TVP Historia Wtorek, 14.04.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 966 - Mieszko I przyjął chrzest; 1966 - inauguracja w Gnieźnie obchodów Millenium; 1722 - odkryto Wyspę Wielkanocną; 1912 - zatonięcie Titanica; 1930 - śmierć (podobno samobójcza...) Włodzimierza Majakowskiego; 07:15 BASIA Reportaż, 17 min, Polska, 2017 Reżyseria: Dorota Petrus, Dorota Petrus Reportaż "Basia" to sentymentalne wspomnienie o emanującej młodością, pełnej życia i planów, stewardesie rządowego tupolewa, który rozbił się pod Smoleńskiem. To opowieść o miłości, przyjaźni i cierpieniu. Czas, który powinien oddalać od tragedii, jakby stał w miejscu. Rodzice i najbliższa przyjaciółka ich córki, Ola, często spotykają się, by wspierać się w trudnych momentach. 10 kwietnia 2010 właśnie Ola miała lecieć do Smoleńska. Była w ciąży i nie czuła się dobrze. Poleciała Basia, zawsze chętna, by oderwać się od ziemi. Teraz państwo Maciejczyk widzą w Oli córkę, a w małej Marysi wnuczkę. 07:40 CZAS HONORU - ODC. 57 "BOCIAN" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek zostaje aresztowany przez UB. Karol Ryszkowski natychmiast informuje Wasilewskiego o pierwszym sukcesie. Wasilewski osobiście przesłuchuje Janka i zwalnia go z aresztu, wcześniej pokazując zdjęcie, na którym jest Lena. Do obozowiska uchodźców trafia Bronek. Bronek i Ruda zaniepokojeni długą nieobecnością Michała i Władka ruszają ich śladem do chaty Jezierskiego. Na miejscu zastają jednak tylko trupy komendanta i Stanisława. Na Wandę czyha Karol. Oferuje przerażonej kobiecie swoją pomoc, Wanda jednak nie chce mieć z nim nic wspólnego. Maria i Otto docierają do Wrocławia, gdzie wita ich gościnnie żona Otta Berta. Celina dostaje od Buttermanta zadanie, ma pokazać powojenną Warszawę dwóm początkującym, dobrze zapowiadającym się pisarzom. 08:40 HISTORIA POLSKI - OSTATNI ŚWIADEK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2005 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Andrzej Krauze Filmowa opowieść o zmarłym w 1997 r. w wieku 98 lat Stanisławie Swianiewiczu, profesorze ekonomii Uniwersytetu Wileńskiego, gorącym patriocie i prawym, dzielnym człowieku. Urodzony w stolicy Inflant, Dźwińsku, syn budowniczego kolei i nauczycielki niemieckiego, młody Swianiewicz brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej 1920 r. i został nawet odznaczony Krzyżem Walecznych. Studia rozpoczęte w Moskwie przed rewolucją październikową kontynuował po powrocie do cywila na otwartym po 87 latach przerwy Uniwersytecie Wileńskim. Tam poznał też swą przyszłą żonę, Olimpię. Ekonomista, ale także dziennikarz i publicysta polityczny, był Swianiewicz zwolennikiem federalistycznych idei Piłsudskiego, zdecydowanym przeciwnikiem przyłączenia Wilna do Polski. Uważał je bowiem za miasto bardzo litewskie. Przy jego współudziale powstał tam Instytut Naukowo - Badawczy Europy Środkowo - Wschodniej. Ale jego długie i bogate życie naznaczyło w największym stopniu jedno wojenne doświadczenie. Gdy wybuchła II wojna, powołany do wojska Swianiewicz wyruszył jako dowódca kompanii gospodarczej na front. Niestety, pod koniec września on i tysiące jego towarzyszy znalazło się w sowieckiej niewoli. W pierwszych dniach listopada 1939 r. trafił do obozu w Kozielsku, skąd kilka miesięcy później wraz z innymi oficerami ruszył pociągiem w kierunku Smoleńska. Na stacji Gniazdowo nieoczekiwanie wywołano go, umieszczono w innym wagonie. Stamtąd obserwował, jak jego współtowarzyszy podróży ładowano do autobusu z zamalowanymi szybami i dokądś wywożono. Autobus kursował wiele razy, wożąc kolejne grupy. Nigdy więcej ich nie ujrzał. Sam trafił najpierw do więzienia w Smoleńsku, później do moskiewskiej Łubianki. Bezpodstawnie oskarżony o szpiegostwo, został skazany na 8 lat łagru i wywieziony na daleką północ, do okręgu Komi. Miesiącami cierpiał głód, harował ponad siły, o mało nie umarł z wycieńczenia. Udało mu się stamtąd wydostać dopiero w kwietniu 1942 r. na mocy porozumienia Sikorski - Majski, umożliwiającego Polakom wstępowanie do armii gen. Andersa. Na próżno usiłował się dowiedzieć, co się stało z tysiącami jego kolegów z Kozielska. Dopiero kiedy w kwietniu 1943 r. berlińskie radio podało wiadomość o wykryciu zbiorowych mogił polskich niedaleko Smoleńska, domyślił się prawdy. Pod wpływem tego doświadczenia przystąpił do spisywania swoich wspomnień - on, ostatni świadek wydarzeń poprzedzających katyńską masakrę, która zdaniem profesora była zemstą Rosjan za przegraną 1920 r. W końcu 1943 r. został doradcą rządu polskiego w Londynie. Po wojnie nie mógł już wrócić do kraju, a próba ściągnięcia do siebie rodziny skończyła się niepowodzeniem. Swianiewicz musiał więc sam rozpocząć nowe życie. Zaczął wykładać na angielskich uczelniach, przez parę lat przebywał na Dalekim Wschodzie jako rzeczoznawca UNESCO, a w 1958 r. został wykładowcą London School of Economics. Po 18 latach rozłąki spotkał się wreszcie z żoną i dziećmi. W Wielkiej Brytanii wydał m.in. książkę o działalności NKWD, ale dziełem jego życia pozostanie opublikowana w paryskiej "Kulturze" książka "W cieniu Katynia" - rzetelna, prawdziwa, obiektywna. Od 1963 r. aż do emerytury był związany z uniwersytetem St. Mary's w kanadyjskim Halifaxie. Do Polski przyjechał dopiero po zmianie ustroju, ale już nie zdecydował się na zamieszkanie tu na stałe. Pochowano go koło ukochanej żony w Halifaxie. W filmie o profesorze Swianiewiczu mówią m.in. Czesław Miłosz i prof. Stanisław Stomma, którzy znali go z czasów wileńskich, a wypowiedzi nagrali na krótko przed śmiercią, oraz dzieci profesora: Bernadetta, Maria i Witold. W filmie wykorzystano archiwum rodzinne Swianiewiczów, liczne materiały archiwalne oraz zdjęcia inscenizowane. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - ''HISTORIA NIKCZEMNOŚCI'' Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz Grabież o bandyckim charakterze była jednym z fatalnych zachowań hitlerowców. Franz Konrad, hauptsturmführer SS, kierujący Werterfassung i odpowiedzialny za mienie żydowskie w gettcie warszawskim należał do elity złodziei. Ten nazywany ''królem getta'' administrator, chciwie i bezwzględnie na oczach oniemiałych i przestraszonych właścicieli pakował do skrzyń wszystko, co przypadło mu do ''gustu'' cenne obrazy, biżuterię, wartościowe przedmioty, dbając przy tym w szczególności o własną kieszeń i niezbyt legalne interesy. Część zagrabionych skarbów wywoził do austriackiego zamku Fischhorn w pobliżu Zell am See, aby zgodnie z tajnym rozkazem przygotować je do ukrycia. Zamek Fischhorn, którym administrował oddelegowany z Berlina SS - Gruppenführer Herman Fegelein, skrywał też inne tajemnice - najtajniejsze dokumenty Hitlera przywiezione z willi Führera w Berchtesgaden w obawie przed aliantami, które dziwnym zbiegiem okoliczności znalazły się w rękach Franza Konrada. Gdy zamek Fischhorn został zajęty przez żołnierzy amerykańskich, a los ''króla warszawskiego getta'' w zasadzie przesądzony, sprawy przybrały inny obrót. 10:50 SPÓR O HISTORIĘ - KATYŃ METODOLOGIA ZBRODNI Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller(Prowadzący) 17 września 1939 roku Związek Sowiecki zaatakował walczącą z Niemcami Rzeczpospolitą. Do sowieckiej niewoli trafiło 250 tysięcy żołnierzy, w tym około 18 tysięcy oficerów. 2 marca 1940 roku ludowy komisarz spraw wewnętrznych Związku Sowieckiego Ławrientij Beria skierował do Stalina notatkę, w której stwierdził, że NKWD uważa za uzasadnione rozstrzelanie polskich jeńców wojennych przetrzymywanych w obozach oraz polskich więźniów z Zachodniej Białorusi i Ukrainy, jako zdeklarowanych i nierokujących nadziei poprawy wrogów władzy sowieckiej. 5 marca Biuro Polityczne sowieckiej partii komunistycznej podjęło decyzję o wymordowaniu polskich oficerów. Dotąd udało się ustalić, że zamordowano ponad czternaście i pół tysiąca jeńców. Wiemy, że ofiary pogrzebano w Katyniu koło Smoleńska, w Piatichatkach pod Charkowem i Miednoje koło Tweru. Polskich jeńców mordowano i grzebano także w innych miejscach, które do dzisiaj nie są znane. Nie znamy także pełnej liczby zamordowanych. W jaki sposób zaplanowano i wykonano tę zbrodnię? Jakie tajemnice kryje jeszcze zbrodnia katyńska? 11:25 WOJOWNICY CZASU - UŁANI KSIĘCIA JÓZEFA CZYLI TRADYCJA ZOBOWIĄZUJE Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Zawadzki Muzyka: Krzysztof Suchodolski Kawaleria w polskiej armii zawsze traktowana była jako formacja najbardziej elitarna. Kilkusetletnie tradycje zbudowały mit polskiego ułana patrioty będącego wzorem oddania się sprawie Ojczyzny i żołnierza walczącego mężnie i z brawurą. Film przypomni wielkie zwycięstwa kawalerii, której tradycje pielęgnuje dziś szwadron w barwach 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego - najstarszego istniejącego nieprzerwanie pułku polskiej jazdy. 12:00 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - OPOZYCJA PRZED PRZEŁOMEM Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski(Prowadzący) O PRL mówiono, że to najweselszy barak w obozie. W połowie lat 70. władza postanowiła zaostrzyć kurs, wpisując do konstytucji sojusz ze Związkiem Sowieckim i przewodnią rolę partii. Ta nowelizacja zmobilizowała niepokornych. Tematem kolejnego odcinka "Archiwum zimnej wojny" są działania opozycji sprzed przełomu lat 80. , z czasów przed powstaniem Solidarności. 12:35 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 1/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Zrealizowany z rozmachem i dbałością o szczegóły historyczne 13 - odcinkowy serial wojenno - sensacyjny z gwiazdorską obsadą. Scenariusz napisał Bogusław Wołoszański na podstawie własnej powieści "Twierdza szyfrów". Tytułowa twierdza to dolnośląski zamek Czocha. Zdjęcia kręcono także w zamkach: Książ, Bolków i Pszczyna. Serial ten to pierwsza produkcja TVP nakręcona techniką HD. Osią akcji są działania wywiadów amerykańskiego i radzieckiego gorączkowo poszukujących w ostatnich miesiącach wojny tajemniczej niemieckiej maszyny określanej jako "ryba - miecz". Miała ona odczytywać radzieckie szyfry jednorazowe uważane za niemożliwe do złamania. Niemiecka maszyna prawdopodobnie działała w tajnym ośrodku Pers Z w Jeleniej Górze, który został stamtąd ewakuowany w lutym 1945 r. 12 kwietnia 1945 r. amerykańska grupa TICOM, kierowana przez komandora Howarda Compaigne'a, odnalazła "rybę - miecz" w niemieckim mieście Rosenheim. Urządzenie to przewieziono do USA, gdzie użyto go do odczytywania radzieckich depesz dyplomatycznych. Jest marzec 1945 r. Kpt. Johann Jorg (Paweł Małaszyński), agent polskiego wywiadu, działający w tajnym ośrodku kryptologicznym Pers Z w Jeleniej Górze (Hirschbergu), fotografuje transport rakiety nowego typu. Jeszcze nie zdaje sobie sprawy z wagi odkrycia. Ścigany przez żołnierzy z konwoju ratuje się desperackim skokiem do jeziora. Ranny dociera do mieszkania swojej łączniczki Natalii (Karolina Gruszka), której przekazuje rolkę z filmem. Dziewczyna jest zakochana w przystojnym oficerze, ale nie śmie wyjawić swojego uczucia. Fotografie docierają do Londynu i Waszyngtonu i wywołują tam prawdziwy alarm. Płk Hayes (Marek Barbasiewicz), szef Agencji Bezpieczeństwa Armii, ostrzega prezydenta Franklina D. Roosevelta, wizytującego tajny ośrodek Site Y w Nowym Meksyku, że szpiedzy radzieccy działający w amerykańskich laboratoriach atomowych dotarli do najważniejszych tajemnic. Z tej wiedzy korzystają też naukowcy niemieccy, którzy odczytują radzieckie depesze, przechwytywane przez nasłuch radiowy, za pomocą maszyny deszyfrującej nazywanej Aparat. Prezydent rozkazuje zdobyć tę maszynę. Rozpoczyna się prawdziwy wyścig, najbliższy celu wydaje się Jorg. Na wieść, że istnienie Aparatu przestało być tajemnicą, Niemcy decydują się ewakuować maszynę z Jeleniej Góry do bezpieczniejszego miejsca - podziemi zamku Czocha. Zostaje tam również oddelegowany Johann Jorg. W zamku o tajemnicę niezwykłego urządzenia dba Obersturmbannführer Hans Jacob Globcke (Jan Frycz), wspomagany przez bezwzględnego Matheasa Beera (Borys Szyc). Globcke, absolwent prawa uniwersytetu monachijskiego, człowiek przebiegły i cyniczny, szybko orientuje się, kim jest Jorg, stając się tym samym jego najgroźniejszym przeciwnikiem. W zamku Jorg spotyka tajemniczą, piękną dziewczynę. Jej obecność w ponurej twierdzy opanowanej przez SS wydaje się dość zaskakująca. 13:35 ZIEMIA: ŚWIAT ZWIERZĄT - ODC. 1/5 (ODC. 1/5) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Matthew Dyas Scenariusz: Matthew Dyas Serial dokumentalny prezentujący nowatorskie spojrzenie na relację ludzkości ze światem przyrody. Pięcioodcinkowy cykl łączy wątki z dziedziny historii naturalnej z fascynującą historią człowieka. Autorzy zabierają widzów do najdzikszych zakątków Ziemi i ukazują życie zwierząt, które zamieszkują te tereny. Gospodarz serii doktor Muttulingam Sanjayan dzieli się zdobytą w tych poszukiwaniach wiedzą o tym, jak przełomowe wydarzenia z dziedziny historii naturalnej mogą zapewnić klucz do przetrwania ludzkości. Przy kręceniu serii wykorzystano najnowocześniejsze techniki filmowe i efekty wizualne. 14:30 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRYSTYNA WAZÓWNA, KRÓLOWA SKANDALI (QUEEN CHRISTINA OF SWEDEN) Film dokumentalny, 92 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film prezentuje niezwykłe losy królowej Krystyny, która w wieku sześciu lat objęła tron Szwecji po Gustawie Adolfie, zabitym w bitwie pod Lützen w roku 1632. Ta młoda królowa, zmęczona władzą, abdykowała w wieku 28 lat i udała się w podróż po Europie. Nawrócona na katolicyzm, ponad 30 lat spędziła w Rzymie i została pochowana w Watykanie, jako jedna z czterech kobiet. Film ukazuje niezwykłe losy tej mało nieznanej, ekscentrycznej i kochającej wolność władczyni: od jej początkowych losów na zamku królewskim w Sztokholmie i Drottningholm, po jej pobyt w Fontainebleau i Rzymie - w pałacach Farnese i Corsini. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to program francuskiej telewizji France 3, prezentowany przez znanego dziennikarza Stphane'a Berna. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej wielkiej postaci historycznej. 16:15 MARZYCIELE - CHŁOPSKI MARSZAŁEK Dysk./wywiad/debata, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Maciej Rataj urodził się w niezamożnej rodzinie chłopskiej pod Lwowem. Był absolwentem filologii klasycznej Uniwersytetu Lwowskiego oraz nauczycielem łaciny i greki, posłem do Sejmu Ustawodawczego (1919 - 22) z ramienia PSL Wyzwolenie, współtwórcą konstytucji marcowej (1921) oraz marszałkiem Sejmu pierwszej kadencji (1922 - 27). Podczas zamachu majowego ustępujący prezydent Wojciechowski przekazał mu uprawnienia Prezydenta RP. W latach 1936 - 39 pełnił funkcję Prezesa Stronnictwa Ludowego. Został zamordowany przez Niemców w Palmirach. 16:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SIEBURCZYN - SPLOT TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Sieburczyn - splot tajemnic. Dzisiejsza wyprawa koncentruje się wokół letniej kampanii zgrupowania powstańczego, dowodzonego przez płk. Konstantego Ramotowskiego, legendarnego Wawra. W Powstaniu Styczniowym Ramotowski działał w guberni augustowskiej i grodzieńskiej. Ale kiedy Rosjanie ogromnymi siłami postanowili go osaczyć i zniszczyć, rozpoczął odwrót w swe rodzinne okolice, nad Narew. 7 lipca pod Sieburczynem Rosjanie dopadli go, w trakcie przygotowań do forsowania rzeki. My kontynuujemy nasze badania, związane z bojem pod Sieburczynem. Najpierw próbowaliśmy dokładnie określić miejsce bitwy. Teraz czeka nas już tylko sprawdzenie ostatnich, dostępnych dokumentów i konkretne poszukiwania na tym terenie. Dług pamięci. Następnie odwiedzimy miejsce, gdzie już niebawem stanie wielki gmach Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku. A nas intryguje znajdująca się tu ściana pamięci, dedykowana i Francuzom, i Amerykanom z Eskadry Kościuszkowskiej, i Węgrom. W 1920 roku Węgrzy udzielili Polakom pomocy, przekazując wagony amunicji. Jak się okazuje, powodów do hołdów dla narodu węgierskiego jest znacznie więcej i nie dotyczą one wyłącznie roku 1920. 17:50 HISTORIA POLSKI - MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 58 "PAMIĄTKA Z POWSTANIA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Władek pomagają Bocianowi dotrzeć na spotkanie z Brodowiczem. Okazuje się, że Bocian jest w posiadaniu niezwykle ważnego dokumentu podpisanego przez samego generała Okulickiego. Ruda dostaje pilną depeszę od matki z prośbą o jak najszybszy powrót do domu. Do mieszkania Otta i Berty zostają dokwaterowani polscy lokatorzy. Niemcy nie potrafią przejść nad tym do porządku dziennego, są mimo przegranej wojny zszokowani nowym ładem. Kazimierz ponownie prosi Helenę o zorganizowanie spotkania, mimo że Wanda nie chce go znać. Janek wypuszczony przez UB wraca do Bolka i Jadzi, pokazuje im zdjęcie, które dostał od Wasilewskiego. Bolek z Jankiem rozpoczynają poszukiwania osób z fotografii. Dzięki plakatowi teatralnemu Wandę odnajduje Lena. Lena została uratowana przez żołnierza Armii Ludowej. Szuka Janka. Michał i Władek ewakuują się wraz z Bocianem ze zdekonspirowanego mieszkania, które obserwują ubecy. Lena wraca do domu. Krawiec przejmuje Bociana. Michał i Władek zostają chwilowo zawieszeni w swoich obowiązkach. 21:00 POWRÓT CZARNEJ ŚMIERCI (RETURN OF THE BLACK DEATH) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Kenny Scott Czarna śmierć była największym koszmarem średniowiecznego świata. Czarna śmierć, łac. mors nigra, to pandemia dżumy. Zarazki zostały przyniesione do Europy z Azji Środkowej. Czarna śmierć spowodowała ogromne straty demograficzne. Szacuje się, że na dotkniętych nią obszarach zmarło w skali całej Europy, około 1/3 ludności. Film odkrywa tajemnicę, co tak naprawdę spowodowało Czarną śmierć. Czarna śmierć zabijała biednych i bogatych, starych i młodych; ofiary cierpiały na bolesne czyraki, krwawienie z uszu i czarne plamy. Świat nie widział nic podobnego, ani przedtem, ani potem. W filmie naukowcy ponownie badają szczątki, dochodząc do nowych wniosków dzięki nowoczesnej medycynie. 22:00 PO PRLU - PREZYDENTURA LECHA KACZYŃSKIEGO Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś Wykonawcy: Beata Michniewicz(Prowadzący) Prezydentura Lecha Kaczyńskiego. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gośćmi, profesor Ewą Marią Marciniak, politologiem z Uniwersytetu Warszawskiego, oraz Piotrem Zarembą, historykiem, dziennikarzem i publicystą, rozmawia o prezydenturze Lecha Kaczyńskiego, który w 2005 roku wygrał wybory prezydenckie. W drugiej turze rywalizował z liderem Platformy Obywatelskiej Donaldem Tuskiem. Zwycięstwo zbiegło się z triumfem popierającego go ugrupowania Prawa i Sprawiedliwości w wyborach parlamentarnych. Po rozwiązaniu parlamentu i w wyborach w 2007 roku, wygranych przez PO, prezydent znalazł się w opozycji do rządowej większości. Kadencję prezydenta Kaczyńskiego przerwała 10 kwietnia 2010 roku katastrofa samolotu w Smoleńsku. W jej wyniku zginęli prezydent Lech Kaczyński, jego żona Maria oraz cała delegacja polska udająca się na obchody w Katyniu. 22:30 BRACISZEK Film biograficzny, 98 min, Polska 2007 Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański na podstawie książki "Patron maluczkich" pod redakcją o. Bogdana Brzuszka Zdjęcia: Dariusz Kuc Występują: Artur Barciś, Henryk Błażejczyk, Bartłomiej Bobrowski, Czesław Bogdański, Zbigniew Borek, Krzysztof Chudzicki, Paweł Ciołkosz i inni Pierwowzorem postaci braciszka jest sługa boży, franciszkanin, brat Alojzy Kosiba - "Alojzeczek", kwestarz i jałmużnik żyjący w latach 1855 - 1939. W tym życiorysie nie ma ani cudów ani sławy, a jedynie prostoduszne zbieranie przez całe życie okruchów świętości. I nie chodzi tylko o ten tak widoczny "nadmiar" dobroci, gorliwości, modlitwy, lecz również o każdy inny przejaw jego życia. Braciszka poznajemy w ostatnich dniach jego życia, kiedy z właściwą sobie dobrotliwością podejmuje decyzję o odejściu z tego świata, aby swoją śmiercią okupić życie ciężko chorego młodego chłopaka i uratować go. W kolejnych odsłonach zmierzających do finału braciszek żegna się z ziemskim życiem i cieszy się na spotkanie z wiecznością. Pomiędzy tymi scenami - stacjami w retrospekcjach - odkrywamy tę niezwykłą postać. Poznajemy go jako zakonnika zatopionego w żarliwej modlitwie w ciszy klasztoru oraz jako kwestarza zakonnego, oglądamy go w kontaktach z powszednim życiem i ze zwykłymi ludźmi. W tej hagiografii piękne jest skierowanie percepcji ku rzeczom zwyczajnym, powszednim: kotlet mielony "zwędzony" dla biednych, własnoręcznie zrobione koperty jako prezent dla braciszka, pęto kiełbasy, jabłka wypatrzone pod łóżkiem i wiele innych drobiazgów - właśnie ten mikroświat rzeczy i drobnych spraw wprowadza do opowieści wymiar poetycki i swoistą mistykę codzienności. Te z pozoru zgrzebne relacje opisujące życie i czyny braciszka, mają wewnętrzne światło. Życie brata Alojzego zostało opisane przez świadków jego świętości, ludzi równie prostych i prostodusznych jak on sam, i to właśnie oni kreślą perspektywę, w jakiej oglądamy ich świętego. Braciszek jest integralną częścią pewnego pejzażu, nie tylko tego dosłownego, ale i ludzkiego, pewnej mentalności prawie że odwiecznej niczym polny głaz, dlatego wszystko tu ma cechy rytuału, odprawiania ceremonii, jakiejś mszy żywota powszedniego. Wszystko to odbywa się w świątyni polnych dróg, opłotków i obejść wiejskich, do których przybywa wysłannik klasztoru. Klasztor, życie klasztorne jako świat tajemniczy i osobny, zawsze budzący ciekawość, tutaj jawi się bardzo zwyczajnie, zgodnie z ludzką miarą. "Duch św. Franciszka odrodził się w tym klasztorze" - napisał kardynał Karol Wojtyła, otwierając proces beatyfikacyjny brata Alojzego Kosiby. 00:10 SENSACJE XX WIEKU - ''HISTORIA NIKCZEMNOŚCI'' Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jan Frycz ( Konrad ), Borys Szyc ( Fegelain ), Piotr Grabowski, Adam Woronowicz, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Andrzej Warcaba, Adam Kopciuszewski, Dorota Liliental, Kasia Danysz Grabież o bandyckim charakterze była jednym z fatalnych zachowań hitlerowców. Franz Konrad, hauptsturmführer SS, kierujący Werterfassung i odpowiedzialny za mienie żydowskie w gettcie warszawskim należał do elity złodziei. Ten nazywany ''królem getta'' administrator, chciwie i bezwzględnie na oczach oniemiałych i przestraszonych właścicieli pakował do skrzyń wszystko, co przypadło mu do ''gustu'' cenne obrazy, biżuterię, wartościowe przedmioty, dbając przy tym w szczególności o własną kieszeń i niezbyt legalne interesy. Część zagrabionych skarbów wywoził do austriackiego zamku Fischhorn w pobliżu Zell am See, aby zgodnie z tajnym rozkazem przygotować je do ukrycia. Zamek Fischhorn, którym administrował oddelegowany z Berlina SS - Gruppenführer Herman Fegelein, skrywał też inne tajemnice - najtajniejsze dokumenty Hitlera przywiezione z willi Führera w Berchtesgaden w obawie przed aliantami, które dziwnym zbiegiem okoliczności znalazły się w rękach Franza Konrada. Gdy zamek Fischhorn został zajęty przez żołnierzy amerykańskich, a los ''króla warszawskiego getta'' w zasadzie przesądzony, sprawy przybrały inny obrót. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SIEBURCZYN - SPLOT TAJEMNIC Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Sieburczyn - splot tajemnic. Dzisiejsza wyprawa koncentruje się wokół letniej kampanii zgrupowania powstańczego, dowodzonego przez płk. Konstantego Ramotowskiego, legendarnego Wawra. W Powstaniu Styczniowym Ramotowski działał w guberni augustowskiej i grodzieńskiej. Ale kiedy Rosjanie ogromnymi siłami postanowili go osaczyć i zniszczyć, rozpoczął odwrót w swe rodzinne okolice, nad Narew. 7 lipca pod Sieburczynem Rosjanie dopadli go, w trakcie przygotowań do forsowania rzeki. My kontynuujemy nasze badania, związane z bojem pod Sieburczynem. Najpierw próbowaliśmy dokładnie określić miejsce bitwy. Teraz czeka nas już tylko sprawdzenie ostatnich, dostępnych dokumentów i konkretne poszukiwania na tym terenie. Dług pamięci. Następnie odwiedzimy miejsce, gdzie już niebawem stanie wielki gmach Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku. A nas intryguje znajdująca się tu ściana pamięci, dedykowana i Francuzom, i Amerykanom z Eskadry Kościuszkowskiej, i Węgrom. W 1920 roku Węgrzy udzielili Polakom pomocy, przekazując wagony amunicji. Jak się okazuje, powodów do hołdów dla narodu węgierskiego jest znacznie więcej i nie dotyczą one wyłącznie roku 1920. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Magazyn, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.