TVP Historia Piątek, 17.04.2020 Zmiany z dnia 16.04.2020 w stosunku do raportu z dnia 09.04.2020 (dodano pozycję programową) 08:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 132 INSTRUMENTY Magazyn, 24 min, Polska, 2016 Wykonawcy: Radosław Brzózka (prowadzący) Czy wiecie, że muzyka ma niezwykle wiele wspólnego z matematyką? W dźwiękach kryje się piękno i matematyka, ale jego wydobycie zależy od umiejętności muzyka i jakości instrumentu. Postaramy się zrobić instrumenty z niczego i sprawdzić, jak to działa! (dodano pozycję programową) 08:30 ZACZAROWANY ŚWIAT... - ODC. 17 Reportaż, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Zofia Karaszewska Wykonawcy: Łucja Malinowska (prowadząca) W odcinku: Czy melodią można usypiać smoki? Czy muzyka mieszka tylko w instrumentach? Próbowaliście wydobyć dźwięki z przedmiotów - Puszki, patyków albo kamyków? Na niezwykłe muzykowanie i poszukiwania zagubionego pierścienia do zaczarowanego świata muzyki zabierze nas rodzina Prusinowskich. (dodano pozycję programową) 08:45 NELA MAŁA REPORTERKA - ODC. 79 SPOTKANIA Z MORSKIMI ŻÓŁWIAMI Magazyn, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Monika Ćwiek Zdjęcia: Paweł Surma Żółwie morskie to bardzo ciekawskie zwierzęta. Często podpływają do nurków i nawiązują niesamowite relacje. Przekonała się o tym Nela, która spotkała żółwie w różnych miejscach na świecie. (dodano pozycję programową) 09:00 JAK TO DZIAŁA - ODC. 2 KUCHENKA MIKROFALOWA Magazyn, 25 min, Polska, 2011 Kuchenka mikrofalowa. Wielkim krokiem dla człowieka było okiełznanie ognia. W ciągu tysięcy lat nie tylko nauczyliśmy się rozpalać ogniska, ale także udoskonaliliśmy sposoby ogrzewania. Jednak dopiero w ubiegłym wieku pojawiło się popularne dziś urządzenie kuchenka mikrofalowa. Dlaczego na wynalezienie kuchenki czekaliśmy tak długo? Jeśli chcecie zobaczyć, jak można złapać prąd prosto z powietrza, zapalić żarówkę bez podłączania jej do prądu i przekonać się, dlaczego nie należy gotować jajek w mikrofali, obejrzyjcie kolejny odcinek "Jak to działa?". (dodano pozycję programową) 11:25 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: WŁADYSŁAW II JAGIEŁŁO Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Władysław II Jagiełło, który przybył do Polski z Litwy jako poganin, objął tron Piastów i poślubił Jadwigę Andegaweńską, jeszcze za życia doczekał się skrajnych opinii. Zarzucano mu, że tylko pozornie nawrócił się na wiarę chrześcijańską. Równocześnie nazywano Jagiełłę tarczą chrześcijaństwa i najpotężniejszym monarchą, godnym cesarskiej korony, wielkim władcą Europy Środkowo - Wschodniej. Jagiełło, o którym niechętny mu Jan Długosz pisał: "Cordis simplici erat sed magnifici, czyli"Serca był prostego, lecz wspaniałego", panował blisko pół wieku. W tym czasie udało mu się stworzyć wielonarodową i wielowyznaniową monarchię, która przetrwała kilka wieków. (dodano pozycję programową) 12:25 JAK TO DZIAŁA - ODC. 6 ELEKTRYCZNOŚĆ Magazyn, 22 min, Polska, 2011 Ten odcinek opowiada o tym, od czego w XXI wieku jesteśmy uzależnieni w niemal równym stopniu, co od powietrza i wody. I nie chodzi bynajmniej o internet, lecz o prąd! W świecie naszych starożytnych przodków powstawanie piorunów, niezwykłe właściwości ryb rażących prądem tłumaczono na wiele sposobów, jednak dokładne ich zrozumienie zajęło naukowcom wiele stuleci. Dowiecie się, co ma wspólnego noga martwej żaby z wynalezioną przez Alessandro Voltę baterią. Wyjaśnimy też, dlaczego prąd w gniazdku jest inny od tego w baterii i co bursztyn ma wspólnego z elektronami. Czy wiecie, że w wiadrze można przynieść prąd? Pokażemy, jak wygląda i skąd się go bierze. (dodano pozycję programową) 12:55 ZACZAROWANY ŚWIAT... - ODC. 15 Reportaż, 15 min, Polska, 2019 Scenariusz: Zofia Karaszewska Wykonawcy: Łucja Majewska (prowadząca) W odcinku: Czy istnieje język muzyki? Czy może być zrozumiały dla obcych cywilizacji? Dlaczego zapis arii Królowej Nocy z opery "Czarodziejski flet" Wolfganga Amadeusza Mozarta wysłano w kosmos? Odwiedzimy muzyków Opery Kameralnej podczas przygotowań do Festiwalu Mozartowskiego i opowiemy o emocjach, jakie może budzić muzyka. Poznamy Mozarta - genialnego muzyka, a także pojęcia: opera, akty, libretto, aria. (dodano pozycję programową) 13:15 NELA MAŁA REPORTERKA - ODC. 76 MAGICZNA NOC W DŻUNGLI Magazyn, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Monika Ćwiek Zdjęcia: Paweł Surma Niektóre organizmy mają niesamowitą moc - potrafią świecić w ciemności. Jedne same emitują światło, inne pod wpływem ultrafioletu. Nela wyrusza w nocy na ich poszukiwania do borneańskiej dżungli. Zabiera ze sobą specjalną latarkę UV, która pomoże jej w odnajdywaniu niesamowitych stworzeń. (dodano pozycję programową) 13:30 JAK TO DZIAŁA - ODC. 47 DRUKARKI 3D Magazyn, 24 min, Polska, 2013 Jednym z pierwszych urządzeń, które trafiły do domów wraz z komputerami osobistymi, były drukarki. Najpierw igłowe, strasznie głośne i oferujące druk niskiej jakości, potem atramentowe i w końcu laserowe. Kiedy technika drukowania obrazów została opanowana, przyszedł czas na drukowanie przestrzennych przedmiotów. Wkrótce będziemy przesyłać sobie pliki z projektami kubka czy krzesła, a drukarka 3D zrobi za nas resztę. (dodano pozycję programową) 18:55 CO DALEJ? - POSŁUSZEŃSTWO I OBOSTRZENIA. DOGMAT O SWOBODZIE Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2020 Polacy to naród przekorny, nie lubimy, kiedy inni narzucają nam swoją wolę. Obecna sytuacja zmusza nas tymczasem do podporządkowania się drastycznym ograniczeniom narzucanym nam przez państwo: brak możliwości prowadzenia normalnego życia rodzinnego, zawodowego, towarzyskiego. Nie wolno nam nawet spacerować po lesie etc. Pojawia się obawa, że część obecnych ograniczeń może pozostać w mocy po ustaniu pandemii. (dodano pozycję programową) 20:45 TEATR TELEWIZJI - KARIERA ARTURA UI Spektakl, 103 min, TVP 1973 Autor: Bertolt Brecht Przekład: Roman Szydłowski Reż. Jerzy Gruza Reżyseria tv: Barbara Borys - Damięcka Scenografia: Alicja Wirth Muzyka: Maciej Małecki Wyk. Marek Walczewski (Arturo Ui), Czesław Kalinowski (Aktor), Janusz Bylczyński (Roma), Krzysztof Kowalewski (Giri), Jan Matyjaszkiewicz (Givola), Tadeusz Białoszczyński (Dogsborough), Eugeniusz Robaczewski (Syn), Ryszard Bacciarelli (Flake), Leon Pietraszkiewicz (Caruther), Jerzy Januszewicz (Butcher), Stanisław Jaśkiewicz (Mulberry), Jerzy Kaliszewski (Clark), Stefan Śródka (Sheet), Zygmunt Maciejewski (O'Casey), Michał Pluciński (Goodwill), Kazimierz Brodzikowski (Gaffles), Bronisław Pawlik (Dullfeet), Ewa Szykulska (Betty Dullfeet), Marian Friedmann (Bowl), Ludwik Pak (Ragg), Bożena Miefiodow (Dockdaisy), Wojciech Brzozowicz (Zapowiadacz), Anna Wróblówna (Kobieta), Lucjan Dytrych (Sędzia), Henryk Machalica (Obrońca), Maciej Koleśnik (Fish), Andrzej Makowiecki (Inna), Roman Kosierkiewicz (Służący), Robert Rogalski (Mieszkaniec Cicero), Wiktor Nanowski (Handlarz I), Zbigniew Kryński (Handlarz II), Kazimierz Zarzycki (Handlarz III) Powstała w 1941 roku w Finlandii "Kariera Artura Ui" miała być wedle słów jej autora "parabolą napisaną po to, aby unicestwić i zniszczyć powszechny i niebezpieczny szacunek wobec wielkich morderców i zbrodniarzy". Historia gangstera z Bronxu, który wkrada się w łaski potężnego trustu kalafiorowego i brutalnie przejmuje władzę w Chicago i Cicero, to opowieść z kluczem. Poszczególne postaci i wydarzenia mają swe autentyczne odpowiedniki. I tak pierwowzorem Artura Ui jest Adolf Hitler, Dogsborougha - prezydent Hindenburg, Ernesta Romy - Ernest Roehm, Emanuela Giri - Goering, Giuseppe Givoli - Goebbels itp. Dramat Brechta jest zatem ujętą w uniwersalną metaforę historią dojścia Hitlera do władzy. W ten sposób interpretowali go również pierwsi inscenizatorzy. Na gruncie polskim najsłynniejszym przedstawieniem "Kariery..." w tym duchu był spektakl w warszawskim Teatrze Współczesnym z fenomenalną kreacją Tadeusza Łomnickiego, który mistrzowsko oddał sposób gestykulacji i mówienia Hitlera. Jerzy Gruza, inscenizując w 1973 roku "Karierę Artura Ui", dokonał nie lada wyczynu. Odważnie zerwał z "kanonicznym" sposobem wystawiania tej sztuki i... osiągnął znakomity rezultat. Potraktował Brechtowski dramat jako ponadczasową opowieść o przemocy, która w rękach ludzi bezwzględnych staje się niesłychanie skutecznym środkiem w zdobywaniu szczytów władzy. Nie przypuszczał zapewne wówczas reżyser, że jego interpretacja "Kariery..." nabierze aktualności po blisko trzydziestu latach, kiedy w demokratycznej Polsce poważnym problemem staną się powiązania mafii z kołami rządzącymi. Sztuka Brechta w rękach Gruzy niespodziewanie zyskała szekspirowski rozmach i tragizm. "Gdy Arturo rozmawia i czaruje panią Dollfeet (w domyśle żonę Dolfussa, kanclerza Austrii) odniosłem wrażenie, że oglądam replikę sceny uwodzenia lady Anny przez oprawcę jej męża Ryszarda III" - pisał jeden z krytyków. Również pod względem aktorskim przedstawieniu trudno coś zarzucić. Występ Marka Walczewskiego w roli tytułowej wytrzymuje porównanie z pamiętną kreacją Łomnickiego. Być może dlatego, że Ui Walczewskiego jest zupełnie inny. Bardziej niż Hitlera przypomina szefa mafii z amerykańskich filmów gangsterskich. To psychopata, który całkowicie zatracił instynkt moralny. Nieobliczalny nawet dla najbliższych zauszników, wpadający na przemian w stany furii i panicznego lęku, inteligentny i chorobliwie ambitny. Karykaturalnej groteskowości Łomnickiego Walczewski przeciwstawia złowieszczą finezję bandyty, którego krwawego pochodu do władzy nikt i nic nie potrafi zatrzymać. Akcja "Kariery Artura Ui" toczy się w Chicago podczas kryzysu gospodarczego. Przedstawiciele potężnego trustu kalafiorowego zastanawiają się, jak ratować firmę wobec załamania handlu warzywami. Wyjściem z trudnej sytuacji mogłaby być "szemrana" pożyczka. Chcąc ją uzyskać, podstępnie wmanewrowują w swoje nieczyste interesy starego Dogsborougha, wpływowego członka władz miejskich, cieszącego się nieposzlakowaną opinią. Dzięki jego interwencji pożyczka zostaje udzielona. Szczegółowe wieści o tym "przekręcie" docierają do Artura Ui, miejscowego gangstera, który od dawna marzy o przejęciu kontroli nad trustem. Bandyta doskonale wie, że lepsza okazja nierychło się nadarzy i zaczyna działać. Na efekty nie trzeba długo czekać.