TVP Historia Wtorek, 20.04.2021 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 KWIETNIA ODC. 538 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1780 - zmarł Bernardo Bellotto zw. Canaletto; 1828 - pierwszy Europejczyk dotarł do legendarnego miasta Timbuktu; 1873 - urodził się Wojciech Korfanty; 1984 - jedenastu więźniów politycznych odrzuciło możliwość uwolnienia w zamian za wyjazd z Polski i zaprzestanie działalności; 07:20 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 10 NA WOJNIE JAK TO NA WOJNIE Serial historyczny, 56 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych. Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak odwrotny. Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami i wyjeżdża do Poznania. 08:50 HISTORIA POLSKI - CZEGO NIE MOGLIŚMY WYKRZYCZEĆ Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2017 Reżyseria: Krzysztof Zwoliński, Ewa Żmigrodzka Scenariusz: Ewa Żmigrodzka, Krzysztof Zwoliński W filmie zostaną udostępnione materiały z archiwum Emanuela Ringelbluma, który jak sam wspomina: przystąpił do zbierania materiałów o obecnych czasach w październiku 1939 roku. "Jako kierownik Żydowskiej Samopomocy Społecznej miałem codziennie kontakt z otaczającym żciem. Dochodziły do mnie wiadomości o wszystkim, co się działo z Żydami w Warszawie oraz na przedmieściach. Niemal codziennie przybywały delegacje z prowincji i opowiadały o ciężkich przeżyciach. Wszystko, czego się w ciągu dnia nasłuchałem, zapisywałem wieczorem". W filmie wykorzystamy unikalne zdjęcia oraz fragmenty zapisanych przez Ringelbluma wspomnień. 09:50 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesława Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 10:40 KAZIMIERZ MIKULSKI - NA GRANICY SNU I GROTESKI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy W lutym 2018 roku przypadło 100 - lecie urodzin Kazimierza Mikulskiego, a parę miesięcy później 20 - lecie jego śmierci. Nie tylko urodził się w Krakowie i tutaj przeżył całe swoje życie, ale też jego twórczość nierozerwalnie wiąże się ze sztuką i kulturą Krakowa. Film przypomina twórczość artysty, uchodzącego za jednego z najbardziej konsekwentnych przedstawicieli polskiego malarstwa metaforycznego czy też wręcz surrealistycznego, poetyckiego, nasyconego dużym ładunkiem liryzmu. Kazimeirz Mikulski był nie tylko artystą malarzem - także scenografem (a czasem kostiumologiem) teatralnym, filmowym, telewizyjnym, twórcą filmów animowanych, które opracowywał plastycznie, projektantem masek, lalek i plakatów, ilustratorem książek, reżyserem teatralnym, poetą, aktorem. 11:35 CZAS PIENIĄDZA - ODC. 2. SIŁA PIENIĄDZA Magazyn, 15 min, Polska, 2021 Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Scenariusz: Bartłomiej Grudnik W tym odcinku przyjrzymy się pieniądzom w różnych epokach historycznych pod kątem tego, jaką siłę miał pieniądz, w jaki sposób gwarantowano, by pieniądze były prawdziwe, czyli zawierały tyle kruszcu ile powinno i co fałszowanie monet znaczyło dla władców i gospodarek ich królestw. Będzie także o sztuce wytwarzania pieniędzy i o tym, że monety miały nie tylko wartość jako pieniądze, ale także były małymi dziełami sztuki i świadectwami prestiżu władców. Ta historia zaczyna się od krezerek powstałych za czasów ostatniego lidijskiego króla, Krezusa. Były bite z czystego złota i srebra. Dostęp do dużej ilości szlachetnych kruszców spowodował, że lidyjscy władcy rozpoczęli bicie monet. Ok. 546 r p.n. Ch. Persowie z dynastii Achemenidów podbili Lidię, przejęli jej skarby i kontynuowali wytwarzanie krezejek. Dopiero perski król Dariusz I zaczął bić swoje monety zwane darejkami. Dużo później w okresie Cesarstwa Rzymskiego kolejni władcy imperium bili złote aureusy i srebrne denary z własnymi podobiznami. Podobnie czynili później cesarze bizantyjscy. Średniowieczni władcy, nowej chrześcijańskiej Europy również rozpoczęli bicie własnego pieniądza. Wśród nich królowie państwa Franków z dynastii Merowingów, a później Karolingowie - począwszy od Karola Młota, Pepina Krótkiego, a skończywszy na jego synu Karolu Wielkim. Monety królewskie stanowiły o samodzielności władcy, o jego zamożności, o zdolności do prowadzenia przez niego własnej polityki gospodarczej. Podobnie rzecz miała się na ziemiach polskich. Pierwszym polskim władcą, który rozpoczął bicie monet, był król Bolesław Chrobry, a później jego syn Mieszko II. Z czasem książęta i królowie zaczęli używać własnego pieniądza jako zarówno narzędzia fiskalnego zapewniającego zysk oraz narzędzia sterowania gospodarką. Bito przede wszystkim denary, a więc monety srebrne. Reformę polskiego pieniądza przeprowadził Kazimierz Wielki. Król wprowadził grosz krakowski, który miał być konkurencją przeciwwagą dla grosza praskiego - silnej i popularnej monety w regionie. Chciał także zunifikować środki płatnicze, co niestety się nie udało i miało swoje konsekwencje, gdyż władcy w psuciu pieniądza znaleźli sposób na zwiększanie własnych zysków. 12:05 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - EKSPORT KONTRREWOLUCJI Magazyn, 28 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Wykonawcy: Andrzej Mietkowski (prowadzący) Cykl powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. W tym odcinku: Mówiono o Polsce: najweselszy barak w obozie. Na pewno był najlepiej zorganizowany. Byliśmy liderami kontrrewolucji. Powielacze, drukarnie, radiostacje, wchodzenie z przekazem na wizję telewizji. Tej technologii kontrrewolucyjnej zazdroszczono nam najbardziej. Szkolenia poligraficzne, przerzuty powielaczy tropiono we wszystkich krajach bloku. Mocne wyzwanie systemowi rzucił 10 - milionowy ruch związkowy. Jak Solidarność walnie pięścią, kuranty na Kremlu zagrają Mazurka Dąbrowskiego! Takie hasła potwierdzały, że Polacy podminowują cały blok sowiecki. 12:40 CZAS HONORU - ODC. 76 "WOLNY WYBÓR" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Władek wraz z oddziałem szykują się do ataku na tajny ośrodek rządowy. Michał stara się przekonać Janisza do wzięcia udziału w akcji. Janisz jako jedyny może dokładnie opisać budynek, ponieważ sam był w nim więziony. Janisz obawia się reakcji Sowietów na informację, że Władek i jego oddział współpracują z Amerykanami. Emilia informuje Karkowskiego, że Woźniak zdobył pieniądze. Karkowski nie zamierza próżnować. Przypadek sprawia, że Woźniak zaczyna podejrzewać Emilię o bliskie kontakty z Karkowskim. W barze mlecznym Heleny pojawia się mężczyzna, który twierdzi, że znał Tolę za okupacji. Otto dostaje kolejne zadania od Lebiediewa. Dręczy go poczucie winy, że okłamuje Marię. Lewińska ląduje na dywaniku u Lebiediewa. Generał kategorycznie żąda wyników prowadzonych przez nią operacji. UB uważnie przygląda się konspiratorom z Biura Odbudowy Stolicy, gdzie pracują profesor Majerski i Lena. Następuje spektakularny atak na tajny ośrodek rządowy, gdzie są przetrzymywani Blachnitzky i Hans, syn Otta, o czym konspiratorzy nie wiedzą. Max postanawia dogadać się z Rainerem za plecami polskich partyzantów. 13:35 PO PRLU - AFERA RYWINA Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski, Paweł Krzemiński Zdjęcia: Marcin Krynicki, Michał Jarosiński, Witold Karaś, Adam Fręśko Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Afera Rywina. Program Po PRLu analizuje wydarzenia z czasów narodzin III RP i jej pierwszych lat. W tym odcinku Beata Michniewicz ze swoim gościem, Piotrem Zarembą, publicystą i pisarzem, rozmawiają o aferze Rywina, która zbulwersowała polską opinię publiczną w latach 2002 - 2004. Ta nie do końca wyjaśniona afera korupcyjna zaczęła się w lipcu 2002 roku od złożenia przez znanego producenta filmowego Lwa Rywina propozycji korupcyjnej naczelnemu gazety Wyborczej Adamowi Michnikowi, a w swoich konsekwencjach powołania sejmowej komisji śledczej i jak się uważa porażki SLD w wyborach. Gość: Piotr Zaremba 14:10 PORTRETY WOJENNE - JÓZEF BECK Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Matuszczak Scenariusz: Tomasz Olejarczyk Zdjęcia: Jacek Kościuszko Muzyka: Łukasz Mrozik Aktorzy: Cezary Kosiński, Katarzyna Bargiełowska, Tomasz Zaród, Andrzej Rydel, Wojciech Korwin Wierzbicki, Zenon Borkowski, Dawid Janicki, Piotr Owczarek Ten odcinek cyklu przedstawia sylwetkę Józefa Becka, ostatniego ministra spraw zagranicznych Drugiej Rzeczpospolitej, na tle realiów politycznych przedwojennej Europy. Minister był od września 1939 roku internowany w Rumunii. W odcinku mowa o wydarzeniach, które doprowadziły do drugiej wojny światowej, a samego Becka do śmierci na wygnaniu. Nieuchronność wydarzeń i złudność nadziei staje się widoczna z perspektywy czasu. Perspektywa ta odsłania również miałkość gry politycznej, która była prowadzona 75 lat temu. 14:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - CICHA PRZYSTAŃ MARII ANTONINY (MARIE ANTOINETTE) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Bohaterką kolejnego odcinka francuskiej serii "Historia w postaciach zapisana" jest Maria - Antonina. Kiedy przybyła do Paryża z dworu Habsburgów w Wiedniu, by poślubić Ludwika XVI, miała zaledwie 14 lat. Niestety młoda królewska para bardzo szybko straciła popularność. Budżet Francji poważnie ucierpiał w wyniku nieudanych reform finansów państwa oraz wydatków związanych z długotrwałymi wojnami. Winą za to obarczono młodą królową - oskarżono ją o rozrzutność i okrzyknięto Madame Deficit. Wypadki rewolucyjne doprowadziły do stracenia jej małżonka - króla Ludwika XVI, a sama Maria Antonina została uwięziona i skazana przez stronniczy trybunał rewolucyjny na śmierć na gilotynie. Do ostatniej chwili, mimo wielu poniżających ataków i upokorzeń, zachowała niezwykłą królewską godność. "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: Secrets d'Histoire) to seria programów historycznych, realizowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem cyklu jest znany dziennikarz Stephane Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 16:50 MARZYCIELE - MISTRZ JAN MATEJKO Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Jan Matejko to jeden z najwybitniejszych malarzy europejskich drugiej połowy XIX wieku. Jego obrazy zdobywały najwyższe wyróżnienia na wystawach w Paryżu, Wiedniu, Berlinie. Malarstwo Matejki pełniło szczególną rolę wobec Polaków pozbawionych w tamtych czasach swojego państwa. Ogromne powierzchnie obrazów ukazujące dawną wielkość Rzeczypospolitej i chwałę jej oręża wywoływały fascynację szerokich mas publiczności, budząc wiarę w odrodzenie niepodległej ojczyzny. Matejko stał się kolejnym wieszczem narodowym, przemawiając obrazem. W programie zapraszamy do Krakowa, gdzie artysta urodził się, tworzył i zmarł. Rozmowy o marzycielu Matejce odbywają się w jego domu przy ul. Floriańskiej. Przewodnik prowadzi nas do miejsc, które stały się inspiracją dla niezwykłej sztuki Mistrza Jana. 17:20 HISTORIA POLSKI - HISTORIA KOWALSKICH Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski, Adam Palenta Muzyka: Marcin Pospieszalski Aktorzy: Maja Barełkowska, Artur Lis, Jolanta Grusznic-Nowicka, Wenanty Nosul, Ewelina Gnysińska, Maciej Rayzacher, Jerzy Pożarowski, Stefan Knothe, Ireneusz Dydliński, Mikołaj Muller, Dymitr Hołówko, Krzysztof Gostkiewicz, Wiesława Gutowska-Siemianowska, Wojciech Glanc, Andrzej Pośniak Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. 19:00 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 11 OJCOWIE I DZIECI Serial historyczny, 58 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Występują: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Piotr Machalica, Joanna Żółkowska, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Witold Dębicki, Piotr Wysocki, Sławomira Łozińska, Bogusław Sobczuk, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Andrzej Żółkiewski, Jan Łopuszański, Lech Ordon i inni Już od 13 lat Kasia Frankowska i Marcin Gierusz są razem. Ona prowadzi tajne nauczanie, Marcin zaś stację nasiennictwa i Bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dwoje ich dzieci uczęszcza do szkoły w Poturzycach. Uczniowie, którzy nie chcą odmawiać pacierza po niemiecku, są bici, szykanowani są również ich rodzice. Matylda Frankowska zostaje aresztowana za prowadzenie tajnego nauczania i skazana na 6 miesięcy więzienia. Wnuki Ludwika Frankego, które mieszkają w Niemczech, dowiadują się o swoim polskim pochodzeniu. Gotlib zmienia nazwisko i imię, przyjeżdża do Wielkopolski. 20:20 HIROSZIMA - UKRYTA PRAWDA (HIROSHIMA - THE REAL HISTORY) Film dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2015 Bomba atomowa zrzucona na Hiroszimę była początkiem nowej ery. Jej detonacja nie tylko zabiła ponad 100 000 osób, ale równocześnie oznaczała ostatni rozdział drugiej wojny światowej, jak i początek ery nuklearnej. Konflikty zbrojne, polityka międzynarodowa i bezpieczeństwo całej ludzkości już nigdy po tym nie były takie same. Poprzez szczegółowy opis wydarzeń przed, w trakcie i po zrzuceniu bomby, film ten ujawnia fascynującą historię jednego z decydujących momentów XX wieku i ujawnia dalekosiężne konsekwencje wybuchu, zarówno w samej Hiroszimie, jak i dla całego świata. Film przedstawia kluczowe momenty, najważniejsze miejsca, jak również graczy związanych z tym wydarzeniem. Prowadzi nas przez gabinety najpotężniejszych przywódców świata z obydwu stron barykady - aliantów i Japończyków. Widzimy samoloty wysłane na fatalną misję, a wreszcie zdewastowane ulice Hiroszimy kilka godzin po ataku. 22:15 MONACHIUM (MUNICH) Dramat sensacyjny, 156 min, USA, 2005 Reżyseria: Steven Spielberg Wykonawcy: Stanisław Olejniczak Aktorzy: Eric Bana, Daniel Craig, Ciarn Hinds, Mathieu Kassovitz Film przywołuje dramatyczną historię masakry jedenastu izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Ludzie ci zostali wzięci jako zakładnicy przez palestyńską organizację terrorystyczną Czarny Wrzesień. Avner (Eric Bana) jest agentem wywiadu izraelskiego obarczonym misją poprowadzenia tajnego oddziału mającego za zadanie wytropić i zabić Palestyńczyków podejrzanych o zorganizowanie i przeprowadzenie ataku. Opowieść skupia się na osobistych rozterkach, jakie ten akt przemocy wzbudził w zespole i w sumieniu człowieka, który nimi dowodził. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NI ŚLADU, NI ZNAKU Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1/ Ni śladu, ni znaku. Dziś, zaalarmowani przez p. Tadeusza Popiela podejmujemy temat najsłynniejszego pilota wojny bolszewickiej płk. Jerzego Kossowskiego. Za życia uhonorowany najwyższymi splendorami wojskowymi, po śmierci nie ma nawet tabliczki nagrobnej. 2/ Rodzinny skarbczyk. Kolejna historia to wspomnienie rodzinnych losów Henryka Pieluszczaka, dawnego mieszkańca Kresów Wschodnich RP. Rodzina przymusowo wysiedlona spod Lwowa znalazła się na Syberii. Dziś wraz z panem Henrykiem przeglądamy stare fotografie i dokumenty, wspominając koleje losu tej rodziny. 01:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2 (ENIGMA CZ. 2) Dokument fabularyzowany, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 02:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 2 Magazyn, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W drugiej części Bogusław Wołoszański kontynuuje oprowadzanie po zabudowaniach fortu Eben Emael. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.