TVP Kultura Czwartek, 22.04.2021 08:25 TAMTE LATA, TAMTE DNI - HALINA KUNICKA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Wykonawcy: Marta Perchuc - Burzyńska (prowadząca) Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem w sentymentalną podróż zabiera nas znana z wielu niezapomnianych przebojów piosenkarka, Halina Kunicka. 08:55 CIEMNONIEBIESKI ŚWIAT (TMAVOMODRY SVET) Dramat wojenno-obyczajowy, 108 min, Czechy/Wielka Brytania/Niemcy/ Dania/Włochy 2001 Reżyseria: Jan Sverak Scenariusz : Zdenek Sverak Występują: Ondrej Vetchy, Krystof Hadek, Tara Fitzgerald, Oldrich Kaiser, Hans-Jorg Assmann, Charles Dance, David Novotny, Linda Rybova, Jaromir Dulava i inni "Ciemnoniebieski świat" to jedna z najdroższych produkcji czeskiej kinematografii. Jego twórca Jan Sverak (rocznik 1965) to dziś w tym kraju ścisła reżyserska czołówka. Zdobywca Oscara za film "Kola" jest znany polskim widzom także jako autor filmów: "Szkoła podstawowa" czy "Jazda". Scenariusz napisał jego ojciec, znany czeski aktor i scenarzysta Zdenek Sverak, z którym Jan współpracował przy niemal wszystkich swoich dziełach. Akcja filmu rozpoczyna się w 1950 r., w okresie największego nasilenia zimnej wojny. W obozie pracy Mirov na terenie Czechosłowacji przebywa czterdziestoparoletni Franta Slama osadzony tam jako rzekomy "wróg ludu". Komunistyczne władze kraju uznały, że Franta, który w czasie wojny służył jako pilot w jednostce RAF-u w Wielkiej Brytanii i przesiąkł tam niebezpiecznymi ideami wolności i demokracji, stanowi teraz zagrożenie dla porządku państwa. Gdy Franta zapada na zapalenie płuc, trafia do więziennego szpitala, gdzie zaprzyjaźnia się z innym pacjentem, Houfem. Razem obmyślają plan ucieczki z obozu. Snując refleksje nad swoim dotychczasowym życiem, Franta cofa się pamięcią do roku 1938. Czechosłowacja zostaje wówczas włączona do III Rzeszy. Kontrolę nad czeską armią przejmują Niemcy. Część niepogodzonych z losem żołnierzy ucieka do Anglii, by tam prowadzić dalej walkę z okupantem. Wśród uciekinierów są dwaj przyjaciele, wytrawni piloci: młodziutki Karel Vojtisek i właśnie Franta, który zostawił w kraju swoją ukochaną Hanickę. Obaj wstępują na służbę do angielskich sił powietrznych i przechodzą intensywne trzymiesięczne szkolenie bojowe i językowe. W końcu stają się pełnoprawnymi żołnierzami. W czasie jednego z pierwszych lotów samolot Karela zostaje poważnie uszkodzony. Pilot ląduje przymusowo i szuka schronienia na nieodległej farmie należącej do młodej, ładnej Susan Whitmore. Kobieta, początkowo wystraszona i nieufna, pozwala mu wreszcie zostać pod swoim dachem. Wyjaśnia też, że jej mąż, który służył w marynarce, zaginął podczas działań wojennych. Karel i Susan spędzają razem miłosną noc. Chłopak zakochuje się w Angielce, którą postanawia przedstawić swemu przyjacielowi i mentorowi. Niestety, Susan wybiera starszego Frantę. Nawiązuje z nim potajemny romans, który Karel niebawem odkrywa. Zdesperowany, po pijanemu atakuje przyjaciela. W czasie następnej powietrznej misji obaj piloci przeżywają dramatyczne chwile: w ogniu walki Franta omyłkowo stwierdza, że Karel ostrzelał jego samolot. Dopiero później odkrywa, że w rzeczywistości chłopak uratował mu życie. Ale urażony pilot nie chce jego przeprosin i zrywa wszelkie kontakty. Trzy miesiące później dochodzi do tragedii. 11:00 POLSKIE DROGI - ODC. 9/11 - DO BRONI Serial wojenno - obyczajowy, 85 min, 11 odc. , Polska 1977 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Janicki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Andrzej Kurylewicz Występują: Karol Strasburger, Kazimierz Kaczor, Zofia Mrozowska, Piotr Pawłowski, Marek Walczewski, Henryk Bąk, Jadwiga Jankowska - Cieślak, Włodzimierz Boruński, Franciszek Trzeciak, Bronisław Pawlik, Aleksander Bardini, Beata Tyszkiewicz, Jan Englert, Leszek Herdegen, Barbara Sołtysik, Bohdan Ejmont, Stanisław Zaczyk, Piotr Fronczewski, Henryk Talar, Mieczysław Milecki, Zbigniew Zapasiewicz, Anna Nehrebecka, Arkadiusz Bazak, Stanisław Mikulski, Jan Machulski i inni Wiosna 1942 roku. W Chylicach pod Warszawą zostaje zaprzysiężony pierwszy oddział Gwardii Ludowej, żołnierze przygotowują się do wymarszu w lasy. Grupy działaczy PPR próbują nawiązać współpracę z przedstawicielami Armii Krajowej. Podczas wstępnego spotkania następuje aresztowanie Krajewskiego z AK i Mrowińskiego z PPR. Umieszczeni na liście zakładników po zamachu na kierownika Urzędu Zatrudnienia w Warszawie zostają rozstrzelani. Gestapo ma aresztować Kozakiewicza, lecz nie zastawszy mecenasa w domu, zabiera jego córkę Kasię. W Krakowie umiera profesor Niwiński. Opublikowany w prasie nekrolog naprowadza Heimanna na ślad Władysława. W czasie pogrzebu ojca Władek zostaje aresztowany. Na drodze do Warszawy oddział Gwardii Ludowej zatrzymuje samochód wiozący więźnia. Heimann ucieka, a Niwiński zostaje w oddziale, którym dowodzi znany mu Sylwek. 12:40 KOMEDA - SPOTKANIE PRZYJACIÓŁ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1989 Reżyseria: Janusz Morgenstern Wykonawcy: Hanna Banaszak, Michał Urbaniak, Urszula Dudziak, Włodzimierz Nahorny Program przypominający sylwetkę kompozytora i muzyka Krzysztofa Komedy. Występują przyjaciele i znajomi artysty: producent Gene Gutowski, Roman Polański, Janusz Morgenstern. W programie - wypowiedzi kolegów muzyków: Adama Makowicza, Tomasza Stańki i Urszuli Dudziak. 14:40 ALFABET GREENAWAYA (THE GREENAWAY ALPHABET) Film dokumentalny, 69 min, Niderlandy (Holandia), 2017 Reżyseria: Saskia Boddeke Scenariusz: Saskia Boddeke Zdjęcia: Sander Snoep, Saskia Boddeke, Ruzbeh Babol Dokumentalny portret jednego z najwybitniejszych współczesnych reżyserów filmowych - Petera Greenawaya. Film w zabawny sposób przybliża historię jego życia i pracy twórczej oraz relacji z córką, która jest kluczową postacią w życiu bohatera. 16:05 WYPRAWA W PRZESZŁOŚĆ (CESTA DO PRAVEKU) Film przygodowy, 82 min, Czechosłowacja, 1955 Reżyseria: Fred Ladd, Karel Zeman Scenariusz: Karel Zeman, J. A. Novotny Zdjęcia: Antonin Horak, Vaclav Pazdernik Muzyka: E. F. Burian, Frantisek Strangmuller Aktorzy: Vladimir Bejval, Petr Herrman, Zdenek Hustak, Josef Lukas Jeden z najciekawszych dziecięcych filmów przygodowych w historii światowej kinematografii. O jego popularności świadczyło wprowadzenie go do amerykańskiej dystrybucji (z rozszerzonym prologiem i epilogiem), które nastąpiło po fenomenalnym sukcesie filmu "Diabelski wynalazek". To popularnonaukowe dzieło opowiada o czterech chłopcach, którzy na najzwyklejszej łódce wyruszają w podróż do prehistorii. Wyprawa w pełną tajemnic przeszłość naszej planety przypomina ciekawy podręcznik, pełen użytecznych uwag i wniosków, prezentowanych w formie chłopięcej zabawy. Dzięki temu anegdotycznemu evergreenowi już kilka generacji dzieci i dorosłych zapoznało się z prehistorią ludzkości. Pomysłowe triki i efekty specjalne należą do podręcznikowych metod tworzenia filmowych iluzji. (Źródło opisu: www.iluzjon.fn.org.pl) 17:55 RZECZ POLSKA - BANKNOT 50 ZŁ Film dokumentalny, 12 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Gdy w sklepie wyciągamy z portfela pieniądze, rzadko mamy okazję przyjrzeć im się dokładnie, przeanalizować ich symbolikę, zastanowić się nad użytymi środkami wyrazu. Dlatego w tym odcinku zastanowimy się nad tym polskim projektem, który jest produkowany w ogromnej skali - nad banknotem. Banknoty Narodowego Banku Polskiego weszły do obiegu w 1994 roku - w wyniku denominacji. Ich autorem jest zmarły w zeszłym roku Andrzej Hardziej, polski grafik, autor książkowych ilustracji czy właśnie projektant banknotów i znaczków pocztowych. To z jego autorskiej serii Wielcy Polacy pochodzi banknot pięćdziesięciozłotowy. Jest na nim uwieczniony król Kazimierz Wielki (inspiracją do tego wizerunku była rycina Jana Matejki), a całość została zaprojektowana w kolorystyce granatowo - niebieskiej. Na awersie banknotu znajdziemy również ornament gotycki oraz charakterystyczne "K" będące monogramem królewskim z drzwi katedry na Wawelu. Z kolei na rewersie znajdziemy orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza Wielkiego, insygnia królewskie (jabłko i berło) oraz panoramę Krakowa i Kazimierza. W odcinku wyjaśnimy, skąd pochodzą wymienione symbole i jakie jest znaczenie. Za pomocą specjalnych świateł zaprezentujemy zabezpieczenie, jakie posiada każdy banknot. Zastanowimy się nad fenomenem numizmatyki oraz postaramy się pokazać proces produkcyjny pieniądza. We współpracy z Centrum Pieniądza NBP prześledzimy kolejne kroki w projektowaniu pieniędzy oraz postaramy się zdefiniować, na czym polega dobry projekt banknotu. 18:10 IDZIE MŁODOŚĆ. I GRUPA KRAKOWSKA Reportaż, 15 min, Polska, 2020 Reżyseria: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Scenariusz: Anna Zakrzewska, Tomasz Filiks Wystawa "Idzie młode" to efekt współpracy dwóch instytucji: Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Narodowego w Krakowie. Wystawa opowiada o krótkiej, ale bardzo intensywnej historii I Grupy Krakowskiej, istniejącej między rokiem 1930 a 1937. Grupa ta została zainicjowana przez studentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, których połączył sprzeciw wobec tradycjonalistycznej oraz konserwatywnej kadry i metod nauczania. Jak sami o sobie mówili: "Reprezentowaliśmy prowincję nieokrzesaną, głodną, żarliwą, niezblazowaną mieszczańskimi manierami, niezwiązaną koneksjami z krakowskim Olimpem". Należeli do niej m.in. Leopold Lewicki, Henryk Wiciński, Janusz Woźniakowski, Maria Jarema, Jonasz Stern czy Sasza Blonder. Łączyli oni działalność artystyczną z aktywnością propagandową: organizowali odczyty, wydawali odezwy. Jak pisze Anna Budzałek, kuratorka wystawy: "W latach 30. XX wieku, o których tu mowa, entuzjastyczny stosunek do odzyskanej wolności już dawno minął. Światowy kryzys ekonomiczny końca lat 20. ciężko dotknął również Polskę. Widoczna przepaść społeczna między bogactwem niewielkiej grupy obywateli a nędzą całych mas biedoty w miasteczkach i wsiach zrodziła wśród wielu młodych ludzi całkowitą negację zastanego porządku społecznego". Reportaż stanowi próbę pokazania wielotorowej działalności grupy, a także jest okazją do przedstawienia jej najciekawszych członków. Na wystawie zaprezentowano ponad 300 obiektów, w tym rzeźby Marii Jaremy, abstrakcyjne malarstwo Saszy Blondera czy obrazy Leopolda Lewickiego. 21:25 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - WSTĘP DO FILMU - BOSKA FLORENCE Dysk./wywiad/debata, 5 min, Polska, 2021 Łukasz Jasina rozmawia z krytykiem filmowym Łukaszem Adamskim o filmie "Boska Florence" w reż. Stephena Frearsa. 21:30 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - BOSKA FLORENCE (FLORENCE FOSTER JENKINS) Film biograficzny, 105 min, Wielka Brytania/USA 2016 Reżyseria: Stephen Frears Scenariusz: Nicholas Martin Aktorzy: Meryl Streep, Hugh Grant, Simon Helberg, Rebecca Ferguson, Nina Arianda, Stanley Townsend, Allan Corduner, Christian McKay Świetna kreacja aktorska Meryl Streep, za tę rolę otrzymała w 2017 r. nominacje do Oscara i Złotego Globu. Wcieliła się w boską Florence, sopranistkę o fatalnym głosie, absolutnym braku poczucia rytmu i wielkich aspiracjach. Jej bohaterka uchodziła za najgorszą śpiewaczkę świata, ale zdobyła nieprawdopodobną popularność, a na jej występach sale koncertowe były zawsze wypełnione po brzegi. Florence od dziecka marzyła o karierze śpiewaczki operowej, jej największą pasją była muzyka, właściwie żyła tylko dla niej. Chciała podjąć studia na tym kierunku, ale zamożny ojciec, który był bankierem, odmówił córce opłacenia nauki. Do swoich marzeń Florence mogła powrócić dopiero kilkanaście lat później, po jego śmierci. Teraz jako dziedziczka ojcowskiej fortuny nareszcie zaczyna realizować swoje młodzieńcze plany. W jej dążeniach wspiera ją narzeczony, aktor estradowy St. Clair Bayfield. Nie oponuje, gdy Florence pobiera lekcje śpiewu u Johna Tottena i angażuje pianistę McMoona do akompaniowania, choć na czele z nim wszyscy wiedzą, że nie ma ona za grosz talentu. Tymczasem Florence brnie w swoim postanowieniu, nie zraża się docinkami i salwami śmiechu dochodzącymi z widowni podczas jej występów. Chciała podbić swoim śpiewem świat i teraz w pewnym sensie osiąga cel. Występuje na Broadwayu, nagrywa płyty, daje liczne koncerty. Pewnego dnia zapragnie również wystąpić w słynnej nowojorskiej sali koncertowej Carnegie Hall, co wywołuje prawdziwą panikę wśród jej najbliższych. 23:45 MAGAZYN ROLLING STONE, REPORTAŻE ZNAD KRAWĘDZI 1 (ROLLING STONE: STORIES FROM THE EDGE) Film dokumentalny, 40 min, USA, 2017 Reżyseria: Alex Gibney, Blair Foster "Rolling Stone" to wyjątkowe czasopismo założone w 1967 roku w San Francisco przez Janna Wennera i Ralpha J. Gleasona. Artykuły i inne materiały publikowane na łamach tej gazety to znakomite świadectwo kulturalnej, muzycznej i politycznej historii USA z ostatnich 50 lat. Sześcioodcinkowa seria "Rolling Stone: Stories from the edge" przedstawia te ważne wydarzenia z perspektywy magazynu w oparciu o bogate archiwalne materiały, wywiady z osobistościami czy nagrania wideo. ODCINEK 1 Jann i Jane Wenner, wraz z Ralphem Gleasonem, uchwycili hipisowskiego ducha czasu na stronach nowego magazynu kontrkultury, "Rolling Stone". 03:40 KINO NOCNE - STRAJK ARTYSTÓW (ARTISTS ON STRIKE) Film dokumentalny, 106 min, Włochy/Polska, 2018 Reżyseria: Elena De Varda Scenariusz: Elena De Varda Dokument przedstawia historię polskiej sztuki lat 80. podczas komunistycznych rządów PRL. W filmie poznajemy prace m.in. Tadeusza Kantora, Jerzego Beresia, Józefa Robakowskiego, Jerzego Kaliny, Krzysztofa Skiby, Tymona Tymańskiego, Totartu i wielu innych.