TVP Historia Środa, 15.04.2020 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 KWIETNIA. ODC. 533 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1874 - wystawa impresjonistów w Paryżu; 1945 - ukazał się pierwszy numer "Przekroju"; 1970 - sejm PRL skorygował postanowienia KK - upatrywano w tym narzędzie walki z politycznymi przeciwnikami; 1978 - pogrzeb Kazimierza Wierzyńskiego na Powązkach; 07:20 CZAS HONORU - ODC. 58 "PAMIĄTKA Z POWSTANIA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Władek pomagają Bocianowi dotrzeć na spotkanie z Brodowiczem. Okazuje się, że Bocian jest w posiadaniu niezwykle ważnego dokumentu podpisanego przez samego generała Okulickiego. Ruda dostaje pilną depeszę od matki z prośbą o jak najszybszy powrót do domu. Do mieszkania Otta i Berty zostają dokwaterowani polscy lokatorzy. Niemcy nie potrafią przejść nad tym do porządku dziennego, są mimo przegranej wojny zszokowani nowym ładem. Kazimierz ponownie prosi Helenę o zorganizowanie spotkania, mimo że Wanda nie chce go znać. Janek wypuszczony przez UB wraca do Bolka i Jadzi, pokazuje im zdjęcie, które dostał od Wasilewskiego. Bolek z Jankiem rozpoczynają poszukiwania osób z fotografii. Dzięki plakatowi teatralnemu Wandę odnajduje Lena. Lena została uratowana przez żołnierza Armii Ludowej. Szuka Janka. Michał i Władek ewakuują się wraz z Bocianem ze zdekonspirowanego mieszkania, które obserwują ubecy. Lena wraca do domu. Krawiec przejmuje Bociana. Michał i Władek zostają chwilowo zawieszeni w swoich obowiązkach. 08:50 HISTORIA POLSKI - MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 09:50 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA PEARL HARBOR Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1994 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl audycji popularyzujących wiedzę z historii najnowszej. Wydanie poświęcone jest zagadnieniu wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Japonię. Autor odsłania kulisy ataku Japonii na Pearl Harbor. 10:25 OSTATNIE OKRĄŻENIE Fabularyzowany dokument, 59 min, Polska 1977 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Jerzy Górzański, Krzysztof Wągrodzki Zdjęcia: Jacek Prosiński Aktorzy: Mariusz Benoit, Irena Laskowska, Joanna Szczepkowska, Alfred Freudenheim, Czesław Jaroszyński, Eugeniusz Kujawski, Maciej Maciejewski, Borys Marynowski, Jerzy Rogulski, Zbigniew Stanek, Henryk Talar Ostatnie sześć miesięcy życia wielkiego sportowca, złotego medalisty z Los Angeles, Janusza Kusocińskiego. 28 marca 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Mimo wielu nacisków ze strony Niemców, tortur i prób namówienia go do współpracy, nie ugiął się. Został rozstrzelany 21 czerwca 1940 roku w Palmirach koło Warszawy. Fabularyzowany dokument zrealizował Krzysztof Rogulski, który wówczas był już znany w świecie filmowym. Debiutował w 1969 roku obrazem poświęconym wielkiemu francuskiemu mimowi Marcelowi Marceau. W 1975 roku zwrócił uwagę telewidzów i krytyków filmem fabularnym "Lis" opartym na jednym z wczesnych opowiadań Wojciecha Żukrowskiego, ale prawdziwy sukces przyniosło mu właśnie nakręcone dwa lata później "Ostatnie okrążenie". 12:05 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 2/13 Serial wojenno - sensacyjny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz na podstawie własnej książki: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W 1939 r. , w czasie przekazywania przez NKWD więźniów oficerom gestapo, obecny tam przedstawiciel MSZ, Johann Jorg, zażądał wydania jednego z więźniów - oficera polskiego wywiadu lotniczego, kpt. Andrzeja Czernego. Marzec 1945 r. Beer, sprawdzający na rozkaz Globckego akta Jorga, znajduje wzmiankę o tym wydarzeniu. Globcke przypomina sobie, że opowiadał mu o tym Harry Sauer, szef bezpieczeństwa w zamku Książ. Postanawia do niego pojechać. W czasie nocnej libacji Sauer potwierdza, że Jorg zabrał więźnia, co rozzłościło Heydricha. Szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy uznał, że Jorg działał na polecenie szefa Abwehry, adm. Canarisa, zamierzającego zdradzić Zachodowi najściślej strzeżoną tajemnicę Niemiec: osiągnięcia naukowców pracujących nad rozszczepieniem atomu. Sauer otrzymał rozkaz, aby znaleźć tego dowody, więc uprowadził i torturował Jorga. Nie wydobył od niego informacji o działaniach Canarisa, gdyż ludzie admirała uwolnili Jorga. Ten, po wygojeniu złamanej szczęki, został wysłany przez Canarisa do bezpiecznego miejsca: Jeleniej Góry, gdzie rozpoczął pracę w tajnym ośrodku kryptologicznym. Jorg, wciąż pod baczną obserwacją Globckego, poznaje piękną dziewczynę, którą widział na schodach w zamku. To Anna Maria Solof (Anna Dereszowska), siostrzenica właściciela zamku, hrabiego Gütschowa. Dziewczyna ostrzega Jorga, że jego zwierzchnicy nie będą tolerować ich znajomości. Myli się. Globcke uważa, że to sprzyja jego planom. Jorg jedzie z nią do pobliskiego miasteczka Leśna, gdzie przybyła już jego łączniczka Natalia; dzięki niej Jorg będzie mógł nawiązać kontakt z centralą. 13:15 KAWA, HERBATA I KAKAO. HISTORIA W FILIŻANCE (TEA, COFFEE AND CHOCKOLATE HISTORY IN A CUP / THE, CAFE OU CHOCOLAT - L'HISTOIRE DANS NOS TASSES) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Jeanne Lefevre Film dokumentalny o obyczajach związanych z piciem kawy, herbaty i czekolady wraz z odrobiną wiedzy historycznej i geograficznej na ten temat. Herbata, kawa czy gorąca czekolada? To jest powszechne pytanie, gdy szykujemy śniadanie. Ten zwyczaj konsumpcyjny ma zaledwie trzy stulecia. W tym dokumencie prześledzimy historię tych napojów. Dowiemy się, z jakich roślin po odpowiedniej obróbce, napoje te są przyrządzane. Gdzie były i są uprawiane? Prześledzimy też ich rolę w rozwoju Europy i przyzwyczajeń jej społeczeństwa. Poznamy historię od odkrycia trzech roślin, aż do ich przygotowywania, przechodząc przez ich eksploatację, która jest pośrednio opowieścią o historii niewolnictwa, industrializacji i globalizacji. 14:20 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - WYSPA WŁADCÓW Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac, Janusz Górecki Zdjęcia: Stanisław Plewa, Zdzisław Cozac Wykonawcy: Maciej Gudowski Tytułowa wyspa władców to Ostrów Lednicki, leżący między Gnieznem a Poznaniem, na którym znajdowała się jedna z siedzib Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Film przedstawia jego dzieje od czasów rozpoczęcia budowy rezydencji książęcej na wyspie (druga połowa X wieku) do najazdu na Wielkopolskę i zniszczenia grodu przez czeskiego księcia Brzetysława (ok. 1038 r.). Sceny z prologu filmu symbolizują historyczny przełom w państwie Mieszka I; dotychczasowe wierzenia pogańskie ma zastąpić wiara chrześcijańska, wprowadzana z woli księcia Polan. Jednym z najważniejszych zadań w tym planie była budowa nowych grodów, a w nich murowanych obiektów sakralnych, kościołów i kaplic oraz rezydencji pałacowych władcy. 15:10 MOST Film dokumentalny, 17 min, Polska, 1993 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler W programie przedstawiono historię powstania w 1942 r. drewnianego mostu dla pieszych, łączącego "małe" i "duże" getto warszawskie. Audycja ilustrowana jest archiwalnymi materiałami filmowymi z okresu II wojny światowej i wypowiedziami naocznych świadków wydarzeń. 16:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. 17:40 HISTORIA POLSKI - KRYSTYNA - OSTATNIA KLASÓWKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Bożena Klimach Krystyna Bochenek, dziennikarka, polityk, senator, wicemarszałek. Zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu w Smoleńsku. Nie chcielibyśmy filmu, w którym smutne wspomnienia "jaka była", przeplatają się ze zdjęciami archiwalnymi. Krystyna nie byłaby z niego zadowolona. Sama pewnie zrobiłaby go inaczej. Nie po to nigdy nie zadowoliła się jednym sukcesem, udaną akcją i projektem, żyjąc jak wulkan energii, żeby zostawić po sobie tylko łzawe reminiscencje i żal, że "tak było i już nie będzie". Dlatego w filmie o Krystynie Bochenek staramy się pokazać, że to, co wymyśliła i konsekwentnie przeprowadzała, starczyłoby na życiorys dla kilku aktywnych osób. I co ważne, żaden z tych projektów nie umarł wraz z Nią. Były to jednak takie przedsięwzięcia i pomysły, które, jak się teraz okazuje, można poprowadzić dalej. 18:55 CZAS HONORU - ODC. 59 "KUZYN Z MURMAŃSKA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Ruda dociera do Lublina, do matki. Okazuje się, że jej ojciec nie żyje. Rainer próbuje zainteresować Amerykanów swoją wiedzą o zakopanym archiwum. Przesłuchujący go sierżant Meyers nie jest zainteresowany negocjacjami ze zbrodniarzem z gestapo. Berta i Otto przygotowują się do wyjazdu do Niemiec. W ostatnim momencie Otto decyduje się zostać z Marią w Polsce. Michał, Bronek i Władek nie wiedzą, jak UB trafiło na ich ślad. Michał zaczyna śledzić Celinę. Wanda śledzona przez Bronka udaje się na spotkanie z ojcem do siedziby Urzędu Miejskiego. Prosi Kazimierza o pomoc w sprawie nachodzącego ją Karola. Ruda z matką chowają ojca. Na weselu Janek i Bolek odnajdują Kobrę, drugiego mężczyznę ze zdjęcia. Ten też twierdzi, że podczas zakopywania archiwum nie było z nimi żadnej dziewczyny, nie wie, kim jest widoczna na zdjęciu Lena. Bronek i Michał są przesłuchiwani przez pułkownika Orlickiego z Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Sprawa dotyczy Bociana i jego wiarygodności jako emisariusza generała Okulickiego. 19:50 WOJNA NA PUSTYNI - EL ALAMEIN ODC. 2/2 (ODC. 2/2) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Robin Barnwell Scenariusz: Jonathan Dimbleby Podczas długiej walki z Afrika Corps Erwina Rommla, wojska brytyjskie i australijskie były w centrum wydarzeń. Naziści byli górą, alianci przeżywali kryzys, a wynik II wojny światowej był wielką niewiadomą. W filmie poznajemy porywającą historię jednej z największych legend wojskowych w historii Wielkiej Brytanii i Australii. Dokument, zaprezentowany w 70. rocznicę bitwy pod El Alamein, w listopadzie 2012 roku, zawiera nieznane fakty o największej alianckiej pomyłce wojennej. Film, zrealizowany na podstawie książki Jonathana Dimbleby'ego, rzuca nowe światło na znaczenie tej kluczowej kampanii, w której Churchill zagrał zarówno o swoją własną przyszłość, jak i samej Anglii. 20:55 CAŁA PRAWDA O JERZYM WASZYNGTONIE (HISTORY'S SECRETS: GEORGE WASHINGTON) Film dokumentalny, 49 min, USA, 2008 Reżyseria: Tucker Bowen Scenariusz: Tucker Bowen W całej historii Stanów Zjednoczonych legenda George’a Washingtona nie ma sobie równych: ojciec założyciel, dowódca armii kontynentalnej i pierwszy prezydent Ameryki. Jego twarz jest równie znajoma jak banknot jednodolarowy. Wiele osób myśli, że zna tego wielkiego człowieka. Ale po analizie dowodów historycznych okazuje się, że często to, co uważają za fakty, jest w rzeczywistości fikcją. Dlatego archeolodzy, naukowcy i historycy próbują odszukać nowe wskazówki dotyczące George'a Washingtona. Nowoczesne narzędzia i techniki badawcze pomogą ujawnić prawdziwe oblicze tego amerykańskiego męża stanu. 22:00 Z WIDOKIEM NA WAWEL - MOROWE POWIETRZE Magazyn, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Kursa Scenariusz: Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Bartek Cichoński, Wojciech Kursa Muzyka: Marcin Gałażyn Wykonawcy: Paweł F. Nowakowski(Prowadzący) Koronawirus budzi od początku niepokój na całym świecie. Czy sytuacja przypomina strach przed epidemiami, których fale dotykały ludzkość w przeszłości? Jak broniono się przed nimi, rozpoznawano i próbowano leczyć? Historycy przytaczają przykłady walki z morowym powietrzem z różnych okresów i różnych miejsc. Goście: prof. dr hab. Piotr Franaszek, Uniwersytet Jagielloński i dr hab. Wiktor Szymborski, Uniwersytet Jagielloński. 22:35 MAGNAT (MAGNAT) Dramat historyczno-obyczajowy, 171 min, Niemcy/Polska, 1986 Reżyseria: Filip Bajon Scenariusz: Filip Bajon Zdjęcia: Piotr Sobociński Muzyka: Jerzy Satanowski Wykonawcy: Janusz Szydłowski Aktorzy: Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Szapołowska, Jan Englert, Maria Gładkowska, Jerzy Bińczycki Nagroda Specjalna Jury dla filmu oraz "Brązowe Lwy Gdańskie" dla Bogusława Lindy na FPFF w Gdańsku w 1987 roku. Fresk historyczny zainspirowany tworczością Luchino Viscontiego. Na przykładzie losów magnackiej rodziny von Teuss ukazany został kryzys tożsamości narodowej Śląska w pierwszej połowie XX wieku. Epizody z życia rodziny von Teuss nie są przedstawione w porządku chronologicznym. Akcja zaczyna się w 1900 r. Książe Hans Friedrich von Teuss poślubia piękną Angielkę Daisy. W swoich włościach gości cesarza Wilhelma II. Zadowolony z polowania cesarz nadaje księciu tytuł Wielkiego Łowczego. Oczarowany urodą jego żony, Daisy, spędza z nią noc. Rok 1932. Po wylewie Hans Friedrich jest częściowo sparalizowany. Jego druga żona, Marisca flirtuje z Bolkiem, najmłodszym synem księcia. Na wieść o chorobie ojca przyjeżdżają pozostali synowie: Franzel z Westfalii i Conrad z Warszawy. Hans przekazuje zarzad rodzinnego majątku w ręce najstarszego syna Franzla. Rok 1917. Książę wraca z wiecu polskiej ludności Śląska. Cesarz deklaruje utworzenie na tych terenach Królestwa Polskiego. Hans chce, żeby królem został jego syn Franzel. Daisy przyznaje się mężowi do romansu z cesarzem. Książę usiłuje popełnić samobójstwo. Rok 1922. Powstanie Śląskie. Conrad czuje się Polakiem i walczy w powstańczych szeregach. 01:40 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA PEARL HARBOR Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1994 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Cykl audycji popularyzujących wiedzę z historii najnowszej. Wydanie poświęcone jest zagadnieniu wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Japonię. Autor odsłania kulisy ataku Japonii na Pearl Harbor. 02:10 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJSTWO ROBERTA KENNEDY'EGO Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Odcinek poświęcony zabójstwu Roberta Kennedy'ego. Robert Francis Kennedy został postrzelony 5 czerwca 1968 roku w Los Angeles, wkrótce po wygłoszeniu mowy celebrującej jego zwycięstwo w stanowej turze wyborów prezydenckich w Kalifornii. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia. Został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington. Zamachowiec, Palestyńczyk Sirhan Sirhan, pochodził z Jerozolimy. 02:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PROJEKT KARAŚ Magazyn, 22 min, Polska, 2019 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Projekt Karaś Są projekty, których idea skrystalizowała się już wiele lat temu. Do tego jednak by pomysły zaczęły nabierać konkretnego kształtu, musiały się przeciąć ścieżki wielu pasjonatów. Projekt Karaś, czyli pomysł zrekonstruowania legendarnego samolotu to coś, w co zaangażowaliśmy się od razu. Z oryginalnej dokumentacji nie ocalało nic. Została ona zniszczona w trakcie wojny. Wola i determinacja kilku pasjonatów spowodowała jednak, że prace nad tym projektem są już zaawansowane. Pamięć na miarę czynu Bohaterem naszej kolejnej opowieści też będzie Karaś, a konkretnie losy jednej z załóg, latających na jednej z tego typu maszyn. Jedziemy do Dębna Królewskiego, na wschodnim krańcu Wielkopolski. Tutaj, 6 września 1939 roku Karasia w powietrzu zaatakowały cztery niemieckie samoloty. Pilot Marian Pingot zginął w czasie obstrzału. Miejscowym pasjonatom historii chodzi o utrzymanie mogiły tego wrześniowego pilota. Odc. 191 OTV Lublin 03:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MONTGOMERY Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański(Prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Bernardowi Law Montgomery' emu - kontrowersyjnemu dowódcy brytyjskiemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.