TVP Historia Sobota, 24.04.2021 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1333 - koronacja Kazimierza Wielkiego; 1800 - założenie Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie; 1934 - Laurens Hammond skonstruował elektryczny instrument muzyczny zwany "organami Hammonda"; 1956 - zwolniono z więzienia Kazimierza Moczarskiego; 07:05 BIBLIA - MOJŻESZ, CZ. 4 (THE BIBLE - MOSES P. 4) Serial biblijny, 46 min, Niemcy/Francja/Włochy, 1994 Reżyseria: Roger Young Aktorzy: Ben Kingsley, Frank Langella, Christopher Lee, Anna Galiena Cykl opowiadający o głównych postaciach biblijnych. Izraelitów w Egipcie zaczęto traktować jak niewolników. Faraon obawiając się wzrostu liczebności Hebrajczyków, wydał rozkaz zabijania ich pierworodnych synów. Jedna z matek w desperacji umieszcza swoje dziecko w koszyczku, który puszcza z prądem rzeki. Koszyk wyławia córka faraona i postanawia wychować dziecko jak własnego syna. Tak rozpoczyna się opowieść o Mojżeszu, który stał się przywódcą Izraelitów i wyprowadził ich z Egiptu. 07:55 Z ANDRUSEM PO GALICJI - RZESZÓW Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Artur Andrus w ramach cyklu, którego jest gospodarzem, trafił do Rzeszowa. Udało mu się tutaj m.in. pokierować marsjańskim łazikiem, zajrzeć do wnętrza misia Colargola i dowiedzieć się, jak jeździ się na ostrym kole. W mieście na Wisłokiem zaczął też uprawiać jogging. Na końcu programu piosenka w rytmach salsy. 08:30 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 6/7 VA BANQUE Serial przygodowo - historyczny, 57 min, 7 odc. , Polska 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Wykonawcy: Krzysztof Jasiński, Roman Wilhelmi, Danuta Kowalska, Olgierd Łukaszewicz, Jerzy Binczycki, Gustaw Lutkiewicz, Zygmunt Zintel, Andrzej Żarnecki, Zdzisław Szymański, Zofia Czerwińska, Wiesław Gołas, Wojciech Standełło i inni Karczmarz Chaim zdradza Czorgutowi, że Żachlewicz, Gągolewski i hrabia Zygmunt spiskują przeciwko Juliuszowi. Czorgut zmusza ich do odstąpienia od tych niecnych zamiarów i przygotowuje się do wyjazdu. Maziarz pragnie pomóc młodemu Żwirskiemu i chce ożenić go ze swoją córką, bliźniaczo podobną do hrabianki Eugenii. Okazuje się, że maziarz to rzekomo zmarły starościc Mikołaj. To on przygotowuje spiskowców do wybuchu rewolucji. Tymczasem hrabia Zygmunt również chce wydać swoją córkę za Juliusza. 09:40 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - EKOLOGICZNE NOWALIJKI Magazyn, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol wyruszy na zielone łąki nad Wisłą do kwitnącego sadu. Kiedy kończy się zima, pola i lasy zielenieją, wszyscy mamy ochotę, aby także nasze talerze były jak najbardziej zielone. Co ważne, Karol pokaże widzom nowe ekologiczne nowalijki, które zaczęły pojawiać się na rynku. Ekologiczne, czyli uprawiane bez nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony roślin, zielone roślinki są ciekawą propozycją na nasz stół. Kolejną ciekawostką jest fakt, że producenci takich ziół, warzyw i owoców czynią starania, aby także opakowania takich produktów były w pełni biodegradowalne, czyli żeby nie zanieczyszczały środowiska. Opowieść o tych wszystkich nowościach w produkcji żywności ekologicznej będzie tylko tłem do przygotowania przez Karola ciekawych potraw. Karol zaprezentuje trzy propozycje. 1/ Kurczak z młodą botwinką; 2/ Ryba w zielonym sosie; 3/ Wiosenna zupa, pełna kolorowych warzyw i nowalijek. 10:20 SZTUKA FRANCJI - 1/3 MIĘDZY TRWANIEM A ZMIANĄ (THE ART OF FRANCE EP. 1 - PLUS CA CHANGE) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Tim Kirby, Basil Comely, Tim Dunn 3 - odcinkowy serial dokumentalny poświęcony sztuce Francji. Andrew Graham Dixon przybliża nam historię i dziedzictwo francuskiej kultury. W pierwszym odcinku poznajemy historię gotyckiej Bazyliki Saint - Denis, przyglądamy się sylwetce najwybitniejszego pisarza i filozofa renesansu - Michela de Montaigne, odkrywamy dzieła barokowego malarza Nicolasa Poussin poznajemy dzieła królewskiego dworu w Wersalu. 12:25 ESSEQUIBO - UKRYTA RZEKA CZ. 1 (ESSEQUIBO - RETURN TO THE LOST WORLDS) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2013 Reżyseria: Marion Pollmann, Rainer Bergomaz Niezwykła podróż do krainy Essequibo, rzeki ukrytej głęboko w amazońskiej dżungli, zakrytej grubymi chmurami i niewidocznej z góry. Jest to najdłuższa rzeka w Gujanie, jej źródła znajdują się na Wyżynie Gujańskiej i uchodzą do Oceanu Atlantyckiego. Pełno tu wąwozów i wodospadów, bagien, dziwnych roślin i zwierząt. Nawet sami mieszkańcy z plemion Amazonii nie znają wszystkich zakamarków i całej tutejszej fauny i flory. W dolinie rzeki znajdują się miejscowe skarby - eksploatowane złoża złota i diamentów. 13:30 OGIEŃ POD POKŁADEM (FIRE DOWN BELOW) Film sensacyjny, przygodowy, 110 min, Wielka Brytania/USA 1957 Reżyseria: Robert Parrish Scenariusz na podstawie powieści Maxa Catto: Irwin Shaw Zdjęcia: Desmond Dickinson Muzyka: Jack Lemmon, Arthur Benjamin Aktorzy: Rita Hayworth, Jack Lemmon, Robert Mitchum, Herbert Lom, Bonar Colleano, Bernard Lee, Edric Connor, Joan Miller, Peter Illing i inni Zrealizowany na Trynidadzie film sensacyjno - przygodowy z wyraźnie wyeksponowanym wątkiem melodramatycznym. W gwiazdorskiej obsadzie znaleźli się: Rita Hayworth, Robert Mitchum i Jack Lemmon. Pięknej Ricie Hayworth, pamiętnej Gildzie z dramatu Charlesa Vidora, film "Ogień pod pokładem" umożliwił udany powrót na ekran po trzyletniej przerwie w pracy. Aktorka przypomniała widzom, że nie tylko znakomicie wciela się w postaci tajemniczych, namiętnych femme fatale, ale też jest świetną tancerką. Partnerujący jej Robert Mitchum zagrał tu podobną rolę marynarza twardziela, kryjącego czułe serce pod maską szorstkiej powierzchowności, jak w filmie "Bóg jeden wie, panie Allison". Jego młodszego, naiwnego i porywczego przyjaciela odtwarza Jack Lemmon, który skomponował również graną na harmonijce ustnej melodię "Fire Down Below". Felix i Tony - dwaj przyjaciele, którzy razem trudnią się łowieniem ryb i drobnym szmuglem w rejonie Karaibów. Razem też tęgo popijają. Pewnego razu trafia się im okazja dobrego zarobku, której nie przepuszczą. Za duże pieniądze podejmują się ryzykownego zadania: mają przewieźć przez granicę Irenę - piękną tancerkę o tajemniczej przeszłości, nielegalnie przebywającą na wyspach. Irena zakochuje się w Felixie, ale on wydaje się obojętny na jej wdzięki. Za to Tony zaleca się do tancerki, niezrażony ostrzeżeniami, że w życiu wiele przeszła. W końcu oświadcza się i zostaje przyjęty. Niezadowolony z takiego obrotu sprawy Felix, zaczyna być zazdrosny o piękną Irenę. Denuncjuje Tony'ego straży przybrzeżnej, oskarżając go o przemyt. W tej sytuacji Tony musi się ratować ucieczką. Zaciąga się na grecki frachtowiec, ale statek zderza się we mgle z inną jednostką. Wybucha groźny pożar, a Tony zostaje przygnieciony elementami konstrukcji. Marynarze bezskutecznie próbują go uwolnić. Lekarz pokładowy sugeruje, że chcąc wyciągnąć nieszczęśnika z pułapki, trzeba mu będzie amputować nogę. Czasu jest jednak mało, bo rozprzestrzeniający się pożar w każdej chwili może spowodować eksplozję. Kiedy wszyscy uciekają, niespodziewanie na frachtowcu pojawia się Felix, który próbuje pomóc dawnemu przyjacielowi, nie bacząc na jego złorzeczenia i grożące niebezpieczeństwo. 16:35 TAJEMNICE WŁOSKICH MIAST - NEAPOL (ITALY’S INVISIBLE CITIES) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Harvey Lilley Wykonawcy: Alexander Armstrong, Michael Scott Historyk dr Michael Scott odkrywa skarby trzech słynnych włoskich miast - Neapolu, Wenecji i Florencji. Dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii, w tym skanowania 3D o ultrawysokiej rozdzielczości, a także dzięki zdjęciom lotniczym i grafice komputerowej zobaczymy nieznane i ukryte przestrzenie tych niezwykłych miast. Innowacyjne podwodne skanowanie Zatoki Neapolitańskiej ujawnia zatopiony świat dawnego kurortu, który zatonął podczas starożytnego trzęsienia ziemi. W Wenecji zespół bada, co kryje się pod jej wspaniałymi pałacami. We Florencji nowoczesne skanowanie 3D wielkiej katedry Il Duomo, jak ją nazywają Włosi, ukazuje piękno i wyrafinowanie pionierskiej inżynierii stojącej za największą na świecie ceglaną kopułą - śmiały wyczyn kreatywnego umysłu, który zdefiniował Renesans. 17:30 SPÓR O HISTORIĘ - TRAKTAT RYSKI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) 18 marca 1921 roku w Rydze podpisany został traktat pokojowy pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Rosyjską Socjalistyczną Republiką Rad, Białoruską Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad. Kończył on nigdy niewypowiedzianą wojnę polsko - bolszewicką, toczącą się w latach 1919 1920. Podpisując traktat, Polska uznała sowiecką Rosję, Białoruś i Ukrainę. Ustalono przebieg granic między państwami konfliktu. Przyjęty dokument regulował kwestie polityczno - prawne, kulturalne i majątkowe. Określał też zasady repatriacji ludności. Ustanawiał ochronę praw Polaków w Rosji, Białorusi i na Ukrainie. Mówił również o ochronie praw Rosjan, Ukraińców i Białorusinów w Polsce. Traktat nie dawał jednak Polsce żadnych możliwości sprawdzania, czy prawa Polaków są respektowane. Polska otrzymać miała otrzymać za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej w czasie rozbiorów rekompensatę w wysokości 30 milionów rubli w złocie. Do Polski miały powrócić m.in. zagrabione podczas rozbiorów dzieła sztuki, sztandary, broń i biblioteki. Rosjanie zobowiązali się także do zwrotu zagrabionych w latach 1914 - 1918 maszyn i taboru kolejowego. Wiele z tych postanowień nie zostało nigdy zrealizowane. Polacy mieli zagwarantować wolny tranzyt towarów między republikami sowieckimi a Austrią i Niemcami. Strony zrzekały się odszkodowań z tytułu kosztów wojny. W maju 1921 roku nastąpiła wymiana dokumentów ratyfikacyjnych i traktat zaczął obowiązywać. W sierpniu 1921 roku nastąpiła wymiana przedstawicieli dyplomatycznych. Kwestie do dyskusji: negocjacje z białą Rosją i bolszewikami w 1919 roku. Jakie są oczekiwania Piłsudskiego, a później rządu polskiego? Wznowienie rokowań z bolszewikami po Bitwie warszawskiej i niemeńskiej. Jakie były warunki rozejmu? Negocjacje pokojowe w Rydze: przewaga endecji i brak zawodowych dyplomatów. Dlaczego Piłsudski oddał sprawę w ręce endecji? Dlaczego Polacy nie wykorzystali zwycięstw w Bitwie warszawskiej i bitwie niemeńskiej, dlaczego nie podyktowali warunków pokojowych? WYGRANA W POLU, PRZEGRANA PRZY STOLE ROKOWAŃ. Na terenie Rosji sowieckiej pozostali Polacy. Dlaczego ich zdradzono? Stanisław Grabski mówił, że woli jedną wioskę w Poznańskiem, aniżeli cały powiat nowogródzki. Dlaczego Polacy bez żadnego oporu zgodzili się w Rydze na złamanie układu sojuszniczego zawartego 12 kwietnia 1920 roku z Ukrainą Petlury i internowanie jego żołnierzy? Traktat i co dalej? Czy był przez bolszewików realizowany? Konsekwencje traktatu ryskiego. Dla bolszewików: Sowiecka Rosja dostała większość ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, Rosja okrzepła, miała Ukrainę i Białoruś. Mogła instrumentalnie wykorzystywać to i wykorzystywała przeciw Polsce. Dla Polski: Traktat ryski to klęska polityki wschodniej Piłsudskiego. Białorusini, a zwłaszcza Ukraińcy tylko w Polsce mogli realizować swoje dążenia narodowe, walcząc z państwem polskim. Pytanie więc, czy rządzący Polską naprawdę uznali, że Traktat ryski zapewnia nam pokój na Wschodzie? Ryga to koniec wielkiego projektu zaczętego w Horodle, to koniec Polski Sienkiewicza. Pytanie może brzmieć: Dlaczego tak łatwo z tego projektu zrezygnowaliśmy? Jak traktat został przyjęty w Europie? 18:05 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 5/13 - MĄŻ BASI Serial historyczno-przygodowy, 27 min, Polska, 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Wołodyjowski dowiaduje się, dlaczego Krzysia zdecydowała się pójść do klasztoru. Postanawia zemścić się na Ketlingu i wyzywa go na pojedynek. Zamiast do walki dochodzi jednak do pojednania. Michał oddaje rękę Krzysi Ketlingowi, a sam przyjmuje oświadczyny Basi. 18:35 PRZYGODY PANA MICHAŁA - ODC. 6/13 - KOMENDANT STANICY Serial historyczno - przygodowy, 26 min, Polska 1969 Reżyseria: Paweł Komorowski Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Andrzej Gronau Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Andrzej Łapicki, Barbara Brylska, Bogusz Bilewski, Tadeusz Schmidt, Andrzej Jurczak, Antoni Lewek Pan Michał zostaje komendantem stanicy w Chreptiowie, niedaleko granicy mołdawskiej. Udaje się tam pierwszy. Nieco później oddział jego żołnierzy ma przywieźć Basię. W drodze żołnierze i Basia natykają się na wojska tatarskie, uciekające z pola bitwy pod stanicą. Podczas potyczki, jaka się wywiązuje, Basię ponosi koń, który wpada wraz z nią do głębokiego jaru. Pierwszy na miejsce wypadku dociera jeden z podkomendnych pana Michała, zakochany w pani Wołodyjowskiej młody Tatar Azja. 19:00 GIGANCI HISTORII - ODC. 29. POWSTANIA ŚLĄSKIE Teleturniej, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Górski Scenariusz: Mikołaj Korzyński Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Niemcy próbują się pozbierać po sromotnej klęsce w I wojnie światowej. Tymczasem po sąsiedzku odradza się po 123 latach zaborów państwo polskie. Nowa sytuacja geopolityczna sprawia, że na Górnym Śląsku należącym wówczas do Niemiec, odradzają się silne polskie sentymenty. Uprzemysłowiony, bogaty w węgiel region ma kluczowe znaczenie strategiczne, dlatego Niemcy próbują Ślązaków spacyfikować. Terror niemieckich władz napotyka na sprzeciw ludności. Dodatkowo zbiega się w czasie z informacją o zwycięskim powstaniu w Wielkopolsce. Na beczce prochu, jaką jest w tym momencie Śląsk, brakuje już tylko iskry. Ślązacy trzykrotnie chwytali za broń, by zamanifestować swoją polskość. Rok 2021 został ustanowiony rokiem Powstań Śląskich. To idealny moment, aby sprawdzić, co wiemy o tamtych wydarzeniach. Powstania Śląskie to temat tego odcinka teleturnieju. 20:00 MEDYCEUSZE: WŁADCY FLORENCJI S.I - ODC. 8 OLŚNIENIE (MEDICI: MASTERS OF FLORENCE) Serial historyczny, 53 min, Francja, 2016 Reżyseria: Sergio Mimica - Gezzan Scenariusz: Nicholas Meyer Wykonawcy: Marek Ciunel Aktorzy: Dustin Hoffman, Richard Madden Pazzi zdołał przekonać papieża do uchylenia komisji Medyceuszy do kontroli podatków kościelnych, ale Cosimo w żadnym wypadku nie chce oddać tego, o co tak ciężko walczył. W tym czasie Magdalena zachodzi w ciążę, a kiedy Contessina dowiaduje się o tym, staje przed decyzją, co zrobić z dzieckiem. Cosimo błaga Lorenza o wybaczenie i przekonuje go, by został i pomógł złapać Pazziego. Kiedy Cosimo wybiera się do Rzymu, aby spróbować odzyskać miasto i papiestwo dla papieża Eugeniusza, Piero musi przemówić w imieniu swojego ojca w Signorii, aby zrealizować ich strategię. Śledztwo Lorenza doprowadziło go do odkrycia dowodów obciążających Pazziego, ale konsekwencje będą bardzo bolesne. Cosimo ponownie stanie przed dylematem: konsekwencje jego wyborów mogą uratować przyszłość jego rodziny, ale jego dusza na wieczność będzie potępiona. 21:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MARIA KAROLINA, NIEZŁOMNA KRÓLOWA NEAPOLU (MARIA CAROLINA OF NAPLES) Film dokumentalny, 96 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Niezwykła opowieść o błyskotliwej, odważnej i dumnej władczyni, która uczyniła ze swego małego królestwa europejskie centrum polityki i kultury. Potrafiła je bronić nawet przed tak niebezpiecznymi wrogami, jak Napoleon Bonaparte. Pochodziła ze znanego rodu Habsburgów, była siostrą straconej na gilotynie Marii Antoniny, nieszczęsnej królowej Francji. Film odkrywa zagmatwane losy królestwa Neapolu i dzieje jego wspaniałej władczyni królowej Marii Karoliny. 23:05 KUBA (CUBA) Dramat, 117 min, USA 1979 Reżyseria: Richard Lester Scenariusz: Charles Wood Aktorzy: Sean Connery, Brooke Adams, Jack Weston, Hector Elizondo, Denholm Elliott, Martin Balsam, Chris Sarandon, Lonette McKee i inni Hawana, rok 1959. W przededniu przewrotu na Kubie, prowadzącego do obalenia dyktatury generała Batisty, przybywa na wyspę emerytowany major brytyjskich sił powietrznych, Robert Dapes (Sean Connery). Jako najemny doradca w sprawach bezpieczeństwa ma podjąć współpracę z generałem Bello i dopomóc ekipie Batisty utrzymać władzę. Major Dapes spotyka przypadkowo starą przyjaciółkę Aleksandrę, z którą przed 15 laty w Afryce Północnej połączył go żarliwy romans. Dziś jego dawna ukochana jest kobietą zamężną, ale nie znalazła szczęścia w małżeństwie. Nadużywający alkoholu i flirtujący mąż Juan Pulido, dziedzic największego na wyspie rumowo - tytoniowego konglomeratu, nie daje jej oparcia w życiu i poczucia bezpieczeństwa. Juan wdał się w romans z jedną ze swoich pracownic, a brat dziewczyny szuka teraz zemsty. Popierający rewolucjonistów Julio, który właśnie uciekł z więzienia, postanawia zabić go, by wreszcie pomścić siostrę. Między Robertem i Aleksandrą ożywa dawne uczucie. Gdy sytuacja na Kubie staje się coraz bardziej napięta, major próbuje nakłonić ją do opuszczenia kraju. 01:40 DOKTOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Zdjęcia: Jakub Klimaszewski Wykonawcy: Jarosław Perszko (prowadzący) Historię można pisać wielkimi literami, ale najbardziej fascynujące jest odkrywanie jej w losach zdawałoby się zwykłych, a przecież niezwykłych postaci, żyjących tuż obok. Jedną z nich jest Tadeusz Rakowiecki (1878 - 1965) - doktor medycyny, a jednocześnie światowej sławy astronom, krytyk literacki, lekarz wojskowy na frontach wojny rosyjsko - japońskiej, I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. , patriota i społecznik. Oferowano mu objęcie katedry astronomii we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, on jednak wybrał Hajnówkę, na skraju Puszczy Białowieskiej, liczącą 700 mieszkańców, bo twierdził, że tutaj jest bardziej potrzebny. Jego żona Pelagia towarzyszyła powstającym Legionom i była komendantką Oddziału Lubelskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Józef Piłsudski powierzył jej odręcznie napisany rozkaz utworzenia POW na terenie zaboru rosyjskiego, który przewiozła konno przez front do Warszawy. Przez całe życie wspierała męża w jego decyzjach. Razem działali społecznie, dla dobra tych najbardziej potrzebujących. Ich wspólną dewizą życiową było: uczciwość na pierwszym miejscu. "Moim filmem chciałabym przywrócić pamięci te, dziś nieco zapomniane osoby, bo mogą być wzorem nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń i zasługują na najwyższy szacunek". 03:00 TAJEMNICE, ZAMKI I PODZIEMIA - ZAGADKA PLEBANII ŚW. MACIEJA Reportaż, 20 min, Polska, 2005 Program historyczny. Tym razem staramy się rozwiązać zagadkę znalezionych pod plebanią św. Macieja we Wrocławiu dwóch szkieletów. Narrator stara się znaleźć odpowiedź na pytanie: dlaczego, kiedy, kto?