes odkrywa, że zmarły był przeciwny budowie tamy wodnej. Dowiaduje się też, że żoną Mulwraya jest Evelyn, córka Noaha Crossa, jego byłego wspólnika, a nie kobieta, która się za nią podawała. Cross był autorem projektu nowej tamy, który wywołał spore zamieszanie. Sprawa staje się coraz bardziej skomplikowana, ale Gittes nie daje za wygraną. Postanawia za wszelką cenę rozwikłać tę tajemniczą zagadkę. Nieustraszony stróż prawa nie zraża się nawet wówczas, gdy kilku gangsterów dobiera mu się do skóry. Wkrótce zamordowana zostaje Ida Sessions, która udawała żonę Mulwraya. Z Gittesem współpracuje piękna Evelyn, z którą detektyw nawiązuje romans. Jego zdumienie jest ogromne, kiedy pewnego razu odkrywa w domu kochanki dziewczynę, z którą romansował jej zamordowany mąż. 00:35 POLSKIE 100 LAT - USTANOWIENIE SYSTEMU KOMUNISTYCZNEGO W POLSCE Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Tomasz Marzecki, Kazimierz Kaczor Prace nad utworzeniem popieranego przez Stalina ośrodka władzy w Polsce, konkurencyjnego wobec rządu Rzeczypospolitej w Londynie już od jesieni 1943 roku prowadzili w Moskwie komuniści skupieni w Związku Patriotów Polskich. 20 lipca 1944 roku w Moskwie powołany został Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, który zainstalowany został przez Sowietów w Chełmie, a następnie w Lublinie. PKWN rozpoczął rządy przy pomocy rozbudowanego aparatu represji. Najważniejszym argumentem dla trwałości komunistycznej władzy w Polsce była obecność Armii Czerwonej w formalnie suwerennym kraju. Komuniści, przejmując władzę, dążyli do stworzenia prawa i ustroju, w którym człowiek zmuszony był działać w określonych, nieprzekraczalnych ramach. Nowy komunistyczny człowiek miał być anonimową cząstką kolektywu, trybikiem w maszynerii biurokratycznego państwa, a nie wolną odpowiedzialną jednostką. 01:10 MAGNAT (MAGNAT) Film obyczajowy, historyczny, 171 min, Niemcy/Polska, 1986 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Wykonawcy: Janusz Szydłowski Aktorzy: Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Maria Gładkowska, Jerzy Bińczycki Nagroda Specjalna Jury dla filmu oraz "Brązowe Lwy Gdańskie" dla Bogusława Lindy na FPFF w Gdańsku w 1987 roku. Fresk historyczny zainspirowany tworczością Luchino Viscontiego. Na przykładzie losów magnackiej rodziny von Teuss ukazany został kryzys tożsamości narodowej Śląska w pierwszej połowie XX wieku. Epizody z życia rodziny von Teuss nie są przedstawione w porządku chronologicznym. Akcja zaczyna się w 1900 r. Książe Hans Friedrich von Teuss poślubia piękną Angielkę Daisy. W swoich włościach gości cesarza Wilhelma II. Zadowolony z polowania cesarz nadaje księciu tytuł Wielkiego Łowczego. Oczarowany urodą jego żony, Daisy, spędza z nią noc. Rok 1932. Po wylewie Hans Friedrich jest częściowo sparalizowany. Jego druga żona, Marisca flirtuje z Bolkiem, najmłodszym synem księcia. Na wieść o chorobie ojca przyjeżdżają pozostali synowie: Franzel z Westfalii i Conrad z Warszawy. Hans przekazuje zarzad rodzinnego majątku w ręce najstarszego syna Franzla. Rok 1917. Książę wraca z wiecu polskiej ludności Śląska. Cesarz deklaruje utworzenie na tych terenach Królestwa Polskiego. Hans chce, żeby królem został jego syn Franzel. Daisy przyznaje się mężowi do romansu z cesarzem. Książę usiłuje popełnić samobójstwo. Rok 1922. Powstanie Śląskie. Conrad czuje się Polakiem i walczy w powstańczych szeregach.